Orzeczenie z dnia 9 października 2020 r. Sygn. akt: D 55/19
Orzeczenie jest prawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY:  r. pr. Marzena Okła - Anuszewska
CZŁONKOWIE: r. pr. Paulina Sibilska
r. pr. Robert Karpiński
PROTOKOLANT:  Karolina Szymala

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. i […] r. w Warszawie sprawy przeciwko radcy prawnemu L1, (dalej zw. Obwinionym) […] obwinionemu o to, że:
na przełomie […] r. poinformował byłego swojego klienta Pana S1. (dalej zw. Świadkiem), że adwokat L2 (dalej zw. Pokrzywdzoną),  jest osobą mającą problemy psychiczne i z tego tytułu nie wykonywała zawodu adwokata w […] r. tj. popełnienia czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, określonego w art. 11 ust. 1 oraz art. 50 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radców Prawnych w zw. art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych (tj. Dz. U. 2018 poz. 2115)
 

 

 

W dniu […] r. do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej także: „OSD” lub „Sąd”) wpłynął wniosek o ukaranie Obwinionego. We wniosku o ukaranie Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego (dalej także: „ZRD”) zarzuciła Obwinionemu, że na przełomie […] r. poinformował swojego byłego klienta Świadka S1, że Pokrzywdzona jest osobą mającą problemy psychiczne i z tego tytułu nie wykonywała zawodu adwokata w […] r., tj. popełnienia czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, określonego w art. 11 ust. 1 oraz art. 50 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (dalej także: „KERP”) w zw. art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, tj. Dz. U. 2018 poz. 2115 (dalej także: „RadcPrU”).
 
OSD rozpoznał sprawę zainicjowaną złożonym przez ZRD wnioskiem na rozprawach w dniach: […] r., a następnie wskutek zmiany w składzie orzekającym, po ponownym otwarciu przewodu sądowego, w dniach: […] i […] r.
 
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
 
Obwiniony został wpisany na listę radców prawnych na podstawie uchwały nr 662/2017 Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. z dnia […] r., wcześniej wykonywał zawód adwokata. Wpis na listę radców prawnych umożliwił mu zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, ale też spowodował konieczność zaprzestania prowadzenia spraw. Wobec tego zwrócił się do Pokrzywdzonej o przejęcie części prowadzonych przez niego spraw (zeznania Obwinionego k. 288-289).
 
Zasady wypłaty i wysokość wynagrodzenia należnego Pokrzywdzonej ustalone przez Obwinionego z Pokrzywdzoną odbiegały od zasad ustalonych uprzednio przez Obwinionego ze swoimi klientami, w wyniku czego po stronie Pokrzywdzonej powstała niedopłata należnego jej wynagrodzenia w wysokości […] zł. W drodze wymiany korespondencji mailowej pomiędzy Pokrzywdzoną a Obwinionym z dnia […] r., ten uznał roszczenie o zapłatę ww. kwoty i zobowiązał się dokonać jej zapłaty, co też uczynił w dniu […] r. W konsekwencji ZRD umorzyła postępowanie w części dotyczącej nierozliczenia się z Pokrzywdzoną, zapowiadając wystąpienie o udzielenie ostrzeżenia dziekańskiego za popełnienie przewinienia mniejszej wagi (k. 184- 187).
 
Poza kwestią rozliczeń finansowych pomiędzy Pokrzywdzoną a Obwinionym powstał konflikt w związku z tym, że do Pokrzywdzonej dotarły informacje, że Obwiniony rozpowszechnia informacje o stanie jej zdrowia, tj. że miał przekazać swojemu byłemu klientowi Świadkowi (następnie klientowi Pokrzywdzonej), że Pokrzywdzona była osobą mającą problemy psychiczne i jakoby z tego powodu nie wykonywała w […] r. zawodu. To zachowanie Obwinionego stało się podstawą do wystąpienia z wnioskiem o jego ukaranie do OSD.
 
Pokrzywdzona była obrońcą Świadka S1 w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w P. II Wydział Karny (sygn. akt […]). Podczas rozprawy w dniu […] r. Pokrzywdzona zgłosiła swój udział w sprawie, Świadek S1 udzielił jej ustnego pełnomocnictwa. Podała także informację, że Obwiniony nie wykonuje już zawodu adwokata. Sędzia Przewodnicząca SSR S2., zwróciła uwagę, że w innej sprawie, w której Pokrzywdzona była ustanowiona obrońcą pojawiły się wątpliwości, czy Pokrzywdzona może pełnić obowiązki obrońcy. W konsekwencji podczas tejże rozprawy koniecznym się stało ustalenie, czy może w wykonywać zawód. Wobec tego, sędzia zarządziła przerwę, podczas której zweryfikowała uprawnienie Pokrzywdzonej do wykonywania zawodu. Pokrzywdzona przedstawiła Świadkowi S1 zachowanie sądu jako zwykłe zachowanie (zeznania Pokrzywdzonej k. 292 – 293, zeznania Świadka S1 k. 319, k. 313-314,).
 
Po rozprawie Pokrzywdzona rozmawiała telefonicznie z Obwinionym i poinformowała go o przebiegu rozprawy, a także o tym dlaczego Sąd zwracał się z pytaniami o prawo do wykonywania zawodu. Wyjaśniła, że wcześniej w innej sprawie złożyła zaświadczenie od psychologa o swoim stanie zdrowia/„rzekomym schorzeniu”, gdyż ze względu na uchybienie terminowi na wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku, złożyła wniosek o przywrócenie terminu powołując się na takie zaświadczenie i termin został jej przywrócony (zeznania Pokrzywdzonej k. 293, zeznania Obwinionego k.  290).
 
W […] r. ([…]) Świadek S1 rozmawiał telefonicznie ze Świadkiem K., którego zapytał o to, czy Pokrzywdzona miała w przeszłości jakieś problemy psychiczne, leczyła się. Informacje takie Świadkowi S1 miał przekazać Obwiniony (k. 297, 114). Świadek K., przekazał informację o tych pytaniach wspólnemu znajomemu wszystkich uczestników postępowania (Pokrzywdzonej, Obwinionego, Świadka  S1 i jego samego), tj. L3 i samej Pokrzywdzonej. Ponadto zajmował się prowadzeniem rozmów ugodowych między Obwinionym a jego wierzycielami oraz Dziekanem OIRP, a także podejmował czynności windykacji pozasądowej należności przysługujących od Obwinionego, które mimo wielokrotnych zapewnień, nie regulował swoich zobowiązań (k. 297).
 
Pokrzywdzona po powzięciu wiadomości o opisanej powyżej rozmowie między Świadkiem K a Świadkiem S1, zwróciła się do tego ostatniego z prośbą o wyjaśnienia tej kwestii i pisemne potwierdzenie, że Obwiniony takie informacje przekazał Świadkowi S1. Oświadczenie, którego treść została przygotowana przez Pokrzywdzona o treści:
oświadczam, że adwokat Obwiniony poinformował mnie na przełomie […] r., że Pokrzywdzona ma problemy psychiczne, i że z ich powodu w roku […] r nie wykonywała zawodu
 zostało podpisane przez niego w dniu […] r. (k. 35). Miejscem złożenia podpisu pod oświadczeniem była ulica pod blokiem, w którym mieszka Pokrzywdzona przy ul. B. w W., przy okazji zwrotu akt przez Pokrzywdzoną, która wypowiedziała pełnomocnictwo do obrony. Wg Pokrzywdzonej poza podpisaniem oświadczenia, Świadek S1 podczas tego spotkania również ustnie potwierdził, że takie informacje o stanie jej zdrowia otrzymał od Obwinionego. Sama Pokrzywdzona nie poruszała tej kwestii w rozmowach z Obwinionym, ich kontakty dotyczyły rozliczeń finansowych (zeznania Pokrzywdzonej k. 319, zeznania Obwinionego k. 290).
 
Po wystąpieniu przez Pokrzywdzoną ze skargą na zachowania Obwinionego (5.06.2018 r.) i wezwaniu Obwinionego do złożenia wyjaśnień, Obwiniony poprosił Świadek S1 o podpisanie oświadczenia odnoszącego się do zarzutów ZRD. Oświadczenie następującej treści:
Niniejszym potwierdzam, że Obwiniony nie powiedział mi, że Pokrzywdzona ma problemy psychiatryczne, ani żadne inne problemy zdrowotne. Sprawa problemów zdrowotnych Pokrzywdzonej wyszła na jaw w trakcie jednej rozprawy na której Pokrzywdzona mnie reprezentowała z inicjatywy Sądu. Sąd zarządził kilka minut przerwy celem sprawdzenia, czy Pokrzywdzona wpisana jest na listę adwokatów w Okręgowej Radzie Adwokackiej w W., ponieważ w jednej ze spraw złożyła zaświadczenie lekarskie o tym, że przez pewien okres była chora na depresję.
 
Świadek S1 podpisał (data oświadczenia […] r.) podczas spotkania z Obwinionym w okolicach P., na ulicy, koło jakiegoś biurowca (zeznania świadka k. 320 i Obwinionego k. 318). Celem uzyskania tego pisemnego oświadczenia było wg Obwinionego zabezpieczenie jego byłego klienta przed koniecznością stawiennictwa przed organami dyscyplinarnymi (zeznania Obwinionego k. 318). Obwiniony kopię podpisanego oświadczenia przesłał Świadkowi mailem w dniu […] r. (k. 311).
 
Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o dowody z ww. dokumentów, które uznał za wiarygodne, bowiem ich prawdziwość nie była kwestionowana przez strony, a także korespondowały one ze sobą nawzajem oraz z treścią dowodów z zeznań, ale przede wszystkim zeznania świadków, jak i Pokrzywdzonej i Obwinionego.
 
Sąd zważył, co następuje:
 
Za kluczowe dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd uznał zeznania świadków (S1 i K), przy czym najistotniejsze dla rozstrzygnięcia sprawy były zeznania osoby, do której to miał kierować uwagi odnośnie zdrowia psychicznego Pokrzywdzonej Obwiniony, czyli Świadka. To w oparciu o jego relację osoba trzecia, czyli Świadek K miał powziąć wiedzę o stanie zdrowia (psychicznego) Pokrzywdzonej. Świadek K zrelacjonował Pokrzywdzonej, ale i innej kolejnej osobie – L3, że Obwiniony miał przekazywać takie informacje klientowi.
 
Dowody te nie wyjaśniły jednoznacznie i w sposób odpowiednio przekonujący, że informację o tym, by Pokrzywdzona miała problemy ze zdrowiem psychicznym i przez to nie wykonywała zawodu w […] r., Świadek S1 powziął od Obwinionego. Wobec tego wątpliwości te, których Sąd usunąć nie może innymi dowodami, rozstrzygnąć należało na korzyść Obwinionego (na zasadzie stosowanego odpowiednio art. 5 § 2 Kodeksu postępowania karnego). W ocenie Sądu konfrontacja Świadków S1 i K, o którą wnosiła Pokrzywdzona, nie mogła usunąć powstałych wątpliwości, gdyż po pierwsze po Świadek S1 zeznając we wrześniu […] r. nie pamiętał dokładnie okoliczności powzięcia wiadomości o jakichkolwiek problemach zdrowotnych Pokrzywdzonej, poza tym, że kojarzył je z informacją uzyskaną podczas rozprawy sądowej, nie zaś z rozmową z Obwinionym. Poza tym Sąd, zważywszy że Świadek S1 podpisywał sprzeczne ze sobą oświadczenia w zależności od tego, kto go o nie poprosił, nie mógł liczyć na przedstawienie w pełni prawdziwego czy rzetelnego opisu zdarzeń sprzed trzech lat. Nie sposób też nie zauważyć, że kluczową kwestią, stanowiącą podstawę zarzutów było nie to, czy Świadek S1 miał jakąś wiedzę na temat problemów zdrowotnych Pokrzywdzonej, tylko czy wiedzę taką powziął od Obwinionego. Zeznania Świadka K odnosiły się przede wszystkim do tego, że Świadek S1 szukał u niego pewnego rodzaju potwierdzenia wiadomości o stanie zdrowia (z przeszłości) Pokrzywdzonej.
 
Sąd uznał jednocześnie za wiarygodne zeznania Świadka K, iż w przedmiotowej rozmowie telefonicznej Świadek S1 mógł mu powiedzieć, że o zdrowiu psychicznym Pokrzywdzonej wiedział od Obwinionego. Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy zasadnicze było jednak nie to, co powiedział Świadek S1 Świadkowi K na temat zdrowia psychicznego Pokrzywdzonej, a to, czy wiadomości tego dotyczące pochodziły od Obwiniony i jakie to były informacje. Tymczasem w toku niniejszego postępowania zostało ustalone, że wątpliwości co do możliwości wykonywania zawodu przez Obwinioną były podniesione przez sędziego rozpoznającego sprawę w dniu […] r. Nie byłoby przy tym zaskakujące, że mogło to wzbudzić zainteresowanie oskarżonego w tamtej sprawie – Świadka S1; to w jego sprawie Pokrzywdzona była obrońcą. Skojarzenie wątpliwości sądu co do możliwości wykonywania zawodu (przypomnieć trzeba – powiązane z uprzednim powoływaniem się na zaświadczenie o psychologa) ze zdrowiem Pokrzywdzonej nie może być uznane za niewiarygodne. Zeznając jako świadek w niniejszej sprawie Świadek S1 nie był w stanie powiedzieć, skąd miał wiedzę o problemach zdrowotnych Pokrzywdzonej.
 
Zauważyć trzeba, że pomiędzy Pokrzywdzoną a Obwinionym powstał konflikt, którego podstawową przyczyną była kwestia niezapłaconych przez Obwinionego należności. To ten element był zasadniczym tematem ich rozmów, negocjacji czy ostatecznie dokonania zapłat po wszczęciu dochodzenia przez ZRD. Jest przy tym oczywistym, jak wskazuje doświadczenie życiowe, że spory na tle finansowym przenoszą się na inne pola i powodują, że międzyludzkie relacje czy to prywatne czy zawodowe stają się często utrudnione. Osoby skonfliktowane na tle finansowym często też przenoszą ocenę dotyczącą niesumienności ludzi w regulowaniu zobowiązań finansowych, na inne pola, przypisując tym osobom nieuczciwość. Konflikt pomiędzy Obwinionym a Pokrzywdzoną ze sporu o niezapłaconą, niewysoką w końcu kwotę kilkuset złotych, przeniósł się na inne pole, a Pokrzywdzona mogła zacząć oceniać postępowanie radcy prawnego przez pryzmat swoich złych doświadczeń z regulowaniem zobowiązań finansowych. Takie zachowanie nie jest rzadkością. Strony postępowania, jak i świadkowie powiązani byli węzłami towarzyskimi, nie tylko zawodowymi. Znali się od długiego czasu, często też prywatnie. Relacje te daleko wykraczały poza czyste relacje zawodowe czy koleżeńskie.
 
Sąd też zauważa, że pismo zawierające oświadczenie woli jest dokumentem stanowiącym dowód tego, że osoba podpisująca takie oświadczenie złożyła zawarte w nim oświadczenie, nie jest dowodem wystąpienia zdarzenia czy okoliczności, które oświadczenie obejmuje. Zarówno Pokrzywdzona, jak i Obwiniony zdawali się tego nie dostrzegać, przedstawiając oświadczenia podpisane przez Świadka S1 jak dowód na przebieg zdarzeń objętych zarzutem.
 
Postępowanie dyscyplinarne miało ocenić, czy Obwiniony dopuścił się konkretnego czynu, którego celem miało być m.in. naruszenie dóbr osobistych Pokrzywdzonej, z pominięciem wątków towarzyszących, jak kwestie relacji towarzyskich czy rozliczeń finansowych.
 
Zgodnie z art. 74¹ RadcPrU w sprawach nieuregulowanych w RadcPrU, do postępowania dyscyplinarnego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego (KPK). Z zastosowanego odpowiednio art. 5 § 2 KPK, niedające się usunąć wątpliwości, należy rozstrzygać na korzyść obwinionego radcy prawnego, a więc stosując zasadę in dubio pro reo. Nie sposób z całą stanowczością stwierdzić, że to radca prawny dopuścił się naruszenia zasady dbałości o godność zawodu w życiu prywatnym, o której mowa w art. 11 ust. 1 RadcPrU, poprzez informowanie byłego klienta, że inny obrońca (adwokat) miał problemy psychiczne.
 
Należy też zauważyć, że gdyby takie informacje miały służyć zabezpieczeniu interesów klienta (także byłego), np. ze względu na konieczność zapobieżenia wyrządzeniu szkody temu klientowi, nie można by uznać ich przekazania za niedopuszczalne. W niniejszej sprawie z takim zdarzeniem nie mieliśmy jednak do czynienia. Pokrzywdzona działając w zaufaniu do swojego kolegi – Obwinionego przekazała mu informację, że powołując się na zaświadczenie od psychologa uzyskała przywrócenie terminu do podjęcia czynności procesowej. Lojalna osoba nie powinna takich informacji rozpowszechniać. Od radcy prawnego także w życiu prywatnym wymaga się przestrzegania zasad kultury osobistej, powściągliwości i koniecznej w sprawach wrażliwych (do takich należą kwestie zdrowotne) dyskrecji. Postępowanie w tej sprawie nie wykazało jednak niezbicie, by Obwiniony sprzeniewierzył się tej zasadzie.
 
Wniosek o ukaranie oparty był także na zarzucie naruszenia zasady koleżeńskości zawartej w art. 50 KERP. Zważywszy, że Pokrzywdzona nie jest i nie była członkiem samorządu radców prawnych, wobec czego przepis ten nie mógł stanowić podstawy do stawiania zarzutu Obwinionemu. Natomiast nie zmienia to uprawnienia do oceny koleżeńskości wobec Pokrzywdzonej na gruncie przywołanego uprzednio art. 11 KERP, co i tak nie zmieniło oceny sprawy.
 
Zdaniem OSD, zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy, nie pozwolił jednoznacznie przyjąć, że Obwiniony dopuścił się czynu sprzecznego z zasadami etyki wyrażonymi w KERP.  Należało zatem uwolnić Obwinionego od stawianego mu zarzutu. Zasada in dubio pro ero nakazująca rozstrzyganie niedających się usunąć wątpliwości na korzyść Obwinionego, nie pozwoliła na inne orzeczenie.
 
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 70⁶ ust. 2 ustawy o radcach prawnych.
 
Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak w sentencji.