Orzeczenie z dnia 9 października 2018 r. Sygn. akt: D 48/18
Orzeczenie prawomocne. 
 

PRZEWODNICZĄCY:   r. pr. Paulina Sibilska
CZŁONKOWIE:    r. pr. Tomasz Iwańczuk
r. pr. Agnieszka Świstak
PROTOKOLANT:    Karolina Szymala
           

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu L., […], obwinionej o to, że: w okresie od dnia […] r. do dnia […] r. nie wystawiła i tym samym nie wydała klientowi panu B.(1) paragonów z kasy fiskalnej tytułem świadczonej na jego rzecz pomocy prawnej,
tj. popełnienia przewinienia dyscyplinarnego określonego art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1870 z późn. zm.) w związku z art. 6 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r.
 

 

Uzasadnienie
 

Wnioskiem z dnia […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej „Zastępca Rzecznika”) wniosła do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej „Sąd”) o ukaranie radcy prawnego L., nr wpisu […] (dalej „Obwiniona”) zarzucając jej, że:

Obwiniona i jej obrońca wnieśli o uniewinnienie od stawianego zarzutu.

Sąd rozpoznał wniosek o ukaranie na rozprawie w dniu […] r.

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił, co następuje:

Obwiniona była pełnomocnikiem B.(1) przed Sądem Okręgowym w W. w sprawie apelacji od wyroku Sądu Rejonowego dla W. W. z dnia […] r. ustanawiającego z dniem […] r. rozdzielność majątkową pomiędzy B.(1) i jego żoną oraz w sprawie o podział majątku wspólnego toczącej się przed Sądem Rejonowym dla W. W. (sygnatura akt […]. B.(1) nie zawarł z Obwinioną umowy o świadczenie pomocy prawnej. W okresie od […] r. do […] r. Obwiniona w związku z prowadzonymi sprawami kontaktowała się z B.(1) mailowo na adres […].
dowód: odpowiedź na skargę z dnia […] r. wraz z załącznikiem – k. […]-[…], protokół przesłuchania świadka – k. […]-[…], projekt apelacji z dnia […] r. – k. […]-[…], korespondencja mailowa z okresu od […] r. do […] r. stanowiąca załącznik do pisma z dnia […] r. k. […]-[…]

B.(2) jest matką B.(1). Dnia […] r. B.(1) ustanowił matkę swoim pełnomocnikiem oraz upoważnij ją do zarządu i administracji majątkiem, prowadzenia wszelkich spraw oraz jego zastępowania i reprezentowania, a także m.in. do działania w jego imieniu i na jego rzecz wobec władz, sądów, urzędów osób prawnych i fizycznych, składania oświadczeń i wniosków, jak również do odbioru i kwitowania dokumentów, korespondencji, a także do dokonywania wszelkich innych czynności niezbędnych do realizacji pełnomocnictwa. B.(2) nie udzielała pełnomocnictw L..
dowód: pełnomocnictwo notarialne z dnia […] r. – k. […]-[…].

W dniach […] r., […] r., […] r., […] r. […] r., […] r., […] r., B.(2) zapłaciła w kancelarii Obwinionej łączną kwotę […] zł za prowadzenie sprawy B.(1). Pieniądze przekazane zostały pracownikowi kancelarii Obwinionej – K., która wystawiła dowody wpłat - pokwitowania. Trzy pokwitowania zostały wystawione na B.(1),  pozostałe cztery na B.(2). B.(2) zeznała, że o konieczności dokonania wpłat była informowana telefonicznie przez K..  Do pisma z dnia […] r. B.(2) załączyła „7 dowodów wpłat wystawionych przez Kancelarię Radcy Prawnego L.  na sumę […] zł”.
dowód: skarga z dnia […] r. wraz z załącznikami – k. […]-[…], pismo z dnia […] r. wraz z dowodami wpłat na kwotę […] zł. – k. […]-[…], zeznania B.(2) – k. […]-[…]

Obwiniona konsekwentnie zaprzeczała, aby otrzymała od B.(2) bądź B.(1) kwotę […] zł oraz wyjaśniła, że wpłata taka nigdy nie wpłynęła na rachunek jej kancelarii. Nigdy też nie wystawiła na rzecz B.(2) żadnego pokwitowania. Wskazała także, że nigdy nie dzwoniła do B.(2) z informacją o konieczności dokonania opłat za świadczoną pomoc prawną na rzecz B.(1). Obwiniona wyjaśniła, że otrzymała od B.(1), za świadczoną na jego rzecz pomoc prawną, wpłatę w wysokości […] zł, na którą […] r. upoważniony pracownik kancelarii (G.) wystawiła fakturę VAT nr […].
dowód: protokół przesłuchania świadka – k. […]-[…], pismo Obwinionej z dnia […] r. wraz z załącznikiem – k. […]-[…]
 
Obwiniona pismem z dnia […] r. poinformowała, że jej były pracownik – K. - bez wiedzy i zgody Obwinionej wyłudziła środki pieniężne od klientów kancelarii. Obwiniona w imieniu własnym oraz kilku pokrzywdzonych klientów złożyła zawiadomienia do prokuratury w sprawie czynów, których dopuściła się K.. Według informacji przekazanych przez Obwinioną i jej obrońcę na rozprawie w dniu […] r. do dnia rozpatrywania przez Sąd wniosku o ukaranie, sprawy prowadzone przez organy ścigania nie zostały zakończone. Obwiniona wskazała, że według jej wiedzy, na skutek działań K. poniosła szkodę w wysokości około […] zł.
 
Do akt niniejszej sprawy został załączony email wysłany […] przez Ł., klientkę kancelarii Obwinionej, na adres […], z którego wynika że osoba ta także została pokrzywdzona działaniami K.. 
dowód: pismo Obwinionej z dnia […] r. wraz z załącznikami – k. […]-[…], wyjaśnienia Obwinionej k. […]-[…], email z dnia […] r. – k. […]

Pozostałe dowody Sąd ocenił jako nieistotne z punktu widzenia podstawy faktycznej i zakresu wniosku o ukaranie z dnia […] r.
 
Sąd ocenił dowody z dokumentów wskazane powyżej jako wiarygodne, gdyż ze względu na formę stanowią najbardziej wartościowe źródło ustaleń dotyczących dat poszczególnych zdarzeń, jak i samej treści dokumentów. W ocenie Sądu są one wiarygodnym źródłem ustaleń w szczególności z tego powodu, że korespondują z zeznaniami B.(2), jak i wyjaśnieniami Obwinionej. Dokumenty, ich wiarygodność dowodowa, nie były przez strony kwestionowane. Dotyczy to w szczególności dowodów wpłat-pokwitowań przedstawionych  przez B.(2), jak i faktury wystawionej przez G. na rzecz B.(1).
 
Sąd dał wiarę w pełnej rozciągłości wyjaśnieniom Obwinionej uznając je za wiarygodne i zgodne z uznanymi za wiarygodne dowodami. W ocenie Sądu brak było innych dowodów, które mogłyby podważyć ich wiarygodność. Okoliczności objęte wyjaśnieniami Obwinionej dotyczące istotnych elementów stanu faktycznego znajdują potwierdzenie w pozostałych dowodach, a w szczególności w dokumentach. Wersja zdarzeń zaprezentowana przez Obwinioną nie została w toku postępowania podważona.
 
Sąd ocenił jako częściowo wiarygodne zeznania B.(2), mianowicie odnośnie dokonywania wpłat bezpośrednio do rąk Obwinionej. Sąd uznał za wiarygodne zeznania B.(2) odnośnie dokonania zapłaty w kancelarii Obwinionej kwoty […] zł. Natomiast wobec sprzeczności jej zeznań z dokumentami w postaci dowodów wpłat wystawionych przez K. oraz wobec tego, że jak sama przyznała, informacje o konieczności zapłaty za prowadzenie sprawy otrzymywała telefonicznie od K. i jej wpłacała pieniądze Sąd uznał za niewiarygodne jej oświadczenie, że wpłacała pieniądze bezpośrednio Obwinionej. Być może w jej subiektywnym odczuciu przychodząc do kancelarii Obwinionej i otrzymując pokwitowania opatrzone pieczęcią kancelarii uważała, że wpłaty dokonuje na jej rzecz. Jednakże jak wynika z dokumentów, odbiór pieniędzy kwitowany był przez K..
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:

Sąd uniewinnił Obwinioną od zarzutu zawartego we wniosku o ukaranie z dnia […] r. uznając, że brak jest podstaw do ponoszenia odpowiedzialności dyscyplinarnej za ten czyn.
 
Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych radca prawny podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za czyny sprzeczne m.in. z zasadami etyki zawodowej. Zgodnie z art. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do Uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (dalej „KERP”) radca prawny, mając na uwadze treść roty ślubowania określonej w ustawie o radcach prawnych, obowiązany jest wykonywać czynności zawodowe rzetelnie i uczciwie, zgodnie z prawem, zasadami etyki zawodowej oraz dobrymi obyczajami. KERP swoimi regulacjami z jednej strony opisuje szczególny charakter i funkcje radcy prawnego oraz istotę (cele) pomocy prawnej świadczonej przez radców prawnych, a z drugiej - stanowi gwarancję prawidłowego wykonywania tej profesji i realizacji celów pomocy prawnej. Oceniając w konkretnej sprawie, czy doszło do naruszenia ww. obowiązków, konieczne jest uwzględnienie: charakteru zawodu radcy prawnego jako zawodu zaufania publicznego, a także celów pomocy prawnej – „Pomoc prawna świadczona przez radcę prawnego ma na celu ochronę prawną interesów podmiotów, na których rzecz jest wykonywana” – art. 2 ustawy o radcach prawnych. Natomiast na podstawie art. 36 ust. 1 KERP wynagrodzenie, radcy prawnego powinno mieć swoją podstawę w umowie.
 
Stawiany Obwinionej przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego zarzut polegał na niewystawieniu i niewydaniu przez Obwinioną B.(1) paragonów z kasy fiskalnej tytułem świadczonej na jego rzecz pomocy prawnej.
 
Z wyjaśnień Obwinionej wynika, że współpracę z B.(1) zakończyła po rozprawie w sprawie o podział majątku wspólnego małżeńskiego, która odbyła się […] r. Po tej dacie nie świadczyła już pomocy prawnej na rzecz B.(1). Natomiast z przedstawionej przez Obwinioną faktury wynika, że […] r. wystawiła na rzecz B.(1) fakturę tytułem rozliczenia za świadczone na jego rzecz usługi do dnia […]. Zauważyć należy, że Obwiniona świadczyła pomoc prawną na rzecz klienta jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej co do zasady powinna zostać zarejestrowana przy pomocy kasy fiskalnej. Faktura dla osoby fizycznej nieprowadzącej działalności może jednak zostać wystawiona przez podatnika, nawet jeśli podmiot nie wyrazi takiego żądania. Dokumentem potwierdzającym wykonanie usługi, wydawanym klientowi, jest wówczas faktura.

Delikt dyscyplinarny przejawiałby się w istocie tym, że gdyby kwota […] zł faktycznie została przekazana Obwinionej za świadczoną przez nią pomoc prawną, to należało najdalej w ciągu […] dni wystawić i przekazać osobie wpłacającej odpowiednie dokumenty finansowe albo dokonać innego rozliczenia przekazanych środków. W ocenie Sądu nie zostało jednak udowodnione, że Obwiniona w ogóle kwotę […] zł otrzymała za świadczone usługi.
 
Sąd zauważa nieprawidłowość w postępowaniu Obwinionej polegającą na niezawarciu z B.(1) umowy, w której zostałyby określone zasady wynagradzania za świadczoną pomoc prawną, jednakże kwestia ta nie była badana przez Zastępcę Rzecznika.
 
Ponadto należy wspomnieć, że z pewnością nadzór Obwinionej nad pracownikiem K. był nieprawidłowy. Treść stosunku pracy określa wzajemne uprawnienia i obowiązki pracodawcy i pracownika. Podstawowym elementem stosunku pracy jest odpowiedzialność pracodawcy za szkody wyrządzone przez pracownika przy wykonywaniu jego obowiązków pracowniczych. Odpowiedzialność ta jest uregulowana w art. 120 Kodeksu pracy. Zgodnie z § 1 w razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca. Treść tego przepisu określa wyraźnie, iż w sytuacji, gdy pracownik, przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych, wyrządzi osobie trzeciej szkodę, poszkodowany o odszkodowanie może wystąpić jedynie do pracodawcy. W takiej sytuacji pracownik nie ponosi osobistej odpowiedzialności wobec poszkodowanego (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w W. o sygn. […]). Mając na uwadze powyższe B.(2) może dochodzić od Obwinionej zapłaty kwoty […] zł, ale na drodze postępowania cywilnego, a nie dyscyplinarnego.
 
Tym samym w ocenie Sądu Obwinionej nie można przypisać winy za czyn polegający na niewydaniu paragonów z kasy fiskalnej na rzecz B.(1) z tytułu kwot pobranych przez K., bez wiedzy Obwinionej, na pokrycie kosztów sądowych i zaliczki na wynagrodzenie. Zgodnie z art. 106b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.) podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem, a także otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem wyżej wymienionych czynności. Naruszenie tego przepisu prowadziłoby do stwierdzenia, że Obwiniona swym postępowaniem naruszyła art. 6 KERP, który stanowi, że radca prawny, mając na uwadze treść roty ślubowania określonej w ustawie o radcach prawnych, obowiązany jest wykonywać czynności zawodowe rzetelnie, uczciwie, zgodnie z prawem, zasadami etyki zawodowej oraz dobrymi obyczajami. Wystawienie przez pracownika G. […] r. faktury VAT nr […] z w imieniu kancelarii Obwinionej, w ocenie Sądu czyni zadość tym obowiązkom.
 
Ponadto Sąd zwraca uwagę, że zgodnie z art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 poz. 1870 ze zm.), stronami w dochodzeniu są obwiniony i pokrzywdzony, a w postępowaniu przed sądem dyscyplinarnym – oskarżyciel, obwiniony i pokrzywdzony. Warto w tym miejscu przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z dnia […] r. wydany w sprawie […], zgodnie z którym „Pokrzywdzonym bezpośrednio czynem radcy prawnego, polegającym na naruszeniu obowiązków zawodowych przy świadczeniu pomocy prawnej, może być jedynie jego klient, a dobro prawne osoby reprezentującej klienta może być naruszone takim czynem jedynie pośrednio (art. 68 ust. 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, Dz.U. z 2016 r., poz. 233). B.(2) nigdy nie była klientem Obwinionej. W świetle powyższego stwierdzić należy, że ewentualne nieprawidłowości przy świadczeniu pomocy prawnej przez Obwinioną na rzecz B.(1) nie naruszają, ani nie szkodzą interesom B.(2) w sposób bezpośredni, ani jej dobro prawne nie zostało bezpośrednio naruszone postępowaniem Obwinionej.
 
W odniesieniu do zarzutu zawartego we wniosku o ukaranie Sąd dokonał jego merytorycznej oceny na podstawie przeprowadzonych dowodów i uznał, że Obwiniona nie dopuściła się zarzucanego przewinienia dyscyplinarnego. Wystawienie przez kancelarię Obwinionej faktury VAT […], zamiast paragonu fiskalnego zdaniem Sądu nie przesądza o odpowiedzialności dyscyplinarnej Obwinionej za zarzucany we wniosku o ukaranie czyn.
 
W związku z uniewinnieniem Obwinionej koszty postępowania dyscyplinarnego pokrywa Okręgowa Izba Radców Prawnych w W..
 
(WK)