Orzeczenie z dnia 8 listopada 2017 Sygn. akt: D 45/17
Orzeczenie prawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY: radca prawny Marzena Okła-Anuszewska
CZŁONKOWIE: radca prawny  Gerard Madejski
radca prawny Krzysztof Jacek Woś
PROTOKOLANT: Karolina Szymala

 
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] i […] w W. sprawy przeciwko radcy  prawnemu T., […], obwinionemu o to, że:
w W. w dniu […] skłonił B.(1) do podpisania umowy zlecenia obsługi prawnej datowanej na […] zastrzegającej na rzecz r. pr. T. wynagrodzenie za świadczenie pomocy prawnej w wysokości […]zł, bez uzgodnienia treści tej umowy z B.(1), tj. art. 36 ust. 1 i 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, co stanowi czyn sprzeczny z zasadami etyki zawodowej w rozumieniu art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 233 ze zm.) i wyżej powołanych przepisów Kodeksu Etyki Radcy Prawnego przyjętych uchwałą nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r.

 
orzeka:

 

 

 

 
 

D 45/17
 
Uzasadnienie

W dniu […] do Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. wpłynęła skarga B.(1) (dalej także: „Skarżąca”) na postępowanie r.pr. T. (dalej także: „Obwiniony”). W skardze swej Skarżąca zarzuciła Obwinionemu, że r.pr. T. działał niezgodnie z prawem i zasadami etyki zawodowej, wprowadzając ją w błąd oraz doprowadzając do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.
 
Zgodnie z treścią skargi Skarżąca w dniu […] umowę pośrednictwa z N., której celem było doprowadzenie do uzyskania pożyczki od K.(1) w kwocie […] zł celem pokrycia zobowiązań Skarżącej. Podczas spotkania z K.(1) ustalono, że warunkiem uzyskania pożyczki będzie doprowadzenie do sytuacji, w której Skarżąca będzie jedynym właścicielem nieruchomości położonej w D. (mającej być zabezpieczeniem spłaty pożyczki). K.(1) umówił Skarżącą na podpisanie w dniu […] umowy darowizny w formie aktu notarialnego, mocą której dzieci Skarżącej przekazały jej swoje udziały w nieruchomości. W dniu […] Skarżąca udała się do kancelarii notarialnej, by podpisać umowę pożyczki i otrzymać pieniądze. Tymczasem, jak wskazała Skarżąca, w tym dniu „podsunięto jej do podpisania” umowę przeniesienia własności nieruchomości na zabezpieczenie spłaty wierzytelności. Nie otrzymała w tym dniu ani pieniędzy ani odpisu aktu notarialnego obejmującego tę umowę. Umowa pożyczki opiewała na kwotę […] zł, zamiast uzgodnionych wcześniej […] zł, a pożyczkodawcą była Z. w W., reprezentowana przez K.(2).
 
Dalej, wg Skarżącej, pożyczkodawcy „zasłaniając się dobrymi chęciami i pragnieniem niesienia mi pomocy z trudnej sytuacji kazali” jej podpisać umowę zlecenia obsługi prawnej z T. radcą prawnym prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą J.(1), w której zostało przewidziane honorarium w wysokości […] zł netto. Skarżąca wskazała również, że w treści umowy zlecenia obsługi prawnej w sposób niezgodny z rzeczywistością oznaczono datę jej zawarcia – […] i miejsce – P.(1) Umowa ta została zawarta w kancelarii notarialnej w W.[…] w Skarżąca podniosła, że nie uzgadniała treści umowy z r.pr. T., w szczególności wysokości jego wynagrodzenia.
 
Ponadto Skarżąca podniosła, że koszty sporządzenia aktów notarialnych zostały pokryte przez pożyczkodawców, co jej zdaniem świadczyło o tym, że w sposób zorganizowany namówiono ją do podpisania umów, które powiększyły jej zobowiązania o dalsze […] zł. Skarżąca nie otrzymała obiecanej jej kwoty pożyczki.
 
Według  Skarżącej r.pr. T. działał w zmowie z K.(1), K.(2) i notariuszem S.(1), w celu doprowadzenia jej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, przy wykorzystaniu jej nieporadności życiowej.
 
Po otrzymaniu skargi, Rzecznik Dyscyplinarny wezwał r.pr. T. do złożenia wyjaśnień. W udzielonych wyjaśnieniach Obwiniony zaprzeczył okolicznościom w niej podnoszonym i wskazał, że stawiane mu zarzuty są całkowicie bezzasadne. Wyjaśnił w szczególności, że w […]  K.(1) zwrócił się do niego o konsultację dotycząca zadłużenia Skarżącej, w tym zadłużenia ujawnionego w księdze wieczystej o nr. […] prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla W., dla nieruchomości położonej w D. Analiza KW pozwoliła na ustalenie, że przeciwko Skarżącej toczą się liczne postępowania egzekucyjne (Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla W. K.(3) – organ egzekucyjny). Następnie ([…]) Skarżąca udzieliła jemu i adwokatowi J.(2)pełnomocnictwa do zapoznania się z aktami komorniczymi ([…]). Po zapoznaniu się z nimi, r.pr. T. poinformował Skarżącą i K.(1) o możliwości zawarcia ugody z wierzycielem w celu zmniejszenia kwoty zadłużenia, o ile Skarżąca posiadałaby środki na jego spłatę.
 
Jak wyjaśnił Obwiniony, otrzymał wówczas informację, że Skarżąca będzie w stanie spłacić zadłużenie ze środków, które otrzyma na podstawie umowy pożyczki. W tym też okresie, jego kancelaria otrzymała propozycję obsługi prawnej zadłużenia Skarżącej ujawnionego w księdze wieczystej.
 
W ramach tego zlecenia r.pr. T. miał podjąć czynności wskazane w umowie „sporządzonej w dniu […]”, m.in. ustalenia aktualnych sald zadłużenia B.(1), zebrania dokumentacji źródłowej, zawarcia ugód w zakresie spłaty zadłużenia.  W pierwszej kolejności, jak wyjaśnił Obwiniony, podjęto starania dotyczące spłaty zadłużenia skarżącej wobec największego wierzyciela tj. O.(1) w W. (dalej także: „O.(1)”).
 
W wykonaniu umowy zawartej ze Skarżącą, Obwiniony (data na dokumencie […]) zawarł ugodę z O.(1) (wierzyciel Skarżącej z najwyższą wierzytelnością). W następnej kolejności, wystąpił do Z.(1) wypłatę części pożyczki i po jej otrzymaniu, […]przekazał te środki na rachunek wierzyciela.
 
W dniu […] przekazał informację o zawartej ugodzie Skarżącej, która jednak domagała się od niego, by dokonał spłaty całego zadłużenia egzekwowanego przez komornika.
 
Wobec stanowiska Skarżącej zażądał pisemnej dyspozycji co do jego dalszych działań, przekazał także komornikowi informację o zawartej ugodzie i wystąpił o aktualne saldo zadłużenia. Następnie, jak wyjaśnił, wobec braku kontaktu ze Skarżącą, pomówień jakich się dopuszczała wobec niego i niezrozumienia podejmowanych czynności, wypowiedział jej pełnomocnictwo ([…]). Obwiniony załączył do swoich wyjaśnień szereg dowodów w postaci dokumentów (pisma do Skarżącej, do komornika i Z.(1).
 
Po otrzymaniu pisemnych wyjaśnień Z.(2) radca prawny B.(2) (dalej także: „Z.(2)”) wszczął dochodzenie i przeprowadził szereg czynności: zebrał i przeprowadził dowody z dokumentów, korespondencji mailowej, zeznań świadków (B.(1), B.(3), T.) i następnie skierował do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego (dalej także: „OSD”) wniosek o ukaranie r.pr. T. zarzucając mu popełnienie czynu sprzecznego z zasadami etyki radcy prawnego w rozumieniu art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych („RadPrU”) i art. 36 ust. 1 i 2 Kodeksu etyki radcy prawnego („KERP”) przyjętych uchwałą nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r., polegającego na tym, że w W. w dniu […] skłonił B.(1) do podpisania umowy zlecenia obsługi prawnej datowanej na […] zastrzegającej na rzecz r.pr. T. wynagrodzenie za świadczenie pomocy prawnej w wysokości […] zł, bez uzgodnienia treści tej umowy z B.(1)
 
Odpowiedź na wniosek o ukaranie
W odpowiedzi na wniosek o ukaranie Obwiniony podniósł, że jego zachowanie nie uchybiło jakimkolwiek postanowieniom Kodeksu etyki radcy prawnego. Wbrew wnioskom Z.(2), postanowienia umowy zlecenia obsługi prawnej były uzgodnione z B.(1), w osobnym pokoju w kancelarii notarialnej i mogła ona w razie wątpliwości zwrócić się do niego o wyjaśnienia. Wysokość wynagrodzenia była wyraźnie wskazana i wyróżniona w tekście. Pani B.(1) doskonale wiedziała, jaką umowę podpisuje, parafowała każdą stronę. Poza tym, gdyby była rzeczywiście nieświadoma znaczenia umowy, bezpośrednio po jej zawarciu podjęłaby działania kwestionujące jej zobowiązania, a tego nie uczyniła. Ponadto Obwiniony podniósł, że wynagrodzenie było adekwatne do planowanego nakładu pracy. Zwrócił także uwagę na fakt, że wobec braku porozumienia ze Skarżącą wypowiedział jej pełnomocnictwo i nie pobrał wynagrodzenia za wykonane czynności.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny na dwóch rozprawach przeprowadził postępowanie, w którym m.in. przesłuchał w charakterze świadków:  […] – B.(1) (k. […]-[…]) i B.(3) (k. […]- […]), […] – S. (1)(k. […]) i K.(4) (k. […]-[…]). Obwiniony T. odmówił składania wyjaśnień.
 
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Zachowania Obwinionego, których dotyczył wniosek o ukaranie poprzedzone zostały czynnościami, które dla ustalenia stanu faktycznego wymagają opisu, by oddać jego pełny obraz, stąd też zostaną one po kolei omówione.
 
1) Zadłużenie Skarżącej
Wobec Skarżącej w […] r. prowadzone było kilka postępowań egzekucyjnych. Na dzień […] zadłużenie Skarżącej były egzekwowane przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. K.(3) – w sprawie o sygn. akt […] – […] zł, […] – […] zł, […] – […]zł, […] – […] zł, […]- […] zł, […]– […] zł, […]– […] zł. Łączne zadłużenie w postępowaniach egzekucyjnych prowadzonych przez Komornika K.(3) wynosiło […] –[ …]zł (informacja od Komornika opisana w akcie notarialnym nr […], k. […]-[…]). Ponadto przeciwko Skarżącej prowadzone były postępowania egzekucyjne przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. P. (2) ([…] i […]). Jednocześnie część postępowań egzekucyjnych była umorzona, ale pozostało do zapłaty w nich […] zł ([…]) i […] zł ([…]). Z udokumentowanych danych wynika, że zadłużenie Skarżącej wynosiło […] zł. Wzmianki o toczących się postępowaniach były wpisane do Dziale […] – księga wieczysta prowadzona dla nieruchomości położonej w D. ([…]-[…]) przy ul. R. […] – k. […](dalej także „KW Nieruchomości” lub odpowiednio: „Nieruchomość”.
 
Wierzycielami Skarżącej były banki i tzw. firmy pożyczkowe (S.(2) – […], C. – […], P.(3) – […]) oraz fundusze sekurytyzacyjne (I. – […], P.(4) w W. – […], P.(4) – […] i O.(1) w W.  – […]) – k. […]– […]. Ta druga grupa wierzycieli to podmioty, które nie są pierwotnymi wierzycielami,  a nabywcami wierzytelności przysługujących wobec Skarżącej.
 
Według Skarżącej dla spłaty zobowiązań objętych postępowaniami egzekucyjnymi potrzebowała […] zł i z tegoż powodu poszukiwała podmiotu, który pomógłby jej uregulować te zobowiązania. (k. […]). Pomoc w tym zakresie zaproponował Skarżącej K.(1) (prezes zarządu Z. – dane z KRS), który po ustaleniu stanu majątkowego Skarżącej, w szczególności że jest współwłaścicielką Nieruchomości, zaproponował udzielenie pożyczki na spłatę zadłużenia. Wymogiem niezbędnym dla udzielenia pożyczki wg K.(1) było „przepisanie” udziałów dzieci Skarżącej na nią, by stała się jedyną właścicielką Nieruchomości (k. […]).
 
W tym czasie ([…]) Skarżąca udzieliła pełnomocnictwa Obwinionemu i jego wspólnikowi do reprezentowania jej w postępowaniach egzekucyjnych. Według ustaleń OSD, udzielenie pełnomocnictwa odbyło się za pośrednictwem K.(1), bez bezpośredniego kontaktu Skarżącej z Obwinionym.
 
Na dzień […] przedstawiciele spółki Z.(1) ustalili termin zawarcia umowy pożyczki ze Skarżącą, podpisy pod którą miały być poświadczone notarialnie.
 
W tym też samym dniu – […] miała być, według wyjaśnień Obwinionego (k. […]-[…]) zawarta umowa zlecenia obsługi prawnej (taka data w niej też widnieje).
 
Tymczasem z datą […] Skarżąca zawarła umowę pośrednictwa z N., na podstawie której miała ona wykonać czynności pośrednictwa finansowego, by Skarżąca uzyskała „kredyt, pożyczkę, leasing, prywatne finansowanie, użyczenia hipoteki (…) gdzie zabezpieczeniem jest nieruchomość o […], za co N. miała uzyskać wynagrodzenie wynoszące […]% wartości netto pożyczki” (k. […]-[…]).
 
Wysokość zadłużenia Skarżącej – ok. […] zł była znana Obwinionemu (k. […], […]).
 
2) Udzielenie pełnomocnictwa Obwinionemu przez Skarżącą
Zgodnie z wyjaśnieniami pisemnymi Obwinionego zawartymi w piśmie z […] (k. […]- […]) w dniu […] Skarżąca udzieliła Obwinionemu i jego wspólnikowi adw. J.(2) pełnomocnictwa do reprezentowania we wszelkich postępowaniach egzekucyjnych. Do udzielenia pełnomocnictwa doszło w wyniku konsultacji, jakich udzielał Obwiniony K.(1) (prezesowi zarządu Z.). Dotyczyły one zadłużenia B.(1) ujawnionego w KW Nieruchomości. Jak wskazał Obwiniony, po udzieleniu mu pełnomocnictwa ustalił, że postępowania egzekucyjne przeciwko B.(1) prowadzone są przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. K.(3), a w Dziale […] KW Nieruchomości umieszczone były liczne wzmianki dotyczące prowadzonej egzekucji. Największym wierzycielem Skarżącej był O.(1) - przysługiwała mu wierzytelność w wysokości ponad […] zł.
 
Skarżąca wskazała, że nie poznała radcy prawnego T. przed dniem zawarcia umowy zlecenia obsługi prawnej, tj. […], a skierował go do niej K.(1) (k. […]). Zaś Obwiniony w swoich wyjaśnieniach podał, że na prośbę K.(1) w […] analizował stan zadłużenia Skarżącej, po udzieleniu przez nią pełnomocnictwa do reprezentacji we wszelkich postępowaniach egzekucyjnych (k. […]-[…]).
 
3) Umowy Skarżącej ze Z.(1)
Skarżąca B.(1) w dniu […] zawarła ze spółką Z. reprezentowaną przez wiceprezesa zarządu K.(5) umowę pożyczki w kwocie […] zł z oprocentowaniem […] % w stosunku rocznym,  z terminem zwrotu – […]. Jak wynika z tejże umowy – Skarżąca otrzymała przed jej podpisaniem […] zł, zaś pozostała część pożyczki miała być wypłacona w następujących ratach: […] zł – w dniu ustanowienia wszystkich zabezpieczeń (dwa weksle i umowa przewłaszczenia Nieruchomości - § 7), zaś […] zł na spłatę zobowiązań Skarżącej ujawnionych w KW Nieruchomości poprzez przekazanie ich radcy prawnemu T., który na mocy odrębnej umowy obsługi prawnej zawartej z B.(1)  miał podjąć czynności zmierzające do uregulowania jej zobowiązań - § 3(Umowa pożyczki - k. […] – […]). Podpisy pod umową zostały poświadczone w dniu zawarcia umowy przez notariusz S.(1) w jej kancelarii w W. przy ul. O.(2) […] lok. […] (k. […]).
 
Tegoż samego dnia ([…]) notariusz S.(1) sporządziła umowy darowizny udziałów w Nieruchomości pomiędzy Skarżącą a jej dziećmi – B.(3), B.(4) i P. – rep. […] (k. […]) i zeznania B.(1) – k. […]- […] oraz B.(3) – k. […], […]- […]).  W wyniku tej umowy B.(1) stała się wyłączną właścicielką Nieruchomości.
 
Następnie, w dniu […] Skarżąca jak zeznała: „przywieziona przez przedstawiciela spółki Z.”, stawiła się w kancelarii notariusz S.(1) i zawarła z pożyczkodawcą Z. reprezentowaną przez prezesa zarządu K.(2) umowę przeniesienia własności nieruchomości na zabezpieczenie spłaty wierzytelności (przewłaszczenie na zabezpieczenie) – k. […]-[…]. Na podstawie tejże umowy Skarżąca przeniosła własność Nieruchomości o wartości […]zł na spółkę Z.(3), która to zobowiązana była do zwrotnego przeniesienia własności Nieruchomości, o […]zł (§ 4 ust. 1), a w sytuacji gdyby do dnia wyznaczonego jako dzień zwrotu pożyczki do niego nie doszło – Z. zaspokoi się z Nieruchomości poprzez jej zatrzymanie i zarachowanie jej wartości na poczet długu. Skarżąca była zobowiązana na podstawie tejże umowy w terminie jednego miesiąca (do […]) wydać pożyczkodawcy Nieruchomość i co do tego obowiązku poddała się egzekucji wprost z aktu na podstawie art. 777 §1 pkt 4 KPC - § 5 (k. […]).
 
4. Umowa Skarżącej z Obwinionym
W dniu zawarcia umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie – […] do lokalu kancelarii notariusz S.(1) przybył radca prawny T., który w czasie, gdy Skarżąca wraz z synem B.(3) i innymi osobami, czekała na wykonanie czynności notarialnych, dał jej do podpisania umowę zlecenia obsługi prawnej. Skarżąca podpisała umowę, parafując ją na każdej stronie (k. […]- […]), zrobiła to w kancelarii notariusz, w którymś z pomieszczeń, bez wiedzy notariuszy (S.(1) i K.(1) o zawieranej w ich lokalu umowie (zeznania B.(1) – k. […], zeznania B.(3) – k. […], zeznania S.(1) – k. […], zeznania K.(4) – k. […]).
 
Skarżąca, według wyjaśnień Obwinionego zawartych w odpowiedzi na wniosek o ukaranie, „miała możliwość przeczytania całej umowy, w razie wątpliwości co do jej treści miała możliwość zadawania mi stosownych pytań. W umowie też w sposób jasny, precyzyjny, rzetelny i przejrzysty określono wysokość wynagrodzenia za usługi, które miałem świadczyć na rzecz p. B.(1). Pokrzywdzona była zatem w pełni świadoma tego jaką umowę podpisuje oraz jakie warunki zostały w tej umowie przewidziane. Powyższe potwierdza fakt, że Pokrzywdzona podpisała przedmiotową umowę, ale także parafowała każdą jej stronę. Nikt nie naciskał na Pokrzywdzoną, nikt nie wywierał na nią żadnej presji. Miała swobodną możliwość zapoznania się z treścią przedmiotowej umowy.” (k. […]).
 
Natomiast Skarżąca stwierdziła, że: „umowę podrzucono jej >>jak psu<<  (…). Pan mecenas był przez chwilę, dosłownie […]-[…] minuty, ja podpisałam umowę, on ją zabrał i poszedł. Pan mecenas mi nic nie tłumaczył na temat tej umowy” (k. […]), a także, że nie rozmawiała z Obwinionym o warunkach tej umowy, że podpisała ją bez czytania (k. […]).
 
Świadek B.(3) opisując moment podpisania umowy zlecenia obsługi prawnej wskazał, że „T. tylko wszedł i wyszedł. Zostawił jakieś papiery koło mojej mamy i wyszedł” (k. […]).
 
4.1. Warunki Umowy zlecenia obsługi prawnej
Umowa zlecenia obsługi prawnej jaką w dniu […] w W. zawarła Skarżąca z kancelarią Obwinionego (zawarta wg danych w komparycji – […], w P.), przewidywała, że Skarżąca zleciła Obwinionemu prowadzenie obsługi dotyczącej zadłużenia ujawnionego na dzień […] w Dziale […] Księgi Wieczystej nr […] prowadzonej dla Nieruchomości, które na dzień […] odpowiadało kwocie minimum […]zł ([…]) - § 1 ust.1.
 
4.1.1. W ramach tejże umowy Obwiniony zobowiązał się do podejmowania kilku rodzajów czynności (w szczególności):
 
Obowiązki podstawowe (§ 1 ust. 2)

 
4.1.2. Zobowiązanie do przekazania środków na spłatę długów
Dodatkowo, umowa zlecenia obsługi prawnej przewidywała, że w terminie […] dni od dnia jej zawarcia Skarżąca zobowiązana była przekazać Obwinionemu kwotę nie mniejszą niż […]zł, którą ten ostatni miał przeznaczyć na spłatę zadłużenia Skarżącej.
 
4.1.3. Dodatkowa pomoc prawna
Jak wynika z § 1 ust. 4 umowy zlecenia obsługi prawnej Obwiniony zobowiązał się do świadczenia na rzecz Skarżącej dodatkowych usług w zakresie pomocy prawnej związanej z zadłużeniem Skarżącej nieujawnionym na […] w Dziale[…] KW Nieruchomości. Doradztwo w tym zakresie obejmowało: udzielanie porad prawnych, konsultacji, prowadzenia negocjacji w potencjalnymi wierzycielami, zawieraniem ugód, reprezentację w postępowaniu egzekucyjnym (k. […]-[…]).
 
4.1.4. Wynagrodzenie
§ 2 umowy zlecenia obsługi prawnej przewidywał, że za wykonywanie czynności objętych umową Skarżąca zobowiązana będzie do zapłaty na rzecz Obwinionego wynagrodzenia w wysokości […] zł ([…] zł netto wraz z VAT[…]%). Płatność tego wynagrodzenia nastąpić miała po dokonaniu spłaty całości zadłużenia ujawnionego na dzień […] w Dziale […] KW Nieruchomości.
 
Jak zeznał Obwiniony, kwota netto wynagrodzenia przewidywanego umową zlecenia miała odpowiadać różnicy między wysokością zadłużenia Skarżącej a wysokością wynegocjowanego z wierzycielami zadłużenia (k. […]). Według Obwinionego wynagrodzenie to miało być zapłacone po wykonaniu zlecenia obejmującego także „wyczyszczenie” wpisów o zadłużeniu w biurach informacji gospodarczej i księgach wieczystych (k. […]), zaś umowa zlecenia wskazywała, że termin zapłaty wynagrodzenia to 30 dni od dnia dokonania spłaty całości zadłużenia ujawnionego na dzień […] w Dziale […] Kw Nieruchomości - § 2 ust. 3 (k. […]).
 
4.1.5. Koszty
Umowa o zlecenie obsługi prawnej przewidywała także, że Skarżąca zobowiązana będzie do pokrywania kosztów wydatków (np. kserokopii dokumentów, kosztów korespondencji) i opłat (sądowych, skarbowych, celnych, podatkowych i in.), a Obwiniony miał nie ponosić odpowiedzialności za skutki nieprzekazania wymaganych środków, czyli np. za zwrot pozwu, odrzuceniu środka odwoławczego. Sąd zauważył, że umowa nie przewidywała jakichkolwiek czynności obejmujących składanie pozwów czy czynności związanych z należnościami celnymi, ale koszty w tym zakresie Obwiniony zakładał.
 
5. Wykonanie Umowy zlecenia obsługi prawnej przez Obwinionego
Zgodnie z wyjaśnieniami Obwinionego, które korespondują z pozostałymi dowodami w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach wynika, że po zawarciu umowy zlecenia obsługi prawnej, w ciągu tygodnia doprowadził do zawarcia ([…]) ugody z największym wierzycielem – O.(1). Według treści ugody zadłużenie Skarżącej wynosiło […] zł (należność główna – […]zł), zaś wpłata […] zł miała wyczerpywać roszczenia objęte ugodą - § 2 (k. […]- […], […]-[…]). Obwiniony, wystąpił do Z.(1) przyznanie środków na spłatę ugody z O.(1)(k. […]), po otrzymaniu ich od Z.(1) (k. [...]), przekazał wierzycielowi […] (k. […]). 
 
W ugodzie zawartej z O.(1) nie było jakiegokolwiek postanowienia, z którego wynikałoby powiązanie jej z postępowaniem egzekucyjnym […], w szczególności nie było postanowienia zobowiązującego wierzyciela do podjęcia jakichkolwiek czynności w celu umorzenia postępowania egzekucyjnego (k. […]-[…], […]-[…]).
 
Następnie pismem datowanym na […] Obwiniony wystąpił do Komornika K.(4) o podanie aktualnego stanu zadłużenia Skarżącej  i poinformował go, że w dniu […] (na ugodzie widnieje data […]– OSD) zawarł w imieniu Skarżącej ugodę z O.(1) i wierzytelność w kwocie […] zł wygasła (k. […]).
 
W odpowiedzi na pismo Obwinionego Komornik K.(3) w dniu […] przesłał mu informację o stanie zaległości w sprawach egzekucyjnych, z której wynikało, że zadłużenie Skarżącej w prowadzonych przez niego sprawach uległo zwiększeniu (o odsetki pomiędzy datą […] a […] – ustalenie OSD). Natomiast w sprawie […] wierzytelność także zwiększyła się o odsetki, ale komornik wystąpił do wierzyciela, by wobec przesłanej mu ugody, wystąpił ze stosownym wnioskiem.
 
6. Kontakty Obwinionego ze Skarżącą po zawarciu umowy zlecenia
[…] Obwiniony poinformował Skarżąca o realizacji umowy z dnia […] o obsługę prawną, w tym zawarciu ugody z O.(1) oraz podjęciu negocjacji z pozostałymi wierzycielami (k. […]).
 
W dniu […] Skarżąca wystosowała do Obwinionego maila, w którym poprosiła o przesłanie ugody „powiem ze pan pisał i miałam dostac i do tej pory nie dostałam a wiem ze panu daly” k. […].
 
Następnie […] o godz. […] Skarżąca zwróciła się mailowo z informacją do Obwinionego, że „Witam pana proszę pana ja mogę podjechac do do komornika osobiscie podpisac i do każdej ugody” (k. […]).
 
Dalsza korespondencja mailowa między Obwinionym a Skarżącą dotyczyła prowadzonych czynności, w których wyjaśniał jej, że ugodę zawarł z wierzycielem, następcą R. a w jednym z maili Obwiniony napisał: „po trzecie wydaje mi się że nie do końca Pani rozumie o czym ja do Pani piszę i na czym polega realizacja zleconych mi czynności.” (k. […]).
 
Obwiniony i Skarżąca, poza korespondencją mailową prowadzili także wymianę sms-ów (k. […]-[…]), w których to Skarżąca żądała podania informacji o jej zadłużeniu i zgłosiła żądania „wypisania się z domu” (k. […]). Obwiniony zaś w odpowiedzi poinformował ją, że wykonywał na jej rzecz zlecenie dotyczące spłaty długów ujawnionych w księdze wieczystej na dzień zawarcia umowy, wobec czego nie powinna do niego kierować pytań o pożyczki nie objęte umową z nim do pożyczkodawców (k. […]).
 
W dniu […] Obwiniony wypowiedział pełnomocnictwo Skarżącej i zaprzestał wykonywania na jej rzecz czynności (k. […])
 
Pismem datowanym na […] Skarżąca zażądała od Obwinionego i jego wspólnika adw. J.(2) „konkretnego opisu sprawy z AKTU co panowie zrobiły. Jakie były działania proszę na piśmie opisać wyjaśnienia” (k. […]).
 
Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o akta sprawy, tj. złożone dokumenty, szczegółowo wskazane wyżej. Sąd oparł swoje ustalenia faktyczne również na osobowych źródłach informacji, tj. na zeznaniach świadków: B.(1), B.(3) i T. (złożonymi przed Z.(1)) oraz S.(1) i K.(1).  Zeznania złożone przez świadków należało uznać za wartościowe, mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Pokrzywdzona B.(1) zarówno na etapie postępowania przed Z.(1), jak również przed OSD, wyjaśniała okoliczności całej sprawy, które korespondowały z pozostałym zgromadzonym w aktach sprawy materiałem dowodowym w postaci dokumentów. Także zeznania świadka B.(3) uzupełnione odczytaniem zeznań złożonych przed Z.(1), pozwoliły na ustalenie stanu faktycznego. Przymiot wiarygodności, spójności i logiczności miały także zeznania świadka K.(1), a i ograniczone zeznania S.(1) (odmowa ze względu na tajemnicę zawodową) dostarczyły uzupełniających danych. Zeznania świadków, w połączeniu z dowodami zgromadzonymi przez Z.(1) dały spójny obraz postępowania Obwinionego w zakresie zawarcia przez niego ze Skarżącą umowy zlecenia obsługi prawnej zastrzegającej dla niego wynagrodzenie w wysokości […] zł bez uzgodnienia tej treści ze Skarżącą.  
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Zebrany w sprawie materiał dowodowy w ocenie OSD wskazuje, że obwiniony radca prawny T. dopuścił się zarzucanego mu we wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego czynu.
 
Kwestia rozliczeń finansowych z klientem, wynagrodzenie, w tym sposób jego ustalenia należy do jednego z najbardziej istotnych elementów wykonywania zawodu radcy prawnego. Najlepszym tego przykładem jest uregulowanie wynagrodzenia radcy prawnego w odrębnej części KERP – Rozdziale 4 w art. 36-37. Zgodnie z ust. 1 art. 36 KERP wynagrodzenie radcy prawnego obejmuje honorarium i wydatki. Wysokość wynagrodzenia lub sposób jego ustalenia powinny być uzgodnione z klientem przed przystąpieniem do świadczenia pomocy prawnej.
 
W niniejszej sprawie, jak wynika wprost z umowy zlecenia obsługi prawnej datowanej na […] Obwinionemu przysługiwało honorarium określone ryczałtowo jako […] zł netto ([…] brutto). Wynagrodzenie to w znakomitej części, uzależnione było od osiągnięcia rezultatu, czyli doprowadzenia do spłaty zadłużenia ujawnionego na dzień […] w KW Nieruchomości - § 2 ust. 3.
 
Z. kierując do OSD wniosek o ukaranie nie uznał, że postanowienia umowy zlecenia świadczyły o naruszeniu art. 36 ust. 3 KERP, który zawiera zakaz zawierania umów z klientem, w której zapłata honorarium miał być uzależniona od osiągnięcia pomyślnego skutku, stąd też OSD nie brał pod uwagę oceniając czyn Obwinionego postanowienia § 3 ust. 3 umowy zlecenia jako sprzecznej z art. 36 ust. 3. Natomiast poddał ocenie wysokość wpisanego do umowy honorarium. Obwiniony podjął się na rzecz Skarżącej świadczenia usług, które miały doprowadzić do spłaty jej zadłużenia w wysokości […] zł, co do którego w znaczącej części toczyła się egzekucja (ujawniona w KW Nieruchomości). Zestawienie zadłużenia Skarżącej […] zł i honorarium Obwinionego […] zł pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że w wyniku nawiązania umownej współpracy z Obwinioną jej zadłużenie powiększyło się o […] zł, stało się blisko dwukrotnie większe. Żadną miarą nie można uznać, że określone w takiej wysokości wynagrodzenie odpowiada dyspozycji art. 36 ust. 2 KERP, który nakazuje wiązać je m.in. z uwzględnieniem koniecznego nakładu pracy, wymaganej specjalistycznej wiedzy, umiejętności i doświadczenia, stopnia trudności i złożoności spraw, znaczenia sprawy dla klienta, odpowiedzialności wiążącej się z prowadzeniem sprawy. Obwiniony składając wyjaśnienia przed ZRD wskazał, że wysokość wynagrodzenia netto ([…] zł) miała odpowiadać różnicy między wysokością jej całego zadłużenia, a wysokością wynegocjowanego w wierzycielami umorzenia zadłużenia (k. […]). Przy takiej konstrukcji zadłużenie Skarżącej miałoby ulec zmniejszeniu do ok. […] zł, a różnicę […] zł miał po prostu otrzymać Obwiniony.
 
OSD zauważa przy tym, że Umowa zlecenia nie przewidywała wynagrodzenia […] zł, a […]zł, bo do zapłaty wynagrodzenia brutto była zobowiązana Skarżąca, a więc idąc za konstrukcją przyjętą przez Obwinionego, zadłużenie Skarżącej wobec wierzycieli (ustalonych na dzień […] r.) wynieść miało […] zł  (po zabiegach Obwinionego i redukcji zadłużenia), a wobec Obwinionego […]zł, czyli łącznie […]zł (Z.(1) w swoich wyliczeniach zawartych w uzasadnieniu wniosku o ukaranie  nie uwzględnił wartości netto - OSD). Wobec czego, nie można żadną miarą uznać, że wpisane do umowy zlecenia obsługi prawnej honorarium Obwinionego uwzględniało wymogi stawiane przez przepis art. 36 ust. 2 KERP. Dla Skarżącej jako klientki Obwinionego usługi Obwinionego mogły mieć znaczenie, być wartościowe, gdyby zamiast zwiększać swoje całkowite zadłużenie mogła je zmniejszyć. Tymczasem, miało ono ulec znaczącemu podwyższeniu, tym razem na rzecz radcy prawnego T.
 
OSD nie dostrzegł też w czynnościach, jakie miał podjąć Obwiniony na rzecz Skarżącej jakichkolwiek działań, które wykraczałyby poza negocjacje z wierzycielami i wynikające z nich ustalenia, a w dalszej kolejności czynności w postępowaniu nieprocesowym przed sądem wieczystoksięgowym czy też komornikiem i towarzyszące temu doradztwo, by miały one charakter na tyle specjalistyczny czy wymagający wyjątkowego nakładu pracy skutkującymi ustaleniem wynagrodzenia w wysokości […]zł. Powtórzyć trzeba: gdy sprawy dotyczyły zadłużenia na ok. […] zł. Doprowadzenie do redukcji podstawowego zadłużenia Skarżącej wobec O.(1) z […] zł do […] zł w ciągu tygodnia jest świetnym przykładem „skomplikowanego” i długotrwałego” charakteru sprawy zadłużenia Skarżącej.
 
Ponadto, według umowy zlecenia obsługi prawnej, której postanowienia wyjaśnił Obwiniony, Skarżąca miała po prostu zamiast wierzycielom, zapłacić Obwinionemu. Traktowanie takiego rozwiązania jako korzystnego dla klienta należy uznać za wyjątkowo przewrotne, szczególnie że nie można uznać, by Skarżąca takie rozwiązanie zaaprobowała w świadomy sposób.
 
Okoliczności podpisania umowy zlecenia przez Skarżącą – kancelaria notarialna, w której oczywiście niedopuszczalne było prowadzenie działalności doradczej przez Obwinionego, co zgodnie zeznały obie notariuszki, w których lokalu doszło do podpisania umowy, nie mogło być dokonane w sposób pozwalający na swobodne zapoznanie się z przedstawionym przez Obwinionego projektem. Tym bardziej zaś zapytanie i zrozumienie znaczenia zawartych w projekcie umowy postanowień i ich skutków dla Skarżącej. Zarówno ze zgromadzonych dokumentów (maili, sms-ów, pism i zawartych przez nią umów ze Z.(1)), jak i zeznań B.(1) wynika, że w sposób oczywisty nie rozumiała znaczenia składanych przez siebie oświadczeń. Co więcej, wypowiedzenie pełnomocnictwa, jakiego dokonał Obwiniony było podyktowane m.in. „całkowitym brakiem zrozumienia” ze strony Skarżącej. (k.[…])  Nie można też sobie wyobrazić, że gdyby przedstawiciele Z.(1) czy też notariusz poinformowali ją używając języka zrozumiałego dla osoby niewykształconej, nieporadnej, że zawierając umowę przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie traci prawo własności domu, w którym mieszka razem z dziećmi i że brak zwrotu […] zł w czasie kilku miesięcy spowoduje, że bez wyroku sądu, w ramach realizacji poddania się dobrowolnej egzekucji będzie rzeczywiście, fizycznie tego dachu nad głową pozbawiona, zawarłaby umowy z tą tzw. firmą pożyczkową na przedstawionych warunkach. Jak wynika z materiału dowodowego Skarżąca jest rencistką, a jej jedynym majątkiem była Nieruchomość. Jest zatem oczywiste, że nierealne było dokonanie spłaty pożyczki w umówionym terminie na rzecz Z.(1) Gdyby ktokolwiek uczestniczący w umowach zawieranych przez B.(1) zachował się starannie i przedstawił realny obraz jej sytuacji prawnej, za mało prawdopodobne byłoby podpisanie przez nią takich umów. 
 
Zważywszy zatem, że w ocenie Sądu, Skarżąca nie posiada ani wiedzy ani po prostu umiejętności intelektualnych pozwalających jej na realną ocenę wszystkich skutków czynności prawnych, a umowy, jakich była stroną w dniach […], […] i […] najlepiej o tym świadczą, nie była w stanie rozsądnie ocenić znaczenia postanowień umowy zlecenia obsługi prawnej, którą zaproponował jej Obwiniony.
 
Wyjaśnienia Obwinionego o tym, jak to Skarżąca „mogła” przeczytać, zapoznać się, zapytać o postanowienia umowne, przy braku jakiegokolwiek śladu, by to zrobiła i przy jednoznacznych, przekonujących i spójnych zeznaniach jej samej i jej syna B.(3), wskazują, że owa możliwość nie została zrealizowana. Skarżąca też, jak wynika z umowy pożyczki z dnia […] była „skazana” na Obwinionego, który działał w porozumieniu ze Z.(1) i był wskazany jako ten, który ma za zadanie nie tylko doradzać B.(1), ale miał też pełnić czynności pośrednika między Z. a innymi wierzycielami Skarżącej. 
 
Jak ustalono w postępowaniu dyscyplinarnym, Skarżąca nie otrzymała projektu umowy zlecenia obsługi prawnej przed dniem, kiedy ją podpisała, czyli […]. Nie można uznać za prawdziwe wyjaśnienia Obwinionego, że miała ją podpisać […]  u niego w kancelarii, gdyż z samej umowy wynika, że dotyczyła ona zadłużenia Skarżącej istniejącego na dzień […] i późniejszego (§ 1 ust. 1-3 i ust. 4). Niewiarygodne jest więc wyjaśnienie, że widniejąca w komparycji data zawarcia umowy […] jest datą jej planowanego pierwotnego zawarcia.
 
Za niegodne radcy prawnego należy uznać zachowanie polegające na tym, że Obwiniony skłonił klientkę do podpisania przygotowanego przez siebie projektu umowy, traktując umowę ze swoją kancelarią jak składnik „pakietu pożyczkowego” oferowanego przez tzw. firmę pożyczkową Z.(1), bo tak należy ocenić okoliczności podpisania umowy zlecenia obsługi prawnej. 
 
Sąd dostrzegł także, że w działaniach Obwinionego (nie objętych zarzutami) brak wymaganej staranności w ramach świadczenia pomocy prawnej na rzecz Skarżącej. Przykładem tego jest choćby zawarcie ugody z O.(1), która wprawdzie redukowała zadłużenie B.(1), ale też nie przewidywała jakichkolwiek postanowień odnoszących się do postępowania egzekucyjnego (sygn. […]), ani tym bardziej zobowiązań po stronie wierzyciela do wystąpienia z wnioskiem o umorzenie postępowania egzekucyjnego. To skutkowało m.in. tym, że komornik w dalszym ciągu prowadził postępowanie egzekucyjne. Za niezgodne z interesem B.(1) należałoby także uznać niepodjęcie przez Obwinionego jakichkolwiek działań, które poprawiłyby jej sytuację związaną z zadłużeniem powstałym w wyniku zawarcia umów pożyczki i przewłaszczenia na zabezpieczenie ze Z.(1). Umowa zlecenia obsługi prawnej, której treść, a więc i zobowiązania z niej wynikające dla Obwinionego określił on sam, przewidywała, że miał świadczyć dodatkowe usługi w zakresie pomocy prawnej związanej z zadłużeniem nieujawnionym w KW Nieruchomości - § 1 ust. 4. Skoro zatem B.(1) – klientka radcy prawnego T., stała się dłużniczką Z.(1), radca prawny prawidłowo wykonujący swe obowiązki winien podjąć wszelkie kroki, by poprawić jej sytuację związaną z tymi długiem i w pierwszej kolejności winien doradzić jej odstąpienie od umowy zawartej sprzecznie z art. 58 KC. Nie uczynił tego, a przyczyna takiego zaniechania jest oczywista. Skoro praca jego i jego kancelarii była elementem „pakietu pożyczkowego” Z.(1), korzyści dla niego i jego kancelarii zapewniała Z., więc nie podjął takich działań, które mogły doprowadzić do zmiany fatalnej sytuacji prawnej B.(1). Należałoby także uznać, że pomoc prawna na rzecz Skarżącej (prawidłowo wykonywana) powodowałaby powstanie konfliktu interesów. Z. była  bowiem innym klientem Obwinionego. Jak wskazano, okoliczności te nie były objęte wnioskiem o ukaranie, więc Sąd je tylko je sygnalizuje.
 
Sąd dał wiarę zeznaniom Skarżącej, że przed datą […] nie spotkała się z Obwinionym, także Obwiniony pośrednio potwierdził tę okoliczność, podając, że to K.(1) poprosił go o zajęcie się sprawą. Sam Obwiniony przyznał, że zwrócono się do niego z propozycją współpracy w zakresie obsługi zadłużenia. Nie podał przy tym, by taką propozycję złożyła mu Skarżąca, co w świetle zgromadzonych dokumentów, przed wszystkim umów zawartych przez Skarżącą ze Z.(1) nie pozostawia wątpliwości (k. […]).
 
Obwiniony podczas wizyty Skarżącej u notariusz w dniu […] dostarczył jej do podpisania przygotowaną uprzednio umowę. Świadkowie notariusze S.(1) i K.(4) zeznały, że nie udostępniają lokalu swojej kancelarii na prowadzenie działalności przez inne osoby, w szczególności na prowadzenie działalności przez radcę prawnego T. Skoro zatem dysponentki lokalu nie umożliwiły prowadzenia w nim działalności przez Obwinionego, nie można uznać, że Obwiniony stworzył właściwe warunki do zapoznania się Skarżącej w przygotowaną dla niej umową, co wchodziłoby w zakres działalności prowadzonej przez Obwinionego.
 
W myśl art. 6 KERP radca prawny obowiązany jest wykonywać czynności zawodowe zgodnie z prawem, uczciwie, rzeczowo i z należytą starannością. Winien także dbać o godność zawodu przy wykonywaniu czynności zawodowych (ust. 2 zd. 1 art. 6 KERP). Zgodnie z treścią art. 64 ust. 1 pkt 2 RadPrU radca prawny i aplikant radcowski podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za czyny sprzeczne ze ślubowaniem radcowskim lub z zasadami etyki radcy prawnego.
 
W ocenie OSD opisane zachowanie radcy prawnego sprzeczne jest z wartościami prezentowanymi w KERP, jak i RadcPrU.  Należy wskazać, że Obwiniony w sposób nieuczciwy doprowadził do złożenia przez B.(1) podpisu i paraf na umowie zlecenia obsługi prawnej. Cel, jaki przyświecał Obwinionemu, dopuszczającego się takiego działania – uzyskanie rażąco wygórowanego wynagrodzenia, bez jego faktycznego ustalenia z klientką, z jednoczesnym doprowadzeniem klientki do zwiększenia jej zadłużenia mimo zadeklarowanych działań je obniżających – należy uznać za szczególnie niegodziwy i w konsekwencji Obwiniony zasłużył na wymierzoną mu karę.
 
Naruszenie obowiązku rzetelności w sprawach finansowych jest poważnym przewinieniem.  Obwiniony zanim podjął się świadczenia pomocy prawnej na rzecz Skarżącej, winien zgodnie z art. 36 ust. 1 KERP ustalić wynagrodzenie. Ustalić, a więc omówić, wyjaśnić podstawy i wskazać, co realnie za takie wynagrodzenie uczyni. Nadto, jego obowiązkiem było doprowadzenie do ustalenia wynagrodzenia adekwatnego do planowanych czynności, powiązanego z czasochłonnością i stopniem skomplikowania. Tego Obwiniony nie zrobił Stąd też zachowanie Obwinionego nie może spotkać się z karą łagodniejszą niż wymierzona kara pieniężna. Zdaniem OSD, okolicznością łagodzącą jest fakt, że Obwiniony nie domagał się od Obwinionej zapłaty nawet części wynagrodzenia, które zgodnie z umową zlecenia mu przysługiwało. I tylko ta okoliczność zadecydowała, że sąd wymierzając karę pieniężną nie zastosował kary surowszej, która w okolicznościach sprawy mogłaby być uznana za karę adekwatną do przewinienia.
 
Swoim działaniem Obwiniony naruszył dobre imię i wizerunek zawodu radcy prawnego. Wobec takiej postawy Obwinionego, podważającej zaufanie do zawodu radcy prawnego, niezgodnej z art. 36 ust. 1 i 2 KERP, Sąd uznał obwinionego radcę prawnego T. winnego zarzucanego mu we wniosku o ukaranie czynu i wymierzy karę pieniężną w wysokości […]zł. Jednocześnie Sąd miał na uwadze, aby kara nie pozbawiła Obwinionego możliwości wykonywania zawodu, a jednocześnie dała odczuć Obwinionemu, że jego zachowanie nie może być aprobowane przez samorząd radcowski. Wymierzona kara winna spowodować refleksję i powstrzymać w przyszłości od dopuszczania się naruszeń zasad etyki radcy prawnego.
 
O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 70⁶ ust. 2 zd. pierwsze oraz ust. 3 RadcPrU, biorąc pod uwagę stopień złożoności faktycznej sprawy wyznaczający niezbędny nakład pracy dla jej rozstrzygnięcia, liczbę rozpraw oraz wielość zarzutów, jakie zostały postawione Obwinionemu.
 
Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak w sentencji.
 
(AD)