Orzeczenie z dnia 7 października 2020 r. Sygn. akt: D 161/19
Orzeczenie jest nieprawomocne

 
PRZEWODNICZĄCY:    r. pr. Paulina Sibilska
CZŁONKOWIE:           r. pr. Tomasz Iwańczuk
r. pr. Gerard Madejski
PROTOKOLANT:         Karolina Szymala

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu W. ([…]) obwinionej o to, że:
1) w dniu […] r. w S. wystawiła dla Przedsiębiorstwa […] „R.” spółka z o.o. fakturę VAT nr […] na kwotę […] zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym (sygn. akt […]) w sprawie przeciwko W.(1), po czym pismem z dnia […] r. wezwała ww. spółkę do zapłaty kwoty wynikającej z przedmiotowej faktury a następnie skierowała do Sądu Rejonowego w S. […] Wydział Gospodarczy pozew o zapłatę przedmiotowej kwoty (sygn. akt […]) – w sytuacji braku między W. a ww. spółką stosunku prawnego, z którego wynikałby obowiązek zapłaty przez ww. spółkę wynagrodzenia lub kosztów zastępstwa procesowego na rzecz W.,
tj. popełniła czyn z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 6, art. 8 i art. 36 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego
2) w dniu […] r. w S. uzależniła wydanie Przedsiębiorstwu […] „R.” spółka z o.o. oryginału tytułu wykonawczego od uprzedniego uregulowania należności wskazanej w fakturze VAT nr […], wystawionej w dniu […] r. przez W. dla ww. spółki,
tj. popełniła czyn z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych w związku z art. 6, art. 8 i art. 46 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego;
 

 

 

 
Wnioskiem z […] r. Rzecznik Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej „Rzecznik Dyscyplinarny”) wniósł do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej „Sąd”) o ukaranie radcy prawnego W., wpisanej na listę radców prawnych pod numerem […] (dalej „obwiniona”) zarzucając jej to, że:

 
Obwiniona i jej obrońca wnieśli o uniewinnienie.
 
Sąd rozpoznał wniosek o ukaranie na rozprawie w dniu […] r.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił, co następuje:
 
Obwiniona współpracowała z P. w okresie co najmniej od […] r. do […] r. na podstawie umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego z […] r., a po wpisaniu na listę radców prawnych także na podstawie umowy o pracę z […] r.
 
P. od […] r. świadczy usługi polegające głównie na dochodzeniu na zlecenie należności pieniężnych. […] r. P. zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej. W zakresie świadczonych usług P. m.in. zapewniał swoim klientom reprezentację przez profesjonalnych pełnomocników w postępowaniach cywilnych oraz egzekucyjnych. W związku ze współpracą z P. obwiniona na podstawie pełnomocnictw udzielanych przez jego klientów reprezentowała ich w zleconych P. sprawach i posiadała dostęp do akt prowadzonych spraw. Do obowiązków obwinionej należało świadczenie pomocy prawej na rzecz P., której zakres został określony w § 1 ust. 2 umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego.
dowód: umowa o świadczenie usług doradztwa prawnego z […] r. - k. […]-[…], umowa o pracę z […] r. - k. […], informacja dotycząca działalności P. […]
 
Dnia […] r. Przedsiębiorstwo „R.” spółka z ograniczoną odpowiedzialnością  z siedzibą w S. reprezentowane przez Prezesa Zarządu W.(3) (dalej „pokrzywdzona spółka”) zawarło z P. umowę zlecenia windykacji należności od W.(1), nr […] oraz udzieliło P. pełnomocnictwa do dokonywania niezbędnych czynności związanych  z windykacją należności od ww. dłużnika. W treści pełnomocnictwa został wskazany rachunek bankowy działalności P. o numerze […], na który miały być przekazywane należności pieniężne odzyskane od W.(1). Tytułem wynagrodzenia pokrzywdzona spółka miała zapłacić P. […]% z każdej odzyskanej od dłużnika kwoty i […]% od kwoty odsetek. Wynagrodzenie P. miało zostać powiększone o podatek VAT.
dowód: zlecenie windykacji wierzytelności nr […] - k. […], pełnomocnictwo z […] r. udzielone przez pokrzywdzoną spółkę P. - k. […],
 
Pokrzywdzona spółka udzieliła obwinionej pełnomocnictwa procesowego w sprawie przeciwko W.(1). W treści pełnomocnictwa został wskazany rachunek bankowy działalności P., na który miały zostać przekazane kwoty wyegzekwowane od dłużnika.
 
Obwiniona świadczyła pomoc prawną na rzecz pokrzywdzonej spółki w sprawie egzekucyjnej […] prowadzonej przez W.(3) - Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w S.
dowód: pełnomocnictwo procesowe udzielone obwinionej przez pokrzywdzoną spółkę - k. […], postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w S. W.(3) z […] r. w sprawie […] - k. […].
 
Pokrzywdzona spółka nie zawierała z obwinioną umowy o świadczenie pomocy prawnej, ani nie uzgadniała z nią, że zapłaci bezpośrednio na jej rzecz wynagrodzenie w związku z prowadzeniem sprawy przeciwko W.(1). Udzielone pełnomocnictwo nie tworzyło między pokrzywdzoną a obwinioną stosunku zlecenia pomocy prawnej.
dowód: zeznania W.(2) - k. […]-[…],
 
W dniu […] r. P. wypowiedział obwinionej umowę z […] r. o świadczenie usług doradztwa prawnego z zachowaniem jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia. Następnie pismem z […] r. P. rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy obwinionej.
dowód: wypowiedzenie umowy zlecenia z […] r. - k. […]-[…], rozwiązanie dyscyplinarne umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika z […] r. - k. […]-[…].
 
Pismem z […] r. obwiniona poinformowała pokrzywdzoną spółkę, że Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w S. W. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone w sprawie […] przeciwko W.(1) i przyznał na rzecz obwinionej koszty zastępstwa procesowego w wysokości […] zł. Obwiniona poinformowała także, że pełnomocnictwo procesowe udzielone przez pokrzywdzoną spółkę jest jednocześnie zleceniem i na tej podstawie jest zobowiązana do zapłaty wynagrodzenia. Ponadto Obwiniona wskazała, że oryginał tytułu wykonawczego zostanie wydany pokrzywdzonej spółce po dokonaniu zapłaty. Obwiniona załączyła do pisma fakturę VAT nr […] na kwotę […] zł wystawioną tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym […].
dowód: pismo obwinionej z […] r. - k. […], postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w S. W.(3) z […] r. w sprawie […] - k. […], faktura VAT nr […] - k. […]
 
Pismem z […] r. pokrzywdzona spółka poinformowała obwinioną, że odmawia zapłaty za fakturę VAT nr […], gdyż na dochodzenie należności od W.(1) podpisała umowę z P. Ponadto wskazała, że koszty zastępstwa procesowego przyznane przez komornika zwracane są wierzycielowi i nie jest prawdą, że koszty te należne są obwinionej. Pokrzywdzona spółka poinformowała także obwinioną, że nigdy nie zawierała z nią umowy na świadczenie usług prawnych, na podstawie której obwiniona mogłaby żądać zapłaty kosztów zastępstwa procesowego przyznanych przez organ egzekucyjny. Następnie pokrzywdzona spółka wypowiedziała obwinionej pełnomocnictwo procesowe w sprawie prowadzonej przeciwko W.(1) prosząc, aby obwiniona poinformowała o tym fakcie wszystkie instytucje, w których posłużyła się pełnomocnictwem oraz aby przekazała do P. m.in. wszelkie dokumenty zgromadzone w prowadzonych sprawach.
dowód: pismo pokrzywdzonej spółki z […] r. - k. […]-[…], wypowiedzenie pełnomocnictwa z […] r. - k. […].
 
Pismem z […] r. obwiniona wezwała pokrzywdzoną spółkę do zapłaty kwoty wynikającej z faktury VAT nr […] i do podjęcia mediacji, a następnie złożyła przeciwko pokrzywdzonej spółce pozew o zapłatę […] zł. do Sądu Rejonowego w S. Wyrokiem z […] r. w sprawie […] Sąd Rejonowy w S. […] Wydział Gospodarczy oddalił powództwo obwinionej. Od tego wyroku obwiniona złożyła apelację, która została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w L. […] Wydział Gospodarczy z […] r. w sprawie […]. 
dowód: Wezwanie do zapłaty z […] r. - k. […], wyrok Sądu Rejonowego w S. […] Wydział Gospodarczy z […] r. w sprawie […] - k. […], wyrok Sądu Okręgowego w L. […] Wydział Gospodarczy z […] r. w sprawie […] - k. […] 
 
Pozostałe dowody Sąd ocenił jako nieistotne z punktu widzenia podstawy faktycznej i zakresu wniosku o ukaranie z […] r.
 
Sąd ocenił dowody z dokumentów wskazane powyżej jako wiarygodne, gdyż ze względu na formę stanowią najbardziej wartościowe źródło ustaleń dotyczących dat poszczególnych zdarzeń, jak i samej treści dokumentów. W ocenie Sądu są one wiarygodnym źródłem ustaleń w szczególności z tego powodu, że korespondują z zeznaniami W.(2) złożonymi w postępowaniu przygotowawczym przed Rzecznikiem Dyscyplinarnym.
 
W związku z niestawiennictwem W.(2), który ze względu na zły stan zdrowia i panującą epidemię koronawirusa SARS-CoV-2 wniósł o usprawiedliwienie nieobecności (k. […]). Sąd podczas rozprawy głównej odczytał jego zeznania. Zeznania W.(2) Sąd uznał za wiarygodne - w odniesieniu do okoliczności faktycznych. Są one wsparte wiarygodnymi dokumentami, w szczególności umową zlecenia windykacji wierzytelności, udzielonymi przez pokrzywdzoną spółkę pełnomocnictwami oraz pismem obwinionej do pokrzywdzonej spółki z […] r., z którymi merytorycznie korespondują. W ocenie Sądu brak było innych dowodów, które mogłyby podważyć ich wiarygodność.
 
Obwiniona na etapie postępowania przygotowawczego odmówiła składania wyjaśnień.  Na rozprawie […] r. wyjaśniła, że składała już w sprawie wyjaśnienia i nie ma nic więcej do dodania. Na rozprawie […] r., która miała miejsce przed zmianą składu Sądu rozpatrującego sprawę, obwiniona odpowiadała tylko na pytania obrońcy. Zarówno […] r., jak i […] r. obwiniona wyjaśniła, że na prowadzenie sprawy przeciwko W.(1) zawarła z pokrzywdzoną spółką umowę w formie ustnej i na jej podstawie oraz otrzymanego od pokrzywdzonej spółki pełnomocnictwa świadczyła pomoc prawną.
 
Wyjaśnienia obwinionej zostały przez Sąd uznane za niewiarygodne. Jako sprzeczne z innymi dowodami i zasadami doświadczenia życiowego Sąd ocenił twierdzenie Obwinionej, że zawarła z pokrzywdzoną spółką ustną umowę na prowadzenie sprawy przeciwko W.(1). Należy uznać, że jest to wyraz przekonania obwinionej i jej subiektywnej oceny pewnego stanu prawnego (istnienia węzła obligacyjnego), niż udowodnienia przez obwinioną, iż doszło pomiędzy nią a pokrzywdzoną spółką do złożenia w odpowiedni sposób oświadczenia woli, na mocy którego doszłoby do zawarcia umowy o świadczenie pomocy prawnej, w szczególności aby obie strony potwierdziły w sposób zgodny i precyzyjny elementy takiej umowy wskazane w art. 43 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (dalej „KERP”). Udzielenie przez pokrzywdzoną spółkę pełnomocnictwa obwinionej umowy takiej nie potwierdza.
 
Sąd oddalił wniosek dowodowy obrońcy obwinionej o przesłuchanie w charakterze świadków W.(4) i P. uznając, że zeznania świadków nie będą przydatne do stwierdzenia okoliczności dotyczących postawionych obwinionej zarzutów. W toku dochodzenia Rzecznik Dyscyplinarny przesłuchał W.(2), którego zeznania w zestawieniu ze zgromadzonymi dowodami z dokumentów Sąd uznał za podstawę rozstrzygnięcia w sprawie. 
 
Powyższych ustaleń faktycznych Sąd dokonał na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy na kartach […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […], […]-[…], […]-[…], […]-[…]. Sąd uznał dowody wynikające z tych dokumentów za zgodne z prawdą i dał im wiarę.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
 
W odniesieniu do zarzutów wniosku o ukaranie Sąd dokonał ich merytorycznej oceny i uznał, że Obwiniona dopuściła się w sposób zawiniony zarzucanych przewinień dyscyplinarnych.
 
Zgodnie z art. 6 i art. 8 KERP radca prawny ma obowiązek postępowania rzetelnego, uczciwego i lojalnego wobec klienta. Natomiast zgodnie z art. 36 ust. 1 KERP wynagrodzenie, którym radca prawny obciąża klienta powinno zostać uzgodnione z klientem przed przystąpieniem do świadczenia pomocy prawnej.
 
Skierowanie do pokrzywdzonej spółki pisma z […] r., której obwiniona była pełnomocnikiem w sytuacji, gdy stosunek prawny dotyczący tej pomocy (w tym wynagrodzenia za nią) istniał pomiędzy pokrzywdzoną spółką a P. – narusza wskazane powyżej zasady KERP. W ocenie Sądu obwiniona dopuściła się zarzucanego czynu w sposób świadomy, a tym samym zawiniony, co oznacza, że na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną.
 
Obwiniona nie wykazała, aby łączyła ją z pokrzywdzoną spółką umowa o świadczenie pomocy prawnej oraz aby dokonywała z nią jakichkolwiek ustaleń w tym zakresie. Obwiniona współpracowała z P. i na podstawie tego stosunku prawnego prowadziła sprawy jego klientów, w tym pokrzywdzonej spółki. Za nielogiczne i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego, należy uznać, że pokrzywdzona spółka, która zawarła z P. umowę zlecenia windykacji należności od W.(1), na podstawie odrębnej umowy zleciłaby te same czynności obwinionej i zobowiązała się ponownie do zapłaty, ale tym razem bezpośrednio na rzecz obwinionej. Działanie obwinionej nie było rzetelne i lojalne wobec pokrzywdzonej spółki, a przede wszystkim nie miało swej podstawy w umowie, co przesądza o nieprawidłowości takiego postępowania. W ocenie Sądu wezwanie pokrzywdzonej spółki do zapłaty […] zł tytułem zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym, bez poczynienia wcześniejszych ustaleń w tym zakresie, było działaniem niedopuszczalnym, nie mającym żadnych podstaw. Oceniając ten czyn i okoliczności jego popełnienia sąd uznał, że obwiniona dopuściła się w sposób świadomy i zawiniony naruszenia zarzucanych przez Rzecznika Dyscyplinarnego zasad KERP, co oznacza, że na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną.
 
Uznając winę obwinionej w zakresie objętym zarzutem z punktu 1 wniosku o ukaranie Sąd uznał, że adekwatne będzie orzeczenie za ten czyn kary nagany. Wymierzona kara jest uzasadniona stopniem winy i charakterem dokonanego naruszenia. Sąd ustalając jej wysokość miał na uwadze zarówno jej celowość, tj. okoliczność, iż stanowić będzie dla obwinionej represję, która powinna w przyszłości skutkować wykonywaniem przez obwinioną obowiązków wynikających z ustawy o radcach prawnych jak i przestrzegania zasad KERP, z drugiej strony Sąd miał na uwadze okoliczność, że obwiniona była już karana przez tutejszy Sąd za tego rodzaju delikty dyscyplinarne.
 
W odniesieniu do zarzutu drugiego wniosku o ukaranie Sąd uznał, że obwiniona uzależniając wydanie tytułu wykonawczego, na podstawie którego komornik prowadził postępowanie w sprawie […], od zapłaty na jej rzecz nienależnego wynagrodzenia, działała sprzecznie z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. Wprowadzenie pokrzywdzonej spółki w błąd co do możliwości otrzymania tytułu wykonawczego dopiero po uregulowaniu należności, w ocenie Sądu było działaniem celowym, mającym wywrzeć nacisk na pokrzywdzoną spółkę. W ocenie Sądu pokrzywdzona spółka mogła czuć się zagrożona tak sformułowanym żądaniem, co potwierdza odpowiedź z […] r., w której domaga się niezwłocznego zwrotu tytułu wykonawczego.
 
Profesjonalnemu pełnomocnikowi nie wolno uciekać się do groźby niewydania dokumentu, jeżeli klient nie zapłaci wynagrodzenia. Zgodnie z art. 46 zdanie drugie KERP radca prawny nie może uzależniać wydania dokumentów klienta od zapłaty wynagrodzenia. Rozliczenia radcy prawnego zawsze są niezależne od obowiązku zwrotu dokumentów. W ocenie Sądu obwiniona formułując roszczenie zapłaty nienależnego jej wynagrodzenia i wprowadzając pokrzywdzoną spółkę w błąd co do wydania tytułu wykonawczego rażąco naruszyła obowiązek działania rzetelnego i lojalnego wobec pokrzywdzonej spółki. Wywieranie niedozwolonej presji na pokrzywdzonej spółce, w celu osiągnięcia nienależnej korzyści majątkowej zasługuje na szczególnie negatywną ocenę.
 
Oceniając ten czyn i okoliczności jego popełnienia Sąd uznał, że Obwiniona dopuściła się w sposób świadomy i zawiniony naruszenia art. 6, 8 oraz art. 46 KERP, co stanowi podstawę jej odpowiedzialności dyscyplinarnej zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. Biorąc pod uwagę wcześniej wskazane okoliczności Sąd uznał, że adekwatną karą dyscyplinarną za ten czyn będzie kara dyscyplinarna nagany.
 
Na podstawie art. 65¹ ust. 1 ustawy o radcach prawnych obie kary Sąd połączył w ten sposób, że orzekł jako karę łączną karę nagany. W ocenie Sądu obwiniona dopuściła się naruszeń przepisów KERP w sposób umyślny, tzn. w sposób w pełni świadomy i przygotowany. Sąd wymierzając karę łączną nagany za popełnione delikty uznał, że jest to kara sprawiedliwa i proporcjonalna oraz będzie na przyszłość stanowiła dostateczną wskazówkę dla obwinionej do przestrzegania norm etyki zawodowej.
 
Pełnomocnik pokrzywdzonej spółki złożył wniosek o zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego. Wniosek ten nie mógł zostać uwzględniony przez Sąd z następujących powodów.
 
Przepisy ustawy o radcach prawnych obowiązujące w kwestii ponoszenia kosztów postępowania dyscyplinarnego nie przewidują podstawy do pokrywania przez Okręgową Izbę Radców Prawnych kosztów pomocy prawnej pełnomocnika z wyboru ustanowionego przez pokrzywdzonego i nie dopuszczają zastosowania w tym zakresie regulacji Kodeksu postępowania karnego. Na marginesie wskazać należy, że zgodnie z art. 620 k.p.k. wydatki związane z ustanowieniem obrońcy lub pełnomocnika wykłada strona, która go ustanowiła. Pełnomocnik pokrzywdzonej składając wniosek o przyznanie kosztów nie wykazał, aby pokrzywdzona spółka faktycznie poniosła wydatki z tytułu ustanowienia pełnomocnika i w jakiej wysokości. Po trzecie pełnomocnik wnioskował o zasądzenie kosztów na swoją rzecz, a nie pokrzywdzonej spółki, która wydatki te ewentualnie poniosła.
 
Z tych względów wniosek pełnomocnika pokrzywdzonej nie mógł zostać uwzględniony i Sąd orzekł jak w punkcie 4 orzeczenia.
 
O kosztach postępowania Sąd postanowił na podstawie art. 70⁶ ust. 2 ustawy o radcach prawych oraz uchwały KRRP nr 86/IX/2015 KRRP z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, mając na uwadze czynności podjęte w postępowaniu.
 
(WK)