Przewodniczący : radca prawny Igor Bąkowski
Członkowie: radca prawny Artur Załuski
  radca prawny Katarzyna Szwed-Kawka

      Protokolant: Anna Gabrysiak
 

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie [...] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu. S., [...], obwinionej o to, że:
postępowanie sprzeczne z zasadami etyki radcy prawnego określonymi w art. 10,
art. 26 ust. 1, art. 28 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, ogłoszonego uchwałą nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 507 z późn. zm.), tj. jednoczesnego występowania w warunkach konfliktu interesów od lipca 2015 r. w charakterze pełnomocnika R.1 w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w G.
[...]Wydział Cywilny pod sygn. akt [...] oraz w charakterze pełnomocnika [...] R.1 R.2 w sprawie o rozwód przeciwko niemu toczącej się przed Sądem Okręgowym W.
[...] Wydział Cywilny pod sygn. akt [...].

 

 

Uzasadnienie
 

[...] r. do Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. wpłynęła skarga złożona przez R.1 (zwanego dalej także „skarżącym” lub „pokrzywdzonym”) na działania radcy prawnego S. (zwanej dalej także „obwinioną”).
W piśmie tym skarżący zarzuca obwinionej naruszenie zasad etyki zawodowej poprzez to, że będąc jego pełnomocnikiem w sprawie o zachowek przyjęła pełnomocnictwo od jego [...] w sprawie o rozwód przeciwko niemu. Jak wskazał skarżący w jego ocenie informacje które obwiniona uzyskała występując w sprawie o [...], m.in. o stanie majątkowym skarżącego i jego stosunkach z rodziną, mogą zostać wykorzystane w sprawie o rozwód. Skarżący wskazał, że utracił zaufanie do obwinionej i obawia się że przyjęcie przez nią pełnomocnictwa w sprawie o rozwód ma negatywny wpływ na jego sytuację prawną.
W wyjaśnieniach złożonych w odpowiedzi na złożoną skargę [...] r., obwiniona wskazała, że R.2 skarżącego była jej klientką już wcześniej, zanim przyjęła sprawę o rozwód występowała w jej imieniu w sprawie pracowniczej. Wskazała, że sprawa o rozwód nie ma żadnego związku ze sprawą o [...], w której jest pełnomocnikiem skarżącego, oraz że informacje przez nią uzyskane w sprawie o [...] nie mogą w żaden sposób zostać wykorzystane w sprawie o rozwód.
Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, wnioskiem z [...] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego wniósł do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego OIRP w W. o ukaranie obwinionej wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutu postępowania sprzecznego z zasadami etyki radcy prawnego określonymi w art. 10, 26 ust. 1, 28 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w związku z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, tj. jednoczesnego występowania w warunkach konfliktu interesów od [...] r. w charakterze pełnomocnika R.1 w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w G. [...] Wydział Cywilny pod sygn. akt [...] oraz w charakterze pełnomocnika [...] R.1 R.2 w sprawie o rozwód przeciwko niemu toczącej się przed Sądem Okręgowym W. [...] Wydział Cywilny pod sygn. akt [...] (k. [...]).
Na rozprawie w dniu [...] r. przeprowadzono dowody z wyjaśnień obwinionej S. oraz przesłuchania pokrzywdzonego R.1.
Na podstawie dowodów zgromadzonych w toku przewodu sądowego Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił i zważył, co następuje:
Obwiniona przyjęła pełnomocnictwo od pokrzywdzonego R.1 i reprezentowała go w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w G. [...] Wydział Cywilny pod sygn. akt [...] o [...] od [...] pokrzywdzonego. Z tytułu prowadzenia sprawy pokrzywdzony wpłacił obwinionej w dniu [...] r. kwotę [...] złotych (k. [...]). W sprawie tej wyznaczane były posiedzenia o których zawiadamiana była obwiniona, m.in. [...] r. (k. [...]).
W [...] r. obwiniona przyjęła od [...] pokrzywdzonego R.2 pełnomocnictwo do reprezentowania jej w sprawie pracowniczej (zeznania pokrzywdzonego).
Następnie, [...] r. pokrzywdzony poinformował obwinioną mailowo o tym, że czeka go najprawdopodobniej rozwód z żoną, prosząc obwinioną aby nie łączyła w żadnym stopniu prowadzonej sprawy o [...] ze sprawami dotyczącymi żony (k. [...]).
W [...] r. obwiniona przyjęła od [...] pokrzywdzonego R.2 pełnomocnictwo do reprezentowania jej oraz złożenia pozwu i dalszych pism procesowych przeciwko R.1. Pełnomocnictwo zostało opatrzone datą [...] r., przy czym zostało poświadczone przez obwinioną za zgodność z oryginałem w dniu [...] r. (k. [...]), który to dzień Sąd przyjął jako początek czynu obwinionej wskazanego we wniosku o ukaranie.
W dniu [...] r. obwiniona złożyła w imieniu R.2 pozew o rozwód z pokrzywdzonym (data na pozwie [...] r.) (k. [...]).
Jak wynika z wyjaśnień pokrzywdzonego złożonych na rozprawie [...] r., w ocenie pokrzywdzonego jego żona posiadła w sprawie o rozwód wiedzę która mogła pochodzić tylko z informacji które ujawniane były w sprawie o [...] . Wskazał, że w trakcie prowadzenia sprawy o [...] rozpoczęła ona prowadzenie sprawy pracowniczej jego żony (na prośbę pokrzywdzonego). W ocenie pokrzywdzonego wskazywał on wyraźnie obwinionej, że czeka go rozwód oraz że nie daje przyzwolenia na występowanie przeciwko niemu w sprawie o rozwód. Wskazał, ze utracił wszelkie zaufanie do obwinionej jako pełnomocnika, któremu powierzył wszelkie informacje, w tym finansowe i nie wiedział co zrobić w tej sytuacji, stąd złożył zawiadomienie do Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. w przedmiotowej sprawie. Wskazał, że nie ma aktualnie pieniędzy na prowadzenie sprawy o [...]  i że musiał [...] na opłaty do sądu.
Wskazał, że w związku z okolicznościami sprawy poniósł straty moralne i fizyczne i ma problem aby wziąć teraz prawnika, zaufać mu i powiedzieć wszystko. Zaburzona została jego wiara w praworządność i funkcjonowanie prawa.
Wskazał, że konflikt pomiędzy obwinioną a nim rozpoczął się gdy wzięła pełnomocnictwo do sprawy rozwodowej. Jak wyjaśnił, obwiniona dysponowała informacjami nie tylko na temat jego statusu majątkowego i sprawy która się toczy, ale znała osoby z którymi wiedziała że jest w konflikcie w rodzinie i znając ich nazwiska mogła zasugerować jego żonie powołanie ich na świadków w sprawie, co mogło wpłynąć negatywnie na [...]. Wskazał, że jego żona nie utrzymywała kontaktu z tą częścią rodziny. Wskazał, że sam nie informował żony o sprawie o [...] i w jego ocenie musiała znać jej szczegóły z akt sprawy czy od obwinionej. Jak podkreślił, nigdy nie usłyszał od obwinionej słowa przepraszam czy zwrotu wynagrodzenia.
Pokrzywdzony wysłał do obwinionej maila w dniu [...] r. w którym wskazuje, że sposób w jaki został potraktowany przez obwinioną jest skandaliczny, a jego interes, i nie tylko, mocno na tym ucierpiał. Wskazał, że chciałby jak najszybciej „rozstać się” z obwinioną i kontynuować sprawę o [...], oczekując jednakże zwrotu [...] zł wpłaconych obwinionej tytułem poprowadzenia sprawy. Obwiniona odpowiedziała na tego maila w dniu [...] r. zadając pytanie czy mail od pokrzywdzonego ma rozumieć jako wypowiedzenie pełnomocnictwa do reprezentowania go w sprawie o [...] i czy jest zwolniona z działania w tej sprawie w okresie dwóch tygodni od złożenia oświadczenia przez pokrzywdzonego (maile złożone na rozprawie [...] r.).
Podstawą relacji pomiędzy radcą prawnym a jego klientem jest zaufanie, wspierane przez obowiązek dochowania tajemnicy zawodowej i gwarancję że radca prawny nie przyjmie pełnomocnictwa w sprawie w której mogłoby powstać ryzyko wykorzystania tajemnicy zawodowej, ograniczenie niezależności radcy prawnego czy inne okoliczności noszące znamiona konfliktu interesów. Przepisy nie przewidują przy tym możliwości zwolnienia radcy prawnego z reprezentowania stron w razie zaistnienia konfliktu interesów.
W przedmiotowej sprawie doszło niewątpliwie do istotnego naruszenia przepisów art. 10, art. 26 ust. 1 i art. 28 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w związku z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.
Art. 28 ust. 1 wskazuje, że radca prawny nie może być obrońcą lub pełnomocnikiem klientów, jeżeli ich interesy są sprzeczne w tej samej sprawie lub sprawie z nią związanej.
Natomiast Art. 28 ust 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego wyraźnie wskazuje, że radca prawny nie może być obrońcą lub pełnomocnikiem klienta, jeżeli przeciwnik klienta jest również jego klientem w jakiejkolwiek sprawie.
Obwiniona była pełnomocnikiem pokrzywdzonego w sprawie o [...], w związku z którą znała osobiście pokrzywdzonego i szereg szczegółów związanych z jego sytuacją osobistą, majątkową i rodzinną.
Reprezentowała żonę pokrzywdzonego w sprawie [...] która rozpoczęła się przed dowiedzeniem się o ewentualnym rozważanym wystąpieniu o rozwód.
Pokrzywdzony wyraźnie mailowo wskazał obwinionej, że może czekać go rozwód z żoną i prosił obwinioną aby unikała konfliktu interesów.
Mimo iż do unikania konfliktu interesów obligują radcę prawnego przepisy ustawy o radcach prawnych i Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i pomimo tak wyraźnego wskazania i prośby pokrzywdzonego którego w owym czasie była pełnomocnikiem, obwiniona nie tylko przyjęła pełnomocnictwo od żony pokrzywdzonego ale też sama złożyła jako jej pełnomocnik pozew o rozwód przeciwko pokrzywdzonemu.
Stanowiło to wyraźne naruszenie art. 28 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w związku z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. Od chwili rozpoczęcia działania jako pełnomocnik żony pokrzywdzonego działała jako pełnomocnik przeciwnika własnego klienta.
Sąd pragnie podkreślić, że zgodnie z Art. 10 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, obowiązek unikania przez radcę prawnego konfliktu interesów służy zapewnieniu niezależności, a także dochowaniu tajemnicy zawodowej oraz lojalności wobec klienta.
Takiego konfliktu interesów obwiniona nie unikała, a co więcej świadomie, pomimo brzmienia przepisów oraz wyraźnego zastrzeżenia pokrzywdzonego jako swojego klienta przyjęła pełnomocnictwo od żony klienta i wystąpiła w jej imieniu przeciwko niemu z pozwem rozwodowym.
Zgodnie z Art. 26 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, radca prawny nie może świadczyć pomocy prawnej, jeżeli wykonywanie czynności zawodowych naruszałoby tajemnicę zawodową lub stwarzało znaczne zagrożenie jej naruszenia, ograniczenia jego niezależności, albo gdy posiadana przez niego wiedza o sprawach innego klienta lub osób, na rzecz których uprzednio wykonywał czynności zawodowe, dawałaby klientowi nieuzasadnioną przewagę.
Należy podkreślić, że reprezentowanie żony pokrzywdzonego w sprawie o rozwód pomimo reprezentowania pokrzywdzonego w sprawie o [...] stwarzało znaczne zagrożenie naruszenia tajemnicy zawodowej a wiedza o sprawach pokrzywdzonego mogła dawać nieuzasadnioną przewagę reprezentowanej przez obwinioną stronie powodowej – żonie pokrzywdzonego – w sprawie rozwodowej. Nie jest przy tym konieczne wykazanie jakie konkretnie informacje zostały czy mogły zostać wykorzystane w sprawie rozwodowej. Ze swojej istoty sprawa rozwodowa dotyczy sfery bardzo prywatnej, relacji rodzinnych i poruszane w jej toku mogą być informacje wyjątkowo wrażliwe, a jakakolwiek uprzednia relacja zawodowa pełnomocnika z drugą stroną procesu rozwodowego (w szczególności dotycząca jego spraw majątkowych czy rodzinnych) tworzy istotne ryzyko naruszenia wskazanych przepisów. Działanie obwinionej naruszało także zaufanie pokrzywdzonego do obwinionej oraz do zawodu radcy prawnego.
Należy podkreślić, że obwiniona nawet po przekazaniu przez pokrzywdzonego zastrzeżeń odnośnie reprezentowania go w sprawie o zachowek w zaistniałej sytuacji w żaden sposób nie odpowiedziała mu odnośnie zastrzeżeń pokrzywdzonego ani odnośnie rozliczenia się z nim.
Pokrzywdzony wskazywał, że posiada ograniczone środki finansowe i jednym z powodów dla którego skierował pismo do Okręgowej Izby Radców Prawnych jest brak możliwości sfinansowania doradztwa prawnego przez innego pełnomocnika, szczególnie w sytuacji gdzie opłacił czynności obwinionej.
Co istotne zachowanie obwinionej spowodowało u pokrzywdzonego spadek zaufania do zawodu radcy prawnego i możliwości powierzenia radcy prawnemu sprawy w której wyjawiłby szczegóły dotyczące jego czy jego spraw.
Uznając winę obwinionej w powyższym zakresie Sąd, mając na uwadze zawiniony charakter popełnionego przewinienia dyscyplinarnego uznał, że adekwatne i konieczne dla osiągnięcia celów będzie orzeczenie wobec obwinionej na podstawie art. 65 ust. 1 pkt. 3 ustawy o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r., Nr 123, poz. 1059 ze zm.) kary pieniężnej w wysokości [...] złotych.
Wysokość wymierzonej kary jest uzasadniona stopniem winy i wyważona biorąc pod uwagę charakter naruszenia i postawę obwinionej.
Kara pieniężna w ocenie Sądu jest adekwatna i odpowiada czynowi którego dopuściła się obwiniona. Istotne jest także to, że obwiniona przyjęła od pokrzywdzonego wynagrodzenie za prowadzenie sprawy o [...] które zostało przez pokrzywdzonego wydatkowane na zapewnienie prawidłowej obsługi prawnej, a następnie podważyła zaufanie pokrzywdzonego i działała w warunkach konfliktu interesów, jednocześnie nie rozliczając się z pokrzywdzonym, co powoduje, iż w ocenie Sądu kara pieniężna jest tym bardziej adekwatna.
Obok kary pieniężnej, na podstawie art. 65 ust. 2a Sąd orzekł zakaz wykonywania przez obwinioną patronatu na czas [...] lat. W ocenie Sądu obwiniona nie powinna sprawować patronatu nad aplikantami, którzy pod opieką patrona muszą przyswoić zasady wykonywania zawodu radcy prawnego w zgodzie z przepisami i Kodeksem Etyki Radcy Prawnego. W ocenie Sądu ten okres powinien pozwolić obwinionej na zrozumienie jej czynu i przyswojenie zasad wykonywania zawodu w sposób pozwalający w przyszłości na prawidłowe sprawowanie patronatu.
O kosztach postępowania OSD orzekł na podstawie art. 70⁶ ustawy o radcach prawnych, biorąc pod uwagę czynności podjęte w postępowaniu.

(JK)