Orzeczenie z dnia 7 maja 2019 r. Sygn. akt: D 68/18
Orzeczenie nieprawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY:  r. pr. Marzena Okła-Anuszewska
CZLONKOWIE:    r. pr. Gerard Madejski
r. pr. Igor Bąkowski
PROTOKOLANT:    Karolina Szymala
           

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu L. ([…]) obwinionej o to, że:
reprezentując klienta S.(1), mając świadomość braku postanowienia sądu w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia ustanawiającego zakaz zbywania lub obciążania nieruchomości – w dniu […] r. w L. złożyła wniosek w wpisanie do  księgi wieczystej nieruchomości zakazu sprzedaży nieruchomości do czasu zakończenia sprawy toczącej się przed Sądem Rejonowym w L. o naruszenie posiadania (sygn. akt […]) prawomocnym wyrokiem Sądu, czym działała z naruszeniem przepisów prawa określających podstawy wpisu zabezpieczenia do ksiąg wieczystych o treści zgłoszonego wniosku,
tj. popełnienia czynu z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 756³ § 1 i § 2 Kodeksu postępowania cywilnego oraz art. 626² § 3 i § 5 Kodeksu postępowania cywilnego oraz w związku z art. 6 i art. 7 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, stanowiącego załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r.
 

 

 

 
Wnioskiem z dnia […] r. Rzecznik Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej także: „RD”) wniósł o ukaranie radcy prawnego L. (dalej także: „Obwiniona”), zarzucając jej, że dopuściła się nienależytego wykonywania zawodu radcy prawnego poprzez popełnienie czynu polegającego na tym, że:
reprezentując klienta S.(1), mając świadomość braku postanowienia sądu w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia ustanawiającego zakaz zbywania lub obciążania nieruchomości - w dniu […] r. w L. złożyła wniosek o wpisanie do księgi wieczystej nieruchomości zakazu sprzedaży nieruchomości do czasu zakończenia sprawy toczącej się przed Sądem Rejonowym w L. o naruszenie posiadania (sygn. akt […]) prawomocnym wyrokiem Sądu, czym działała z naruszeniem przepisów prawa określających podstawy wpisu zabezpieczenia do ksiąg wieczystych o treści zgłoszonego wniosku, co stanowi czyn z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych (dalej także: RadcPrU”) w zw. z art. 756³ § 1 i § 2 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej także: „KPC”)  oraz art. 626² § 3 i § 5 KPC oraz w zw. z art. 6 i art. 7 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, stanowiącego załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców (dalej także: „KERP”).
 
Obwiniona w dniu […] r. wniosła odpowiedź na wniosek o ukaranie.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej także: „OSD”), rozpoznał wniosek o ukaranie na rozprawie w dniu […] r. przeprowadzając m.in. dowód z zeznań świadka/Pokrzywdzonej R. i Obwinionej.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił, co następuje:
 
Obwiniona radca prawny L. była pełnomocnikiem S.(1), S.(2) i S.(3) przeciwko S.(4) w postępowaniu o ochronę naruszonego posiadania toczącej się przed Sądem Rejonowym w L. (sygn. akt […]), S.(1) jest wnukiem S.(4), mężem S.(2) i ojcem S.(3). Podniosła w tym postępowaniu, że powodowie zamieszkiwali w mieszkaniu S.(4) za jego zgodą i przyzwoleniem, ale ten, będąc pod wpływem swej córki R. nakazał im opuszczenie mieszkania, wobec czego powodowie wyprowadzili się z mieszkania (k. […], zeznania Obwinionej – k. […]).
 
W toku przedmiotowego postępowania S.(4) darował mieszkanie swojej córce R. (dalej także: „Pokrzywdzonej”), więc została ona wezwana do udziału w sprawie w charakterze pozwanej (k. […]).
 
Wobec darowizny mieszkania w dniu […] r. Obwiniona złożyła wniosek o zabezpieczenie roszczenia powodów poprzez wpisanie do księgi wieczystej nr […] obejmującej lokal S.(4), w którym zamieszkiwali uprzednio powodowie, zakazu zbywania nieruchomości do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w przedmiocie ochrony naruszonego posiadania oraz wpisania do działu […] przedmiotowej księgi hipoteki przymusowej na kwotę […] zł stanowiącą iloczyn […] miesięcy liczonych jako świadczenie okresowe po […] zł czynszu za lokal.
 
W dniu […] r. Sąd Rejonowy w L. oddalił złożony wniosek, stwierdzając m.in. że roszczenie powodów nie zostało uprawdopodobnione, tj. by doszło do naruszenia posiadania, gdyż dla jego wystąpienia niezbędne jest takie zachowanie, którego skutkiem jest wkroczenie w sferę władztwa posiadacza, nadto naruszenie musi być samowolne, bezprawne.
 
Na postanowienie oddalające wniosek o udzielenie zabezpieczenia złożyła zażalenie Obwiniona (k. […], k. […]).
 
Jednocześnie, mimo oddalenia wniosku o zabezpieczenie, w dniu […] r. Obwiniona złożyła do Sądu Rejonowego w L. wniosek o wpis w księdze wieczystej żądania o treści: „Zakaz sprzedaży nieruchomości do czasu zakończenia sprawy SR w L. o sygn. […] - prawomocnym wyrokiem Sądu” (k. […]).
 
Pismem z dnia […] r. R. (dalej także: „Pokrzywdzona”) poinformowała Okręgową Izbę Radców Prawnych o zachowaniu Obwinionej (k. […]-[…]).
 
Obwiniona zamierzała złożyć ponowny wniosek o udzielenie zabezpieczenia, ale powstrzymało ją przed tym złożenie zawiadomienia przez Pokrzywdzoną (k. […]).
 
Po wykreśleniu ostrzeżenia o złożonym przez Obwinioną wniosku o wpis do KW, Pokrzywdzona sprzedała mieszkanie (zeznania Obwinionej k. […] i Pokrzywdzonej k. […]).
 
Powyższe okoliczności faktyczne Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie ww. dokumentów, które uznał za wiarygodne, bowiem ich prawdziwość nie została zakwestionowana przez strony, a także korespondowały one ze sobą nawzajem oraz z treścią dowodów z zeznań. Nadto, dał wiarę zeznaniom złożonym przez Obwinioną, natomiast zeznania Pokrzywdzonej, w części, w której nie znalazły potwierdzenia w zeznaniach Obwinionej i zgromadzonych dokumentach, Sąd pominął jako nieistotne dla rozpoznania sprawy. Wobec takiej oceny zeznań Pokrzywdzonej, zbędnym było przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka S.(2) - zgłoszonego dopiero na rozprawie - na okoliczność prawdomówności Pokrzywdzonej.
 
Sąd zważył, co następuje:
 
Wszczęcie postępowania dyscyplinarnego może nastąpić, jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie zawinionego nienależytego wykonywania zawodu radcy prawnego, za czyny sprzeczne ze ślubowaniem radcowskim lub z zasadami etyki radcy prawnego - art. 64 ust. 1 RadcPrU. Jeżeli postępowanie to wykaże, że radca prawny dopuścił się takich czynów, winien ponieść z tego tytułu konsekwencje w postaci ukarania go orzeczeniem sądu dyscyplinarnego.
 
Zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy w postaci dokumentów pozwala uznać, że wina Obwinionej w niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości.
 
Obwiniona, działając z pełną świadomością braku postanowienia sądu w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia ustanawiającego zakaz zbywania lub obciążania nieruchomości, a więc braku podstawy prawnej i tytułu do dokonania wpisu do księgi wieczystej, podejmowała działania, by uzyskać wpis do księgi wieczystej w zakresie zakazu sprzedaży nieruchomości, mimo że takie działanie stało w sprzeczności z podstawowym obowiązkiem radcy prawnego – wykonywania zawodu ze starannością wynikającą z wiedzy prawniczej (art. 3 ust. 2 RadcPrU) i jak określa to rota ślubowania – wykonywania czynności zawodowych rzetelnie i uczciwie, zgodnie z prawem (art. 6 KERP), a zatem w oparciu o obowiązujące prawo. Art. 3 [Kwalifikacje; tajemnica zawodowa]

W ocenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego, zachowanie Obwinionej nie było wynikiem nieznajomości prawa, ale świadomego wykorzystywania instytucji rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych dla zatrzymania ewentualnej sprzedaży nieruchomości, co do której przypisywali sobie roszczenia jej klienci. Obwinionej przyświecał tylko jeden cel „aby taka informacja znalazła się w Dziale […] Księgi Wieczystej” (k. […]), „wniosek o wpis ostrzeżenia, który w oczywisty sposób miał zablokować dokonanie sprzedaży” (k. […]). Działanie polegające na składaniu wniosku, który jako pozbawiony podstaw, o których mowa w art. z art. 756³ § 1 i § 2 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej także: „KPC”)  oraz art. 626² § 3 i § 5 KPC, nie może być uznane za prawidłowe z punktu widzenia przepisów procedury cywilnej, której znajomość należy do podstawowych obowiązków zawodowych radcy prawnego, ale też norm etycznych. Jeżeli radca prawny podejmuje się takich działań, bo tak rozumie zabezpieczenie interesów swoich klientów, to zdaje się nie rozumieć podstaw wykonywania zawodu radcy prawnego.
 
Zgodnie z art. 7 KERP radca prawny, przy wykonywaniu czynności zawodowych, powinien być wolny od wszelkich wpływów wynikających z jego osobistych interesów, nacisków z zewnątrz oraz ingerencji z jakiejkolwiek strony lub z jakiegokolwiek powodu. Wyrażone przez kogokolwiek polecenia, ograniczające niezależność sugestie czy wskazówki, nie mogą wpływać na prezentowane przez niego stanowisko w sprawie. Tymczasem Obwiniona, uznała, że skoro klient od niej „zażądał” złożenia wniosku o wpis do księgi wieczystej (zeznania Obwinionej, k. […]), to ona winna do tego żądania się zastosować i to niezależnie od braku podstaw prawnych. Podejmując się takiego działania ustawiła się w pozycji podległej wobec nieuprawnionych, bezprawnych żądań klienta. Radcy prawnemu nie wolno naruszać prawa, przez co należy rozumieć także podejmowanie czynności procesowych, które nie mogą wywołać skutków prawnych, bo nie znajdują uzasadnienia w obowiązujących przepisach. Tym bardziej, jeżeli takie nieuprawnione działania, utrudniają realizację praw podlegających ochronie konstytucyjnej, jaką jest ochrona prawa własności. Wniosek Obwinionej zmierzał do ograniczenia swobodnego prawa dysponowania prawem własności nieruchomości, jakie przysługiwało Pokrzywdzonej. To, że wniosek ten nie wyłączał a „jedynie” utrudniał obrót prawem własności nie usprawiedliwia zachowania Obwinionej, która stwierdziła: „Wzmianka w Księdze Wieczystej może, ale nie musi tamować obrotu nieruchomością.” (zeznania Obwinionej - k. […])
 
Oczekiwania klienta i potencjalne korzyści dla niego czy samego radcy prawnego nie mogą przysłaniać podstawowych obowiązków i norm etycznych radców prawnych, co wprost przewiduje art. 7 ust. 3 KERP. W sytuacji zaś, gdy tak się dzieje, radca prawny musi być przygotowany na wyciągnięcie wobec niego konsekwencji dyscyplinarnych. Dodać także należy, że działania Obwinionej nie były podejmowane w jakichś nadzwyczajnych okolicznościach (w stanie wyższej konieczności – jak podnosiła obrońca Obwinionej w mowie końcowej) i miały chronić jakieś wyższe dobro. Było ono po prostu rodzajem „cwaniactwa procesowego” - niedopuszczalnych działań profesjonalnych prawników, wykorzystujących instytucje procesowe byleby tylko opóźnić realizację praw przeciwników procesowych/pozostałych uczestników postępowań. Jak sama Obwiniona przyznała: „Złożenie wniosku o zabezpieczenie w tych sprawach poprzedzającego złożenie pozwu miałoby skutek krótkotrwały, albowiem oczywistym jest, że musiałabym uzupełnić braki formalne pozwu, aby to zabezpieczenie mogło zafunkcjonować, a wniosek do Ksiąg Wieczystych był od razu złożony i skuteczny” (k. […]).
 
Takie zachowanie nie przystoi ono osobie wykonującej zawód radcy prawnego, która chce ten zawód wykonywać zgodnie z normami etycznymi. A jeżeli norm tych nie przestrzega, nie może oczekiwać, że będzie to tolerowane.
 
Kara
W zakresie wymierzonej kary Sąd wziął pod uwagę stopień winy radcy prawnego, okoliczności popełnienia czynu, stopień szkodliwości czynu opisanego we wniosku o ukaranie oraz zachowanie po jego popełnieniu i uznał, że adekwatną karą będzie kara pieniężna na podstawie art. 64 ust. 1 i art. 65 ust. 1 pkt 1 RadPrU. Wymierzona kara – dość wysoka, ale daleka od górnej karę granicy zagrożenia, jest adekwatna do stopnia winy radcy prawnego L.. Powinna odnieść skutek w zakresie prewencji indywidualnej, a ze względu na jej rodzaj, także ogólnej. Sąd uznał, że ze względu na charakter deliktu, związany z wykonywaniem nieuzasadnionych, pozbawionych podstaw prawnych poleceń klienta, jak również z uwagi na to, że działanie Obwinionej ograniczało istotnie możliwość korzystania z prawa własności przysługującego Pokrzywdzonej, czyn ten ma cechy wysokiej szkodliwości - z punktu widzenia zaufania jakim powinna cieszyć się Obwiniona jako radca prawny i radcowie prawni w ogólności. Postępowanie Obwinionej  w tym zakresie wpływa negatywnie na wizerunek radcy prawnego, który winien pomagać klientom, jednak nie może stać się bezrefleksyjnym wykonawcą ich pozbawionych podstaw prawnych żądań.
 
Radca prawny winien stanowić wzór zachowania dla aplikantów radcowskich. Stąd konieczne w ocenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego było orzeczenie zakazu patronatu. Patronem aplikanta radcowskiego winien być radca prawny, który nie tylko spełnia wymóg formalnego kilkuletniego wykonywania zawodu radcy prawnego, ale całą swoją działalnością zawodową daje wzorcowy przykład wykonywania zawodu. Powaga naruszonego obowiązku i wysoka szkodliwość czynu, zadecydowała o orzeczeniu w stosunku do Obwinionej zakazu wykonywania patronatu przez okres trzech lat. Przez ten czas Obwiniona nie powinna, w ocenie Sądu, uczestniczyć w formowaniu adeptów wykonywania zawodu, skoro sama nie wykazała w tym zakresie postawy, która byłaby godna naśladowania.
 
Koszty
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 70⁶ ust. 2 ustawy o radcach prawnych w zw. z § 1 ust. 1 Uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 20 maca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego.
 
Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak w sentencji.
 
(WK)