Orzeczenie z dnia 7 czerwca 2019 r. Sygn. akt: D 14/19
Orzeczenie jest prawomocne.

 
PRZEWODNICZĄCY: r. pr. Paulina Sibilska
CZŁONKOWIE: r. pr. Robert Karpiński
r. pr. Michał Rajski
PROTOKOLANT: Karolina Szymala

               
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu B., […], obwinionej o to, że:
1. począwszy od […] r., wykonując zawód radcy prawnego w Kancelarii I. Sp.k. z siedzibą w W., nie wywiązywała się w tym miejscu z obowiązku rzetelnego, sumiennego i profesjonalnego reprezentowania klienta M. (dalej: klient), poprzez informowanie go o stanie prowadzonej na jego rzecz sprawy, niepodjęcie działań w celu właściwego zakończenia współpracy, bez szkody dla klienta oraz nie wydanie na żądanie klienta przekazanych jej dokumentów,
tj. o czyn określony w art. 64 ust. 1 ustawy w zw. z art. 6, art. 12 ust. 1, art. 44 ust. 1, art. 46 i art. 47 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r., zwanego dalej „KERP”;
2. począwszy od dnia […] r. do dnia przedstawienia zarzutów, tj. […] r. wykonując zawód radcy prawnego w Kancelarii I. Sp.k. z siedzibą w W., nie podjęła współpracy w tym miejscu, z organami samorządu zawodowego radców prawnych, polegającej na złożeniu wyjaśnień na wezwanie Rzecznika Dyscyplinarnego
tj. o czyn określony w art. 64 ust. 1 ustawy w zw. z art. 62 ust. 3 KERP.
 

 

 

 
Wnioskiem z dnia […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej „Rzecznik Dyscyplinarny”) wniósł do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej „Sąd” lub „Okręgowy Sąd Dyscyplinarny”) o ukaranie radcy prawnego B., wpisanej na listę radców prawnych pod nr […] (dalej „Obwiniona”) zarzucając jej, że:

 
Obwiniona nie wniosła odpowiedzi na wniosek o ukaranie.
 
Sąd rozpoznał wniosek o ukaranie na rozprawie w dniu […] r.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił, co następuje:
 
W dniu […] r. do Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. wpłynęło pismo adwokata D. (dalej „Zawiadamiający”), w którym wskazał, że Obwiniona w […] r. podjęła się dla jego klientów poprowadzenia postępowania spadkowego w G. i w tym celu zostały jej przekazane oryginały dokumentów (dalej „dokumenty”) takie jak:

 
Po przekazaniu dokumentów kancelaria, w której Obwiniona jest wspólnikiem, przestała kontaktować się z klientami Zawiadamiającego. Jeden z klientów Zawiadamiającego podejmował próby odzyskania dokumentów. Z uwagi na fakt, że ani klientom Zawiadamiającego, ani jego kancelarii nie udało skontaktować się z Obwinioną Zawiadamiający zwrócił się do Dziekana Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. o pomoc w kontakcie.
dowód: Pismo adwokata  D. z dnia […] r. - k. […]
 
Pismem z dnia […] r. Obwiniona została zobowiązana do złożenia pisemnych wyjaśnień. Wezwanie wysłane do Obwinionej na adres wskazany w ewidencji radców prawnych, tj. w W., zostało zwrócone do Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. z adnotacją „ZWROT nie podjęto w terminie”.
dowód: Pismo Rzecznika Dyscyplinarnego z dnia […]r. - k. […], koperta - k. […]
 
[…] r. Rzecznik Dyscyplinarny wydał postanowienie o wszczęciu dochodzenia w sprawie sposobu zaprzestaniu współpracy z klientem oraz w sprawie niewywiązania się z obowiązku zwrotu oryginałów dokumentów klientowi po zakończeniu z nim współpracy.
dowód: Postanowienie o wszczęciu dochodzenia z dnia […] r. – k. […]
 
W ramach prowadzonych czynności Rzecznik Dyscyplinarny zwrócił się do Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w K. o przesłuchanie drodze pomocy prawnej Zawiadamiającego na okoliczności podniesione w piśmie z dnia […] r. oraz M. (dalej „Pokrzywdzony”) na okoliczność współpracy z Obwinioną.
dowód: Pismo Rzecznika Dyscyplinarnego z dnia […] r.  - k. […], Pismo Rzecznika Dyscyplinarnego z dnia […] r. - k. […]
 
Zawiadamiający przekazał dokumenty do kancelarii Obwinionej na prośbę Pokrzywdzonego. Podczas przesłuchania w charakterze świadka Zawiadamiający przedstawił email otrzymany w dniu […]r. od L. ([…] w kancelarii Obwinionej) z adresu […], z którego wynika, że dokumenty wpłynęły do kancelarii Obwinionej. Na przełomie […] i […] r. Zawiadamiający wystąpił do Kancelarii I. o zwrot dokumentów, jednak dokumentów nie udało się odzyskać. 
dowód: Protokół przesłuchania adwokata  D. z dnia […] r. - k. […], pismo adwokata D. do Kancelarii I. sp.k. z dnia […] r. - k. […], email od  z dnia […] r wysłany z adresu […] do adwokata  D. na adres […] - k. […]
 
Pokrzywdzony zeznał, że od 2005 r. stale współpracował z Obwinioną zlecając prowadzenie spraw, ale nie zawierał z nią umów pisemnych. Na początku współpraca była bardzo dobra. Około […] r. Pokrzywdzony udzielił Obwinionej pełnomocnictwa do sprawy związanej z zakupem mieszkania w G. Około […] r., tj. po śmierci jednego ze współwłaścicieli mieszkania w G., Pokrzywdzony udzielił Obwinionej kolejnego pełnomocnictwa do poprowadzenia sprawy spadkowej. Po zleceniu tej sprawy przekazywał na bieżąco wszystkie potrzebne do sprawy dokumenty. Po roku […] kontakty z Obwinioną oraz jej kancelarią były utrudnione. Pod koniec […] r. podczas rozmowy telefonicznej Obwiniona zapewniła Pokrzywdzonego, że otrzymane dokumenty przekazała do G. […] r. Pokrzywdzony przesłał do kancelarii Obwinionej email z prośbą o informację w sprawie dokumentów. Ponadto poinformował, że nie może skontaktować się z kancelarią pod znane mu numery telefonów. Dnia […] r. L. odpowiedziała na email Pokrzywdzonego i poinformowała, że kontakt z kancelarią Obwinionej nie był możliwy ze względu na problemy techniczne. Była to ostatnia wiadomość otrzymana przez Pokrzywdzonego z kancelarii Obwinionej.
dowód: Protokół przesłuchania M. z dnia […]r. - k. […], Korespondencja email pomiędzy M. i kancelarią Obwinionej - k. […]
 
Pismem z dnia […] r. Obwiniona została wezwana do obowiązkowego stawiennictwa w Biurze Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. Wezwanie zostało zwrócone do Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. z adnotacją „adresat wyprowadził się”.
dowód: Wezwanie z dnia […] r. - k. […], koperta - k. […]
 
Obwiniona nie poinformowała Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. o zmianie adresu kancelarii lub adresu do doręczeń. W ewidencji radców prawnych nadal wskazany jest adres do doręczeń przy ul.[…] w W.. Adres ten wskazany jest także w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego jako adres spółki I. SP.K.
 
Postanowieniem z dnia […] r. Rzecznik Dyscyplinarny zamknął dochodzenie w sprawie.
 
Sąd ocenił dowody wskazane powyżej jako wiarygodne, gdyż ze względu na formę stanowią najbardziej wartościowe źródło ustaleń dotyczących dat poszczególnych zdarzeń, jak i samej ich treści. W ocenie Sądu powyższe dowody są wiarygodnym źródłem ustaleń w szczególności z tego powodu, że korespondują z zeznaniami Zawiadamiającego i Pokrzywdzonego.
 
Sąd dał wiarę w pełnej rozciągłości zeznaniom Zawiadamiającego, jak i Pokrzywdzonego, uznając je za wiarygodne, logiczne i zgodne z pozostałymi, uznanymi za wiarygodne dowodami. W ocenie Sądu brak było innych dowodów, które mogłyby podważyć ich wiarygodność. Okoliczności objęte ich zeznaniami dotyczące istotnych elementów stanu faktycznego znajdują potwierdzenie w dokumentach, w szczególności w korespondencji do Obwinionej, o której mowa powyżej. Spójna wersja zdarzeń zaprezentowana przez Pokrzywdzonego i Zawiadamiającego nie została w toku postępowania, w żaden sposób skutecznie podważona. Jak wynika z zeznań zarówno Pokrzywdzony, jak i Zawiadamiający próbowali kontaktować się z Obwinioną za pośrednictwem telefonu i poczty elektronicznej w sprawie zwrotu dokumentów. Wobec braku kontaktu z Obwinioną Zawiadamiający zwrócił się o pomoc do Dziekana Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
 
Stan faktyczny w sprawie, ustalony w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, wskazuje na popełnienie przewinień dyscyplinarnych przez Obwinioną.
 
Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych radca prawny podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za czyny sprzeczne m.in. z zasadami etyki zawodowej. Zgodnie z art. 6 KERP radca prawny, mając na uwadze treść roty ślubowania określonej w ustawie o radcach prawnych, obowiązany jest wykonywać czynności zawodowe rzetelnie i uczciwie, zgodnie z prawem, zasadami etyki zawodowej oraz dobrymi obyczajami. KERP swoimi regulacjami z jednej strony opisuje szczególny charakter i funkcje radcy prawnego oraz istotę (cele) pomocy prawnej świadczonej przez radców prawnych, a z drugiej - stanowi gwarancję prawidłowego wykonywania tej profesji i realizacji celów pomocy prawnej. Oceniając w konkretnej sprawie, czy doszło do naruszenia ww. obowiązków, konieczne jest uwzględnienie: charakteru zawodu radcy prawnego jako zawodu zaufania publicznego, a także celów pomocy prawnej – „Pomoc prawna świadczona przez radcę prawnego ma na celu ochronę prawną interesów podmiotów, na których rzecz jest wykonywana” – art. 2 ustawy o radcach prawnych.
 
W odniesieniu do zarzutu pierwszego wniosku o ukaranie Sąd dokonał jego merytorycznej oceny na podstawie przeprowadzonych dowodów i uznał, że Obwiniona dopuściła się w sposób zawiniony zarzucanego przewinienia dyscyplinarnego.
 
Zdaniem Sądu doszło do naruszenia art. 44 KERP, bowiem radca prawny jest zobowiązany do informowania klienta o przebiegu sprawy i jej wyniku w sposób rzetelny. Zaprzestając jakichkolwiek kontaktów z Pokrzywdzonym po […] r., Obwiniona bez wątpienia nie sprostała temu obowiązkowi. Postępowanie Obwinionej, jak zeznał Pokrzywdzony „w bardzo poważnym zakresie przedłużyło postępowanie spadkowe i naraziło mnie na dodatkowe koszty związane ze zleceniem sprawy adw. i D. (…) a dodatkowo musiałem moje zlecenie rozszerzyć o kancelarię w A.” Unikanie kontaktu z klientem oraz brak działań w ramach przyjętego zlecenia stanowi rażące naruszenie zasad KERP.
 
Radca prawny, rezygnując z prowadzenia sprawy, powinien uczynić to w takim czasie, by klient dla ochrony swoich interesów mógł skorzystać z pomocy prawnej innej osoby. Ponadto Obowiązkiem radcy prawnego jest zwrócenie klientowi dokumentacji, którą klient powierzył radcy w związku ze zleceniem świadczenia pomocy prawnej, czego również dopuściła się Obwiniona. Powyższe wynika z dwóch źródeł. Po pierwsze, wskazać należy na zasadę uregulowaną w art. 740 zdanie drugie K.c., zgodnie z którą, zleceniobiorca powinien wydać zleceniodawcy wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym. Powyższa, ogólna regulacja doznaje wzmocnienia w przypadku radców prawnych przez dyspozycję art. 6 KERP. Wskazane wzmocnienie polega na tym, że niewywiązanie się radcy prawnego z obowiązku wydania klientowi powierzonej dokumentacji rodzi nie tylko konsekwencje w reżimie cywilnoprawnym, lecz nade wszystko w sferze odpowiedzialności dyscyplinarnej. Niewydanie dokumentacji w sposób zgodny z żądaniem klienta stanowi delikt dyscyplinarny jako czyn (w formie zaniechania) sprzeczny z prawem, KERP oraz dobrymi obyczajami.
 
Zarzut dotyczący niewłaściwego współdziałania z organami samorządu radców prawnych znalazł potwierdzenie w stanie faktycznym sprawy. Obwiniona nie uczyniła zadość obowiązkom związanym ze skierowanymi do niej wezwaniami przez co Obwiniona naruszyła zasady wynikające z art. 62 KERP.
Współpraca radcy prawnego z organami samorządu radców prawnych w sprawach związanych z jego funkcjonowaniem i zadaniami oraz w sprawach wykonywania zawodu i przestrzegania KERP jest jednym z kluczowych obowiązków dotyczących relacji radcy prawnego z samorządem. Z uwagi, że funkcjonowanie organów samorządowych jest nierozerwalnie związane z działalnością całego samorządu niezbędne staje się zobowiązanie radców prawnych do wspólnego działania z organami, które działają na ich rzecz i w ich imieniu. W związku z tym, radca prawny wezwany przez dziekana, wicedziekana, rzecznika dyscyplinarnego lub jego zastępcę, sąd dyscyplinarny, a także wizytatorów, obowiązany jest stawić się w wyznaczonym terminie, a w razie zaistnienia przeszkody usprawiedliwić niestawiennictwo. Radca prawny wezwany do złożenia wyjaśnień przez wspomniane podmioty, w sprawach wynikających z ustawowych zadań samorządu radców prawnych bądź KERP obowiązany jest złożyć wyjaśnienia w wyznaczonym terminie.
 
Samorząd radców prawnych, wobec powierzonych mu ustrojowo zadań w zakresie nadzoru nad sposobem wykonywania czynności zawodowych przez członków samorządu, nie może tolerować sytuacji, w których radca prawny zaniedbuje obowiązek współdziałania lub informowania o adresie, pod którym odbiera korespondencję. W myśl art. 8 ust. 3 ustawy o radcach prawnych Radca prawny jest obowiązany zawiadomić radę właściwej okręgowej izby radców prawnych o podjęciu wykonywania zawodu i formach jego wykonywania, o adresie i nazwie kancelarii lub spółki oraz podać adres dla doręczeń. Radca prawny ma obowiązek niezwłocznie zawiadamiać o każdej zmianie tych danych. Tym samym niezawiadomienie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. o zmianie adresu do doręczeń utrudnia, a w skrajnych sytuacjach uniemożliwia wykonywanie ustawowych zadań samorządu. W świetle powyższego należało dojść do wniosku, że Obwiniona nie sprostała obowiązkom określonym w 62 KERP, popełniając tym samym delikt dyscyplinarny. Zaniechanie Obwinionej i niepoinformowanie o nowym adresie do doręczeń spowodowało, że pisma w postępowaniu przygotowawczym, jak i przed Sądem wysyłane były na adres do doręczeń Obwinionej przy ul. M., ze skutkiem doręczenia.
 
Zachowanie Obwinionej należy także ocenić w kontekście naruszenia przez nią obowiązku dbania o godność zawodu radcy prawnego. W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że zawód radcy prawnego jest zawodem zaufania publicznego (por. art. 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej). W wyroku z […]r. (sygn. […]) Trybunał Konstytucyjny uznał, że „Zawody zaufania publicznego” wykonywane są – zgodnie z ich konstytucyjnym określeniem – w sposób społecznie aprobowany, o ile ich wykonywaniu towarzyszy realne „zaufanie publiczne”. Na zaufanie to składa się szereg czynników, wśród których na pierwszy plan wysuwają się: przekonanie o zachowaniu przez wykonującego ten zawód dobrej woli, właściwych motywacji, należytej staranności zawodowej oraz wiara w przestrzeganie wartości istotnych dla profilu danego zawodu. Zachowanie Obwinionej w sposób bezsprzeczny godność zawodu naruszyło. Jak zeznał Pokrzywdzony „W mojej ocenie zachowanie r.pr. i B. jest nierzetelne, nieuczciwe, a nadto cechuje je brak profesjonalizmu”. W interesie samorządu radców prawnych, jak i w interesie każdego radcy prawnego jest dążenie do tego by osoby wykonujące ten zawód były w odbiorze społecznym postrzegane jako cechujące się ponadprzeciętnymi walorami etycznymi i moralnymi. Jest to warunek niezbędny do pozyskania i utrwalania zaufania publicznego do całego zawodu. Tym samym organy samorządu muszą reagować na każdy przejaw zachowania godzącego w godność zawodu radcy prawnego. Najprościej rzecz ujmując, chodzi tu o te wszystkie zachowania, które mogą poniżać zawód radcy prawnego w oczach opinii publicznej wzbudzać moralny sprzeciw czy oburzenie z czym mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie.
 
Tym samym uznać należy, iż okoliczności sprawy dają podstawy od uznania Obwinionej winną zarzucanych jej czynów, a co za tym idzie uznania, że dopuściła się naruszenia swym zachowaniem zasad etyki oraz przepisów ustawy o radcach prawnych.
 
Uznając winę Obwinionej w zakresie objętym zarzutami wniosku o ukaranie Sąd uznał, że adekwatne będzie orzeczenie wobec Obwinionej za oba czyny kar pieniężnych, które na podstawie art. 65¹ ust. 1 ustawy o radcach prawnych zostały połączone, w ten sposób, że orzeczono łączną karę pieniężną. Wymierzona kara uzasadniona jest stopniem winy i charakterem dokonanych naruszeń. Sąd ustalając jej wysokość miał na uwadze zarówno jej celowość, tj. okoliczność, iż stanowić będzie dla Obwinionej represję, która powinna w przyszłości skutkować wykonywaniem przez Obwinioną obowiązków wynikających z ustawy o radcach prawnych jak i przestrzegania zasad KEPR, z drugiej zaś strony Sąd miał też na uwadze okoliczność, że Obwiniona była już karana dyscyplinarnie.
 
O kosztach postępowania dyscyplinarnego Sąd postanowił na podstawie art. 70⁶ ust. 2 ustawy o radcach prawnych, biorąc pod uwagę czynności podjęte w postępowaniu.
 
E.R.