Orzeczenie z dnia 6 lutego 2018 r. Sygn. akt: D 6/2017
Orzeczenie prawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY:  r. pr. Andrzej Dudziuk
CZŁONKOWIE: r. pr. Agnieszka Świstak
r. pr. Artur Załuski
PROTOKOLANT: Anna Gabrysiak
Karolina Szymala

           
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniach […] i […] w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu C., […], obwinionemu o to, że:
pomimo zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego na podstawie orzeczenia Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. w sprawie o sygn. akt […] z dnia […] na okres jednego roku w okresie od […] wykonywał obowiązki radcy prawnego w sprawie zawisłej przed Sądem Okręgowym w W., sygn. Akt […], składając pisma procesowe oraz uczestnicząc w rozprawie głównej w dniu […], a także złożył zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w W. z dnia […], które to zostało odrzucone, jako wniesione przez osobę nieuprawnioną ([…]),
tj. o czyn określony w art. 6 ust. 1 i 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z grudnia 2010 r. w związku z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 233).
 

 
Wnioskiem z […], który wpłynął do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej: „OSD”) w dniu […] Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej: „ZRD”) wniósł o ukaranie radcy prawnego C. (nr wpisu: […]; dalej: „Obwiniony”).
 
Zarzucone Obwinionemu przewinienie dyscyplinarne polegało na tym, że pomimo zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego (na podstawie orzeczenia Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. w sprawie o sygn. akt: […] z dnia […], na okres […] roku), w okresie od […] Obwiniony wykonywał obowiązki radcy prawnego w sprawie zawisłej przed Sądem Okręgowym w W. pod sygn. akt. […]. Obwiniony składał pisma procesowe oraz uczestniczył w rozprawie głównej w dniu […], Ponadto złożył zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w W. z dnia […], które zostało odrzucone przez Sąd Apelacyjny w W. (sygn. akt […]), jako wniesione przez osobę nieuprawnioną. W ocenie ZRD powyższe zachowania stanowiły czyn określony w art. 6 ust. 1 i 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego jednolity tekst stanowi załącznik do uchwały b/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w zw. z art. 64 ustawy o radcach prawnych.
 
Obwiniony nie złożył odpowiedzi na wniosek o ukaranie.
 
OSD rozpoznał sprawę na rozprawach w dniach:  […] oraz […], w tym samym składzie i przy udziale Obwinionego.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił następujące istotne okoliczności faktyczne sprawy:
 
W okresie zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego na podstawie orzeczenia OSD z […] (sygn. akt. […]) Obwiniony, jako pełnomocnik pozwanej, wykonywał zawód radcy prawnego w sprawie o rozwód z powództwa D. przeciwko Ł., zawisłej przed Sądem Okręgowym w W. […] Wydział Cywilny Odwoławczy, pod sygn. […].
 
Podejmowane przez Obwinionego w w/w sprawie czynności radcy prawnego obejmowały m.in.:

Powyższy, niesporny stan faktyczny został ustalony w oparciu o zgromadzone w sprawie dokumenty oraz zeznania świadka F. i wyjaśnienia Obwinionego. Obwiniony potwierdził, że składał wyżej wymienione pisma oraz brał udział w rozprawach.
 
Materiał dowodowy w niniejszej sprawie stanowią w pierwszej kolejności kserokopie wspomnianych pism procesowych oraz protokołów rozpraw. OSD uznał ten materiał za wiarygodny i potwierdzający odzwierciedlone w nim okoliczności w szczególności w zakresie dat czynności, występowania Obwinionego w charakterze radcy prawnego – pełnomocnika strony oraz zawartych w nich oświadczeń. Prawdziwość zgromadzonych w sprawie dokumentów nie budziła wątpliwości OSD i znajduje potwierdzenie zarówno w zeznaniach świadka, jak i wyjaśnieniach Obwinionego. Tym samym OSD uznał, że zgromadzone dokumenty mogły stanowić rzetelną podstawę do dokonania ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.
 
W zakresie zeznań św. F. (zeznania świadka; k. […]-[…]) OSD dał im wiarę w pełnym zakresie co do okoliczności faktycznych nimi objętych. Okoliczności objęte zeznaniami św. F. znajdują potwierdzenie w zgromadzonych w sprawie dokumentach i zostały potwierdzone przez Obwinionego.
 
Odnośnie do wyjaśnień Obwinionego, należy wskazać, że Obwiniony nie kwestionował swojego udziału jako radcy prawnego – pełnomocnika pozwanej w sprawie o sygnaturze […]. Obwiniony potwierdził zarówno udział w rozprawach, jak i złożenie wspomnianych pism motywując swój udział w postępowaniu koniecznością działanie w interesie klienta, stopniem skomplikowania sprawy oraz brakiem zgody klientki na wyznaczenie substytuta (wyjaśnienia Obwinionego, k. […]-[…]).
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. zważył, co następuje:
 
Zgodnie z obowiązującym do 25 grudnia 2014 r. art. 64 ustawy o radcach prawnych (dalej: „Ustawa”), radca prawny podlegał odpowiedzialności dyscyplinarnej m.in. za zawinione, nienależyte wykonywanie zawodu radcy prawnego oraz za czyny sprzeczne ze ślubowaniem radcowskim lub z zasadami etyki radcy prawnego.
 
Jednocześnie, zgodnie ze znajdującym zastosowanie w niniejszej sprawie art. 6 ust. 1 i 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w brzmieniu ustalonym uchwałą nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z 28 grudnia 2010 r.:

Po analizie zebranego materiału dowodowego OSD  uznał, że materiał ten pozwala na przypisanie Obwinionemu oczywiście zawinionego popełnienia zarzucanych mu przewinień dyscyplinarnych. Tym samym można postawić mu zarzut naruszenia wskazanych we wniosku o ukaranie przepisów Ustawy i Kodeksu Etyki Radcy Prawnego („dalej: „KERP”).
 
Na wstępie rozważań należy wskazać, że nie ma wątpliwości co do tego, że Obwiniony dopuścił się zarzucanych mu czynów w ramach świadczonej pomocy prawnej, czyli w ramach czynności zawodowych, czy też szerzej – wykonywania zawodu radcy prawnego. Obwiniony działał jawnie i otwarcie jako radca prawny - pełnomocnik procesowy strony pozwanej. Pisma były sporządzane przez Obwinionego na papierze firmowym jego kancelarii, podpisywane imiennie z podaniem tytułu zawodowego. W takim samym charakterze stawiał się przed Sądem Okręgowym. Nie może więc być wątpliwości, że zarzucane Obwinionemu czyny mogą być rozpatrywane pod kątem naruszenia norm wykonywania zawodu, zawartych w Ustawie i KERP.
 
Argumentacja Obwinionego, który przyznał się do zarzuconego czynu (por. jego wyjaśnienia, k. […]-[…]), że jego dalszy udział w sprawie był wręcz konieczny, niejako wymuszony „dobrem” reprezentowanej przez niego strony, nie stanowi w ocenie OSD jakiegokolwiek usprawiedliwienie dla tak rażącego naruszenia zasad etyki zawodowej. Podobnie należy ocenić argument Obwinionego, że rzekoma zawiłość sprawy uniemożliwiała mu ustanowienie substytucji. Tym samym motywy, jakimi kierował się Obwiniony nie zasługują na usprawiedliwienie i nie wpływają na ocenę co do winy Obwinionego, która w świetle zgormadzonego materiału jest oczywista. Każdy radca prawny, jako profesjonalista i osoba wykonująca zawód zaufania publicznego musi być świadomy zakresu i rodzaju zakazów, jakie wiążą się z prawomocnym orzeczeniem sądu dyscyplinarnego o zawieszeniu prawa do wykonywania zawodu oraz jakie sankcje mogą grozić radcy prawnemu naruszającemu takie orzeczenie.
 
Oczywistym jest, że radca prawny powinien działać w interesie reprezentowanego przez siebie klienta. Działanie to musi się jednakże mieścić w granicach wyznaczonych przepisami prawa, zasadami etyki zawodowej i prawomocnych orzeczeń uprawnionych organów. Tym samym, argument, że „dobro klienta jest najwyższym prawem”, czy skomplikowany charakter sprawy nie mogą w żadnej mierze usprawiedliwiać czynu, jakiego dopuścił się Obwiniony.
 
Inkryminowane zachowanie stanowiło ewidentny przykład naruszenia przez niego przepisów zarówno ustawowych (KPC i Ustawy), jak i Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Nie powinno ujść uwadze Obwinionego, że swoim rażącym przewinieniem doprowadził on do niekorzystnych skutków procesowych dla reprezentowanej strony. Sąd stwierdził nieważności postępowania w części, w której w sposób nieuprawniony Obwiniony reprezentował stronę i w konsekwencji musiało dojść m.in. do ponownego przesłuchania powoda na rozprawie.
 
Na gruncie KERP Obwiniony swoim zachowaniem rażąco sprzeniewierzył się rocie ślubowania radcowskiego i wspomnianym przepisom KERP. Tym samym, w sposób oczywisty, Obwiniony naruszył zaufanie do zawodu radcy prawnego, jako zawodu zaufania publicznego, a w konsekwencji naraził na szwank godność zawodu.
                                                                                    
W interesie samorządu radców prawnych, jako wspólnego dobra zrzeszonych w nim radców prawnych jest, by zawód radcy prawnego był postrzegany w społeczeństwie jako zawód wykonywany przez osoby cechujące się nienaganną postawą etyczną. Klient musi mieć przekonanie, że radca prawny, któremu powierza swoją sprawę jest osobą cechującą się najwyższymi walorami etycznymi i moralnymi. Jest to warunek niezbędny do pozyskania i utrwalania zaufania publicznego do całego zawodu. Z tego powodu organy samorządu muszą surowo reagować na każdy przejaw zachowania godzącego w godność zawodu radcy prawnego.
 
W zakresie wymiaru kary OSD uznał, że kara zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego na czas […] lat będzie adekwatna do ciężaru popełnionego czynu i stopnia jego zawinienia. W szczególności chodzi tu przede wszystkim o zamiar bezpośredni Obwinionego, ciągłość (okres) trwającego naruszenia i skutki procesowe dla stron (nieważność postępowania). W tym kontekście kwestia liczby pism procesowych, jakie złożył Obwiniony w toku postępowania, czy też ile razy wziął udział w posiedzeniach czy rozprawach sądu jest drugorzędna. Niezależnie bowiem od liczby pism czy rozpraw, istotą nagannego zachowania Obwinionego jest to, że „trwał” w umyślnym naruszeniu obowiązującego go prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego zawieszającego mu prawo wykonywania zawodu radcy prawnego.
 
W ocenie OSD orzeczenie o zawieszeniu prawa do wykonywania zawodu to zawiera w sobie normę nakazującą powstrzymanie się przez ukaranego od podejmowania jakichkolwiek czynności zawodowych, a ponadto obowiązek zminimalizowania negatywnych skutków dla reprezentowanej strony (wyłączenie się od udziału w postępowaniu, umożliwienie stronie udzielenia pełnomocnictwa innej osobie, itp.).
 
Ustalając wymiar kary OSD miał na uwadze także jej celowość, tj. okoliczność, iż stanowić będzie ona represję, która powinna w przyszłości przypomnieć Obwinionemu, że postępowanie którego się dopuścił, jest etycznie naganne i że w przyszłości nie dopuści się jakichkolwiek naruszeń zasad etyki zawodowej albowiem skutkować to może najsurowszą z kar dyscyplinarnych.
 
Na zaostrzenie wymiaru kary wpłynęły indywidualne właściwości Obwinionego, a przede wszystkim fakt, że Obwiniony działał w warunkach – posiłkując się terminologią prawa karnego – „powrotu do przestępstwa”. Przedmiotowa sprawa ([…])  nie jest jedyną sprawą, w której Obwiniony – pomimo zawieszenia prawa do wykonywania zawodu prawnego, wykonywał zawód i reprezentował strony. Okoliczność ta jest znana OSD (jak i Obwinionemu) z urzędu (por. sprawa […]). Obwiniony zatem działał w warunkach swoistej „recydywy”.
 
Z kolei jako okoliczność częściowo łagodzącą i wpływającą na złagodzenie wymiaru kary, OSD uznał postawę Obwinionego w toku rozpraw przed OSD. Obwiniony co prawda nie przyznał się do winy w tym sensie, że potwierdził uznał popełnienie deliktu dyscyplinarnego. Tym niemniej Obwiniony nie kwestionował i potwierdził okoliczności faktyczne sprawy, uzasadniając swoje działanie interesem klienta i koniecznością ochrony jego interesów. Wziąwszy pod uwagę skutki procesowe, jakie wiążą się z nieważnością postępowania obiektywnie trudno zgodzić się ze stanowiskiem, że radca prawny prawomocnie zawieszony w prawie wykonywania zawodu działał w interesie klienta. Tym niemniej afirmatywna postawa Obwinionego, który przyznał się do „błędu”, skutkowała odstąpieniem przez OSD od wymiaru najsurowszej kary, tj. pozbawienia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego.
 
Wymierzenie kary zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego skutkowało koniecznością obligatoryjnego orzeczenia zakazu wykonywania patronatu. OSD przyjął, że […]-letni okres zakazu wykonywania patronatu jest adekwatny do stopnia zawinienia i celów kary.
 
O kosztach orzeczono na podstawie art. 70⁶ ust. 2 ustawy o radcach prawnych w zw. z § 1 ust. 1 Uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 20 maca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego.
 
Mając na uwadze powyższe okoliczności OSD orzekł jak w sentencji.
  
(WK)