Przewodniczący: r. pr. Andrzej  Szmigiel
Członkowie: r. pr. Artur Załuski
r. pr. Marek Czarnota
Protokolant: Karolina Izdebska
 

Po rozpoznaniu na rozprawie w dniu [...] r. w W. sprawy przeciwko r. pr. K. (1), [...] obwinionej o to, że

 
W piśmie, które wpłynęło do Okręgowej Izby Radców Prawnych w dniu [...] r. („Skarga”) radca prawny S. (2) zażądał wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec radcy prawnego K. (1), legitymującej się numerem wpisu [...]. Pokrzywdzony zarzucił Zaskarżonej dopuszczenie się czynów, naruszających zasady etyki radcy prawnego. Czyny te miały się przejawiać przede wszystkim w kierowaniu pomówień i nieprawdziwych informacji o działalności Pokrzywdzonego.
Stwierdzenia Obwinionej miały być zdaniem Pokrzywdzonego kierowane w pismach do prezesa Agencji [...] (dalej także „Agencja”), Sekretarza [...] w Ministerstwie [...] oraz do Prezesa R..
W pismach tych Obwiniona miała, według treści Skargi, wyrażać opinie, że Pokrzywdzony:

W dniu [...] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego wydał postanowienie o wszczęciu dochodzenia i przedstawieniu zarzutów Obwinionej.
W piśmie z dnia [...] r. Obwiniona nie przyznała się do popełnienia zarzucanych jej przewinień dyscyplinarnych. Podniosła w szczególności, iż zarzuty, które formułowała pod adresem Pokrzywdzonego były zgodne z prawdą. Świadczyć o tym miały w szczególności wyrok sądu pracy w sprawie Obwinionej z dnia [...] r. oraz protokoły kontroli pracy w Agencji. W ocenie Obwinionej jej wniosek urlopowy podyktowany był koniecznością opieki nad chorym ojcem, a zwolnienie z pracy było bezprawne.
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego w dniu [...] r. przesłuchał Obwinioną, a w dniu [...] r. Pokrzywdzonego na okoliczności, będące przedmiotem postanowienia o wszczęciu dochodzenia i przedstawieniu zarzutów.
Obwiniona w toku składanych wyjaśnień nie przyznała się do stawianych jej zarzutów. Podniosła, że stwierdzenia w pismach kierowanych do organów państwa były usprawiedliwione okolicznościami sprawy i poziomem emocji, który towarzyszył zwolnieniu z pracy. Podniosła też, że w swej pracy z dużym zaangażowaniem podchodziła do realizacji obowiązków pracowniczych.
Pokrzywdzony w toku przesłuchania podniósł, że nie było wcześniej żadnych konfliktów dotyczących przydziału spraw, a wiedza na temat prowadzenia przez niego – równolegle do pracy w Agencji – kancelarii była znana od dawna i akceptowana przez przełożonych.
W dniu [...] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego wniósł do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w W. wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, ostatecznie sprecyzowany w dniu [...] r., po uzupełnieniu braków formalnych.
Obwiniona w odpowiedzi na wniosek, który wpłynął do Okręgowej Izby Radców Prawnych w dniu [...] r. zakwestionowała zarzuty wniosku. W jej ocenie zarzut rzekomego naruszenia przez nią art. 38 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego nie wynika ani ze Skargi, ani z postanowienia o wszczęciu dochodzenia i przedstawieniu zarzutów. W postępowaniu tym nikt nie składał pisma z dnia [...] r. do wiceprezesa [...] P. B., na które powołuje się Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego. Obwiniona podniosła także, że w piśmie tym jej sformułowania brzmiały zupełnie inaczej. We wniosku zaś przedstawiono je jako wyrwane z kontekstu bez odniesienia się do okoliczności, w których wysłano pismo.
Postanowieniem z dnia [...] r. Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. przekazał sprawę Rzecznikowi Dyscyplinarnemu do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu Sąd ten wskazał, że jeden z zarzutów objętych wnioskiem o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego nie był przedmiotem uprzedniego postanowienia o przedstawieniu zarzutów Obwinionej, a Obwiniona nie miała możliwości ustosunkowania się do niego i przygotowania obrony.
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego po przekazaniu mu sprawy do ponownego rozpoznania przesłuchał świadków – pracowników Agencji na okoliczności towarzyszące zwolnieniu Obwinionej z pracy i wysłaniu przez nią spornych pism do organów władzy publicznej i funkcjonariuszy agencji państwowych. Zwrócił się także do Prokuratury Rejonowej W. o udostępnienie ustnego protokołu z przyjęcia zawiadomienia o przestępstwie składanego przez Obwinioną w związku z jej zwolnieniem z Agencji. Następnie dnia [...] r. Zastępca Rzecznika wydał postanowienie o przedstawieniu zarzutów Obwinionej.
We wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego z dnia [...] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego zarzucił Obwinionej, że:
 

1. w W. w dniu [...]  r. w piśmie kierowanym do K. (2) – prezesa Agencji [...], następnie w dniu [...] r. w piśmie kierowanym do P. (1) – sekretarza [...] w Ministerstwie [...], następnie w dniu [...] r. w piśmie do T. (1) – Prezesa R., następnie w dniu [...] r. w piśmie do S. (1) – Ministra [...], następnie w dniu [...] r. w piśmie do B. – wiceprezesa [...] P. wyrażała negatywną opinię o pracy zawodowej r. pr. S. (2), zarzucając mu:

2. w W. w dniu [...] r. w piśmie do B. – wiceprezesa [...] P. ujawniła objęte tajemnicą zawodową informacje pozyskane w toku wykonywania czynności zawodowych na rzecz Agencji [...],

tj. czyn naruszający art. 12 KERP;
3. Nie stawiła się w dniu [...] r. oraz [...] r. na wezwanie Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego na przesłuchanie w charakterze obwinionego i nie usprawiedliwiła swojego niestawiennictwa,

tj. czyn naruszający art. 47 ust. 1 KERP.
 
Obwiniona w swej odpowiedzi na wniosek podtrzymała stanowisko zajmowane w toku postępowania. Podniosła w szczególności, że nie przekroczyła w swych wypowiedziach wolności słowa i pisma, kierując się rzeczową potrzebą uzasadnioną okolicznościami sprawy.
 
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Obwiniona r. pr. K. (1) była zatrudniona w Agencji [...] w okresie od [...] r. do [...] r. na stanowisku radcy prawnego w Wydziale Obsługi Procesowej Departamentu Prawnego. Przełożonym Obwinionej był dyrektor departamentu prawnego J., który m.in. udzielał urlopów, natomiast Naczelnik Wydziału S. (2) był odpowiedzialny za przydzielanie spraw sądowych i koordynację pracy radców prawnych zatrudnionych w Departamencie Prawnym. W tym zakresie współpracował z Obwinioną. Pomiędzy Obwinioną a Pokrzywdzonym nigdy nie dochodziło do konfliktów na tym tle. R. pr. S. (2) przydzielał sprawy w sposób proporcjonalny według kolejności dla każdego z radców prawnych, z uwzględnieniem aktualnego stanu prowadzonych spraw. Żaden ze współpracowników nie kwestionował przydziału spraw.
 
Dowód:           skarga, wyjaśnienia Obwinionej, zeznania Pokrzywdzonego, zeznania świadków T. (2) ([...]), M. ([...])
 
W dniu [...] r. dyrektor J. w imieniu Agencji rozwiązał z r. pr. K. (1) umowę o pracę. Jako przyczynę wskazał samowolne opuszczenie przez pracownika stanowiska pracy, polegające na niestawieniu się w miejscu pracy w dniach [...] r. oraz nieusprawiedliwienie tej nieobecności. 
 
Dowód:           skarga, wyjaśnienia Obwinionej, zeznania Pokrzywdzonego, zeznania świadków T. (2) ([...]), M. ([...])
 
Obwiniona w reakcji na zwolnienie wystosowała szereg pism, w których treści nie tylko polemizowała z przyczynami zwolnienia jej z pracy, ale również zawarła wiele stwierdzeń i ocen dotyczących różnych osób, a przede wszystkim bezpośrednio Pokrzywdzonego oraz dyrektora departamentu prawnego Agencji, r. pr. J., zarzucając im liczne nieprawidłowości w pracy, jak również zarzucała liczne nieprawidłowości w funkcjonowaniu samej Agencji.
 
Pisma Obwinionej zostały skierowane do prezesa Agencji Pana K. (2), podsekretarza [...] w Ministerstwie [...] Pana P. (1), Prezesa R. Pana T. (1), S. (1) – Ministra [...] oraz B. – wiceprezesa [...] P..
 
Dowód:           pisma Obwinionej do prezesa Agencji [...] Pana K. (2) ([...]), do sekretarza stanu w Ministerstwie [...] Pana P. (1) ([...]), pismo do Prezesa R. Pana T. (1) ([...]) do wiceprezesa [...] P. B. ([...]).
W pismach tych Obwiniona zarzucała dyrektorowi departamentu prawnego Agencji, m. in. że ten „przestraszył się moim wieloletnim doświadczeniem merytorycznym w ww. instytucjach i dlatego postanowił jak najszybciej się mnie pozbyć z DP, podkładając mi po prostu jako radcy prawnemu tzw. „świnię””.
 
Obwiniona zarzuciła S. (2), iż celowo współdziałał z dyrektorem departamentu prawnego Agencji w celu „nieudzielenia urlopu”, aby pozbyć się jej z pracy. Obwiniona wyrażała także opinie, że Pokrzywdzony radca prawny „wyjątkowo bardzo często wychodzi w godzinach pracy i na pewno nie do Sądów, ale nowy Pan Dyrektor J. udaje, że tego nie widzi” oraz że mógł sobie na to pozwolić, albowiem zdaniem Obwinionej „przyjacielowi b. Dyrektora DP Pana P. (2), a obecnego z-cy Dyrektora DP wszystko można”. Obwiniona podsumowała powyższe rozważania stwierdzeniami tj. „tak wygląda dyscyplina pracy w DP”.
 
Według Obwinionej jej przełożeni w Agencji dopuścili się „manipulacji” jej wnioskiem urlopowym, dodając dalej, że „może to prowadzić do manipulacji wszystkimi czynnościami przez ww. które należą do zakresu działania DP”, „to może być patologia prowadząca do manipulowania wszystkimi czynnościami, które są wykonywane w DP”.
 
Obwiniona w toku postępowania przed Rzecznikiem Dyscyplinarnym dwukrotnie w dniach [...] r. oraz [...] r. mimo prawidłowego wezwania nie stawiła się na przesłuchanie, ani nie usprawiedliwiła swojego niestawiennictwa.
 
Dowód:           wezwania na przesłuchanie (k. [...],[...]) zwrotne poświadczenia odbioru wezwań, wyjaśnienia Obwinionej.
 
Ustalając podstawę faktyczną orzeczenia, Sąd oparł się w szczególności na pismach Obwinionej do prezesa Agencji [...] Pana K. (2) ([...]), do sekretarza [...] w Ministerstwie [...]Pana P. (1) ([...]), do Prezesa R. Pana T. (1) ([...]) oraz Wiceprezesa [...] P. B. ([...]). Literalna treść tych pism i okoliczności ich wysłania do adresatów nie budziły wątpliwości.
 
Sąd oparł się również na wyjaśnieniach Obwinionej dotyczących postanowienia o wszczęciu dochodzenia i przedstawieniu zarzutów z dnia [...] r. ([...]), na wyjaśnieniach Obwinionej z dnia [...] r. ([...]) oraz zawartych w odpowiedzi na wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego z dnia [...] r. ([...]).
 
Sąd nie dał jednak wiary wyjaśnieniom Obwinionej, zgodnie z którymi wyrażane przez nią opinie na temat pracy Pokrzywdzonego miały być zgodne z prawdą, albowiem nie znajduje to jakiegokolwiek potwierdzenia w materiale dowodowym, przede wszystkim w zeznaniach świadków. W szczególności uznanie przez sąd pracy niezgodności z prawem wypowiedzenia umowy o pracę Obwinionej (por. [...]), nie świadczy o „manipulacji”, ani współdziałaniu osób z Agencji, w tym Pokrzywdzonego w celu doprowadzenia do zwolnienia z pracy Obwinionej. Nie ma żadnych dowodów na to, iż Pokrzywdzony był chociażby pośrednio odpowiedzialny za rozwiązanie z K. (1) umowy o pracę. Zarzuty ze strony Obwinionej nie znajdują potwierdzenia w uzasadnieniach wyroków sądu obu instancji ani z  pozostałego materiału dowodowego. Podobnie brak jakichkolwiek dowodów na naruszanie dyscypliny pracy w Agencji przez Pokrzywdzonego.
 
Za wiarygodne uznano także zeznania Pokrzywdzonego r. pr. S. (2) ([...]), albowiem były one spójne i zgodne z pozostałym materiałem dowodowym oraz zeznania świadków T. (2) ([...]) i M. ([...]) – w zakresie w jakim odnosiły się do działań Obwinionej będącej przedmiotem wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, tj. istnienia licznych podmiotów, do których Obwiniona przesyłała pisma oraz skutków, jakie spowodowały te działania, a także zarzutów formułowanych przez Obwinioną przeciwko Pokrzywdzonemu.
 
W pozostałym zakresie materiał dowodowy odnosił się do okoliczności nie mających bezpośredniego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, a zatem nie stanowił podstawy faktycznej wyroku. Dotyczy to zwłaszcza zeznań świadków W. (1), W. (2) ([...]), których zeznania dotyczyły zachowania Obwinionej w siedzibie Agencji po jej zwolnieniu.
 
Sąd zważył, co następuje:
 
Na podstawie analizy całości zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ustalono, że r.pr. K. (1) bez wątpienia dopuściła się popełnienia czynów naruszających zasady etyki radcy prawnego określone w art. 32, art. 34, art. 38 ust. 1 oraz w art. 47 ust. 1 KERP.
 
Obwiniona w swoich pismach kierowanych do prezesa Agencji [...] Pana K. (2), podsekretarza [...] w Ministerstwie [...] Pana P. (1), Prezesa R. Pana T. (1), S. (1) – Ministra [...] oraz B. – wiceprezesa [...] P. wyrażała liczne opinie, w których w sposób jednoznaczny przedstawiała negatywne opinie o pracy Pokrzywdzonego, a także dyrektora departamentu prawnego r. pr. J.
 
Działania Obwinionej były wielokrotne i powtarzalne. Obwiniona w kilku pismach w sposób przemyślany, świadomy wypowiadała się negatywnie o pracy współpracujących z nią radców prawnych, w tym przede wszystkim Pokrzywdzonego. Warto podkreślić, iż pisma te były kierowane do szerokiego katalogu osób, w tym funkcjonariuszy partyjnych i organów administracji różnego szczebla. Użyte przez Obwinioną w pismach sformułowania mogły wytworzyć u ich odbiorców negatywny wizerunek Pokrzywdzonego jak również innych pracowników Agencji. Stwierdzenia te były niepoparte żadnymi dowodami, ich treść była krzywdząca, często oparta na ogólnikowych ocenach i sformułowaniach, które nie przystoją radcy prawnemu. Obwiniona podważała podstawowe kwalifikacje Pokrzywdzonego do wykonywania zawodu radcy prawnego.
 
Obwiniona nie ograniczyła się do dochodzenia swych roszczeń pracowniczych na drodze sądowej, nie podjęła próby rozwiązania konfliktu z Pokrzywdzonym przy pomocy Okręgowej Izby Radców Prawnych, ale w sposób publiczny, powtarzalny kierowała pod adresem Pokrzywdzonego opinie deprecjonujące jego pracę w Agencji.
 
Nie ulega wątpliwości, iż w pismach Obwinionej znajdują się zarzuty dotyczące współdziałania – zdaniem Obwinionej – Pokrzywdzonego z dyrektorem departamentu prawnego Agencji r. pr. J. w celu nieudzielenia jej urlopu i doprowadzenia do jej zwolnienia z pracy. Stwierdzenia, że dyrektor „przestraszył się moim wieloletnim doświadczeniem merytorycznym w ww. instytucjach i dlatego postanowił jak najszybciej się mnie pozbyć z DP, podkładając mi po prostu jako radcy prawnemu tzw. „świnię”. Obwiniona wprost zarzuciła „manipulację” jej wnioskiem urlopowym, a działania te określała jako „patologię”.
 
Obwiniona zarzucała także Pokrzywdzonemu, że notorycznie narusza on dyscyplinę pracy w Agencji. Zdaniem Obwinionej Pokrzywdzony „wyjątkowo bardzo często wychodzi w godzinach pracy i na pewno nie do Sądów, ale nowy Pan Dyrektor J. udaje, że tego nie widzi” oraz że mógł sobie na to pozwolić, albowiem zdaniem Obwinionej „przyjacielowi b. Dyrektora DP Pana P. (2), a obecnego z-cy Dyrektora DP wszystko można”.
 
Nie budzą także wątpliwości okoliczności czynu wskazanego w pkt. 3 wniosku o ukarania. Obwiniona, mimo dwukrotnego prawidłowego powiadomienia nie stawiła się w toku postępowania na wezwanie Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego i nie usprawiedliwiła niestawiennictwa.
 
Obwinioną należało natomiast uniewinnić od zarzutów wyrażania w ww. pismach opinii, że Pokrzywdzony doprowadził do zaistnienia konfliktu interesów Pokrzywdzonego w związku z jednoczesną pracą w Agencji [...] i prowadzeniem własnej kancelarii prawnej oraz wykorzystując zajmowane stanowisko, miał przydzielać sobie najbardziej korzystne pod względem finansowym sprawy.
 
Wbrew zarzutom skargi sformułowania tej treści nie znajdują się w pismach Obwinionej i nie wynikają z pozostałego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Obwiniona podnosiła jedynie, że radca prawny S. (2) z racji zajmowanego stanowiska ma możliwość dokonywania podziału spraw sądowych między pracownikami oraz że prowadzi własną kancelarię prawną. Stwierdzenia te nie dają podstaw do przypisania Obwinionej odpowiedzialności dyscyplinarnej. Po pierwsze bowiem zgodność z prawdą tych twierdzeń nie została zakwestionowana. Po drugie, twierdzenia te w takim kształcie jak formułowała je Obwiniona – a więc nie tak jak w treści skargi formułuje je Pokrzywdzony – nie stanowią wypowiadania negatywnych ocen o pracy Pokrzywdzonego.
 
Za nieuzasadniony należało także uznać zarzut ujawnienia tajemnicy zawodowej w piśmie z dnia [...] r. do wiceprezesa [...] P. B.. W piśmie tym nie znajdują się informacje, które można by ocenić jako tajemnicę zawodową. Nie można za takie naruszenie uznać m. in. ogólnego odnoszenia się przez Obwinioną do spraw prowadzonych w Agencji. Pismo to odnosiło się przede wszystkim do istniejących w ocenie Obwinionej nieprawidłowości w funkcjonowaniu Agencji i zwolnieniu Obwinionej z pracy.
 
Uzasadnienie w zakresie podstawy prawnej wyroku
 
Czyny których dopuściła się Obwiniona wskazane w pkt. 1 sentencji wyroku wypełniają dyspozycję art. 38 ust. 1 KERP, art. 34 KERP i art. 32 KERP odnoszących się do relacji pomiędzy radcami prawnymi.
 
Zgodnie z postanowieniami art. 38 ust. 1 KERP, niedopuszczalne jest wypowiadanie przez radcę prawnego wobec osób trzecich negatywnej opinii o pracy zawodowej innego radcy prawnego. Zarzuty Obwinionej wobec r. pr. S. (2) w zakresie wskazanym w pkt. 1 sentencji wyroku niewątpliwie naruszają powołany przepis. Zarzuty te dotyczą sfery zawodowej Pokrzywdzonego i podważają jego działalność i kompetencje w związku z wykonywaniem zawodu radcy prawnego.
 
Stosownie natomiast do art. 34 KERP radcy prawnemu nie wolno podejmować czynności zmierzających do pozbawienia innego radcy prawnego zatrudnienia lub utraty klienta, chyba że wynika to z jego obowiązku przewidzianego w przepisach prawa. W niniejszej sytuacji  działania Obwinionej mogły realnie spowodować utratę pracy przez Pokrzywdzonego, wszczęcie czynności dyscyplinarnych, wyjaśniających przeciwko niemu. Obwiniona musiała mieć co najmniej świadomość i godzić się na to że tak poważne zarzuty skierowane przez radcę prawnego wobec innego radcy prawnego mogą nie tylko podważyć jego wizerunek i dobre imię, lecz przede wszystkim podważają elementarne kwalifikacje potrzebne do wykonywania radcy prawnego.
 
W art. 32 KERP sformułowano zasadę lojalności i koleżeństwa wobec członków samorządu radcowskiego. Obwiniona zasadę tę niewątpliwie naruszyła. Postawa Obwinionej była bardzo niekoleżeńska, formułowane zarzuty i sposób ich wygłaszania pozostają w jawnej sprzeczności z relacjami koleżeństwa jakie powinny zachodzić pomiędzy radcami prawnymi, nawet w sytuacji konfliktu. Obwiniona w sposób publiczny, wygłaszała niepoparte dowodami stwierdzenia, próbując podważyć podstawowe kompetencje pokrzywdzonego do wykonywania zawodu radcy prawnego.
 
Czyn wskazany w pkt. 3 wniosku o ukaranie tj. dwukrotny brak stawiennictwa w toku postępowania na wezwanie Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego i nie usprawiedliwienie niestawiennictwa narusza wyraźny przepis art. 47 ust. 1 KERP. Okoliczności popełnienia tego czynu są w stanie rzeczy niniejszej sprawy bezsporne.
 
Uzasadnienie w zakresie wymiaru kary
 
W odniesieniu do wymiaru kary za każdy z powyższych czynów, Sąd uznał, iż w okolicznościach sprawy były to dość ciężkie przewinienia dyscyplinarne z uwagi przede wszystkim na wielokrotność działań Obwinionej i wagę formułowanych zarzutów. Działania Obwinionej naruszają wyraźne przepisy KERP i były nakierowane na zdeprecjonowanie kwalifikacji zawodowych Pokrzywdzonego. Obwiniona kilkukrotnie w sposób przemyślany, publiczny, w pismach do osób nawet niezwiązanych z Agencją, z użyciem jednoznacznych sformułowań, nie licujących z zasadami etyki którymi kierować się powinien radca prawny, podważała pracę innego radcy prawnego. Pokrzywdzony mógł ponieść znaczną szkodę osobistą i zawodową z powodu deprecjonowania jego podstawowych kwalifikacji potrzebnych do wykonywania zawodu.
 
W zakresie wymiaru kary na korzyść Obwinionej należy jednak uwzględnić fakt, iż jej zachowanie przed popełnieniem czynów nie budziło zastrzeżeń. Zachowanie Obwinionej w chwili dokonywania czynów było także podyktowane silnym wzburzeniem emocjonalnym z powodu utraty pracy oraz trudną sytuacją osobistą, m. in. z uwagi na chorobę ojca. Właśnie z uwagi na powyższe, za każdy z czynów Obwinionej spośród kar dyscyplinarnych wymierzono karę nagany z ostrzeżeniem. Kara w powyższym wymiarze powinna należycie spełnić funkcję prewencyjną i wychowawczą wobec skazanej oraz stanowi adekwatną sankcję do stopnia zawinienia i nasilenia złej woli Obwinionej.
O kosztach postępowania Sąd orzekł stosownie do dyspozycji 70⁶ ustawy o radcach prawnych.
Mając powyższe na względzie, należało orzec jak w sentencji.
(EM)
(AG)