Orzeczenie z dnia 30 czerwca 2019 r. Sygn. akt: D 219/19
Orzeczenie jest prawomocne.
 

PRZEWODNICZĄCY:   r. pr. Tomasz Iwańczuk
CZŁONKOWIE:           r. pr. Igor Bąkowski
r. pr. Katarzyna Kosicka - Polak
PROTOKOLANT:          Karolina Szymala

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu M. ([…]) obwinionemu o to, że:
1) nienależycie wykonywał zawód radcy prawnego jako obrońca z urzędu Pana D. w ten sposób, że opinię o bezzasadności wniesienia apelacji od wyroku Sądu Rejonowego dla W. w W. z dnia […] r. (sygn. akt […]) przedstawił w W. w dniu  […] r. Sądowi Rejonowemu dla W. w W. nie zaś swojemu klientowi
tj. w sprawie czynu określonego w art. 44 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego stanowiącego załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego („KERP”) w związku z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, art. 8 KERP oraz art. 84 § 2 zdanie pierwsze i – a contrario – art. 84 § 3 zdanie pierwsze ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego;
2) nienależycie wykonywał zawód radcy prawnego jako obrońca z urzędu Pana D. w ten sposób, że nie wniósł w W. w okresie między dniem […] a […] r. apelacji od wyroku Sądu Rejonowego dla W. w W. z dnia […] r. (sygn. akt […]) pomimo decyzji klienta Pana D. o wniesieniu apelacji, tj. w sprawie czynu określonego w art. 6 oraz 12 ust. 1 KERP w związku z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, art. 8 KERP oraz art. 84 § 1 i § 2 zdanie pierwsze ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego
 

 

 

 
W dniu […] r. wpłynęło do sekretariatu Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. pismo przekazane przez Okręgową Radę Adwokacką wraz ze skargą Pana D. (dalej jako „Skarżący”) na czynności radcy prawnego M. (dalej jako „Obwiniony”). Zgodnie z treścią skargi Obwiniony, jako radca prawny został wyznaczony z urzędu przez Sąd Rejonowy dla W. III Wydział Karny do prowadzenia sprawy Skarżącego o syg. akt […] na podstawie postanowienia z dnia […] r. Obwiniony miał uchylić się od obowiązków obrończych poprzez odmówienie Skarżącemu wniesienia apelacji od wyroku sądu I instancji, ponadto w rozmowie z Skarżącym miał być arogancki. ( k […] )
 
Pismem z dnia […] r. rzecznik dyscyplinarny OIRP w W. wezwał Obwinionego do złożenia pisemnych wyjaśnień. Ponadto pismem z dnia […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego wezwała Skarżącego do przedłożenia dowodów celem uzupełnienia materiału dowodowego sprawy. ( k […])
 
W dniu […] r. wpłynęło pismo Skarżącego zawierające pismo z Sądu Rejonowego dla W. III Wydział Karny o wyznaczeniu Obwinionego jako obrońcę z urzędu w sprawie Skarżącego. W tym samym dniu do sekretariatu OIRP w W. wpłynęło pismo Obwinionego, w który to wskazał, iż w terminie właściwym dla sporządzenia apelacji sporządził opinię prawną w przedmiocie niezasadności wnoszenia apelacji. Obwiniony potwierdził, iż odmówił sporządzenia apelacji, jednocześnie podniósł, iż w tym zakresie działał na korzyść Skarżącego w granicach obowiązującego prawa. Co do zarzutów arogancji i nieuprzejmości w kontakcie z klientem odniósł się w sposób negatywny. W ocenie Obwinionego działanie Skarżącego ma skutkować podważeniem jego autorytetu i dobrego imienia. ( k […])
 
Z treści opinii co do zasadności wnoszenia apelacji oraz wyroku w sprawie karnej przeciwko Skarżącemu wynika, iż Skarżący działając w ramach recydywy dopuścił się popełnienia przestępstw z art. 278 § 1 k.k., art. 207 § k.k., art. 281 § 1 k.k. oraz przestępstwa z art. 226 § 1 k. k z które to czyny sąd karny wymierzył Skarżącemu karę 6 lat pozbawienia wolności. Sąd Rejonowy dla W. W. III Wydział Karny uznał za wiarygodne zeznania świadków oraz pokrzywdzonych oraz wskazał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości co do winy Skarżącego, tym samym odmówił wiarygodności wyjaśnieniom Skarżącego z uwagi na niespójność logiczną i chaotyczność wypowiedzi. W opinii prawnej Obwiniony podniósł, iż „Sąd Rejonowy dokonał pełnej, kompleksowej i wyczerpującej analizy na gruncie zebranego w sprawie materiału dowodowego”, ponadto w ocenie Obwinionego kara wymierzona przez Sąd jest adekwatna do zakresu popełnionych przestępstw również biorąc pod uwagę powrót Skarżącego do przestępstwa, a sam wyrok jest sprawiedliwy. Obwiniony nie znalazł podstaw do wniesienia apelacji, gdyż w jak wskazuje „nie istniały żadne przesłanki, które mogłyby doprowadzić do zmiany wyroku w drugiej instancji w jakimkolwiek zakresie”. Jednocześnie Obwiniony przesłał do wiadomości Sądu Rejonowego, iż Skarżący swoimi groźbami o złożeniu skargi na jego czynności miał wymusić na nim napisanie i złożenie apelacji. ( k […])
 
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego OIRP w W. dnia […] r. wydała postanowienie o wszczęciu dochodzenia przeciwko Obwinionemu, któremu to zarzuciła popełnienie przewinienia dyscyplinarnego z art. 84 § 2 k.p.k oraz art. 6 i art. 12 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w związku z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych oraz ar. 8 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Obwiniony odpowiadając na pismo Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego z dnia […] r. odnośnie przedłożenia informacji w przedmiocie daty doręczenia odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem w sprawie o syg. akt […] wskazał, iż wyrok otrzymał dnia […] r., z kolei odnośnie daty doręczenia odpisu postanowienia Sądu Rejonowego dla W. w przedmiocie wniosku Skarżącego o wyznaczeniu innego pełnomocnika z urzędu wskazał, iż pismo to otrzymał w dniu […] r. Pismem z dnia […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego wezwała Obwinionego do osobistego stawiennictwa celem przesłuchania w charakterze obwinionego. ( k […])
 
Na przesłuchaniu w dniu […] r. Obwiniony wyjaśnił, iż jest zaskoczony przebiegiem całej sprawy. Wskazał, iż zgadza się z wyrokiem Sądu zarówno co do ustalenia stanu faktycznego, jaki i co do kwalifikacji prawnej przestępstw. Zaznaczył jednocześnie, iż złożył przed Sądem wniosek o ustanowienie biegłego celem zbadania poczytalności w trakcie popełniania zarzucanych Skarżącemu czynów zabronionych. Skarżący nie zgadzał się z obraną linią obrony przez Obwinionego. Na koniec zaznaczył, iż nie ma przepisu, który nakazywałby obrońcy składanie apelacji od wyroku na żądanie skazanego. ( k […])
 
W dniu […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego postanowił przedstawić Obwinionemu zarzut w sprawie czynu z art. 44 ust. 3 KERP w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, art. 8 KERP oraz art. 84 § 2 i art. 84 § 3 k.p.k. tj. nienależyte wykonywanie zawodu radcy prawnego poprzez przedłożenie opinii o bezzasadności apelacji od wyroku Sądu Rejonowego dla W. w W. w sprawie o sygn. akt […] do tegoż Sądu nie zaś swojemu klientowi oraz zarzut w sprawie czynu z art. 6 i 12 ust. 1 KERP w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, art. 8 KERP oraz art. 84 § 1 i § 2 k.p.k. tj. o czyn polegający na nienależytym wykonywaniu zawodu radcy prawnego w okresie między […] a […] r. poprzez niewniesienie apelacji w sprawie […] pomimo aprobaty Skarżącego do jej wniesienia. Uzasadniając Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego podniósł, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uzasadnia, iż Obwiniony popełnił zarzucane mu czyny. W swoim uzasadnieniu odwołał się do faktów, iż rygor informowania Sądu na piśmie o braku podstaw do wniesieniu środka odwoławczego zastrzeżony jest wyłącznie na etapie skargi kasacyjnej, w postepowaniu o wznowienie postępowania oraz w postępowaniu o uchylenie wyroku sądu odwoławczego uchylającego wyrok sądu pierwszej instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Ponadto, w terminie właściwym dla wniesienia apelacji przepisy zobowiązują obrońcę z urzędu do podejmowania czynności procesowych do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. W ocenie Zastępcy Rzecznika fundamentem niniejszej sprawy jest kolizja pomiędzy art. 7 a art. 8 KERP, które prezentują podstawowe zasady etyczne kierujące zawodem radcy prawnego, jednakże z uwagi na dobro klienta należy odmówić uznaniu za przeważającą zasadę niezależności radcy prawnego. Tym samym pogląd stanowiący, iż radca prawny może odmówić napisania apelacji podejmując autonomiczne decyzję wbrew woli klienta mógłby w skrajnych przypadkach naruszać art. 176 ust. 1 Konstytucji RP. W związku z powyższym dnia […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego wydał postanowienie o zamknięciu dochodzenia oraz skierował do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego wniosek o ukaranie radcy prawnego. (k […])
 
Obwiniony pismem z dnia […] r. odniósł się do wydanego przeciwko niemu wniosku o ukaranie. W uzasadnieniu Obwiniony wskazał, iż zarzuty postawione mu w niniejszej sprawie są bezpodstawne i błędne merytorycznie. Jak twierdzi nie został poinformowany, w którym zakładzie karnym przebywa Skarżący celem przesłania mu opinii, również sam Skarżący w toku rozmowy telefonicznej miał stwierdzić, iż nie wie w jakim zakładzie karnym przebywa i czy nie zostanie przeniesiony do innego zakładu karnego, dlatego też o swojej decyzji poinformował wyłącznie Sąd Rejonowy dla W. Co więcej, Skarżący miał odnosić się do swego obrońcy nakazując mu składanie apelacji, mimo iż jak podkreśla Obwiniony, nie ma ku temu merytorycznych podstaw. Obwiniony w całości podtrzymuje swoją opinię prawną. Na zakończenie odwołuje się do „klauzuli uczciwości” oraz przekonuje, iż celem takiego a nie innego postępowania Skarżącego jest wyłącznie przedłużenie procesu (k […]).
 
Na rozprawie przed Okręgowym Sądem Dyscyplinarnym w W. w dniu […] r. stawił się Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego. Nie stawił się obwiniony r.pr. M. oraz pokrzywdzony D., wszyscy prawidłowo powiadomieni o terminie rozprawy.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył co następuje:
 
Konflikt interesów pomiędzy zasadą lojalności (art. 8 KERP) wobec klienta a zasadą niezależności radcy prawnego (art. 7 KERP), jaki zaistniał na gruncie niniejszej sprawy, a w ostateczności przyznanie prymatu zasadzie lojalności nie może stanowić bezpośredniej podstawy do ukarania Obwinionego. Okręgowy Sąd Dyscyplinarny rozważając zgromadzony materiał dowodowego nie może podzielić stanowiska Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego w przedmiocie wniosku o ukaranie, bowiem to charakter sprawy oraz stan faktyczny przesądza o uniewinnieniu Obwinionego.
 
Zauważyć należy, iż pomiędzy dwoma wyżej wymienionymi zasadami istnieje ścisła relacja, która to wyznacza sposób postępowania radcy prawnego przy wypełnianiu obowiązków zawodowych wobec klienta. Zasada lojalności wobec klienta doznaje jednak pewnych ograniczeń wynikających z zasady niezależności a mianowicie z art. 7 § 3 KERP. Granice te wyznaczają obowiązki przestrzegania zasad etyki radcy prawnego oraz właściwe wywiązywanie się z obowiązków zawodowych. W ocenie tut. OSD Obwiniony ani nie naruszył obowiązków zawodowych ani nie naruszył zasad etyki radcy prawnego w pełnieniu swoich obowiązków jako pełnomocnik z urzędu. Obwiniony miał prawo postępować niezależnie bez jakichkolwiek nacisków na swoją osobę, zaś w oparciu o posiadaną wiedzę i doświadczenie życiowe mógł podjąć autonomiczną decyzję o niezasadności wnoszenia apelacji. Nie można odmówić Obwinionemu, iż nie zajął w sprawie merytorycznego stanowiska opierając się wyłącznie na tym, iż postąpił w sposób sprzeczny z oczekiwaniami Skarżącego, a co za tym idzie nie dopuścił się naruszenia zasada etyki radcy prawnego.
 
Nawiązując do art. 44 ust. 3 KERP radca prawny powinien przedstawić klientowi informację o niezasadności bądź niecelowości wnoszenia środka odwoławczego od orzeczenia kończącego sprawę w pierwszej instancji. Mowa zatem o środkach zaskarżenia jakimi jest apelacja oraz zażalenie w postepowaniu karnym. Przedmiotowy obowiązek informacyjny nie tyczy się nadzwyczajnych środków zaskarżenia, wówczas to zastosowanie wobec obrońcy z urzędu znajduje art. 84 § 3 k.p.k., który to określa wprost obowiązki ciążące na obrońcy. W sytuacji natomiast odmowy składania apelacji ani sąd, ani skazany nie mają prawnych możliwości narzucenia obrońcy wyznaczonemu z urzędu sporządzenia oczekiwanego przez skazanego środka odwoławczego ( zob. Postanowienie SN z […] r., […]). Postępowanie Obwinionego nie może stanowić, jak podnosił Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego, naruszenia art. 84 § 2 k.p.k. bowiem nie ma w nim mowy o obowiązku wnoszenia apelacji, jest mowa natomiast o obowiązkach podejmowania czynności procesowych do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Zatem w sytuacji różnicy stanowisk wobec zasadności wnoszenia apelacji między klientem a radcą prawnym, należy poinformować klienta o bezzasadności wnoszenia apelacji oraz uczynić to w czasie właściwym, tak by klient miał czas na obronę swoich interesów w procesie.
 
Pokreślenia wymaga fakt, iż Obwinionemu został dnia […] r. doręczony wyrok w sprawie o syg. akt […]. Obwiniony nie dysponował adresem, pod którym przebywa Skarżący i nie mógł go pozyskać od samego Skarżącego. Z toku rozmowy telefonicznej z dnia […] r., wynika, iż Skarżący po otrzymaniu od Obwinionego informacji, iż ten odmawia złożenia apelacji i zamierza skierować do Sądu Rejonowego dla W. opinię o bezzasadności wniesienia apelacji zmienił swój stosunek wobec Obwinionego co wynika z kontekstu prowadzonej rozmowy i mógł zataić również miejsce obecnego pobytu na co mogą wskazywać słowa „D. powiedział, że nie zna adresu zakładu karnego, w którym aktualnie przebywa i być może jutro będzie już w innym ZK”. Okręgowy Sąd Dyscyplinarny uznaje te wyjaśnienia za wiarygodne.
 
Nie można uznać za słuszne, iż art. 44 ust. 3 KERP statuuje obowiązek pozyskania zgody klienta co do zasadności wniesienia środka odwoławczego. Odnieść go można jedynie do faktu poinformowania klienta o samym wniesieniu bądź zaniechaniu wniesienia takiegoż środka, w sytuacji konfliktu między radcą prawnym a klientem. Pomimo, iż forma pisemna nie jest zastrzeżona wprost w w/w przepisie, rekomenduje się pisemne przedłożenie opinii o bezzasadności wniesienia apelacji klientowi, o ile jest to faktycznie możliwe. Obwiniony takiej możliwości nie miał z tego względu ograniczył się do poinformowania Sądu Rejonowego dla W. przedkładając w dniu […] r. opinię o bezzasadności apelacji.
 
W tym miejscu podkreślić należy, że w sytuacji niecelowości wniesienia środka odwoławczego na skutek merytorycznego odniesienia się do sprawy w opinii prawnej, radca prawny powinien zachować staranność wynikającą z art. 47 KERP, a mianowicie powinien poinformować klienta o rezygnacji z prowadzenia sprawy, tak by w czasie właściwym dla ochrony interesów klienta ten mógł skorzystać z pomocy prawnej innej osoby. W toku niniejszej sprawy zauważenia wymaga fakt, iż Obwiniony poinformował Skarżącego o wniesieniu opinii o bezzasadności apelacji w dniu […] r., samą opinię przedłożył do Sądu Rejonowego w terminie otwartym dla wniesienia apelacji.
 
Zważywszy na rozbieżności stanowiska Obwinionego i Skarżącego w przedmiocie zasadności składania apelacji Sąd Rejonowy dla W. postanowieniem z dnia […] r. wyznaczył innego pełnomocnika z urzędu. Natomiast dnia […] r. wpłynęła apelacja złożona przez Skarżącego. Okoliczności te nie pozwalają uznać, że Obwiniony dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego, gdyż jego działania nie pozbawiły skarżącego obrony jego praw.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, w tym wyjaśnień obwinionego, które uznaje za wiarygodne, nie uznaje Obwinionego za winnego zarzucanych mu czynów jednocześnie uniewinniając go.
 
Wobec powyższemu należało orzec jak na wstępie.
 
E.R.