Orzeczenie z dnia 27 stycznia 2020 r. Sygn. akt: D 189/19
Orzeczenie jest prawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY:     r. pr. Robert Karpiński
CZŁONKOWIE:           r. pr. Gerard Madejski
r. pr. Michał Rajski
PROTOKOLANT:         Wioletta Kopka

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu K. ([…]) obwinionemu o to, że:
w dniu […] roku w wiadomości e-mail wysłanej do adwokat W. groził S. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą W.(1) postępowaniem skarbowym, w razie nie wycofania złożonego pozwu i przekazania dowodu wystawienia faktury VAT, w następujących sformułowaniach: „W tej sytuacji zmierzam zwrócić się do urzędu skarbowego właściwego dla firmy W.(1) o kontrolę i odpowiedź na pytanie, czy istotnie praktyka W.(1) jest zgodna z prawem”, „Zamierzam zwrócić się z tym pytaniem do urzędu skarbowego pod koniec przyszłego tygodnia. Zaniecham jednak tego, jeżeli w terminie […] dni W.(1) cofnie pozew i przekaże mi dowód dokonania tej czynności”,
co stanowi czyn sprzeczny z zasadami etyki zawodowej w rozumieniu art. 64 ust. 1 pkt 2) ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 z późn.zm.) w związku z art. 38 ust. 2 Kodeksu etyki radcy prawnego przyjętego uchwałą nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r.
 

 

 

 
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. wniósł w dniu […] r. do tutejszego Sądu wniosek o ukaranie (sygn. akt […]) r. pr. K. (dalej: „Obwiniony”), wpisanego na listę radców prawnych pod nr.: […], zarzucając Obwinionemu, że:
w dniu […] roku w wiadomości e-mail wysłanej do adwokat W. groził S. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą W.(1) postępowaniem skarbowym, w razie nie wycofania złożonego pozwu i przekazania dowodu wystawienia faktury VAT, w następujących sformułowaniach: „W tej sytuacji zmierzam zwrócić się do urzędu skarbowego właściwego dla firmy W.(1) o kontrolę i odpowiedź na pytanie, czy istotnie praktyka W.(1) jest zgodna z prawem”, „Zamierzam zwrócić się z tym pytaniem do urzędu skarbowego pod koniec przyszłego tygodnia. Zaniecham jednak tego, jeżeli w terminie […] dni W.(1) cofnie pozew i przekaże mi dowód dokonania tej czynności”,
tj. popełnienie czynu sprzecznego z zasadami etyki zawodowej w rozumieniu art. 64 ust. 1 pkt 2) ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 z późn.zm.) w związku z art. 38 ust. 2 Kodeksu etyki radcy prawnego przyjętego uchwałą nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r.
 
Obwiniony wniósł odpowiedź na wniosek o ukaranie, pismem z dnia […] r. Obwiniony podniósł, że zarzucone mu przewinienie miało zostać popełnione w trakcie prowadzenia sprawy sądowej, w której przeciwnik procesowy twierdził, że pomimo wykonania zamówionego dzieła w postaci strony internetowej dopuszczalne jest wystawienie faktury pro forma nie rodzącej konieczności zapłaty podatku. Klient Obwinionego twierdził natomiast, że dzieło nie zostało wykonane, co potwierdza niewystawienie faktury VAT. W przypadku wykonania dzieła, wystawienie faktury VAT byłoby konieczne. W celu wyjaśnienia w procesie powyższej kwestii podatkowej Obwiniony skierował pytanie do urzędu skarbowego, poprzedzając je e-mailem z dnia […] r. wysłanym do pełnomocnika strony przeciwnej. Powołany e-mail, Obwiniony traktował jako próbę polubownego zakończenia sporu. Ponadto, Obwiniony podniósł, że jego postępowanie nie może być odczytywane jako naruszenie art. 38 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, ponieważ przepis ten zabrania grożenia postępowaniem karnym lub dyscyplinarnym nie zabraniając przy tym, a contrario, wszczęcia postępowania administracyjnego.
 
Na podstawie całokształtu materiału dowodowego, ujawnionego w toku rozprawy głównej, Sąd ustalił następujący stan faktyczny.
 
Obwiniony był pełnomocnikiem procesowym S.(2) w sądowej sprawie cywilnej o zapłatę z powództwa S. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą W.(1). Powódka, S. była zastępowana w tym postępowaniu przez adw. W. Między stronami postępowania sądowego toczył się spór w przedmiocie wykonania dzieła w postaci strony internetowej przez powoda dla pozwanego, który wykonanie dzieła kwestionował. Dla poparcia swojego stanowiska, pozwany podniósł argument, zgodnie z którym storna powodowa nie wystawiła faktury VAT z tytułu wykonania dzieła z tego powodu, że dzieło nie zostało wykonane. Strona powodowa natomiast, stała na stanowisku, że wystawienie faktury nie było konieczne pomimo wykonania dzieła (k. […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…]; wyjaśnienia Obwinionego).
 
W dniu […] r., Obwiniony wysłał wiadomość e-mail do adw. W., w której zawarł m.in. wypowiedzi wskazane w opisie czynu zarzuconego Obwinionemu (k. […]; zeznania świadków: W. oraz S.(1); wyjaśnienia Obwinionego).
 
Pismem z dnia […] r., Obwiniony wystąpił do Pierwszego Urzędu Skarbowego L. w L. o przeprowadzenie kontroli podatkowej u podatnika: W.(1) wskazując na okoliczności wyżej opisane (k. […]-[…]).
 
Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy na kartach […]-[…], […], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…] oraz […]. Dowody z dokumentów, które nie zostały w powołane akapitach poprzedzających, potwierdzają okoliczności objęte ustaleniami Sądu bądź są pozbawione doniosłości dla sprawy.
 
Sąd dał wiarę wszystkim dokumentom, z których przeprowadził dowód, ponieważ nie znalazł podstawy dla ich kwestionowania. Obwiniony nie kwestionował treści dokumentów dopuszczonych jako dowód w sprawie.
 
Ponadto, Sąd oparł się także na zeznaniach świadków. Zeznania obydwu świadków zostały złożone w sposób spontaniczny, a ich treść była logiczna, spójna wewnętrznie oraz z pozostałym materiałem dowodowym.
 
Sąd dał wiarę również wyjaśnieniom Obwinionego w zakresie, w którym opisywał stan faktyczny. Natomiast, ocena znaczenia i skutków wysłania wiadomości e-mail przez Obwinionego (k. […]) stanowiła przedmiot oceny Sądu.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
 
Na gruncie zgromadzonego materiału dowodowego Sąd doszedł do przekonania, że w ustalonym stanie faktycznym Obwiniony dopuścił się czynu sprzecznego z zasadami wykonywania zawodu radcy prawnego.
 
U podstaw rozstrzygnięcia Sądu legły następujące powody.
 
Kwestią ustaloną w oparciu o materiał dowodowy w sposób nie budzący jakichkolwiek wątpliwości jest wysłanie przez Obwinionego do pełnomocnika procesowego strony przeciwnej w toczącym się postępowaniu sądowym wiadomości e-mail, w której Obwiniony zapowiedział zamiar zwrócenia się do urzędu skarbowego o przeprowadzenie kontroli i udzielenie informacji, czy sposób wystawiania faktur przyjęty przez przeciwnika procesowego jest zgodny z prawem. Powyższy przekaz informacyjny zawiera w sobie deklarację przeprowadzenia dowodu w sprawie w postaci stanowiska urzędu skarbowego. Należy mieć na uwadze, że Obwiniony nie zmierzał do uzyskania interpretacji prawa podatkowego, lecz do uzyskania stanowiska urzędu w oparciu o wyniki uprzednio przeprowadzonej kontroli w zakresie zgodności z prawem praktyki stosowanej przez przeciwną stronę procesową. Oczywistym jest, że wyniki kontroli ewentualnie przeprowadzonej z wniosku Obwinionego mogłyby potwierdzić poprawność sposobu wystawiania faktur przez S., bądź też sposób ten zakwestionować z potencjalnie dalej idącymi konsekwencjami, w tym konsekwencjami o charakterze represyjnym.
 
W świetle powyższego, Sąd doszedł do przekonania, że wypowiedzi Obwinionego zawarte w opisie czynu stanowiły groźbę dla jej adresata, tj. S. za pośrednictwem adw. W.
 
Wiadomość e-mail Obwinionego (k. […]) została sporządzona i wysłana w związku z postępowaniem sądowym, w ramach którego Obwiniony świadczył pomoc prawną w formie zastępstwa procesowego. Konsekwentnie, przedmiotowa wiadomość stanowiła zawodową wypowiedź Obwinionego.
 
Kodeks Etyki Radcy Prawnego zabrania radcom prawnym grożenia postępowaniem karnym lub dyscyplinarnym w wystąpieniach zawodowych (vide: art. 38 ust. 2 powołanego Kodeksu). W ocenie Sądu, treść powoływanej wyżej wiadomości (k. […]) pozostaje w sprzeczności z przytoczonym zakazem.
 
Przepis art. 38 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego odwołuje się wprawdzie expressis verbis  jedynie do postępowania karnego oraz dyscyplinarnego. Jednakże, w ocenie Sądu w składzie rozpoznającym sprawę, zakazem określonym powyższym przepisem należy objąć każdy rodzaj postępowania z elementem przymusu publicznego związanego z podmiotem prowadzącym takie postępowanie, gdy bezpośrednim efektem takiego postępowania może być wymierzenie stronie kary bądź innej dolegliwości. Do tego rodzaju postępowań należy z całą pewnością postępowanie karno-skarbowe, którego wymiar jest w istocie karny. Również postępowanie podatkowe w wymiarze, w jakim może zakończyć się dla strony w sposób represyjny, należy zaliczyć do kategorii postępowań objętych zakazem z art. 38 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
 
Za takim przyjęciem przemawia ratio legis powoływanego przepisu, który w istocie swej służy ochronie godności zawodu radcy prawnego. Formułowanie bowiem gróźb wszczęcia postępowania, w wyniku którego może zostać adresatowi wymierzona kara, środek zabezpieczający czy też ustalony obowiązek zapłaty odsetek jest niegodne radcy prawnego, nie polega na świadczeniu pomocy prawnej, do czego zawód ten został powołany.
 
Cel powyższej regulacji jest tym bardziej widoczny w sytuacji, w której radca prawny uzależnia realizację swojej groźby od określonego zachowania strony, do której swoją groźbę adresuje. W takiej sytuacji, wypowiedź radcy stanowi próbę przymuszenia adresata do określonego zachowania pod rygorem dolegliwości, jaka może wiązać się z wszczęciem określonego postępowania.
 
W przedmiotowej sprawie, Obwiniony uzależniał wystąpienie do urzędu skarbowego od cofnięcia powództwa przez stronę przeciwną. Parafrazując, cofnięcie powództwa mogło uchronić powoda od złożenia wniosku przez Obwinionego o przeprowadzenie kontroli, a w konsekwencji i potencjalnie od dolegliwości jakie mogłyby spotkać stronę powodową w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości przez urząd.
 
Przekaz informacyjny zawarty w powoływanej wiadomości Obwinionego nie mógł być odczytywany jako propozycja ugodowego zakończenia sporu, co Obwiniony podnosił dla swej obrony. Powódce nie przedstawiono bowiem rozwiązania, które mogłoby do pewnego stopnia zaspokajać interesy obydwu stron sporu i doprowadzić w ten sposób do jego zakończenia. Obwiniony dostrzegając, że przeprowadzenie czynności zapowiadanych w wiadomości e-mail może być niekorzystne dla powódki, przedstawił jej swego rodzaju propozycję uniknięcia tej sytuacji w zamian za cofnięcie pozwu w zakreślonym terminie. Proponowanie takiego rozwiązania powódce w trybie pozaprocesowym świadczy o świadomości bądź o założeniu przyjętym przez Obwinionego, że powódka wolałaby uniknąć kontroli ze strony urzędu skarbowego i zajęcia stanowiska przez urząd w sprawie. W przeciwnym razie, wystąpienie Obwinionego do powódki byłoby nieracjonalne, ponieważ powódka mogła dokonać czynności cofnięcia pozwu również po złożeniu wniosku przez pozwanego o przeprowadzenie dowodu z informacji uzyskanej od urzędu skarbowego. Nie sposób dostrzec korzyść, jaką powódka mogła odnieść z cofnięcia pozwu w toku rozprawy wobec braku deklaracji zawarcia ugody przez stronę reprezentowaną przez Obwinionego.
 
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd doszedł do przekonania, że czyn Obwinionego godził w zakaz wynikający z art. 38 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
 
Wina Obwinionego nie budziła wątpliwości. Wystąpienie Obwinionego miało postać wiadomości e-mail, w więc taką, która pozwala na swobodną weryfikację poprawności formułowanej wypowiedzi. Stąd, należało przyjąć, że zarzucony czyn został popełniony umyślnie bądź ewentualnie w wyniku rażącego niedbalstwa.
 
Postępowanie Obwinionego stanowiące przedmiot niniejszego postępowania godzi, jak wyżej wskazano, w godność zawodu. Okoliczność ta świadczyła za zaostrzeniem wymiaru kary. Natomiast, za wymierzeniem kary łagodniejszej świadczył dotychczasowy, prawidłowy sposób wykonywania zawodu przez Obwinionego, brak szkody materialnej wskutek jego czynu, a także działanie w interesie klienta.
 
W związku z powyższym, Sąd zważył w sposób szczególny na dyrektywę wychowawczą i prewencyjną wymiaru kary. Kara nagany jest jedną z najłagodniejszych kar spośród katalogu przewidzianego ustawą o radcach prawnych. Tym niemniej, sam fakt wymierzenia  kary Obwinionemu przejawiającemu pozytywną refleksję nad swoim czynem pozwala zakładać, że Obwiniony nie popełni podobnego przewinienia w przyszłości. Charakter kary koresponduje z niematerialnym charakterem dobra naruszonego przez Obwinionego.
 
Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 70⁶ ustawy o radcach prawnych oraz § 1 ust. 1 pkt 1) uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców prawnych z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, biorąc pod uwagę zakres czynności podjętych w postępowaniu. Sprawa została w całości rozpoznana na jednym terminie. Postępowanie dowodowe obejmowało odebranie wyjaśnień Obwinionego oraz zeznań dwóch świadków.
 
(WK)