Orzeczenie z dnia 27 stycznia 2017 r. Sygn. akt: D 38/2016
Orzeczenie prawomocne
 
 

PRZEWODNICZĄCY: r. pr. Marzena Okła-Anuszewska
CZŁONKOWIE: r. pr. Gerard Dźwigała
r. pr. Bogdan Sanowski
PROTOKOLANT: Anna Gabrysiak
                                               Justyna Karnawalska

               
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawach w dniach […], […] oraz […] w W. sprawy przeciwko radcy  prawnemu Ś., […], obwinionej o to, że:
pomimo związania stałą umową zlecenia z Komendantem Policji (1) przyjęła w dniu […] od P.(1) będącej funkcjonariuszem Policji zlecenie na sporządzenie odwołania od rozkazu personalnego,
 
tj. o popełnienie przewinienia dyscyplinarnego polegającego na naruszeniu zasad etyki radcy prawnego, określonych w art. 21 pkt a) Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. 2015.507)
 

 

 

 
 
UZASADNIENIE
                              
 
W dniu […] do Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. Asesor Prokuratury Rejonowej w W. przesłał kopię zawiadomienia o przestępstwie złożonego przez P.(1) (dalej także: „Skarżąca”) do Prokuratury Rejonowej w W., zgodnie z którym radca prawny Ś. (dalej także: „Obwiniona”) w dniu […] zobowiązała się do przygotowania pisemnego odwołania od przedstawionego jej przez Skarżącą rozkazu personalnego. Według twierdzeń Skarżącej radca prawny nie wywiązała się z przyjętego zlecenia.
 
W związku z otrzymanym zawiadomieniem Rzecznik Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych pismami z dnia […] i […] wezwał Obwinioną do złożenia pisemnych wyjaśnień odnośnie przedstawionych przez Skarżącą zarzutów.
 
Postanowieniem z dnia […] Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. S. (dalej także: „ZRD”) wszczęła dochodzenie w sprawie niedochowania należytej staranności przez radcę prawnego w […] w związku z przyjętym zleceniem przygotowania odwołania od rozkazu personalnego, tj. czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, określone w art. 6 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (dalej także: „Kodeks Etyki”), którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w związku z art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2014, poz. 637 ze zm.), dalej także: „Ustawa”.
 
Po przeprowadzonym dochodzeniu, w tym w szczególności przesłuchaniu świadków: P.(1), D. i P.(2), ZRD w dniu
[…] postawiła radcy prawnemu Ś. zarzut, że w okresie od dnia […] do dnia […] pomimo przyjętego od pani P.(1) zlecenia i pobrania z tego tytułu kwoty […] zł nie sporządziła odwołania od rozkazu personalnego.
 
W dniu […] radca prawny Ś. złożyła do Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. wyjaśnienia, w których wskazała, że pani P.(1) nigdy nie była jej klientką i nigdy nie zobowiązała się do udzielenia jej pomocy prawnej.
 
Następnie, ZRD po przedstawieniu Obwinionej zarzutów, przesłuchał ją. Obwiniona nie przyznała się do zarzucanego jej czynu.
 
W dniu  […] ZRD skierowała do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej także: „OSD”) wniosek o ukaranie Obwinionej zarzucając jej, że w okresie od dnia […] do dnia […] pomimo przyjętego od pani P.(1) zlecenia i pobrania z tego tytułu kwoty […] zł nie sporządziła odwołania od rozkazu personalnego.
 
OSD po rozpoznaniu w dniu […] wniosku ZRD, na podstawie art. 345 § 1 kodeksu postępowania karnego, postanowił przekazać sprawę ZRD w celu uzupełnienia dochodzenia na okoliczność ustalenia faktu przyjęcia przez Obwinioną zlecenia świadczenia doraźnej pomocy prawnej na rzecz P.(1) w czasie pozostawania przez Obwinioną w stosunku zlecenia z drugą stroną postępowania, tj. Komendą Policji (1).
 
Po ponownym dochodzeniu ZRD w dniu […] ZRD zarzuciła Obwinionej, że pomimo związania stałą obsługą zlecenia z Komendantem Policji (1) przyjęła w dniu […] od P.(1) będącej funkcjonariuszem Policji zlecenie sporządzenia odwołania od rozkazu personalnego, tj. naruszenie art. 21 pkt a) Kodeksu Etyki w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.
 
Obwiniona, przesłuchana ponownie w dniu […] nie przyznała się do zarzucanego czynu.
 
W dniu […] ZRD skierowała do OSD wniosek o ukaranie Obwinionej z zarzutem, jak w postanowieniu z dnia […], czyli że pomimo związania stałą obsługą zlecenia z Komendantem Policji (1) przyjęła  w dniu […] od P.(1) będącej funkcjonariuszem Policji zlecenie sporządzenia odwołania od rozkazu personalnego, tj. naruszenie art. 21 pkt a) Kodeksu Etyki w zw. z art. 64 Ustawy.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. rozpoznał sprawę na rozprawach w dniach: […], […] i […].
 
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
 
Obwiniona w dniu […] w swojej kancelarii w W. przy ul. B. spotkała się ze Skarżącą. Spotkanie to było umówione wcześniej, miało na celu omówienie problemu prawnego Skarżącej. Podczas spotkania Skarżąca przedstawiła Obwinionej rozkaz personalny z dnia […], na podstawie którego miała być przeniesiona do pracy z Komendy Policji (2) do innej jednostki - Komendy Policji (1). Skarżąca nie chciała realizacji powyższego rozkazu, chciała złożyć od niego odwołanie i z takim zleceniem zwróciła się do Obwinionej, która miała doświadczenie w tego rodzaju czynnościach; od wielu lat była radcą prawnym świadczącymi pomoc prawną dla Policji i policjantów, a w czasie, gdy doszło do spotkania – Obwinioną łączył stały stosunek zlecenia z Komendantem Policji (1). Po omówieniu sprawy, strony umówiły się na dalszy kontakt […] celem odbioru przygotowanego przez Obwinioną odwołania. Na zakończenie spotkania Skarżąca wręczyła Obwinionej […] zł, za co Obwiniona wystawiła pokwitowanie (k. […]). Ta część przebiegu kontaktu pomiędzy stronami nie była sporna.
 
Różnice natomiast dotyczyły następujących okoliczności: Skarżąca twierdziła, że Obwiniona wzięła od niej […] zł jako wynagrodzenie za przygotowanie odwołania od rozkazu personalnego, które miała opracować do […] (zeznania Skarżącej k. […]), zaś według Obwinionej nie podjęła się przygotowania odwołania, nie chciała pieniędzy, ale Skarżąca mimo to zostawiła je za poświęcony jej czas (zeznania Obwinionej k. […]). Obwiniona utrzymywała, że podjęła się tylko pomocy poprzez znalezienie innego prawnika, który mógłby się zająć sprawę a wobec nieskutecznego znalezienia takiej osoby, poinformowała Skarżącą telefonicznie, że nie udało się znaleźć takiej osoby (zeznania Obwinionej k. […]). Według Obwinionej nie podjęła się świadczenia pomocy prawnej na rzecz Skarżącej – przygotowania odwołania od rozkazu personalnego - ze względu na fakt, że łączył ją stosunek zlecenia z Komendantem Policji (1) (k. […], k. […])
 
Zeznania Obwinionej nie są spójne z wcześniej złożonymi wyjaśnieniami, które złożyła po przedstawieniu jej zarzutów […], podczas których Obwiniona stwierdziła, że „Pobrałam opłatę za obsługę prawną” (k. […]).
 
Pobranie wynagrodzenie za przygotowanie odwołania od rozkazu personalnego (za pomoc prawną) potwierdził także świadek D. podczas zeznań złożonych na rozprawie […] -  (k. […]), stwierdzając: „Ustalenia były takie, że Pani Mecenas miała przygotować jakieś pismo, skargę, odwołanie w sprawie P.(1). Z tego co pamiętam, P.(1) od „ręki” zapłaciła (…), w moim odczuciu Pani Mecenas zobowiązała się do tego, że przygotuje to pismo w terminie, bo P.(1) wskazywała konkretną datę, do kiedy jest jej to potrzebne.” Świadek D. opisując przebieg spotkania w kancelarii Obwinionej wskazał także, że „Pani Mecenas chyba powiedziała, że pracuje dla Komendy Policji (1), więc nie może wnieść sama tego dokumentu, ale może przygotować pismo dla Pani P.(1)”.
 
Przebieg dalszej nieudanej współpracy Obwinionej ze Skarżącą sprowadził się do tego, że Obwiniona mimo ustaleń ze Skarżącą, że przygotuje dla niej odwołanie i przekaże je dnia […], nie wykonała tego zobowiązania. Unikała kontaktu ze Skarżąca, nie odbierała telefonów od niej, a także mimo że Skarżąca przyjechała do niej do domu i do kancelarii, nie podjęła jakiegokolwiek kontaktu.
 
Zdarzenia z […] Sąd ustalił w oparciu o spójne i logiczne zeznania Skarżącej, złożone m.in. na rozprawie […] (k. […]). Zważywszy także, że przedstawiony przez Skarżącą przebieg tych wydarzeń uwiarygodniły informacje, które tylko Obwiniona mogła przekazać Skarżącej, a więc, że godzina umówionego na […] spotkania […] została przez nią przesunięta na późniejszą – […] ze względu na sprawowaną przez nią opiekę nad wnukami (k. […]). Opieka nad wnukami, kłopoty i troski z tym związane (choroba wnuka – k. […]-[…]), które Obwiniona przedstawiła Sądowi na rozprawie […] spowodowały, że nie była w stanie wykonać zaciągniętego wobec Skarżącej zobowiązania. Obwiniona przyznała, że w okresie którego dotyczyły zdarzenia jej stan psychiczny „był napięty” (k. […]).
 
Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o akta sprawy, tj.  złożony dokument – potwierdzenie otrzymania wynagrodzenia za poradę prawną (k. […]), treść wiadomości sms Skarżącej z […] niezakwestionowanej przez Obwinioną, ale ustalenia faktyczne Sądu oparte zostały głównie na osobowych źródłach informacji, tj. przede wszystkim na zeznaniach świadka D. i P.(1). Zeznania złożone przez świadków należało uznać za wartościowe, mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Wskazani świadkowie zarówno na etapie postępowania przed ZRD, jak również przed OSD wyjaśniali spójnie i logicznie okoliczności całej sprawy.
 
Stan faktyczny nie pozostawia wątpliwości co do czynności Obwinionej – w dniu […] podjęła się wykonania zlecenia polegającego na przygotowaniu w terminie do dnia […] odwołania od rozkazu personalnego Komendanta Policji (2) – przeniesienia P.(1) z Komendy Policji (2) do Komendy Policji (1). W okresie, w którym Obwiniona podjęła się świadczenia doraźnej pomocy prawnej dla Skarżącej pozostawała w stałym stosunku zlecenia z Komendą Policji (1).
 
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
 
Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych (dalej także: „Ustawa”), radca prawny podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godnością zawodu bądź za naruszenie swoich obowiązków zawodowych. Po analizie zebranego materiału dowodowego OSD uznał, że materiał ten pozwala na przypisanie Obwinionej popełnienia zarzucanego jej przewinienia dyscyplinarnego. Tym samym można jej było postawić zarzut naruszenia wskazanych we wniosku o ukaranie przepisów Ustawy i Kodeksu Etyki.
 
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego zarzucił Obwinionej naruszenie swoim zachowaniem przepisu art. 21 pkt a) Kodeksu Etyki uznając, że Obwiniona naruszyła wskazany w tym przepisie obowiązek powstrzymania się od działania w warunkach konfliktu interesów. OSD podzielił ocenę zachowania Obwinionej przedstawioną przez Zastępcę Rzecznika we wniosku o ukaranie. Wziąwszy pod uwagę zachowanie Obwinionej  objęte zarzutem, OSD doszedł do wniosku, że w sposób oczywisty narusza ono obowiązek nieczynienia czy powstrzymania się od podejmowania działalności, w której nie tylko doszło, ale nawet może dojść do powstania konfliktu interesów.
 
Przepis art. 21 pkt a) zawiera opis możliwych sytuacji działania w warunkach konfliktu interesów, o którym mowa w art. 20 Kodeksu Etyki. Przepis ten nakazuje radcy prawnemu powstrzymać się od występowania w sprawie w imieniu więcej niż jednego klienta, jeśli występuje ryzyko naruszenia zobowiązania do poufności wobec klienta. Podjęcie się przez Obwinioną zobowiązania do świadczenia pomocy prawnej na rzecz Skarżącej w sprawie, w której stroną przeciwną jest jednostka Policji, z którą Obwiniona związana była stosunkiem zlecenia – świadcząc pomoc prawną - jest oczywistą realizacją wskazanego zakazu.
 
Obwiniona działała w warunkach konfliktu interesów, o którym mowa w art. 21 pkt a) KERP – podjęła się wykonania działań w interesie Skarżącej P.(1) mimo że działania te były sprzeczne z interesem jej drugiego klienta – jednostki Policji – Komendy Policji (1).
 
W kontekście naruszenia art. 20 ust. 1 i art. 22 pkt a) KERP należy wskazać, że w ocenie OSD opisane wyżej działanie Obwinionej naraża na szwank zawód racy prawnego jako zawód zaufania publicznego, a tym samym ingeruje w godność zawodu. W interesie samorządu radców prawnych jest, by zawód rady prawnego był postrzegany w społeczeństwie jako zawód wolny od tego typu zachowań. Powzięcie informacji, że interes nowego klienta stoi lub może stać w sprzeczności z interesem dotychczasowego, powinno spowodować natychmiastowe zaniechanie udzielenia jakiejkolwiek pomocy prawnej, co w rozpoznawanej sprawie nie miało miejsca.
 
Klient radcy prawnego musi go darzyć zaufaniem wyrażającym się w pewności, że jego interesy będą chronione i w trakcie współpracy, ale i po ustaniu dotychczasowego stosunku prawnego. Umowa zlecenia, jaka wiązała Obwinioną z Komendantem Policji (1) (Komendą Policji (1)) wymagała od radcy prawnego Ś. niepodejmowania jakiejkolwiek pomocy prawnej na rzecz P.(1) przeniesionej rozkazem personalnym do Komendy Policji (1). Kłopoty osobiste i problemy psychiczne mogą wyjaśniać brak pełnej sprawności zawodowej Obwinionej przejawiającej się np. w naruszaniu zasad etyki, ale nie mogą jej usprawiedliwiać.
 
Obowiązek niedopuszczenia do powstania konfliktu interesów powiązany jest bezpośrednio z istotą zawodu radcy prawnego oraz prawidłowym rozumiem znaczenia pomocy prawnej. Obwiniona przyjmując zlecenie od P.(1) nie tylko zniweczyła zaufanie do własnej osoby, ale i poderwała zaufanie do wykonywanego zawodu. Takie zachowanie jest jednym z najbardziej nagannych zachowań zawodowych, stoi w rażącej sprzeczności z istotą zawodu radcy prawnego.  Fakt, że Obwiniona nie wykonała przyjętego zlecenia (w wyniku swojej niestaranności), tak jak i to, że Obwiniona nie przyjęła pełnomocnictwa do występowania w imieniu Skarżącej wobec tego, że zobowiązała się przygotować dla niej treść odwołania, nie ma znaczenia dla jednoznacznie negatywnej oceny zachowania Obwinionej. Radca prawny odpowiada  bowiem za pisma, które przygotowuje dla klienta niezależnie od tego, czy je podpisuje czy też przygotowuje je „pod podpis” klienta.
 
W zakresie wymierzonej kary Sąd wziął pod uwagę stopień winy radcy prawnego, okoliczności popełnienia czynu, stopień szkodliwości czynu opisanego we wniosku o ukaranie oraz zachowanie po jego popełnieniu i uznał, że adekwatną karą będzie kara pieniężna na podstawie art. 64 ust. 1 i art. 65 ust. 1 pkt 1 Ustawy. Jej wysokość zaś jest adekwatna do ciężaru popełnionego czynu i stopnia zawinienia. Sąd ustalając jej wysokość miał na uwadze jej celowość, tj. okoliczność, iż stanowić będzie ona represję, która powinna w przyszłości wzbudzić w Obwinionej refleksję, że postępowanie którego się dopuściła, jest etycznie naganne i że w przyszłości, nie dopuści się naruszeń zasad etyki zawodowej. Wysokość wynagrodzenia, które Obwiniona pobrała od Skarżącej nie może mieć wpływu na wymiar kary. Nawet bowiem, gdyby w ogóle nie otrzymała wynagrodzenia, powinno to pozostać bez wpływu na jednoznacznie negatywną ocenę z punktu widzenia zasad etyki radcy prawnego. 
 
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 70⁶ ust. 2 ustawy o radcach prawnych.
 
Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak w sentencji.
 
 
(W.K.)