Orzeczenie z dnia 26 października 2020 r. Sygn. akt: D 238/19
Orzeczenie jest prawomocne.
 

PRZEWODNICZĄCY: r. pr. Katarzyna Szwed - Kawka
CZŁONKOWIE: r. pr. Mikołaj Pedrycz
r. pr. Paulina Sibilska
PROTOKOLANT:         Karolina Szymala

           
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu H. ([…]) obwinionemu o to, że: działając z upoważnienia zarządu Wspólnoty M. w piśmie skierowanym do P. z dnia […] r. zatytułowanym „Wezwanie” nie zachowała umiaru i taktu oraz groziła wszczęciem postępowania karnego wobec P. poprzez zarzucenie bezprawności działań Skarżącej, podważenie wiarygodności Skarżącej jako członka Wspólnoty, wskazanie iż Skarżąca cyt. „wymuszając groźbami i szantażem podpisy pod uchwałą wykorzystuje bezradność osób starszych i ich brak orientacji, co stanowi podstawę do zawiadomienia stosownych organów o podejrzeniu popełnienia przestępstwa”, a także dokonała kwalifikacji działań Skarżącej pod kątem prawa karnego w zakresie twierdzenia, że Skarżąca popełniła czyn karalny
tj. popełnienia czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, określonego w art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych (Dz. U. 2018 poz.2115 j.t.) w związku z art. 38 ust. 1,2,5 i 7 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radców Prawnych
 

 

 

 
Wnioskiem o ukaranie z dnia […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego OIRP w W. L. („Rzecznik”) wniosła o uznanie winnym radcy prawnego H., wpisanej na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych pod nr wpisu […] o to że:
Działając z upoważnienia zarządu Wspólnoty M. w piśmie skierowanym do P. z dnia […] r. zatytułowanym „Wezwanie” nie zachowała umiaru i taktu oraz groziła wszczęciem postępowania karnego wobec P. poprzez zarzucanie bezprawności działań Skarżącej, podważenie wiarygodności Skarżącej jako członka Wspólnoty, wskazanie iż Skarżąca cyt. „Wymuszając groźbami i szantażem podpisy pod uchwałą wykorzystuje bezradność osób starszych i ich brak orientacji, co stanowi podstawę do zawiadomienia stosownych organów o podejrzenie popełnienia przestępstwa” a także dokonała kwalifikacji działań Skarżącej pod kątem prawa karnego w zakresie twierdzenia, że Skarżąca popełniła czyn karalny tj. popełnienia czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego określonego w art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych (Dz. U. 2018 poz. 2115 t.j.) w związku z art. 38 ust. 1,2,5 i 7 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. (wniosek o ukaranie k. […])
 
Obwiniona H. po wydaniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów złożyła wyjaśnienia w których przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu i złożyła wyjaśnienia. Podniosła że przyczyną interwencji były sygnały członków Wspólnoty a także głosy, że niektórzy z mieszkańców chcieli unieważnić swoje podpisy. Ponadto, od […] r. od kiedy obsługuje Wspólnotę zarówno zarząd jak i firma zarządzająca spotykają się z zachowaniami Skarżącej, które zdaniem zarządu oraz firmy zarządzającej naruszają ich dobra osobiste. Sprawa zaogniła się po wizycie P. w Z. M.st. W. ma głos decydujący albowiem ma […] % udziału w nieruchomości wspólnej.(vide: wyjaśnienia k. […])
 
W toku prowadzonego postępowania Rzecznik Dyscyplinarny dopuściła dowód z zeznań świadków P. i S. Obydwie Panie – członkinie Wspólnoty M. zeznały zgodnie, że nie są zadowolone z poczynań zarządu Wspólnoty i zbierały podpisy za odwołaniem Zarządu, na dowód czego załączyły projekt pisma do właścicieli. Do akt załączyły również pisma świadczące o zgłaszanych zastrzeżeniach pod adresem zarządu a także pisma jakie P. otrzymuje od Zarządu Wspólnoty (w tym m.in. pismo dot. danych osobowych z dnia […] r. k. […] in.)
 
Na podstawie zgromadzonych w sprawie dowodów Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił następujący stan faktyczny:
 
Radca Prawny H. świadczy pomoc prawną Wspólnocie M. w W. od […] r. W ramach obsługi prawnej współpracuje także z firmą administrującą i zarządzającą budynkiem.
 
We […] zarząd Wspólnoty M. uzyskał od mieszkańców Wspólnoty informacje iż pani P. zbiera podpisy pod uchwałą o powołaniu nowego zarządu. Część mieszkańców prosiła zarząd wspólnoty o wyjaśnienie sprawy. Część mieszkańców informowała również Zarząd iż p. P. chodzi wieczorami po domach starszych mieszkańców i nakłania ich do złożenia podpisu. Zarząd uzyskał również informację iż Pani P. pomawia obecny zarząd oraz firmę zarządzającą zarzucając im niegospodarność, „łapówkarstwo” oraz cały wachlarz innych zachowań.
 
Mając na względzie powyższe okoliczności, Zarząd Wspólnoty a także firma zarządzająca zwróciły się do r.pr. H. o złożenie zawiadomienia o popełnienia przestępstwa, jednak Obwiniona zasugerowała aby w pierwszej kolejności wystosować pismo do p. P.
 
Ostatecznie, działając z upoważnienia Zarządu Wspólnoty M. przy […] r.pr. H.  w dniu […] r. skierowała do P. wezwanie do „natychmiastowego zaprzestania praktyki zbierania głosów pod własnoręcznie sporządzoną uchwałą w sprawie odwołania zarządu i powołania nowego zarządu Wspólnoty M. poprzez nachodzenie członków wspólnoty w ich mieszkaniach i wymuszaniu podpisu pod przygotowanym dokumentem.” W piśmie radca prawny powołała się na regulacje ustawy o własności lokali wskazując iż jedynym uprawnionym we Wspólnocie M. organem do podejmowania inicjatyw w przedmiocie sporządzania projektów uchwał i ich treści jest zarząd, zaś tryb ich podejmowania reguluje ustawa. Radca prawny wskazała również, iż działanie P. urąga wszelkim normom wynikającym z w/w ustawy i nie ma żadnej mocy prawnej a ponadto, nachodząc mieszkańców budynków „podstępnie wprowadza ich w błąd, co przesądza o fakcie, iż złożone przez nich w takich warunkach oświadczenie jest nieważne z mocy prawa. Popełnia też czyn karalny w myśl przepisów kodeksu karnego”. Radca Prawny wskazała również, że „wymuszając groźbami i szantażem podpisy pod uchwałą wykorzystuje bezradność osób starszych i ich brak orientacji, co stanowi podstawę do zawiadomienia stosownych organów o podejrzenie popełnienia przestępstwa”
 
Pismo to wysłała bezpośrednio listem poleconym do P. W odpowiedzi Skarżąca poinformowała iż oczekuje zawiadomienia o popełnionych przez nią przestępstwach. Podniosła również, iż o legalności uchwał decydują sądy a nie zarządy wspólnoty lub ich pełnomocnicy
 
Pismem z dnia […] r. radca prawny […] wysłała przeprosiny do P. wyrażając ubolewanie użytymi w piśmie z dnia […] r. sformułowaniami.(vide: pismo k.)
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył co następuje:
 
Zgodnie z dyspozycją art. 11 ust. 1 ustawy o radcach prawnych oraz art. 38 KERP radca prawny przy wykonywaniu czynności zawodowych korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przepisami prawa i rzeczową potrzebą. Powyższe oznacza, że wyłączenie odpowiedzialności radcy prawnego za nadużycie wolności słowa i pisma uzależnione jest od nieprzekroczenia przez wypowiedź radcy prawnego ustawowych granic określonych przepisami prawa oraz rzeczową potrzebą. Rzeczowa potrzeba użycia określonych zwrotów – jak słusznie zauważył Rzecznik - jest uzasadniona interesem strony. Obwiniona winna jednak zawsze formułować swe wypowiedzi w taki sposób aby nie narażać się na odpowiedzialność za naruszenia wolności słowa i pisma. Ponadto, w myśl art. 38 ust. 2 KERP radca prawny nie może w swych zawodowych wystąpieniach grozić postępowaniem karnym lub dyscyplinarnym
 
Niewątpliwie, jak wynika z treści pism załączonych do akt sprawy, mieszkańcy Wspólnoty zgłaszali zastrzeżenia do pracy zarządu Wspólnoty i jak wynika z wyjaśnień Obwinionej Zarząd traktował powyższe jako pomówienia, godzące w dobre imię Zarządu. Podkreślić przy tym należy, że Sąd Dyscyplinarny nie jest władny ocenić ani która ze stron ma rację ani ustalić jak faktycznie jest sprawowany zarząd we Wspólnocie ani czy zarzuty kierowane pod adresem zarządu i administracji są uprawnione. Niemniej, podkreślić należy, że w sprawach dotyczących dużej grupy osób, nie sposób uzyskać jednomyślność i spójność ocen. Niewątpliwie również konstytucyjnym prawem każdego obywatela jest prawo do wyrażania własnego poglądu i własnej oceny w sprawie zaś ustawa o własności lokali przyznaje również prawo członkom Wspólnoty M. do żądania odwołania zarządu. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia […] r., sygn. akt […], właściciele mogą przeprowadzać głosowanie również w trybie indywidualnego zbierania podpisów. 
 
Mając na względzie powyższe okoliczności, pismo wystosowane przez Obwinioną, w którym wskazuje iż zbieranie podpisów pod projektem uchwały „urąga wszelkim normom wynikające z ustawy o własności lokali” przekroczyło „ustawowe granice określone przepisami prawa oraz rzeczową potrzebą”.
 
Nieuprawnionym było również użycie przez Obwinioną sformułowań w których zarzuca Skarżącej popełnienie czynu karalnego a także iż „wymusza groźbami i szantażem podpisy pod uchwałą. Co prawda ust. 3 art. 38 KERP radca prawny nie odpowiada za zgodność z prawdą informacji uzyskanych od klienta jednakże zgodnie z ust. 4 tego artykułu w swoich wystąpieniach powinien zachować umiar i takt. Radca prawny winien ważyć słowa w swych wypowiedziach, tym bardziej jeżeli bazuje jedynie na informacjach uzyskanych od swego Mocodawcy, nie potwierdzonych innymi dowodami, dokumentami w sprawie. W opinii Sądu brak było podstaw zarówno do formułowania oskarżeń o działaniu wymuszającym i stosowaniu szantażu jak i podstaw do zarzucania Skarżącej iż jej działania stanowią czyn karalny i doprowadziły do eskalacji konfliktu. Z powyższych względów OSD uznał iż wina Obwinionej w zakresie naruszenia norm art. 38 ust. 1,2,5 i 7 KERP nie budzi wątpliwości i uznał Obwinioną winną zarzucanego jej czynu.
 
Mając na względzie postawę Obwinionej: przeproszenie Skarżącej a także fakt, iż nie była dotychczas karana Sąd uznał iż kara o najniższej wadze, przewidziana w katalogu kar ustawy o radcach prawnych spełni swoją funkcję zarówno prewencji szczególnej jak i ogólnej. Czyn Obwinionej był czynem jednostkowym a pismo było skierowane de facto do jednej osoby i nie zostało upublicznione. W opinii Sądu istnieje duże prawdopodobieństwo że Obwiniona więcej takiego czynu nie popełni.
 
W sprawie kosztów postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 70(6) ust. 1, 2 i 3 ustawy o radcach prawnych zgodnie z którym zryczałtowane koszty postępowania ponosi Obwiniony, jeżeli został skazany. Ustalając wysokość tych kosztów Sąd związany był uchwałą nr 86/IX/2015  z dnia 20 marca 2015r. Krajowej Rady Radców Prawnych. Zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 1) tej uchwały zryczałtowane koszty postępowania dyscyplinarnego w postępowaniu przed okręgowym sądem dyscyplinarnym wynoszą od […] do […] zł. Ustalając zatem w niniejszej sprawie koszty postępowania na poziomie […] zł Sąd ustalił te koszty na poziomie odpowiednio niskim, w proporcji do zakresu zaangażowania organów dyscyplinarnych mając na względzie stosunkowo prosty charakter sprawy i związany z tym niewielki nakład czasu pracy organów dyscyplinarnych, tj. rozpoznanie sprawy na jednej rozprawie i sporządzenie uzasadnienia na piśmie.
 
E.R.