Orzeczenie z dnia 24 lutego 2020 r. Sygn. akt: D 95/19
Orzeczenie jest prawomocne.

 

PRZEWODNICZĄCY:    r. pr. Gerard Dźwigała
CZŁONKOWIE:           r. pr. Tomasz Iwańczuk
r. pr. Gerard Madejski
PROTOKOLANT:          Wioletta Kopka

           

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawach w dniach […] r. i […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu W., […], obwinionej o to, że:

 

 

  

 
Wnioskiem z dn. […] r. Rzecznik Dyscyplinarny wniósł do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego o ukaranie radcy prawnego W. („Obwiniona”) za zarzucane jej przewinienie dyscyplinarne, polegające na tym, że w dniu […] r. w S. wystawiła dla Hurtowni […] „Z.” […] spółka jawna fakturę VAT nr […] na kwotę […] zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie przeciwko M. sp. z o.o. i R. w sytuacji braku między Obwinioną a ww. spółką stosunku prawnego, z którego wynikałby obowiązek zapłaty przez ww. spółkę wynagrodzenia lub kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Obwinionej.
 
Czyn ten Rzecznik Dyscyplinarny zakwalifikował jako czyn z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. art. 6, 8 i 36 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego („KERP”).
 
Obwiniona i jej obrońca wnieśli o uniewinnienie od stawianego jej zarzutu.
 
Sąd rozpoznał wniosek o ukaranie na rozprawach w dniach […] r. i […] r. , r.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił, co następuje:
 
Obwiniona współpracowała z P., prowadzącym indywidualną działalność gospodarczą w zakresie windykacji wierzytelności -  w okresie co najmniej od […] r.  na podstawie umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego, zaś od dn. […] r. także na podstawie umowy o pracę.
Dowód: umowa o świadczenie usług (k. […]-[…]), umowa o pracę (k. […]).
 
P. prowadził w tym czasie oraz do dnia wyrokowania usługi prawne polegające głównie (ale nie tylko) na dochodzeniu na zlecenie należności. W zakresie tych usług P. zobowiązywał się m.in. do zapewnienia klientom reprezentacji w postępowaniach cywilnych przed sądami oraz egzekucyjnych. W związku ze współpracą z P. Obwiniona wykonywała na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez klientów P. reprezentację na ich rzecz w zleconych P. postępowaniach i posiadała dostęp do akt prowadzonych spraw. Za wykonywane czynności otrzymywała m.in. wynagrodzenie prowizyjne. W tym zakresie m.in. przygotowywała i podpisywała w pisma oraz uczestniczyła w rozprawach lub innych czynnościach postępowania. W związku z tym posiadała dostęp do akt spraw zleconych P., w których wykonywała na jego (P.) zlecenie uzgodnione czynności pomocy prawnej na rzecz klientów.
Dowód: załącznik do umowy k. […], pismo k. […]-[…].
 
W ramach współpracy z P. Obwiniona wykonywała czynności w postępowaniu sądowym i egzekucyjnym m.in. na rzecz Hurtowni […] „Z.” […] spółka jawna („Pokrzywdzona”) przeciwko M. sp. z o.o. i R. W ich wyniku uzyskała nakazy zapłaty  z […] i […]. W prowadzonym z jej udziałem postępowaniu egzekucyjnym Obwiniona otrzymała, jako pełnomocnik Pokrzywdzonej, postanowienie Komornika Sądowego o umorzeniu postępowania.
Dowód: pismo k. […]-[…], nakazy zapłaty k. […] (verte) i k. […], postanowienie k. […], wyjaśnienia Obwinionej na rozprawie w dn. […] r.
 
W okresie […]-[…] r. doszło do rozwiązania współpracy i umów między P. a Obwinioną. 
Dowód: wypowiedzenia k. […]-[…]
 
W dniu […] r. Obwiniona skierowała do Pokrzywdzonej list informując o zakończeniu współpracy z P. oraz o posiadaniu tytułów wykonawczych w postaci nakazów zapłaty z […] r. i […] r. W piśmie tym wskazała, że jeżeli Pokrzywdzona nie jest zainteresowana dalszym prowadzeniem sprawy to prosi o wypowiedzenie pełnomocnictwa oraz zapłatę kwoty […] złotych.
 
Następnie pismem z dn. […] r. Obwiniona poinformowała Pokrzywdzoną, że udzielone przez nią pełnomocnictwo procesowe jest zarazem umową zlecenia, zaś jej wynagrodzenie wynika z przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. […] r. Do pisma tego załączyła fakturę nr […] r. na kwotę […] zł informując, że Pokrzywdzona ma ją zapłacić w terminie […] dni od otrzymania pisma. Załączyła również oryginały posiadanych tytułów wykonawczych.
Dowód: pismo k. […], k. […]-[…].
 
W odpowiedzi na to pismo Pokrzywdzona pismem z […] r. odmówiła zapłaty za ww. fakturę i zaprzeczyła aby zawarła umowę z Obwinioną dotyczącą windykacji wobec M. i R. Wskazała, że umowę taką zawarła ale z P.
 
Na podstawie tego pisma oraz na podstawie wyjaśnień Obwinionej Sąd ustalił, że Obwiniona nie zawarła umowy o świadczenie pomocy prawnej z Pokrzywdzoną oraz że nie istniał jakikolwiek inny stosunek prawny upoważniający Obwinioną do żądania zapłaty wynagrodzenia w kwocie ujętej na fakturze wystawionej Pokrzywdzonej.
 
W tym zakresie Sąd wskazuje, że nie jest taką umową pełnomocnictwo ani też umowa taka nie zawiązuje się jako umowa ustna poprzez udzielenie pełnomocnictwa. W okolicznościach tej sprawy niewątpliwe jest w ocenie Sądu, że Obwiniona wykonywała czynności pomocy prawnej na rzecz Pokrzywdzonej (jako jej pełnomocnik) ale na zlecenie P. i za wynagrodzeniem należnym od P., z którym stale współpracowała w zakresie windykacji. Tez zaś z kolei zobowiązał się do prowadzenia windykacji poprzez współpracujących z nim prawników (w tej roli działała, jako swoisty podwykonawca Obwiniona). Oprócz tych dowodów w ocenie Sądu należy uznać za nielogiczne i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego aby wierzyciel, który zawarł umowę o windykację, z której wynika obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz firmy windykacyjnej zlecał ponownie albo dodatkowo te same czynności zatrudnionemu przez P. prawnikowi i zobowiązywał się do opłacenia ponownie tego prawnika. Stąd ostatecznie Sąd przyjął, że Obwiniona nie zawierała z Pokrzywdzoną umowy i nie miała też żadnej innej podstawy do obciążania jej kwotą wskazaną na ww. fakturze.
 
Pozostałe dowody Sąd ocenił jako nieistotne z punktu widzenia podstawy faktycznej i zakresu wniosku.
 
Sąd ocenił wymienione wcześniej w uzasadnieniu przyjętych okoliczności dowody z dokumentów (kserokopii) jako wiarygodne, bowiem w sposób trwały ustalające treści w nich pomieszczone. Strony także nie podważały ich prawdziwości. Również wyjaśnienia Obwinionej, Sąd uznał za wiarygodne w odniesieniu do okoliczności faktycznych. Jedynie w odniesieniu do okoliczności rzekomego istnienia podstawy umownej do wystawienia faktury Sąd nie dał tym wyjaśnieniom wiary i uznał, że są one wyrazem jedynie przeświadczenia Obwinionej albo jej linii obrony Obwinionej, nie mającym wsparcia w innych dowodach (sprzecznym z nimi), a jednocześnie sprzecznym z zasadami prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego. Obwiniona interpretuje fakt udzielenia pełnomocnictwa jako zawarcie umowy, jednak abstrahuje od tego, że wykonywała czynności na zlecenie P., a Pokrzywdzona także nie interpretuje udzielenia pełnomocnictwa jako zawarcia dodatkowej umowy. Z dowodów nie wynika aby strony złożyły sobie w odpowiedni sposób, w sposób świadomy i nakierowany na zawarcie umowy, oświadczeń woli tworzących między nimi stosunek prawny inny niż tylko upoważnienie do działania procesowego, w szczególności aby potwierdziły w sposób zgodny i precyzyjny elementy umowy wskazane w art. 43 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Samo tylko posiadanie pełnomocnictwa procesowego umowy takiej ani nie potwierdza, ani nie kreuje.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
 
Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych radca prawny ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną za naruszenie prawa lub postępowanie sprzeczne z zasadami etyki wyrażonymi w KERP. Zdaniem Sądu Obwiniona dopuściła się zarzucanego jej czynu, który stanowi o takim właśnie postępowaniu sprzecznym z prawem i zasadami deontologii zawodowej. Podlega zatem odpowiedzialności dyscyplinarnej.
 
Wstępnie wskazać, co tut. Sąd wskazywał już przy okazji innych, analogicznych spraw Obwinionej, że tłem tej sprawy jest pozostawanie przez Obwinioną z P. w nieprawidłowej, z punktu widzenia art. 2, art. 8 i art. 14 ustawy o radcach prawnych,  relacji umownej z P. Ten ostatni prowadził (i prowadzi) działalnością gospodarczą w obszarze pomocy prawnej (konkretnie postępowań windykacyjnych), jednak nie będąc radcą prawnym lub adwokatem ograniczonym w formach wykonywania pomocy prawnej (a nadto nie będąc ograniczony przepisami o tajemnicy zawodowej czy konflikcie interesów). Natomiast takie ograniczenia dotyczą Obwinionej jako radcy prawnego. W ocenie Sądu niezgodną z art. 8 ustawy o radcach prawnych jest formuła wykonywania pomocy prawnej na rzecz klientów (tu wierzycieli dochodzących zapłaty), nie bezpośrednio na zlecenie tych klientów ale pośrednio, tj. na zlecenie osoby trzeciej, z którą Ci klienci zawierają umowę o pomoc prawną. Z art. 8 ustawy o radcach prawnych wynika, że radca prawny (poza formami spółek wymienionymi w tych przepisach) winien nawiązać bezpośrednią relację prawną z klientami, w tym – co szczególnie istotne - ponosić wobec nich osobistą odpowiedzialność za wykonywaną pomoc prawną za ewentualne szkody. Trójstronny układ, który został stworzony tworzy też zasadnicze wątpliwości odnośnie do zachowania wymogów tajemnicy zawodowej w sytuacji gdy zlecający (P.) jest dysponentem dokumentów i nie ma zobowiązań w tym zakresie wobec radcy prawnego. W tej sprawie Obwiniona działała na zlecenie P. ale wykonywała pomoc prawną na rzecz jego klientów i ich interes reprezentowała. Umowy z Klientami dotyczącej tych czynności nie zawierała. Umowę na te czynności miała właśnie z P., za co otrzymywała od niego wynagrodzenie. Stanowiło to następnie źródło zarówno nieporozumień z P. jak i spowodowało niezrozumienie co do tego czy między Obwinioną a Pokrzywdzoną istniała (i jaka) umowa o pomoc prawną. Otóż umowy takiej, jak wcześniej Sąd ustalił, nie było i przekonanie o tym Obwinionej czynione z faktu wykonywania pomocy prawnej na rzecz klienta w oparciu o pełnomocnictwo jest bezpodstawne. Wobec powyższego należało uznać, że Obwiniona nie miała podstawy aby żądać od pokrzywdzonego zapłaty jakiejkolwiek kwoty i wystawienie na niego faktury w celu otrzymania od niego nienależnego jej wynagrodzenia było działaniem niedopuszczalnym.
 
Zgodnie z art.  6 i art. 8 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego radca prawny ma obowiązek postępowania rzetelnego i uczciwego, lojalnie wobec klienta, zaś zgodnie z art. 36 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego wynagrodzenie, którym radca prawny obciąża klienta powinno mieć swoją podstawę w umowie. Obciążenie pokrzywdzonego, którego Obwiniona była pełnomocnikiem, w sytuacji gdy stosunek prawny dotyczący tej pomocy (w tym wynagrodzenia za nią) istniał pomiędzy nią a P. – narusza te zasady. Działanie Obwinionej nie było rzetelne i lojalne wobec byłego mocodawcy, a przede wszystkim nie miało swej podstawy w umowie z pokrzywdzonym, co przesądza o nieprawidłowym działaniu. W ocenie Sądu Obwiniona dopuściła się tego czynu w sposób świadomy a tym samym zawiniony, co oznacza, że na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną.
 
Dokonujący wymiaru kary za ten czyn Sąd brał pod uwagę fakt, że Obwiniona nie była przed popełnieniem przypisanego jej deliktu karana dyscyplinarnie a w momencie jego popełnienia była osobą młodą i o niewielkim doświadczeniu (stażu) w zawodzie radcy prawnego. To ostatnie mogło spowodować u niej trudność w prawidłowym rozeznaniu niedopuszczalności działania. Na jej korzyść świadczy również to, że swoim postępowaniem nie wyrządziła ostatecznie pokrzywdzonemu szkody materialnej, tzn. nie doszło do zapłaty kwoty z faktury, a ponadto to, że chodzi o stosunkowo niewielką kwotę. Szkodą pozostaje zatem uszczerbek na wizerunku zawodu radcy prawnego. Jest szczególnie ważne aby w odbiorze zewnętrznym zawód ten kojarzył się z działalnością prawidłową, skrupulatną i rzetelną, również w rozliczeniach finansowych. Z powodu tych okoliczności Sąd wymierzył obwinionej karę nagany uznając, że kara finansowa albo kary dalej idące (ograniczające albo wyłączające możliwość wykonywania zawodu) byłyby nieadekwatne do takiej szkodliwości deliktu dyscyplinarnego.
 
O kosztach postępowania Sąd postanowił na podstawie art. 70(6) ust. 2 ustawy o radcach prawych oraz uchwały KRRP nr 86/IX/2015 KRRP z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, biorąc pod uwagę, że sprawę rozpoznawano na dwóch terminach ale stopień jej zawiłości nie jest wysoki. W związku z tym adekwatną kwotą kosztów jest w tym wypadku […] złotych.
 
(WK)