Orzeczenie z dnia 22 sierpnia 2018 r. Sygn. akt: D 29/18
Orzeczenie prawomocne
  

PRZEWODNICZĄCY:  r. pr. Andrzej Dudziuk
CZŁONKOWIE:    r. pr. Igor Bąkowski
r. pr. Gerard Madejski
PROTOKOLANT:    Karolina Szymala

           
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu P., […], obwinionej o to, że:
że w okresie pomiędzy […] roku a […] roku wielokrotnie i w sposób zamierzony Obwiniona wprowadziła w błąd swoją - Skarżącą J. odnośnie skierowania i prowadzenia sporu sądowego przeciwko pożyczkobiorcy K.(1), podczas gdy w rzeczywistości spór nie został skierowany do sądu
tj. o czyn stanowiący naruszenie zasad etyki radcy prawnego określone w art. 6 w zw. z art. 8 i art. 44 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 roku w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych
 

 

 

 
Wnioskiem z […] r., który wpłynął do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej: „OSD”) w dniu […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej: „ZRD”) wniósł o ukaranie radcy prawnego P. (nr wpisu: […]; dalej: „obwiniona”).
 
Zarzucone obwinionej przewinienie dyscyplinarne polegało na tym, że w okresie pomiędzy […] r. a […] r. obwiniona wielokrotnie i w sposób zamierzony wprowadzała w błąd swoją klientkę – skarżącą J. (dalej: „pokrzywdzona”) odnośnie skierowania i prowadzenia sporu sądowego przeciwko jej pożyczkobiorcy – K.(1), podczas gdy w rzeczywistości spór nie został skierowany do sądu.
 
Obwiniona nie złożyła odpowiedzi na wniosek o ukaranie. Składając w toku postępowania wyjaśnienia przed ZRD w charakterze obwinionej, obwiniona przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu i wniosła o dobrowolne poddanie się karze, proponując karę nagany (protokół przesłuchania, k. […]), na co wstępnie przystał pełnomocnik pokrzywdzonej (tamże). Wobec niewykonania przez obwinioną warunków porozumienia, zgoda na dobrowolne poddanie się karze została przez pełnomocnika pokrzywdzonej cofnięta (oświadczenie, k. […]).
 
OSD rozpoznał sprawę na rozprawie w dniu […] r., bez działu obwinionej, która nie stawiła się na rozprawę, pomimo odebranego wezwania (k. […]) i nie usprawiedliwiła należycie swojej nieobecności.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił następujące istotne okoliczności faktyczne sprawy w zakresie dotyczącym zarzucanego czynu:
 
W dniu […] r. pokrzywdzona udzieliła obwinionej pełnomocnictwa ogólnego do zastępowania jej w postępowaniach przed sądami powszechnymi oraz administracyjnymi oraz do reprezentowania interesów skarżącej (pełnomocnictwo, k. […])
 
W dniu […] r. pokrzywdzona zawarła z obwinioną umowę o obsługę prawną, której przedmiotem było reprezentowanie pokrzywdzonej we wszystkich postępowaniach oraz negocjacjach, dotyczących roszczeń z tytułu zwrotu pożyczki udzielonej K.(1) w formie gotówki, złożonej na ręce jej córki K.(2) na podstawie umowy z […] r., aneksowanej w dniu […] r. (umowa o obsługę prawną, k. […]-[…]; umowa pożyczki, k. […]-[…]; aneks, k. […]-[…]) i zabezpieczonej wekslem własnym in blanco z wystawienia pożyczkobiorcy i deklaracją wekslową (weksel wraz z deklaracją, k. […]-[…]).
 
W wykonaniu umowy pokrzywdzona przekazała obwinionej oryginały umów i weksel, który został wypełniony przez obwinioną.
 
W ramach zlecenia obwiniona rzekomo wysłała do dłużniczki wezwanie do wykupu weksla oraz wzięła udział w […] i […] r. w kilku spotkaniach z pokrzywdzoną i jej poprzednim pełnomocnikiem (K.(3)), oraz w tym okresie również w spotkaniu mediacyjnym. Wobec fiaska polubownego rozwiązania sporu obwiniona w okolicach […] r. poinformowała pokrzywdzoną, że skieruje sprawę do sądu w celu uzyskania nakazu zapłaty z weksla.
 
W toku realizacji umowy strony utrzymywały kontakt sms-owy (wydruk korespondencji, k. […]-[…]) - taki bowiem był preferowany sposób komunikacji przez obwinioną oraz poprzez kilkukrotny kontakt osobisty. Pod koniec […] r. obwiniona poprosiła pokrzywdzoną o wypełnienie formularza koniecznego do wniosku o zwolnienie pokrzywdzonej, jaki obwiniona zamierzała złożyć do sądu w ramach przyjętego zlecenia prowadzenia sprawy sądowej przeciw K.(1). Pokrzywdzona wypełniła wniosek i przekazała go obwinionej. Obwiniona nie przekazała pokrzywdzonej potwierdzenia złożenia ani wniosku o zwolnienie z kosztów, ani pozwu.
 
Ponadto, wobec zainteresowania pokrzywdzonej stanem sprawy obwiniona w […] r., z uwagi na rzekomo słabą kondycję psychiczną pokrzywdzonej, odwodziła ją od zamiaru samodzielnego dowiedzenia się w sądzie na jakim etapie sprawa się znajduje, tłumacząc, że sprawa jest w toku, decyzja sądu będzie „lada moment” a jest w kontakcie z sędzią.
 
[…] r. obwiniona poprosiła pokrzywdzoną o uiszczenie opłaty sądowej od pozwu w kwocie […] zł, którą to opłatę pokrzywdzona uiściła w dniu […] r. (dowód uiszczenia opłaty, k. […]). Opłata ta została pokrzywdzonej zwrócona przez sąd, po ujawnieniu, że sprawa przeciw K.(1) nie została wniesiona przez obwinioną. Jednocześnie […] r. obwiniona z własnej inicjatywy uiściła na poczet opłaty sądowej od pozwu kwotę […] zł (dowód wpłaty, k. […]), o czym pokrzywdzona nie została poinformowana.
 
Obwiniona poinformowała pokrzywdzoną o rzekomym zwolnieniu od kosztów sądowych. Ponadto w […] r. obwiniona poinformowała pokrzywdzoną, że sąd wydał nakaz zapłaty, jednakże z uwagi na problemy z jego doręczeniem pozwanej nakaz nie mógł się uprawomocnić.
 
Ostatecznie o tym, że pozew z tytułu umowy pożyczki nie został wniesiony pokrzywdzona dowiedziała się […] r., gdy osobiście udała się do sądu by sprawdzić stan sprawy.
 
Wobec potwierdzenia przez pokrzywdzoną, że pozew przeciwko K.(1) nie został wniesiony, w dniu […] r. pokrzywdzona wypowiedziała obwinionej pełnomocnictwo z […] r. (wypowiedzenie, k. […]). Obwiniona potwierdziła otrzymanie tego dokumentu umieszczając na nim wzmiankę, że potwierdza zasadność złożonego wypowiedzenia. Strony sporządziły protokół odbioru dokumentów, ujawniający wiele braków w przekazanej przez pokrzywdzoną dokumentacji (protokół, k. […])
 
Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o zgromadzone w sprawie i powołane dokumenty a w pozostałym zakresie na podstawie zeznań pokrzywdzonej, jakie składała ona w charakterze świadka zarówno w toku postepowania przed ZRD (protokoły przesłuchań pokrzywdzonej, k. […]-[…], k. […]-[…]) oraz na rozprawie przed OSD w dniu […] r. (protokół rozprawy, k. […]-[…]).
 
OSD uznał ten materiał za wiarygodny i potwierdzający odzwierciedlone w nim okoliczności. Prawdziwość zgromadzonych w sprawie dokumentów nie budziła wątpliwości OSD i znajduje potwierdzenie w zeznaniach pokrzywdzonej. Ponadto, słuchana w charakterze obwinionej r.pr. P. przyznała się do stawianego jej zarzutu (protokół, k. […]). OSD uznał przy tym, że materiał dowodowy został zgromadzony w stopniu wystarczającym dla należytego ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie.
 
OSD dał wiarę w pełnej rozciągłości zeznaniom pokrzywdzonej uznając je za wiarygodne, logiczne i zgodne z pozostałymi, uznanymi za wiarygodne dowodami – dokumentacją, korespondencją sms-ową oraz z zawartym w wyjaśnieniach w przyznaniem się obwinionej do winy. W ocenie OSD brak było innych dowodów, które mogły by podważyć ich wiarygodność. Wersja zdarzeń zaprezentowana przez pokrzywdzoną nie została w toku postępowania podważona.
 
W ocenie OSD zeznania pokrzywdzonej i utrwalona korespondencja sms-owa w zakresie przebiegu i zasad współpracy z obwinioną, oddają rzeczywisty przebieg zdarzeń.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. zważył, co następuje:
 
W ocenie OSD ustalony stan faktyczny jednoznacznie przemawia za tym, że obwiniona w sposób zawiniony dopuściła się zarzucanego jej we wniosku o ukaranie czynu.
 
Nie ma wątpliwości, że obwiniona dopuściła czynu w ramach świadczonej pomocy prawnej, czyli w ramach czynności zawodowych i wykonywania zawodu radcy prawnego. Obwiniona, działając jako radca prawny, zawarła ze skarżącą umowę o obsługę prawną, przyjęła pełnomocnictwo sporządzone na papierze firmowym jej kancelarii, a przedmiotem zlecenie było powierzenie jej przeprowadzenia czynności przynależnych do istoty zawodu radcy prawnego (odzyskanie należności od dłużnika na drodze postępowania sądowego). Nie może zatem być wątpliwości, że zarzucony obwinionej czyn może być rozpatrywany pod kątem naruszenia norm wykonywania zawodu, zawartych w Ustawie o radcach prawnych („URP”) i Kodeksie Etyki Radcy Prawnego (dalej: „KERP”).
 
Zarzucone obwinionej czyn należy uznać za szczególnie naganny. Pomimo  obowiązku działania w interesie reprezentowanej przez siebie klientki, obwiniona nie tylko nie podjęła czynności w celu wykonania przyjętego zlecenia skierowania sprawy na drogę sądową, ale - co szczególnie bulwersujące, przez okres prawie roku utrzymywała swoją klientkę w przekonaniu, że pozew został złożony, sprawa jest w toku, a obwiniona na bieżąco zajmuje monitoruje postępy w sprawie. Tymczasem obwiniona nie podjęła w sprawie żadnych istotnych czynności - nie wniosła powództwa, nie informowała pokrzywdzonej o jakichkolwiek okolicznościach uniemożliwiających lub odwlekających złożenie pozwu. Jeśli w ocenie obwinionej zachodziły takie przeszkody, obwiniona w interesie klientki powinna była niezwłocznie zwrócić jej uwagę na takowe. Z niezrozumiałych dla OSD powodów obwiniona dopiero po ok. […] miesiąca od przyjęcia zlecenia, poprosiła pokrzywdzoną o wypełnienie formularza niezbędnego do złożenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Po upływie kolejnych […] miesięcy ([…] r.) obwiniona poprosiła pokrzywdzoną o uiszczenie części opłaty sądowej. Co więcej w swoich konfabulacjach i manipulacjach obwiniona poinformowała pokrzywdzoną o zdarzeniach, które w rzeczywistości nie miały miejsca. Z uznanych przez OSD za wiarygodne zeznań pokrzywdzonej wynika, że obwiniona uciekała się do zwykłych kłamstw, informując pokrzywdzoną o rzekomym zwolnieniu z kosztów sądowych oraz o wydaniu przez sąd nakazu zapłaty, który nie uprawomocnił się z uwagi na problemy z doręczeniem go pozwanej. Zachowanie takie należy ocenić jako wręcz skandaliczne i szczególnie bulwersujące.
 
Jeżeli w przedmiotowej sprawie istniały jakiekolwiek przeszkody uniemożliwiające obwinionej wytoczenie powództwa, jej powinnością było niezwłocznie poinformować klientkę o takiej sytuacji. Tymczasem obwiniona przyjęła taktykę mataczenia, konfabulowania i utrzymywania klientki w błędnym przekonaniu, że sprawa jest w toku, potem, że  nakaz zapłaty został wydany. Takiego zachowania radcy prawnego nie można aprobować, należy je z całą surowością napiętnować. Obwiniona wybrała najgorszą z punktu widzenia etyki zawodowej metodę – postanowiła zataić przed klientką fakt nieskierowania sprawy do sądu i utrzymywać pokrzywdzoną w świadomości, że sprawa jest w toku. Żadne okoliczności nie mogą usprawiedliwiać wprowadzania przez radcę prawnego swoich klientów w błąd.
 
Inkryminowane obwinionej zachowanie stanowi ewidentny przykład naruszenia przez nią przepisów URP, jak i KERP. Obwiniona swoim zachowaniem doprowadziła do niekorzystnych skutków dla reprezentowanej strony. Przez zaniechania obwinionej pokrzywdzona straciła prawie rok na dochodzenie swoich należności. Niestety, pokrzywdzonej nie udało się wyegzekwować dochodzonej kwoty, a cała sprawa odbiła się niekorzystnie na jej kondycji psychicznej.
 
Nie do zaakceptowania w świetle zasad deontologicznych zawodu radcy jest sytuacja, w której klientka, po blisko roku od powierzenia sprawy profesjonalistce wykonującej zawód zaufania publicznego, wskutek osobistej wizyty w sądzie ustaliła, że pozew nie został wytoczony, choć obwiniona zapewniała pokrzywdzoną, że sąd wydał nakaz.
 
W świetle powyższych okoliczności OSD nie miał wątpliwości, że obwiniona swoim zachowaniem rażąco sprzeniewierzyła się rocie ślubowania radcowskiego i wskazanym przepisom KERP. Tym samym, w sposób oczywisty, obwiniona naruszyła zaufanie do zawodu radcy prawnego, jako zawodu zaufania publicznego, a w konsekwencji naraziła na szwank godność zawodu.
 
W interesie samorządu radców prawnych, jako wspólnego dobra zrzeszonych w nim radców prawnych jest, by zawód radcy prawnego był postrzegany w społeczeństwie jako zawód wykonywany przez osoby cechujące się nienaganną postawą etyczną. Klient powinien mieć przekonanie, że radca prawny, któremu powierza swoją sprawę jest osobą cechującą się najwyższymi walorami etycznymi i moralnymi i należycie zajmie się jego sprawą. Jest to warunek niezbędny do pozyskania i utrwalania zaufania publicznego do całego zawodu. Z tego powodu organy samorządu muszą surowo reagować na każdy przejaw zachowania oczywiście naruszającego wyrażone w KERP zasady etyczne.
 
Wymierzając obwinionej karę pieniężną OSD uznał, że będzie ona adekwatna do ciężaru popełnionego czyny i stopnia zawinienia. W szczególności OSD wziął pod uwagę wyżej wspomniane skutki dla interesów pokrzywdzonej, prawie roczny okres mataczenia i zwodzenia pokrzywdzonej. Zdaniem OSD kara pieniężna w wymierzonej wysokości stanowić będzie dyscyplinarną represję, że postępowanie którego obwiniona się dopuściła jest etycznie naganne i że w przyszłości nie dopuści się naruszeń zasad etyki zawodowej albowiem skutkować to może jeszcze surowszymi karami dyscyplinarnymi.
 
Jako okoliczność w minimalnym stopniu łagodzącą (bo trudno znaleźć wytłumaczenie dla takiego zachowania rady prawnego) OSD uznał przyznanie się do popełnienia czynu przez obwinioną i gotowość dobrowolnego poddania się karze, zwrot pobranego honorarium i ofertę dokończenia sprawy pro bono. Budzi przy tym zdziwienie OSD, że obwiniona nie wykorzystała danej jej przez pokrzywdzoną szansy polubownego rozwiązania tej sprawy i wyrażenia zgody na dobrowolne podanie się karze, o ile obwiniona zawrze z pokrzywdzoną porozumienie w przedmiocie zwrotu pobranego honorarium. W związku z nie zawarciem porozumienia, pełnomocnik pokrzywdzonej cofnął zgodę na dobrowolne poddanie się karze przez obwinioną.
 
W okolicznościach niniejszej sprawy OSD uznał, że dodatkowo należy orzec wobec obwinionej zakaz wykonywania patronatu na czas […] lat. Nie sposób wyobrazić sobie, aby dopuszczając tego typu czynu obwiniona mogła należycie przygotowywać aplikantów do rzetelnego wykonywania zawodu radcy prawnego i kształtowania u nich właściwej postawy etycznej.
 
O kosztach orzeczono na podstawie art. 70⁶ ust. 2 ustawy o radcach prawnych w zw. z § 1 ust. 1 Uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 20 maca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego.
 
Mając na uwadze powyższe okoliczności OSD orzekł jak w sentencji.
 
(WK)