Orzeczenie z dnia 21 grudnia 2017 r. Sygn. akt: D 64/17
Orzeczenie nieprawomocne

Przewodniczący:  radca prawny Robert Karpiński
Członkowie:  radca prawny Gerard Dźwigała
radca prawny Michał Rajski
Protokolant:   Renata Wernicka
           

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W.(1) po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] w W.(1) sprawy przeciwko radcy  prawnemu R., […], obwinionemu o to, że działając od dnia […] w charakterze pełnomocnika procesowego S.(1) w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w P. […] Wydział Cywilny (sygn. akt […]), nie stawił się na rozprawy w dniach […], i […] (będąc o ich terminach prawidłowo powiadamiany), nie złożył wniosku o uzasadnienie wyroku z dnia […] oraz apelacji, w sytuacji gdy jednocześnie nie przedstawił klientowi informacji o bezzasadności lub niecelowości wnoszenia apelacji – czym naruszył obowiązek wykonywania czynności zawodowych z należytą starannością uwzględniającą profesjonalny charakter działania,
tj. popełnienia czynu z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 6, art. 12 ust. 1 i art. 44 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, stanowiącego załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego
 

 

 
W dniu […] wpłynął do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W.(1), wniosek o ukaranie r.pr. R. (dalej: „Obwiniony”) wpisanego na listę radców prawnych pod numerem […]. Rzecznik Dyscyplinarny tutejszej Izby zarzucił Obwinionemu, że:
działając od dnia […] w charakterze pełnomocnika procesowego S.(1) (dalej: „Pokrzywdzony”) w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w P. […] Wydział Cywilny (sygn. akt […]), nie stawił się na rozprawy w dniach […] i […] (będąc o ich terminach prawidłowo powiadamiany), nie złożył wniosku o uzasadnienie wyroku z dnia […] oraz apelacji, w sytuacji gdy jednocześnie nie przedstawił klientowi informacji o bezzasadności lub niecelowości wnoszenia apelacji – czym naruszył obowiązek wykonywania czynności zawodowych z należytą starannością uwzględniającą profesjonalny charakter działania, tj. popełnienie czynu z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 6, art. 12 ust. 1 i art. 44 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, stanowiącego załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
Obwiniony wniósł odpowiedź na wniosek o ukaranie w dniu […]
(k. […]-[…]), w której wskazał, że działania podejmowane przez niego na rzecz klienta – Pokrzywdzonego nie stanowiły popełnienia przewinienia dyscyplinarnego. W pierwszej kolejności podniesiono, że z treści pisma Sądu Okręgowego w P. z dnia […](k. […]), przy którym powołany Sąd doręczył Pokrzywdzonemu odpis wyroku zapadłego w sprawie […], Obwiniony wyinterpretował, odwołując się do art. 327 § 2 kpc, iż w dacie wyrokowania nie był on już umocowany do reprezentowania Pokrzywdzonego. Z tego powodu, nie był uprawniony do wystąpienia o sporządzenie uzasadnienia wyroku, jak i wniesienia środka zaskarżenia. Dalej, Obwiniony wskazał, że sporządził obszerny i precyzyjny pozew, wykonał wszelkie, istotne procesowo zobowiązania Sądu Okręgowego, w toku prowadzonej sprawy utrzymywał stały kontakt z mocodawcą. Odnosząc się do dokumentów zgromadzonych w niniejszej sprawie, Obwiniony podniósł, że Sąd Okręgowy nie wzywał go do stawiennictwa na rozprawie, lecz jedynie zawiadamiał o miejscu i terminie wyznaczonym na rozprawę. Z treści pouczeń zawartych w zawiadomieniach skierowanych do Obwinionego wynika, że stawiennictwo nie jest konieczne, a brak stawiennictwa nie spowoduje negatywnych konsekwencji dla prowadzonej sprawy. Z powyższego, Obwiniony wywiódł, że prowadzona przez niego sprawa nie doznała uszczerbku wskutek niestawiennictwa na terminach rozprawy. Obecność Obwinionego na rozprawie nie spowodowałaby wydania innego orzeczenia niż zapadłe w tej sprawie. Na taki obrót spraw wskazuje także doświadczenie Obwinionego ze spraw o analogicznym stanie faktycznym i prawnym. Wreszcie, Obwiniony wskazał, że na podstawie udzielonego mu pełnomocnictwa przez Pokrzywdzonego nie powstał pomiędzy nimi stosunek zlecenia, a jeżeli takowy powstał, nie została ustalona jego treść. Natomiast, stosunek zlecenia powstał między Pokrzywdzonym i Kancelarią L.
Na podstawie całokształtu materiału dowodowego, ujawnionego w toku rozprawy głównej, Sąd ustalił następujący stan faktyczny.
W dniu […], nieokreślonego roku, Pokrzywdzony zawarł umowę zlecenia
ze spółką Kancelaria L. w W.(1) Przedmiot umowy stanowiło odpłatne świadczenie pomocy prawnej  przez Kancelarię L. na rzecz Pokrzywdzonego w zakresie dochodzenia roszczeń z tytułu odszkodowania lub zadośćuczynienia pozostających w związku z pozbawieniem Pokrzywdzonego wolności i przebywaniem w Areszcie Śledczym/Zakładzie Karnym. Działanie Kancelarii L. miało polegać w szczególności na udzielaniu pomocy prawnej, w tym zebrania, opracowania i przygotowania materiałów procesowych i dowodów w sprawie oraz pomocy w ustanowieniu pełnomocnika procesowego w przypadku zaistnienia takiej konieczności, w celu dochodzenia roszczeń, w tym do występowania przed sądami powszechnymi i organami państwowymi oraz występowania przed E. w S.(2) (k. […]-[…]).
W dniu […], Pokrzywdzony zawarł z Kancelarią L. kolejną umowę o treści analogicznej z wyżej powołana umową (k. […]-[…]).
Dnia […], Pokrzywdzony udzielił Obwinionemu umocowania, w formie pisemnej, do zastępowania w sprawie o ochronę dóbr osobistych, zapłatę zadośćuczynienia i odszkodowania przeciwko S.(3). Pełnomocnictwo obejmowało umocowanie do działania przez Sądem Okręgowym w P., a także przed wszystkimi sądami, organami państwowymi i samorządowymi Rzeczpospolitej Polskiej oraz przez E. w S.(2), we wszystkich instancjach, z prawem substytucji (k. […]).
W oparciu o powyższe pełnomocnictwo, Obwiniony sporządził, a następnie wniósł do Sądu Okręgowego w P. (data prezentaty Sądu Okręgowego w P.: […]) pozew w zastępstwie Pokrzywdzonego, przeciwko S.(3) – D. w P., o ochronę dóbr osobistych oraz zapłatę zadośćuczynienia i zapłatę sumy pieniężnej na cel społeczny (k. […]-[…]). 
Obwiniony, będąc prawidłowo zawiadomionym o terminie, nie stawił się na rozprawie wyznaczonej przez Sąd Okręgowy w P. w sprawie z powództwa Pokrzywdzonego (sygn. akt […]) w dniach […] (k. […]-[…]) oraz […] (k. […]-[…]).
W dniu […] Sąd Okręgowy w P. wydał wyrok w sprawie prowadzonej za sygn. akt […], którym oddalił powództwo Pokrzywdzonego w całości zasądzając jednocześnie na rzecz pozwanego S.(3) kwotę […] zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (k. […]). Ani Obwiniony, ani Pokrzywdzony nie stawił się na ogłoszeniu wyroku (k. […]). Odpis powyższego wyroku został doręczony zarówno Obwinionemu (k. […]-[…]), jak i samemu Pokrzywdzonemu (k. […]-[…], […] i […]). Z dniem […], wyrok stał się prawomocny (k. […]).
Następnie, w dniu […], Obwiniony podpisał, działając jako pełnomocnik, skargę Pokrzywdzonego do E. (k. […]-[…]).
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd uznał, że zawarcie dwóch umów między Pokrzywdzonym i spółką Kancelaria L. wynikało z kwestii powierzenia przez Pokrzywdzonego prowadzenia dwóch spraw, tj. sprawy ze skargi przed E. oraz sprawy z powództwa przeciwko S.(3) przed Sądem Okręgowym w P.
Powoływanemu wyżej wyrokowi w sprawie za sygn. akt […] została nadana klauzula wykonalności (k. […]).
Pozwany S.(3) podjął czynności zmierzające do wyegzekwowania zasądzonej od Pokrzywdzonego kwoty […] zł (k. […]).
Pokrzywdzony, nie będąc zadowolony z treści zapadłego orzeczenia, podjął liczne działania mające na celu ostateczny cel w postaci wniesienia apelacji od wyroku k. […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…]). Działania te okazały się być ostatecznie nieskuteczne. 
Pismem z dnia […], Obwiniony poinformował Sąd Okręgowy
w P., w wykonaniu zobowiązania tego Sądu, że nie reprezentuje Pokrzywdzonego
w sprawie prowadzonej za sygn. akt […] (k. […] i […]- […]).
Wbrew oświadczeniu zawartemu w powyższym piśmie, Obwiniony nie załączył do niego dokumentu, którym udzielone mu pełnomocnictwo zostało wypowiedziane. W związku z powyższym, Sąd Okręgowy w P. wezwał Obwinionego do złożenia tego dokumentu (k. […] i […]).
Obwiniony był uprzednio karany, w tym prawomocnie, z powodu przewinień dyscyplinarnych. Orzeczeniem z dnia […] W.(2) w W.(1) utrzymał w mocy, modyfikując opis czynu oraz wymiar kary, orzeczenie tutejszego Sądu, którym Obwiniony został uznany za winnego deliktu dyscyplinarnego polegającego na niestawiennictwie na rozprawach (k. […]-[…]). Obwiniony został również prawomocnie uznany za winnego przewinienia dyscyplinarnego wyrokiem tutejszego Sądu z dnia […] (sygn. akt […]) (k. […]-[…]). Ponadto, Dziekan Rady tutejszej izby udzielił trzykrotnie ostrzeżenia dziekańskiego Obwinionemu (k. […]-[…]).
Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy na kartach wymienionych szczegółowo powyżej. Sąd dał wiarę wszystkim tym dokumentom, ponieważ nie znalazł podstaw by kwestionować ich wiarygodność. Strony  nie podważały wiarygodności dokumentów.
Pozostałe dowody z dokumentu dopuszczone w sprawie potwierdzają powyższe okoliczności bądź pozbawione są znaczenia dla sprawy.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Na gruncie zgromadzonego materiału dowodowego, Sąd doszedł do przekonania, że w ustalonym stanie faktycznym Obwiniony dopuścił się czynu sprzecznego z zasadami wykonywania zawodu radcy prawnego.
U podstaw powyższego rozstrzygnięcia Sądu legły następujące ustalenia.
Niewątpliwym w sprawie jest, że Pokrzywdzony udzielił Obwinionemu umocowania w formie pełnomocnictwa procesowego w dniu […]. Na tej podstawie, Obwiniony świadczył pomoc prawną Pokrzywdzonemu w formie zastępstwa procesowego w postępowaniu prowadzonym przez Sąd Okręgowy w P. Świadczenie pomocy prawnej sprowadziło się, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, do sporządzenia i wniesienia pozwu. Jednakże, nie zakres dokonanych czynności, lecz zaniechania Obwinionego objęte zarzutami wniosku o ukaranie świadczyły o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego.
Następnie, Obwiniony nie stawił się na rozprawie wyznaczonej przez Sąd Okręgowy w P. w dniach […] oraz […]. Stawiennictwo na rozprawie jest, wbrew obranej przez Obwinionego linii obrony, obowiązkiem radcy prawnego. Powyższe wynika nie z treści wezwania bądź zawiadomienia sądu meriti, lecz z istoty relacji zachodzącej między radcą prawnym i jego klientem. Klient korzysta z pomocy prawnej racy prawnego w celu realizacji interesu w drodze postępowania sądowego. Taki cel pomocy prawnej wymaga ciągłego czuwania nad powierzaną sprawą. Czynność sądu, bądź jej zaniechanie na dowolnym etapie postępowania może wymagać odpowiedniej reakcji ze strony pełnomocnika. Z tego względu, klient ma prawo oczekiwać, że jego pełnomocnik będzie w sposób bieżący zajmować się jego sprawą.
Obwiniony powinien być świadomy istnienia powyższego obowiązku również na podstawie lektury uzasadnienia orzeczenia W.(2) z dnia […] (k. […]-[…]), które zapadło w jego sprawie.
Zgromadzony materiał dowodowy nie wskazuje na wypowiedzenie stosunku pełnomocnictwa między Pokrzywdzonym i Obwinionym. Obwinionemu został doręczony odpis wyroku zapadłego w sprawie z powództwa Pokrzywdzonego. Powyższe świadczy
o dalszych obowiązkach wobec klienta – zgodnie z art. 44 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, radca prawny powinien przedstawić klientowi informację o bezzasadności lub niecelowości wnoszenia środka odwoławczego od orzeczenia kończącego sprawę w danej instancji. Niepodołanie powyższemu obowiązkowi świadczyło o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego. Temu obowiązkowi Obwiniony nie podołał.
W powyższym kontekście wskazać należy również, że m.in. z nakazu wykonywania zawodu z uwzględnieniem profesjonalnego charakteru działania wynika obowiązek radcy prawnego polegający na świadomości w zakresie istniejących umocowań do działania
w zastępstwie określonych klientów. Zawodowy pełnomocnik, jakim niewątpliwie jest radca prawny, nie powinien dokonywać ustaleń w powyższym zakresie w oparciu o sposób, w jaki dokonywane są doręczenia przez sąd rozpoznający sprawę. Radca prawny zobowiązany jest dokonywać takich ustaleń bezpośrednio z klientem. Czynności sądu mogą wynikać z różnych przyczyn, np. z permanentnej nieobecności na terminach pełnomocnika osoby osadzonej
w zakładzie karnym, która to nieobecność uzasadniała doręczenie odpisu wyroku również bezpośrednio stronie celem zapewnienia jej wiedzy o przebiegu postępowania. Ponadto, należy również brać pod rozwagę ewentualną nieprawidłowość w sposobie doręczenia.
W przedmiotowej sprawie należy ze zrozumieniem traktować doręczenie odpisu orzeczenia bezpośrednio Pokrzywdzonemu mimo zastępstwa radcy prawnego (Obwinionego). Wobec braku stawiennictwa Obwinionego, Sąd Okręgowy w P. mógł mieć wątpliwość co do dalszego istnienia stosunku pełnomocnictwa. Racjonalnie można było bowiem zakładać, że zarówno Pokrzywdzony, jak i Obwiniony nie poinformowali Sądu o ustaniu tego stosunku. Sąd zmierzał zatem do podjęcia wszelkich działań zapewniających Pokrzywdzonemu możliwość ochrony swojego interesu mając na uwadze oddalenie jego powództwa w całości.
Z powyższych względów, obrona oparta na interpretacji faktu doręczenia odpisu orzeczenia bezpośrednio Pokrzywdzonemu w świetle zasad dotyczących sposobu dokonywania doręczeń w procesie cywilnym (art. 327 § 2 kpc), nie mogła okazać się skuteczną.
Ostatecznie, tutejszy Sąd doszedł do przekonania, że Obwiniony nie stawiając się na wskazanych terminach rozprawy oraz nie przedstawiając Pokrzywdzonemu informacji dotyczącej zasadności lub celowości wniesienia apelacji od zapadłego wyroku, dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego. Sąd uznał, że przewinienie Obwinionego miało charakter czynu ciągłego. Obwiniony bowiem w krótkich odstępach czasu, wyznaczonych czynnościami procesowymi Sądu meriti, podjął zachowania w ramach z góry powziętego zamiaru polegającego na zaprzestaniu aktywnego świadczenia pomocy prawnej na rzecz Pokrzywdzonego.
Czyn Obwinionego pozostawał w sprzeczności ze wskazanym wyżej art. 44 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, z powodu nieprzedstawienia Pokrzywdzonemu informacji
o bezzasadności lub niecelowości zaskarżenia zapadłego wyroku w sytuacji, w której nie został wniesiony wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku ani apelacja. Ponadto, czyn Obwinionego godził w zasady wykonywania zawodu określone w art. 6 i 12 ust.
1 powołanego Kodeksu. Brak stawiennictwa na rozprawach mimo udzielenia umocowania do zastępowania w procesie, świadczył o nierzetelnym i niesumiennym sposobie wykonywania zawodu, który pozostawał także w sprzeczności z nakazem staranności uwzględniającej profesjonalny charakter działania radcy prawnego.
Sąd, bacząc na zasady wymiaru kary, wymierzył Obwinionemu karę zawieszenia prawa do wykonywania zawodu na czas […] miesięcy. 
Orzeczona kara jest karą dotkliwą, jedną z najsurowszych spośród katalogu kar przewidzianych ustawą o radcach prawnych. Okolicznościami obciążającymi wymiar kary było naruszenie zasad wykonywania zawodu prowadzące w konsekwencji do utraty możliwości zaskarżenia niekorzystnego wyroku przez klienta oraz powrót Obwinionego do przewinienia dyscyplinarnego, w tym również w takiej samej postaci czynu.
Obwiniony nie był obecny na rozprawie w niniejszej sprawie, nie przedstawił wyjaśnień. Linia obrony zawarta w odpowiedzi na wniosek o ukaranie nie okazała się być skuteczną. Obwiniony nie wyraził skruchy wobec Pokrzywdzonego. Stąd, jedynymi okolicznościami świadczącymi na rzecz złagodzenia kary była okoliczność, że czyn Obwinionego nie godził w podstawowe zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, do jakich należy nakaz unikania konfliktu interesów, czy też ochrony tajemnicy zawodowej. Ponadto, brak jest przesłanek aby zasadnie twierdzić, że wniesienie apelacji w imieniu Pokrzywdzonego z pewnością doprowadziłoby do zmiany treści orzeczenia Sądu Okręgowego w P.
Z tych wszystkich względów, bacząc w sposób szczególny na dyrektywę wychowawczą i prewencyjną wymiaru kary, Sąd wymierzył Obwinionemu karę zawieszenia prawa do wykonywania zawodu. W ocenie Sądu, wymiar kary pozwala rozsądnie zakładać, że Obwiniony nie powróci do przewinienia dyscyplinarnego.
Ponadto, z uwagi na orzeczenie kary zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego Sąd orzekł również dodatkowo zakaz wykonywania patronatu, zgodnie
z dyspozycją art. 65 ust. 2b ustawy o radcach prawnych. Wobec surowości kary zawieszenia prawa do wykonywania zawodu, Sąd doszedł do przekonania, że zastosowanie przedmiotowego środka wobec Obwinionego w najkrótszym, dopuszczalnym wymiarze będzie wystarczające. Wykonanie orzeczonej kary powinno skłonić Obwinionego do zmiany postawy wobec klientów, co pozwoli należycie wykonywać obowiązki patrona.
Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 70⁶ ustawy o radcach prawnych oraz § 1 ust. 1 pkt 1) uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców prawnych z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, biorąc pod uwagę zakres czynności podjętych w postępowaniu. Sprawa została w całości rozpoznana na jednym terminie. Postępowanie dowodowe nie obejmowało zeznań świadków.
(AD)