Orzeczenie z dnia 20 lipca 2020 r. Sygn. akt: D 209/19
Orzeczenie jest prawomocne.
 
 

PRZEWODNICZĄCY:         r. pr. Igor Bąkowski
CZŁONKOWIE:             r. pr. Gerard Madejski
             r. pr. Tomasz Iwańczuk
PROTOKOLANT:                    Karolina Szymala

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu D. ([…]), obwinionemu o to, że:
1. od dnia dokonania wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym spółki Kancelaria H. Sp. z o.o. pod numerem KRS […] tj. od dnia […] r. posiada status wspólnika spółki Kancelaria H. Sp. z o.o. oraz posiada […] udziałów o łącznej wartości […] zł, a także jest prokurentem oddzielnym co wynika z wypisu z Krajowego Rejestru Sądowego NR KRS […] tj. popełnienia czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, określonego w: art. 8 ust. 1 w zw. art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych (Dz. U. 2018 poz. 2115);
2. w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej prowadzonej pod nazwą „Kancelaria Radcy Prawnego – D.” wykonywał działalność inną niż świadczenie pomocy prawnej co wynika z wypisu z CEIDG w którym jednym z przedmiotów działalności „Kancelarii Radcy Prawnego – D. jest działalność sklasyfikowana jako KOD PKD […] tj. popełniania czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, określonego w § 13 Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego przyjętego Uchwałą nr 94/K/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 13 czerwca 2015 r. w sprawie Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (dalej Regulamin) w zw. z art. 6 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych (Dz. U. 2018 poz. 2115);
 

 

 

 
Pismem z […] r. S. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą „S.” (zwany dalej także „skarżącym”) złożył do Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. („OIRP”) skargę na postępowanie radcy prawnego D., […] (zwany dalej także „obwinionym”), zarzucając mu m.in.
- naruszenie art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych polegające na świadczeniu pomocy prawnej na rzecz klientów spółki Kancelaria H. Sp. z o.o.,
- naruszenie art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych polegające na posiadaniu statusu wspólnika spółki Kancelaria H. Sp. z o.o.,
- naruszenie § 13 Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego przyjętego uchwałą Nr 94/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 13 czerwca 2015 r. polegające na wykonywaniu, w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej prowadzonej pod nazwą „Kancelaria Radcy Prawnego –  D.” działalności innej niż świadczenie pomocy prawnej.
 
Sprawa miała związek m.in. z występowaniem przez obwinionego jako pełnomocnika wierzyciela - spółki M. Sp. z o.o. - w postępowaniu egzekucyjnym przeciwko spółce W. Sp. z o.o. w którym komornik zajął wierzytelności od kilku podmiotów – które jak wskazał skarżący nie współpracują z W. Sp. z o.o. a ze skarżącym prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą „W.”.
 
Obwiniony złożył pisemne wyjaśnienia w sprawie.
 
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego wszczął dochodzenie w sprawie i po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, postawił obwinionemu zarzuty, obwiniając go o to, że:
1. od dnia dokonania wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym spółki Kancelaria H.  Sp. z o.o. pod numerem KRS […] tj. od dnia […] r. posiada status wspólnika spółki Kancelaria H. Sp. z o.o. oraz posiada […] udziałów o łącznej wartości […] zł, a także jest prokurentem oddzielnym co wynika z wypisu z Krajowego Rejestru Sądowego nr KRS […] tj. popełnienie czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, określonego w art. 8 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych;
2. w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej prowadzonej pod nazwą „Kancelaria Radcy Prawnego – D.” wykonywał działalność inną niż świadczenie pomocy prawnej co wynika z wypisu z CEiDG w którym jednym z przedmiotów działalności „Kancelarii Radcy Prawnego – D.” jest działalność sklasyfikowana jako KOD PKD […] tj. popełnienia czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, określonego w § 13 Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego przyjętego uchwałą Nr 94/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 13 czerwca 2015 r. (dalej Regulamin) w zw. z art. 6 oraz art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.
 
Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, w tym przesłuchaniu radcy prawnego D. w charakterze obwinionego, […] r., działając na podstawie art. 335 § 1 kodeksu postępowania karnego („kpk”) w związku z art. 74¹ ustawy o radcach prawnych, skierował do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego wniosek o wydanie orzeczenia i orzeczenie uzgodnionej z obwinionym kary dyscyplinarnej (dalej także jako: „Wniosek”).
 
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego wniósł we Wniosku o uznanie obwinionego winnym zarzucanego mu czynu i o orzeczenie wobec obwinionego, zgodnie z oświadczeniem zawartym w protokole przesłuchania obwinionego z dnia […] r. na podstawie art. 65 ust. 1 pkt 1 ustawy o radcach prawnych kary dyscyplinarnej upomnienia, a także zasądzenie kosztów postępowania.
 
Jak wskazał Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego w uzasadnieniu wniosku, obwiniony w trakcie przesłuchania w dniu […] r. w charakterze obwinionego przyznał się do zarzucanych mu czynów, wyraził ubolewanie nad całą zaistniałą sytuacją oraz złożył wniosek o ukaranie karą dyscyplinarną upomnienia, a także o zasądzenie od niego kosztów postępowania w wysokości […] zł.
 
Jak podkreślił Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego okoliczności popełnienia czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości, a kara o wymierzenie której wniósł obwiniony jest adekwatna do stopnia jego winy oraz społecznej szkodliwości czynu.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił i zważył, co następuje:
 
Zgodnie z Art. 70⁴ ustawy o radcach prawnych sąd dyscyplinarny nie sporządza z urzędu uzasadnienia w sprawach, w których uwzględniono wniosek rzecznika dyscyplinarnego o wydanie orzeczenia i wymierzenie uzgodnionej z obwinionym kary dyscyplinarnej bez przeprowadzenia rozprawy oraz wniosek obwinionego o wydanie orzeczenia i wymierzenie mu określonej kary dyscyplinarnej, ani w sprawach, w których wymierzono karę upomnienia.
 
W razie uwzględnienia wniosku o wydanie orzeczenia i orzeczenie uzgodnionej z obwinionym kary dyscyplinarnej w całości powyższy przepis znalazłby zastosowanie i sąd dyscyplinarny wydałby orzeczenie zgodnie z wnioskiem i nie sporządzał z urzędu uzasadnienia.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny po rozważeniu Wniosku i weryfikacji zgromadzonego materiału dowodowego pod kątem obowiązujących przepisów uznał iż Wniosek zasługuje na uwzględnienie jedynie w zakresie czynu określonego w punkcie 1.
 
W tym zakresie Sąd uznaje że Wiosek jest zasadny. Art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych zawiera zamknięty katalog form w jakich radca prawny może wykonywać swój zawód. Zgodnie z nim radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce (1) cywilnej lub jawnej, w której wspólnikami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2014 r. poz. 134, z 2015 r. poz. 1311 oraz z 2016 r. poz. 65); (2) partnerskiej, w której partnerami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej; albo (3) komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, w której komplementariuszami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.
 
Nie jest dopuszczalne wykonywanie zawodu radcy prawnego w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
 
Jako że od dnia dokonania wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym spółki Kancelaria H. Sp. z o.o. pod numerem KRS […] tj. od dnia […] r. obwiniony posiada status wspólnika spółki Kancelaria H. Sp. z o.o. oraz posiada […] udziałów o łącznej wartości […] zł, a także jest prokurentem oddzielnym co wynika z wypisu z Krajowego Rejestru Sądowego nr KRS […] uznać należy że Wniosek w tym zakresie jest zasadny ponieważ taki czyn obwinionego narusza podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, określonego w art. 8 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.
 
W zakresie tego czynu biorąc pod uwagę przyznanie się obwinionego do winy, podjęcie działań zaradczych oraz wyrażenie ubolewania z powodu nieprawidłowości swojego działania, w ocenie Sądu zasadne i wystarczające jest orzeczenie wobec obwinionego na podstawie art. 65 ust. 1 pkt 1 ustawy o radcach prawnych kary dyscyplinarnej upomnienia.
 
W zakresie czynu wskazanego w punkcie 2 Wniosku, Sąd uznał że okoliczności sprawy nie pozwalają na uznanie iż obwiniony dopuścił się popełnienia czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, określonego w § 13 Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego przyjętego uchwałą Nr 94/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 13 czerwca 2015 r. (dalej Regulamin) w zw. z art. 6 oraz art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.
 
Jak ustalono, w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej prowadzonej pod nazwą „Kancelaria Radcy Prawnego –  D.” obwiniony miał wpisaną działalność inną niż świadczenie pomocy prawnej tj. działalność sklasyfikowaną pod kodem PKD […].
 
Działalność sklasyfikowana pod kodem PKD […] zgodnie z PKD obejmuje „Pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane”, w tym:
- szkoły publiczne i niepubliczne wszystkich typów, prowadzone przez organy administracji rządowej, jednostki samorządu terytorialnego lub inne osoby prawne lub fizyczne w ramach obowiązującego sytemu oświaty i szkolnictwa wyższego,
- edukację w formach: stacjonarnej, zaocznej lub na odległość przez radio, telewizję, Internet lub drogą korespondencyjną,
- edukację prowadzoną na różnych poziomach kształcenia, włączając kształcenie specjalne oraz edukację dla dorosłych (w tym: edukację dla dorosłych wchodzącą w skład publicznych Centrów Kształcenia Ustawicznego),
- szkoły wojskowe i akademie wojskowe,
- szkoły w zakładach karnych, w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich na odpowiednich poziomach nauczania,
- pozaszkolne formy dokształcania i doskonalenia zawodowego,
- pozaszkolne formy edukacji związane głównie ze sportem i rekreacją, np. kursy gry w tenisa lub golfa itp.,
- działalność usługową wspomagającą edukację.
 
Dla oceny działania obwinionego istotne jest nie tylko to czy w CEiDG była wpisana dodatkowa działalności według PKD lecz również czy była prowadzona i w jakim faktycznie zakresie oraz czy była to działalność dopuszczalna w świetle obowiązujących radców prawnych i powszechnie przepisów.
 
§ 13 Regulaminu wskazuje wprawdzie że przedmiotem działalności kancelarii radcy prawnego oraz spółki prawniczej, której wspólnikami są radcowie prawni i adwokaci nie może być działalność inna niż świadczenie pomocy prawnej i świadczenie usług przez osoby, co do których przepisy prawa dopuszczają wspólną działalność, jednakże trzeba podkreślić, że zgodnie z § 1 ust. 1 Regulaminu określa on „szczegółowe zasady wykonywania zawodu radcy prawnego” – a nie działalności radcy prawnego w zakresie innej działalności publicznej czy prywatnej – oraz że zapisy Regulaminu należy stosować ze zrozumieniem pojęcia „kancelaria radcy prawnego” i jej postrzegania społecznego, w połączeniu i z uwzględnieniem innych przepisów dotyczących radców prawnych, przepisów o swobodzie działalności gospodarczej oraz zgodnie z ratio legis regulacji dotyczących dopuszczalnego zakresu działalności radcy prawnego w życiu zawodowym, działalności publicznej i życiu prywatnym.
 
Działalność radcy prawnego w zakresie innym niż świadczenie pomocy prawnej należy oceniać w szczególności przez pryzmat art. 11 oraz art. 25 ust. 1 KERP.
 
Art. 11 ust. 1 KERP nakazuje radcy prawnemu dbać o godność zawodu nie tylko przy wykonywaniu czynności zawodowych, ale również w działalności publicznej i w życiu prywatnym. Jak wskazano w art. 11 KERP ust. 2 naruszeniem godności zawodu radcy prawnego jest w szczególności takie postępowanie radcy prawnego, które mogłoby zdyskredytować go w opinii publicznej lub podważyć zaufanie do zawodu radcy prawnego.
 
Art. 25 ust. 1 KERP wskazuje, że radca prawny nie może zajmować się sprawami ani w jakikolwiek sposób uczestniczyć w czynnościach, które ograniczałyby jego niezależność, uwłaczały godności zawodu, podważały do niego zaufanie albo groziły naruszeniem tajemnicy zawodowej.
 
Sam KERP zakłada, że radcowie prawni mogą prowadzić inną działalność - w szczególności działalność pozostającą w związku ze świadczeniem pomocy prawnej o której mogą wręcz informować. Zgodnie z art. 31 ust. 1 KERP informowanie o wykonywaniu zawodu oraz działalności z nim związanej jest prawem radcy prawnego, a zgodnie z art. 31 ust. 3 pkt 3 KERP informacja może zawierać w szczególności dane o prowadzeniu przez radcę prawnego innej dopuszczalnej działalności pozostającej w związku ze świadczeniem pomocy prawnej.
 
Wymaga podkreślenia, że o ile w stosunku do spółek w formie których radca prawny może świadczyć pomoc prawną należy przyjąć, że zasadniczo ich przedmiot działalności powinien ograniczać się do świadczenia pomocy prawnej i możliwe jest w ten sposób swoiste „odgrodzenie” przedmiotu świadczenia pomocy prawnej przez radcę prawnego w ramach takiej spółki od działalności osobistej radcy prawnego (w tym innej działalności gospodarczej prowadzonej przez danego radcę prawnego), to w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej nie ma możliwości założenia „odrębnej jednoosobowej działalności gospodarczej” przez osobę będącą radcą prawnym.
 
Z punktu widzenia ewidencji działalności gospodarczej przedsiębiorcą jest dana osoba fizyczna (np. K.) występująca pod jednym NIP-em i REGON-em i z punktu widzenia przepisów powszechnie obowiązujących dotyczących działalności gospodarczej radca prawny nie może założyć „odrębnej jednoosobowej działalności gospodarczej” – może co najwyżej na potrzeby czy w zakresie innej działalności gospodarczej założyć np. spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością czy inną spółkę czy nabyć udziały lub przystąpić do określonej spółki.
 
Trzeba uznać, że radca prawny jako jednoosobowy przedsiębiorca podlegający wpisowi do CEiDG może prowadzić obok działalności kancelarii radcy prawnego (nie określają tej działalności jako działalność „kancelarii radcy prawnego”) działalność taką jak na przykład działalność edukacyjna, wynajem lokali, działalność związana ze sportem, zdrowiem i inne działalności o ile nie pozostają one w kolizji w szczególności z dyspozycją art. 11 oraz art. 25 ust. 1 KERP tj. nie uwłaczają godności zawodu, nie podważają zaufania do zawodu radcy prawnego czy tego konkretnego radcy prawnego prowadzącego taką działalność i nie grożą naruszeniem tajemnicy zawodowej.
 
Należy podkreślić, że działalnością dopuszczalną a wręcz promowaną i wysoce zgodną z ratio legis przepisów dotyczących działalności radców prawnych w życiu publicznym i prywatnym jest działalność edukacyjna, szkoleniowa, praca na uczelni, prowadzenie wykładów z tematyki prawniczej i pokrewnych – a właśnie takich zakresów działalności dotyczył wpis w PKD jednoosobowej działalności gospodarczej obwinionego.
 
Odnośnie działalności wpisanej obok doradztwa prawnego jako KOD PKD […], obwiniony w toku przesłuchania w charakterze obwinionego wyjaśnił że jakkolwiek ma wpisany ten PKD do działalności to nigdy nie wykonywał działalności innej niż świadczenie pomocy prawnej i zobowiązał się ponadto do zmiany wpisu w CEiDG.
 
Pomimo to Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego nie gromadząc w tym zakresie innego materiału dowodowego uznał iż działalności taka była prowadzona – cyt. z Wniosku: „wykonywał działalność inną niż świadczenie pomocy prawnej co wynika z wypisu z CEiDG” – przyjmując że fakt wpisania takiej działalności do CEiDG wraz z dosyć blankietowym przyznaniem się do winy przez obwinionego może zostać uwzględnione na potrzeby skierowania wniosku o wydanie orzeczenia i orzeczenie uzgodnionej z obwinionym kary dyscyplinarnej w trybie art. 335 § 1 kpk w związku z art. 74¹ ustawy o radcach prawnych.
 
W ocenie Sądu nawet jednak gdyby omawianą działalność faktycznie obwiniony prowadził to zasadniczo byłaby ona dopuszczalna w świetle zasad regulujących działalność radców prawnych w życiu publicznym i prywatnym.
 
W ocenie Sądu należało więc uniewinnić obwinionego od zarzutu wskazanego w punkcie 2 Wniosku.
 
O kosztach postępowania OSD orzekł na podstawie art. 70⁶ ustawy o radcach prawnych, biorąc pod uwagę czynności podjęte w postępowaniu.
 
E.R.