Orzeczenie z dnia 1 czerwca 2016 r. Sygn. akt: D 19/2016
Orzeczenie prawomocne

 
Przewodniczący: radca prawny Michał Rajski
Członkowie: radca prawny Andrzej Szmigiel
 radca prawny Rafał Ziembiński
 Protokolant: Anna Gabrysiak

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie [...] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu. T.(1), [...], obwinionej o to, że:         
w pisemnym wystąpieniu z dnia [...] roku, zagroziła skarżącemu P. wszczęciem postępowania karnego używając w powyższym piśmie słów „Co istotniejsze, Pana działanie polegające na wystawieniu faktury VAT, która nie dokumentuje rzeczywistego zdarzenia gospodarczego (czyli tzw. „faktury pustej”, stwierdzającej rzekome wykonanie świadczenia, którego w rzeczywistości nie było), tylko i wyłącznie w celu wprowadzenia w błąd innej osoby dla doprowadzenia jej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, a nie dla wykonywania zobowiązań podatkowych, stanowi przestępstwo określone w art. 271 §1 Kodeksu Karnego, co podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W związku z powyższym w imieniu mojego Mocodawcy, odmawiam spełnienia świadczenia z wystawionej przez Pana faktury, oświadczam ponownie, że nie istnieje jakiekolwiek zobowiązanie po stronie mojego Mocodawcy do spełnienia świadczenia pieniężnego na Pana rzecz oraz poddaje pod Pana rozwagę anulowanie wystawionej faktury z uwagi na przywołane wyżej sankcje z art. 62 Kodeksu karny skarbowy oraz 271 § 1 Kodeksu karnego. Ponadto, oświadczam, że dalsze kierowanie pism do mojego Mocodawcy celem spełnienia nienależnego świadczenia pieniężnego na Pana rzecz, zostanie potraktowane jako usiłowanie popełnienia przestępstwa oszustwa z art. 286 Kodeksu karnego, ze wszelkimi związanymi z tym konsekwencjami”,
tj. o czyn z art. 27 ust. 7 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w związku z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 507);
 

Uzasadnienie
 

Dnia [...] roku do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej „Sąd”) wpłynął wniosek Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej: ”Rzecznik”) o ukaranie radcy prawnego T.(1) (dalej: ”Obwiniona”), którą obwinił o  to, że:
w pisemnym wystąpieniu z dnia [...] roku, zagroziła skarżącemu P. wszczęciem postępowania karnego, tj. o czyn z art. 27 ust. 7, Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w związku z art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 637).
Dnia [...] roku Obwiniona złożyła do Sądu pismo zatytułowane „Odpowiedź na wniosek o ukaranie z wnioskiem dowodowym”, w którym odniosła się do wniosku o ukaranie oraz złożyła wnioski dowodowe. W szczególności Obwiniona podniosła, że jej wystąpienie nie było groźbą, a informacją dla Pokrzywdzonego o konsekwencjach prawnych, jakie może spowodować jego postępowanie. Co więcej, informacja ta była w ocenie Obwinionej i jej mocodawcy uzasadniona tym, że postępowanie Pokrzywdzonego przejawiające się w wystawieniu przez niego faktur na podstawie których żądał zapłaty od Mocodawcy Obwinionej za niewykonane usługi, wyczerpywało znamiona czynu określonego w art. 271 § 1 Kodeksu Karnego oraz ewentualnie art. 62 §2 Kodeksu karnego skarbowego oraz czynu określonego w art. 286 § 1 w zw. Z art. 13 §1 Kodeksu karnego co w konsekwencji spowodowało złożenie przez Obwinioną działającą w imieniu swojego mocodawcy, zawiadomienia do Prokuratury Rejonowej S. o podejrzeniu popełnienia przez Pokrzywdzonego przestępstwa.
W ocenie Obwinionej powyższe świadczy o zasadności złożonego zawiadomienia oraz świadczy o tym, że zamiarem obwinionej nie było straszenie czy grożenie obwinionemu pismem z dnia [...] roku oraz stanowiło przejaw zadośćuczynienia obowiązkowi nałożonemu w art. 304 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego.
Dnia [...] roku Okręgowy Sad Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. rozpoznał sprawę przeciwko Obwinionej. Na rozprawie  stawili się Obwiniona z obrońcą, Pokrzywdzony, Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego oraz świadek, o którego przesłuchanie wnioskowała Obwiniona.
Sąd przesłuchał Obwinioną, Pokrzywdzonego i  świadka T.(2) oraz dopuścił dowody z dokumentów zgłoszone we wniosku o ukaranie oraz odpowiedzi na wniosek o ukaranie oraz złożonych w trakcie rozprawy.
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego w trakcie rozprawy sprecyzował wniosek o ukaranie dodając do treści wniosku o ukaranie cytat użytych przez Obwinioną słów, od „co istotniejsze Pana działanie” kończące się na słowach „związanymi z tym konsekwencjami”.
W konsekwencji sprecyzowania wniosku o ukaranie przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego wniosek o ukaranie brzmi:
w pisemnym wystąpieniu z dnia [...] roku, zagroziła skarżącemu P. wszczęciem postępowania karnego używając w powyższym piśmie słów:  „Co istotniejsze, Pana działanie polegające na wystawieniu faktury VAT, które nie dokumentuje rzeczywistego zdarzenia gospodarczego (czyli tzw. „faktury pustej”, stwierdzającej rzekome wykonanie świadczenia, którego w rzeczywistości nie było), tylko i wyłącznie w celu wprowadzenia w błąd innej osoby dla doprowadzenia jej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, a nie dla wykonywania zobowiązań podatkowych, stanowi przestępstwo określone w art. 271§1 Kodeksu Karnego, co podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W związku z powyższym w imieniu mojego Mocodawcy, odmawiam spełnienia świadczenia z wystawionej przez Pana faktury, oświadczam ponownie, że nie istnieje jakiekolwiek zobowiązanie po stronie mojego Mocodawcy do spełnienia świadczenia pieniężnego ma Pana rzecz oraz poddaje pod Pana rozwagę anulowanie wystawionej faktury z uwagi na przywołane wyżej sankcje z art. 62 kodeksu karnego oraz 271§1 Kodeksu karnego. Ponadto, oświadczam, że dalsze kierowanie pism do mojego Mocodawcy celem spełnienia nienależnego świadczenia pieniężnego na Pana rzecz, zostanie potraktowane jako usiłowanie popełnienia przestępstwa oszustwa z art. 286 Kodeksu karnego, ze wszelkimi związanymi z tym konsekwencjami” tj. o czyn z art. 27 ust. 7, Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w związku z art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 637).

Na podstawie całokształtu materiału dowodowego, ujawnionego w toku rozprawy głównej, Sąd ustalił następujący stan faktyczny.
Radca prawny T.(1) świadcząc pomoc prawną na rzecz T.(2) skierowała w dniu [...] roku do Pokrzywdzonego P. pisemne wystąpienie, w którym użyła m.in. słów: „Co istotniejsze, Pana działanie polegające na wystawieniu faktury VAT, które nie dokumentuje rzeczywistego zdarzenia gospodarczego (czyli tzw. „faktury pustej”, stwierdzającej rzekome wykonanie świadczenia, którego w rzeczywistości nie było), tylko i wyłącznie w celu wprowadzenia w błąd innej osoby dla doprowadzenia jej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, a nie dla wykonywania zobowiązań podatkowych, stanowi przestępstwo określone w art. 271§1 Kodeksu Karnego, co podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W związku z powyższym w imieniu mojego Mocodawcy, odmawiam spełnienia świadczenia z wystawionej przez Pana faktury, oświadczam ponownie, że nie istnieje jakiekolwiek zobowiązanie po stronie mojego Mocodawcy do spełnienia świadczenia pieniężnego ma Pana rzecz oraz poddaje pod Pana rozwagę anulowanie wystawionej faktury z uwagi na przywołane wyżej sankcje z art. 62 kodeksu karnego oraz 271§1 Kodeksu karnego. Ponadto, oświadczam, że dalsze kierowanie pism do mojego Mocodawcy celem spełnienia nienależnego świadczenia pieniężnego na Pana rzecz, zostanie potraktowane jako usiłowanie popełnienia przestępstwa oszustwa z art. 286 Kodeksu karnego, ze wszelkimi związanymi z tym konsekwencjami”.
[...] roku Obwiniona złożyła w Prokuraturze Rejonowej S. zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez Pokrzywdzonego.
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: zawiadomienia o popełnieniu wykroczenia dyscyplinarnego z dnia [...] roku (k. [...]), pisma Obwinionej skierowanego do Pokrzywdzonego z dnia [...] roku wraz z pełnomocnictwem (k. [...]), Odpowiedzi na pismo z dnia [...] roku wraz załącznikami (k. [...]), protokołu przesłuchania świadka z dnia [...] roku (k. [...]), protokołu przesłuchania Obwinionej z dnia [...] r. (k. [...]), odpowiedzi na wniosek o ukaranie (k. [...]), przesłuchania świadka P, T.(2) oraz wyjaśnień Obwinionej złożonych w podczas rozprawy w dniu [...] roku.

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że Obwiniona dopuściła się zarzucanego jej we wniosku o ukaranie czynu.
W ocenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego analiza treści dokumentu załączonego do akt sprawy oraz zeznań Obwinionej złożonych na rozprawie wynika, że używając słów „stanowi przestępstwo określone w art. 271§1 Kodeksu Karnego, co podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. … poddaje pod Pana rozwagę anulowanie wystawionej faktury z uwagi na przywołane wyżej sankcje z art. 62 kodeksu karnego oraz 271§1 Kodeksu karnego. Ponadto, oświadczam, że dalsze kierowanie pism do mojego Mocodawcy celem spełnienia nienależnego świadczenia pieniężnego na Pana rzecz, zostanie potraktowane jako usiłowanie popełnienia przestępstwa oszustwa z art. 286 Kodeksu karnego, ze wszelkimi związanymi z tym konsekwencjami” , miało na celu skłonienie Pokrzywdzonego do zmiany jego postępowania i odstąpienia od żądania zapłaty od jej mocodawcy. Na taki zamiar Obwinionej wskazuje treść zeznań złożonych na rozprawie, gdzie Obwiniona zeznała, że zawarła powyższe twierdzenia na prośbę swojego mocodawcy, „kierując się zasadą lojalności wobec klienta”, który „liczył na to, że pismo to osiągnie skutek w postaci korekty faktur” i w przypadku, kiedy Pokrzywdzony postąpiłby zgodnie z wolą mocodawcy Obwinionej zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa nie zostało by przez Obwinioną złożone.
Przesłuchany w charakterze świadka T.(2) potwierdził, że zażądał od Obwinionej by „bardzo drastycznie zażądać od P. zakończenia nękania mnie. Pisma, które wysyłała p. Mecenas były przeze mnie wzmacniane, akceptowane”.
Pokrzywdzony zeznając na rozprawie przyznał, że skierowane do niego pismo z dnia [...] roku jakkolwiek nie wywarło zamierzonego przez Obwinioną i jej mocodawcę skutku, to spowodowało u Pokrzywdzonego obawę wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego w przypadku, jeśli nie zadośćuczyni żądaniu w piśmie tym zawartym.
Dokonując subsumpcji tak ustalonego stanu faktycznego pod normę etyczną zawartą w art. 27 ust. 7, Kodeksu Etyki Radcy Prawnego należało przeprowadzić wykładnię oświadczenia złożonego przez Obwinioną stanowiącego podstawę prowadzonego przeciwko niej postępowania dyscyplinarnego.
Sąd w pełni podziela argumentację przedstawioną przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego przedstawioną przez niego w uzasadnieniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów w zakresie wykładni ww. normy etycznej oraz przywołanych przez niego wywodów Sądu Najwyższego zawartych w wyroku Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia [...] r. [...] Lexis.pl nr [...], w którym Sąd Najwyższy dokonał szczegółowej wykładni powyższej normy etycznej, sygnalizując przy tym, że rozważenia te mają charakter bardziej uniwersalny, a nie tylko sformułowany na potrzebę konkretnego stanu faktycznego.
„- Niezależnie od stopnia konfliktu interesów charakteryzującego spór pomiędzy stroną przeciwną a stroną, którą reprezentuje radca prawny lub adwokat, profesjonalnemu pełnomocnikowi nie wolno ani pisemnie ani nawet ustnie uciekać się do groźby skierowania sprawy na drogę ścigania karnego lub dyscyplinarnego, jeśli przeciwnik procesowy strony reprezentowanej przez radcę prawnego lub adwokata nie spełni określonych żądań lub życzeń tej strony. Idzie tu więc o wypadki, w których adwokat uzależnia sporządzenie wniosku o ściganie karne lub dyscyplinarne od postulowanego przezeń, a nie akceptowanego przez stronę przeciwną, zachowania. Tego typu zachowania stanowią bowiem mniej lub bardziej zakamuflowaną formę szantażu procesowego, do którego nie może przykładać ręki radca prawny lub adwokat.
- Nie ma przy tym znaczenia dla oceny, czy zachowanie radcy prawnego lub adwokata narusza zakaz określony w art. 27 ust. 7 k.e.r.p. lub w § 16 in fine ZZEAiGZ to, czy strona przezeń reprezentowana ma rację w sporze organicznym (głównym, przy rozstrzyganiu którego udziela on pomocy prawnej) ani to, czy zachowanie przeciwnika procesowego istotnie wypełniało znamiona przestępstwa lub przewinienia dyscyplinarnego, którego wdrożenia groźba dotyczy; te ostatnie okoliczności mogą co najwyżej moderować stopień zawinienia.
- Zakaz, o którym mowa w art. 27 ust. 7 k.e.r.p. i w § 16 in fine ZZEAiGZ dotyczy zarówno gróźb wyrażonych wprost, jak i w formie zawoalowanej, ale wystarczająco czytelnej dla bezstronnego, rozsądnego odbiorcy (np. „o ile....to mój klient rozważy skierowanie sprawy do policji/prokuratury/organów ścigania”); nie ma też znaczenia, czy zawiadamiającym miałby być radca prawny lub adwokat, czy też reprezentowana przezeń strona.
- „Groźba”, o której mowa w art. 27 ust. 7 k.e.r.p. i w § 16 in fine ZZEAiGZ, nie musi, rzecz jasna, wypełniać ustawowych znamion występku stypizowanego w art. 190 § 1 Kodeksu karnego; Kodeks Etyki Radców Prawnych, jak i Zbiór Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu nie odwołują się nawet do pojęcia groźby bezprawnej w rozumieniu art. 115 § 12 Kodeksu karnego, co przemawia za poglądem, że pojęcie to ma na gruncie przepisów deontologicznych obowiązujących w tych dwóch korporacjach znaczenie autonomiczne, zbliżone bardziej do zakazu uprawiania szantażu procesowego.
Podobnie w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia
3 października 2007  r. SDI 23/2007 LEX nr 568825.
„Słusznie wobec tego oba sądy uznały, że tę groźbę spowodowała obwiniona i to nie werbalnie, lecz przez swoje zachowanie polegające na przedstawieniu tej opinii (nie mającej jakiegokolwiek znaczenia w rozpatrywanej sprawie rozwodowej) oraz wymuszaniu na pokrzywdzonym coraz większych ustępstw z jego żądań rozwodowych, nie siłą argumentów mających znaczenie w sprawie rozwodowej, lecz groźbą spowodowania przeciwko niemu postępowania karnego; to przecież obwiniona stwierdzała w czasie tych rzekomych pertraktacji, że ona nie ryzykowałaby utratą prawa wykonywania zawodu.”
Sąd nie dał wiary obwinionej, że twierdzenia zawarte w piśmie dnia [...] skierowane do Pokrzywdzonego miały na celu poinformowanie go o zamiarze jej mocodawcy skierowania zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa oraz, że było ono przejawem realizacji społecznego obowiązku zawiadomienia o podejrzeniu przestępstwa zawartego w art. 304 §1 Kodeksu Karnego. Także twierdzenia Obwinionej zawarte w piśmie obwinionej z dnia [...] roku, że w momencie kierowania do Pokrzywdzonego pisma z dnia [...] roku „decyzja o stosownym zawiadomieniu właściwych organów o popełnieniu przestępstwa była już podjęta przez mojego Mocodawcę...” oraz „Nie miało miejsce rozważanie czy takie postępowanie zostanie podjęte czy jednak nie..” nie zostały potraktowane jako wiarygodne w świetle wyjaśnień złożonych przez Obwinioną na rozprawie przed Sądem.
Uznając winę Obwinionej w zakresie objętym zarzutem z wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego OSD, mając na uwadze zawiniony charakter popełnionego przewinienia dyscyplinarnego uznał, że adekwatne będzie orzeczenie wobec obwinionej kary nagany. Wymierzona kara jest uzasadniona stopniem winy i charakterem dokonanego naruszenia. Sąd Dyscyplinarny uznał, że kara nagany będzie w pełni adekwatna do popełnionego czynu. Sąd ustalając jej wysokość miał na uwadze jej celowość, tj. okoliczność, iż stanowić będzie dla Obwinionej represję, która powinna w przyszłości skutkować dbałością o to by spełniając oczekiwania klienta nie łamała norm etycznych obowiązujących radcę prawnego w kwestii formułowania pism procesowych.
O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 70(6) ustawy o radcach prawnych, biorąc pod uwagę czynności podjęte w postępowaniu.
(jk)