Orzeczenie z dnia 19 października 2016 r. Sygn. akt: D 31/2016
Orzeczenie prawomocne

Przewodniczący : radca prawny Robert Karpiński
Członkowie: radca prawny Andrzej Szmigiel
 radca prawny Krzysztof Jacek Woś
 Protokolant: Ewa Kostrzeńska

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie [...] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu. H. (1), [...], obwinionej o to, że:
 

 
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej: „Rzecznik”) wniósł w dniu [...] r. do tutejszego Sądu wniosek (sygn. akt [...]) o ukaranie r.pr. H. (1), (dalej: „Obwiniona”), wpisanej na listę radców prawnych pod nr.: [...], zarzucając nienależyte wykonywanie zawodu radcy prawnego polegające na tym, że:

Obwiniona wniosła odpowiedź na wniosek o ukaranie, pismem z dnia [...] r. W odpowiedzi, Obwiniona wyjaśniła, że sformułowania użyte w pismach procesowych, przytoczone w zarzutach, były w pełni zasadne pozostając w bezpośrednim związku z przedmiotem spraw sądowych. Kondycja [...] oraz o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka, ma istotne znaczenie. Ponadto, Obwiniona wskazała, że konsultowała kwestię potencjalnej [...] P. (dalej: „Pokrzywdzony”) z bratem, który jest profesorem nauk [...] w zakresie [...] . Konsultacje te potwierdziły, że w wielu przypadkach stwierdzonych naukowo [...]. Dalej, Obwiniona podniosła, że wbrew stanowisku Rzecznika, S.  posiada kontakt z Pokrzywdzonym, spotyka się z nim na uroczystościach i zebraniach szkolnych, posiada wiedzę na temat zachowań Pokrzywdzonego z relacji dziecka. Dalej, wywiedziono, że Pokrzywdzony cofnął apelację od postanowienia zapadłego w sprawie o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka. Wreszcie, z dokumentacji [...], załączonej do pisma Pokrzywdzonego z [...] r. wynika, że Pokrzywdzony [...].
 
Na podstawie całokształtu materiału dowodowego, ujawnionego w toku rozprawy głównej, Sąd ustalił następujący stan faktyczny.
Obwiniona, świadcząc pomoc prawną na rzecz S. w formie zastępstwa procesowego w sprawach z udziałem Pokrzywdzonego, dopuściła się następujących czynów: 

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w sprawie na podstawie wyjaśnień Obwinionej, zeznań Pokrzywdzonego złożonych w charakterze świadka oraz dokumentów znajdujących się w aktach sprawy na kartach: [...].
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd doszedł do przekonania, że zarzuty stawiane Obwinionej w zakresie popełnienia czynów sprzecznych z art. 6 ust. 2 oraz 27 ust. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, są zasadne i znajdują oparcie w materiale dowodowym.
Sąd wziął pod rozwagę treść dokumentów dopuszczonych, jako dowód w sprawie. Sąd dał wiarę wszystkim tym dokumentom, ponieważ nie znalazł podstaw by kwestionować ich wiarygodność. Obwiniona nie kwestionowała wiarygodności dokumentów.
Sąd zważył również na wyjaśnienia Obwinionej oraz zeznania złożone przez Pokrzywdzonego, które były logiczne, spójne zarówno wewnętrznie, jak i z dokumentami. Za wiarygodnością zeznań Pokrzywdzonego świadczył dodatkowo sposób składania zeznań. Pokrzywdzony przejawiał, w trakcie składania zeznań, silne zaangażowanie w sprawy swojego dziecka. Emocjonalne reakcje na zadawane pytania wskazywały na spontaniczność Pokrzywdzonego.
Fakty świadczenia pomocy prawnej przez Obwinioną na rzecz S. w postępowaniach z udziałem Pokrzywdzonego oraz sformułowania przez Obwinioną w pismach wniesionych w rzeczonych sprawach, wypowiedzi objętych zarzutami, nie budziły wątpliwości. Powyższe znalazło potwierdzenie przede wszystkim w kopii pism procesowych, dołączonych do akt sprawy (k. [...]). Ponadto, Obwiniona nie kwestionowała wierności kopii pism dołączonych do akt sprawy,  które to pisma zostały powołane w treści zarzutów. Obrona Obwinionej opierała się na wykazywaniu rzeczowej potrzeby posłużenia się kwestionowanymi sformułowaniami oraz istnienia podstaw dla tychże sformułowań.
W świetle powyższego, ocena zasadności zarzutów postawionych we wniosku o ukaranie wymagała oceny ustalonych czynów przez pryzmat zasad deontologii zawodu radcy prawnego.
Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, radca prawny przy wykonywaniu czynności zawodowych korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przepisami prawa i rzeczową potrzebą. Powyższa, ustawowa regulacja znalazła swoje odzwierciedlenie w art. 27 ust. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
Sprawy sądowe, w których Obwiniona posłużyła się zakwestionowanymi sformułowaniami, stanowiły sprawy cywilne z zakresu prawa rodzinnego. Charakterystyka tego typu spraw może wymagać in casu, podniesienia twierdzeń i dowodów dotyczących [...] jednego z uczestników. Pojawienie się takiej potrzeby w toku postępowania rodzi korespondujący z nią obowiązek po stronie radcy prawnego, którego działania powinny zmierzać do realizacji interesu klienta.
Jednakże, w takim wypadku nie można tracić z pola widzenia, że odwoływanie się do [...] uczestnika w toku postępowania sądowego jest zjawiskiem wyjątkowym, wymagającym szczególnej uwagi i ostrożności. Niezwykle łatwo jest bowiem, w tego typu sytuacji, posłużyć się wypowiedzią krzywdzącą dla innego uczestnika, przekraczającą granice wolności słowa gwarantowanej radcom prawnym jako zawodowym pełnomocnikom. Stąd, wypowiedzi tego rodzaju powinny być oparte na solidnych podstawach. Natomiast, w przypadku nieznajomości takich podstaw przez radcę prawnego, wymagane jest zdystansowanie się pełnomocnika do twierdzeń zawieranych w piśmie sądowym w zastępstwie klienta.
Przechodząc na grunt sprawy zważyć należało przede wszystkim, że Obwiniona odniosła się w swoich wypowiedziach do [...] Pokrzywdzonego. Przy tym, istotną okolicznością jest fakt, że Pokrzywdzony [...], w określonym czasie, [...]. Pokrzywdzony przeszedł [...], pozostawiający za sobą pewne [...] bądź nawet [...] o różnym [...]. 
Wobec powyższego, Obwiniona, niewykazująca posiadania niezbędnej wiedzy [...], nie powinna samodzielnie formułować wypowiedzi dotyczących [...]Pokrzywdzonego, wykraczających poza wierne powoływanie się na dostępne jej i wiarygodne [...].
W toku rozprawy głównej nie zostały ujawnione dowody wskazujące na zdolność Obwinionej do zdiagnozowania i [...]Pokrzywdzonego. Ponadto, nie zostały ujawnione dowody na okoliczność posiadania przez Obwinioną [...], na której oparła swoje twierdzenia. Za [...] taka nie można było uznać konsultacji bratem, H1. Z treści bowiem oświadczenia H2. (k. [...]) wynika, że konsultacja nie została oparta o badanie osoby Pokrzywdzonego bądź jego [...]. Zupełnie abstrakcyjna, akademicka  wiedza nie może stanowić podstawy dla formułowania wypowiedzi ocennych zwłaszcza wobec [...] osoby, która [...]oraz [...]. 
Dalej, również przekazywanie Obwinionej przez klienta, informacji o [...] Pokrzywdzonego oraz jej ewentualnej dziedziczności nie uprawnia do tak kategorycznych wypowiedzi, jakie znalazły się w pismach wymienionych w zarzutach wniosku o ukaranie. Skoro klient Obwinionej twierdził, że posiada wiedzę w powyższym zakresie, Obwiniona powinna zdystansować się poprzez wyraźne zaznaczenie w pismach, że wypowiedzi dotyczące stanu zdrowia Pokrzywdzonego są oparte wyłącznie na informacjach przekazanych przez klienta. Potrzebie takiego zdystansowania, Obwiniona nie sprostała.
Zważyć przy tym należało również na to, że poruszenie kwestii [...] Pokrzywdzonego w chwili prowadzenia spraw związanych z wychowywaniem przez niego dziecka zostało odebrane rzez Pokrzywdzonego jako krzywdzące.
Z tych wszystkich względów, Sąd uznał, że Obwiniona dopuściła się naruszenia granicy wolności słowa będącej jedną z zasad wykonywania zawodu radcy prawnego. Fakt popełnienia deliktu dyscyplinarnego, jego okoliczności oraz wina Obwinionej nie budziły wątpliwości Sądu. 
Wymierzając Obwinionej karę upomnienia za każde z przewinień, Sąd wziął pod uwagę, że naruszenie zasad etyki nie dotyczyło podstawowych zasad wykonywania zawodu. Daje temu wyraz art. 70 ust. 1 i 2 ustawy o radcach prawnych przewidując krótsze terminy, które wyłączają możliwość wszczęcia i prowadzenia postępowania oraz przedawnienie karalności, dla przewinień godzących w wolność słowa i pisma przy wykonywaniu czynności zawodowych.
W toku rozprawy głównej nie zostały ujawnione okoliczności świadczące o wyrządzeniu przez czyny Obwinionej szkody wykraczającej poza poczucie krzywdy, jakiego niewątpliwie doznał Pokrzywdzony. Zważyć należało na brak dowodu na to, że Sądy meriti orzekające w sprawach, w których Obwiniona złożyła pisma zawierające niewłaściwe wypowiedzi, oparły jakiekolwiek rozstrzygnięcia o treści leżące u podstaw niniejszego postępowania. Stąd, krąg podmiotów pokrzywdzonych działaniem Obwinionej jest ograniczony do osoby Pokrzywdzonego oraz samorządu radców prawnych.
Ponadto, należało również wziąć pod rozwagę fakt, że zakwestionowane wypowiedzi Obwinionej zostały użyte w interesie jej klienta.
Sąd zważył także na okoliczność, że Obwiniona przeprowadziła konsultacje z osobą biegłą w [...]. Powyższe nie stanowiło okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności dyscyplinarnej. Tym niemniej, powyższe zachowanie wskazuje na podjęcie aktów staranności przez Obwinioną. 
Przedstawione wyżej okoliczności przemawiały za złagodzeniem wymiaru kary.
Dlatego, bacząc również na dyrektywę wychowawczą i prewencyjną wymiaru kary, Sąd wymierzył Obwinionej karę upomnienia za każdy z czynów. Sąd uznał, że orzeczona kara jest karą adekwatną do popełnionego czynu, jego skutków oraz okoliczności popełnienia.
W ocenie Sądu, kara upomnienia jest karą dotkliwą w stopniu pozwalającym  zakładać, że nie nastąpi powrót Obwinionej do tego samego typu przewinienia w dalszym ciągu wykonywania zawodu. Powyższe odpowiada interesowi samorządu radców prawnych, a jednocześnie stanowić będzie również realne zadośćuczynienie naruszonemu poczuciu zaufania do zawodu radcy prawnego oraz krzywdy Pokrzywdzonego.
Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 70⁶ ustawy o radcach prawnych oraz § 1 ust. 1 pkt 1) uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców prawnych z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, biorąc pod uwagę zakres czynności podjętych w postępowaniu.
(jk)