Orzeczenie z dnia 18 kwietnia 2018 r. Sygn. akt: D 69/17
orzeczenie D 69/17 jest prawomocne
WSD orzeczeniem z dnia 29 listopada 2028 r. sygn. WO-136/18 oraz z dnia 28 lipca 2021 r. sygn. WO-73/20 zmienił  pkt 1 w ten sposób, że Obwiniona została uniewinniona; zmienił pkt 2 w ten sposób, że Obwiniona została uniewinniona; pkt 3 został uchylony

 

PRZEWODNICZĄCY: r. pr. Marzena Okła-Anuszewska
CZŁONKOWIE: r. pr. Andrzej Szmigiel
r. pr. Gerard Madejski
PROTOKOLANT: Karolina Szymala

           
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu P.(1), […], obwinionej o to, że:

 
W dniu […] r. do Okręgowej Izby Radców prawnych w W. wpłynęła skarga radcy prawnego S. (dalej także: „Skarżący”) na zachowanie radcy prawnego P.(1) (dalej także: „Obwiniona”).
 
W skardze tej zarzucił  Obwinionej, że […] r. wysłała skargę (maila) do Ministerstwa Sprawiedliwości, w której zawarła treści pomawiające go. Nadto Skarżący podniósł, że Obwiniona składała wnioski w Sądzie Rejonowym w P. domagając się wyłączenia sędziów wskazując, że „radca prawny S. ma w kieszeni wszystkich sędziów Sądu Rejonowego w P.” W ocenie Skarżącego, Obwiniona nie tylko pomawia go, ale rozpowszechniając takie nieprawdziwe informacje, uderza w środowisko zarówno radców prawnych, jak i sędziów.
 
W dniu […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego radca prawny K. (dalej także: „ZRD”), po otrzymaniu pisemnych wyjaśnień Obwinionej wszczął dochodzenie w sprawie, a w wyniku przeprowadzonych czynności, w tym przesłuchaniu w charakterze świadka Skarżącego i Obwinionej, zgromadzeniu licznych dowodów w postaci dokumentów, zarzucił Obwinionej popełnienie czynów sprzecznych z zasadami etycznymi radców prawnych i skierował do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego (dalej także: „OSD”) wniosek o ukaranie, w którym zarzucił Obwinionej dopuszczenie się przewinień dyscyplinarnych stypizowanych w art. 38 ust. 1 i art. 50 Kodeks Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. (dalej także: „KERP”) w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 233 ze zm.), dalej także „RadcPrU”, poprzez:
 

 
W dniu […] r. odbyła się rozprawa przed Okręgowym Sądem Dyscyplinarnym, po jej przeprowadzeniu, Sąd uznał Obwinioną winną zarzucanych jej wnioskiem o ukaranie czynów.
 
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
 
Wniosek o wyłączenie sędziów
 
Obwiniona pismem z dnia […] r. (data wpływu do Sądu […] r.) złożyła do Prezesa Sądu Okręgowego w W. wniosek o przekazanie sprawy z oskarżenia prywatnego P.(2) (jej klienta) przeciwko Skarżącemu (sygn. akt  […]) do innego sądu ewentualnie wyłączenie sędziego SR N. i sędziów wydziału karnego Sądu Rejonowego w P.. Na dzień […] r. był wyznaczony termin posiedzenia w sprawie. We wniosku tym Obwiniona zarzuciła Sędziemu SR N. m.in. faworyzowanie oskarżonego radcy prawnego (S.), który jest znany Pani Sędzi, gdyż od […] r. uprawia zawód r.pr. na terenie działania Sądu Rejonowego w P. i nie kryje się z tym, iż „ma układy w Sądzie Rejonowym w P.”. Nadto Obwiniona we wniosku wskazała, że Skarżący pozostaje w bliskim stosunku z Sędziami SR w P. w tym z Prezesem tegoż Sądu (k. […]-[…]).
 
W odpowiedzi na wniosek o ukaranie z […] r. Obwiniona potwierdziła treść złożonego przez siebie wniosku z […] r., podtrzymała swoje zarzuty wobec Skarżącego i wyjaśniła, że zasygnalizowanie tej okoliczności („układów” Skarżącego w SR –przyp. OSD) było ze wszech miar potrzebne, uzasadnione oraz zgodne z zasadą lojalności i koleżeństwa wobec członków samorządu radców prawnych rzetelnie i uczciwie wykonujących swój zawód (k. […]).
 
Treść wniosku Obwinionej z […] r., także wobec zeznań Obwinionej na rozprawie w dniu […] r. (k. […]) nie budziła jakichkolwiek wątpliwości OSD.
 
Mail do Ministra Sprawiedliwości
 
Obwiniona […] r. skierowała do Ministra Sprawiedliwości wiadomość mailową, w której to wiadomości wskazała, że zauważyła na tablicy ogłoszeń Sądu Rejonowego w P. informację o udzielaniu darmowej pomocy prawnej z numerem telefonu komórkowego Skarżącego – […]. Podniosła, że wobec Skarżącego były i są prowadzone sprawy dyscyplinarne, jak również, że w sprawach Skarżącego są prowadzone sprawy karne. Obwiniona wskazała, że zezwolenie na umieszczenie takiej informacji w Sądzie stanowi „rekomendację” Sądu dla osoby radcy prawnego S. i wystąpiła o wyjaśnienie przyczyn umieszczenia takiego ogłoszenia (k. […] i […]).
 
Na wiadomość mailową Obwinionej udzieliła odpowiedzi Prezes Sądu Rejonowego w P. w dniu […] r. wskazując, że Sąd Rejonowy nie był poinformowany, że Pan radca prawny S. został zawieszony w wykonywaniu zawodu albo toczą się przeciwko niemu sprawy dyscyplinarne lub inne. Również żaden z interesantów Sądu nigdy nie zgłosił żadnych zastrzeżeń co do pracy radcy prawnego, na plakacie nie występowało jego nazwisko. (k. […]).
 
Obwiniona w swoich pisemnych wyjaśnieniach (k.[…]), odpowiedzi na wniosek o ukaranie (k. […]), potwierdziła treść przedmiotowej wiadomości mailowej. Treść wiadomości mailowej Obwinionej z […] r., także wobec powtórzenia przez Obwinioną zawartych w niej twierdzeń w zeznaniach na rozprawie w dniu […] r. (k. […]), nie budziła jakichkolwiek wątpliwości OSD.
 
Postępowania dyscyplinarne w sprawie Skarżącego

Sąd z urzędu ustalił, że do dnia […] r. (data maila do Ministra Sprawiedliwości) Skarżącemu nie postawiono zarzutów w postępowaniu dyscyplinarnym, a tylko w takiej sytuacji można by mówić o prowadzeniu przeciwko radcy prawnemu postępowania dyscyplinarnego przez Sądem Dyscyplinarnym.
 
Postępowanie nie wykazało również, by wobec Skarżącego toczyło się postępowanie karne, poza sprawą z prywatnego aktu oskarżenia klienta  Obwinionej. Nie można uznać, by oznaczało to, że radca prawny jest oskarżonym w rozumieniu przepisów karnych, a taki wydźwięk miały Pisma Obwinionej.
 
Pomiędzy Obwinioną a Skarżącym istnieje ostry spór, który nie ma charakteru li tylko zawodowego. Obwiniona traktuje Skarżącego jako osobistego wroga i przypisuje mu szereg negatywnych cech, a nawet działań o charakterze przestępczym, bez jakiegokolwiek dowodu, czego potwierdzeniem są jej zeznania złożone na rozprawie […] r. (k. […]).
 
Sąd zważył, co następuje:
 
W sprawie nie było wątpliwości, że wniosek o wyłączenie sędziów z […] r. i mail z […] r. (łącznie dalej nazywane także: „Pismami) były autorstwa Obwinionej. Ocenie OSD podlegało to, czy Obwiniona przekroczyła w tych Pismach dozwolone granice. Zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy, pozwala uznać, że wina Obwinionej w niniejszej sprawie, w zakresie czynów wskazanych w punktach 1-2 orzeczenia, nie budzi wątpliwości.
 
Jednym z podstawowych obowiązków radcy prawnego jest takie formułowanie wypowiedzi i pism w ramach wykonywania czynności zawodowych, by nie naruszały one przepisów prawa i wymogu rzeczowości. Zasada ta wynika z art. 11 ust. 1 RadPrU. Radca prawny za nadużycie tej wolności, czyli za dopuszczenie się przy wykonywaniu czynności zawodowych naruszenia w mowie lub piśmie przepisów prawa lub rzeczowej potrzeby, ponosi zgodnie z art. 64 ust. 1 pkt 1 RadcPrU – odpowiedzialność dyscyplinarną. Obowiązek przewidziany w art. 11 ust. 1 RadcPrU został wprost wskazany również w art. 38 ust. 1 KERP, zgodnie z którym Radca prawny, korzystając przy wykonywaniu zawodu z wolności słowa i pisma, nie może przekraczać granic określonych przepisami prawa i rzeczową potrzebą.
 
Szczególne obowiązki spoczywają na radcy prawnym w zakresie relacji z innymi radcami, w tym obowiązku lojalności i koleżeństwa – zgodnie z art. 50 ust. 1 KERP. 
 
Obowiązek wynikający ze wskazanych regulacji jest konsekwencją szczególnego charakteru i funkcji radcy prawnego oraz istoty (celów) pomocy prawnej świadczonej przez radców prawnych, a z drugiej – stanowi gwarancję prawidłowego wykonywania tej profesji i realizacji celów pomocy prawnej. A zatem, oceniające w konkretnej sprawie, czy doszło do naruszenia ww. obowiązków, konieczne jest uwzględnienie: (1) charakteru zawodu radcy prawnego jako zawodu zaufania publicznego (radcom prawnym powierzona jest istotna funkcja w ramach wymiaru sprawiedliwości – radca prawny pełniąc szczególną rolę, służy interesom sprawiedliwości jak również tym, których prawa i wolności zostały mu powierzone w celu ochrony – z Preambuły do KERP), a także (2) celów pomocy prawnej – Pomoc prawna świadczona przez radcę prawnego ma na celu ochronę prawną interesów podmiotów, na których rzecz jest wykonywana – art. 2 RadcPrU, (3) obowiązku wykonywania  czynności zawodowych rzetelnie i uczciwie, zgodnie z prawem, zasadami etyki zawodowej oraz dobrymi obyczajami - art. 6 ust. 1 KERP, (4) obowiązku dbania o godność zawodu nie tylko podczas wykonywania czynności zawodowych – art. 11 ust. 1 KERP.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ocenił działalność Obwinionej zaprezentowaną w Pismach uwzględniając te cztery wyżej wymienione aspekty.
 
Analizując wskazaną wyżej wypowiedź pisemną Obwinionej (wniosek z […] r.) została zawarta w piśmie, które Obwiniona złożyła w sprawie, w której zajmowała się świadczeniem pomocy prawnej na rzecz swojego klienta P.(2). Bardzo poważnych zarzutów pod adresem zarówno sędziów SR w P., jak i Skarżącego zawartych w tymże piśmie, niepopartych jakimikolwiek dowodami, nie można uznać za podnoszenie ich w interesie klienta. Złożenie wniosku o wyłączenie sędziów tuż przed wyznaczoną rozprawą spowodować mogło odroczenie terminu, jednak nie mogło ono finalnie przynieść korzyści dla klienta Obwinionej, jeżeli nie było poparte dowodami. Przekroczenie dopuszczalnej swobody wypowiedzi jedynie doprowadziło do obrażenia Skarżącego i przyczynić się mogło do eskalacji konfliktu pomiędzy klientem Obwinionej a Skarżącym.
 
OSD dokonując oceny, czy działania Obwinionej - użyte przez nią sformułowania, były rzeczywiście konieczne i rzeczowe dla zapewnienia przedmiotowej ochrony klienta. Wynik przeprowadzonej oceny wskazuje jednoznacznie, że żadną miarą nie można uznać, by informacje i sformułowania mieściły się w ramach rzeczowej potrzeby. Nie sposób uznać, by którakolwiek z cytowanych wyżej wypowiedzi Obwinionej była podyktowana koniecznością uzasadnienia wniosku o wyłączenie z rozpoznawania sprawy wszystkich sędziów SR w P. i by zmierzała do wywołania pozytywnych skutków dla klienta. Inkryminowane sformułowania zmierzały bowiem do znieważenia lub/i zniesławienia innego radcy prawnego – S.. Obwiniona uważała, że formułując wniosek, w którym wskazała, że Skarżący nie kryje się z tym, iż „ma układy w Sądzie Rejonowym w P.”, wywoła pożądany przez siebie efekt, a więc w sposób w pełni świadomy, nie mając jakichkolwiek dowodów, podważała kompetencje zarówno zawodowe, jak i moralne Skarżącego. Nie można uznać, by takie działania korzystały z ochrony prawnej, tj. by były podyktowane rzeczową potrzebą zabezpieczenia interesów klienta. Obwiniona de facto wskazała, że Skarżący dopuścił się czynów zabronionych kodeksem karnym.
 
Sąd Najwyższy w wyroku z […] r., sygn. akt […] (Legalis nr […]) słusznie zauważył: forma wypowiedzi  nie może być drastyczna; powinny ją cechować umiar i oględność. Bez wątpienia radca prawny podczas realizacji swego podstawowego zadania, jakim jest obrona interesów klienta, dzięki przyznanemu mu immunitetowi może powiedzieć wszystko, co uważa za ważne i potrzebne, aby osiągnąć cel swoich działań. Ale tenże radca prawny podlega ograniczeniom w wolności mówienia tego, co powyższemu celowi nie służy, a narusza, bez rzeczowej potrzeby, dobra osobiste jakichkolwiek osób, także innych radców prawnych.
 
Wolność wypowiedzi radcy prawnego ograniczona jest przez potrzebę zachowania podwyższonego poziomu kultury wypowiedzi, która wypływa w równej mierze z dobrych obyczajów, jak też zwyczajnej przyzwoitości oraz niezbędnych manier, których radca prawny obowiązany jest przestrzegać w każdej sytuacji, szczególnie zaś gdy występuje przed organami władzy sądowniczej. Obwiniona w Pismach, bez wątpienia, podwyższoną kulturą wypowiedzi się nie wykazała.
 
Użyte przez Obwinioną sformułowania są, w ocenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego, niedopuszczalne, gdyż radcę prawnego cechować winna nienaganna kultura osobista i kultura słowa, ale i gruntowne zbadanie podstaw swoich twierdzeń, szczególnie gdy przybierają one formę oczywistych zarzutów i to wskazujących na popełnienie przestępstwa. Tylko taka postawa zapewnić może zapewnić pozytywną ocenę samorządu radcowskiego i jej członków. Odmienna, a taką zaprezentowała Obwiniona w swoim Pismach, podważa zaufanie do zawodu radcy prawnego jako zawodu zaufania publicznego.
 
OSD zauważył także, że o ile w sytuacji, gdy radca prawna w swoich słownych wypowiedziach dopuszczałby się naruszenia wolności słowa np. na sali sądowej czy podczas pełnych emocji i napięć negocjacji, a jego działanie było podyktowane reakcją na bezpośrednie, gwałtowne działanie interlokutora, można by doszukiwać się okoliczności łagodzących czy w ogóle wyłączających odpowiedzialność. Natomiast Obwiniona miała pełną możliwość „utemperowania” swojego, może nawet uzasadnionego, krytycznego stosunku do Skarżącego.
 
Jest przy tym oczywiste, że forma pisemna wypowiedzi ze swojej natury jest bardziej staranna a do pisemnych wypowiedzi stosuje się wyższe kryteria dbałości o poprawność w formie i treści, niż w stosunku do wypowiedzi ustnych. Nie można więc oceniając sformułowania zawarte w Pismach Obwinionej zastosować niższych wymagań. Pisma Obwinionej zapewne były czytane przed ich wysłaniem, były też przemyślane, a więc sporządzane z pełną świadomością, że zawarte w nich treści mogą obrazić osoby, o których one traktują. Inna ocena, przyjmując pewien oczywisty poziom intelektualny każdego radcy prawnego, nie może być im przyznana.
 
Preambuła Kodeksu Etyki Radcy Prawnego przypomina, że wykonywanie zawodu nakłada na radcę prawnego obowiązki o charakterze prawnym i etycznym. Obwiniona radca prawny w swoich Pismach, ten obowiązek naruszyła, stąd wymierzenie jej kary okazało się konieczne, szczególnie, że takie zachowanie nie było zachowaniem, za które Obwiniona wyraziłaby skruchę albo też podjęła jakiekolwiek czynności w postaci przeproszenia Skarżącego, który słusznie mógł czuć się urażony jej zachowaniem.
 
Odnosząc się do kwalifikacji prawnej czynu należy zauważyć, że zgodnie z art. 64. ust. 1 pkt. 2 RadcPrU radca prawny i aplikant radcowski podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za czyny sprzeczne ze ślubowaniem radcowskim lub z zasadami etyki radcy prawnego. Zgodnie z art. 6 ust. 1 KERP radca prawny jest obowiązany wykonywać czynności zawodowe rzetelnie i uczciwie, zgodnie z prawem, zasadami etyki zawodowej, w tym lojalnością wobec innych radców prawnych oraz dobrymi obyczajami. Wobec naruszenia przez Obwinionej obowiązku rzeczowości i lojalności Sąd uznał ją za winną zarzucanych jej czynów.
 
W zakresie wymierzonej kary Sąd wziął pod uwagę stopień winy Obwinionej, okoliczności popełnienia czynów, stopień ich szkodliwości oraz zachowanie po ich popełnieniu i uznał, że adekwatną karą wymierzoną Obwinionej będzie kara nagany orzeczona na podstawie art. 64 ust. 1 w zw. z art. 65 ust. 1 pkt 2 RadcPrU, natomiast kara łączna została wymierzona w oparciu o przepis art. 65¹ ust. 1 RadcPrU.
 
Wymierzona kara pozwala w ocenie Sądu dobrze spełnić funkcje prewencyjne kary – zapobiegać popełnianiu tego typu przewinień w przyszłości i jest adekwatna do stopnia winy Obwinionej.
 
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 70⁶ ust. 2 ustawy o radcach prawnych. Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak w sentencji wyroku.
 
(WK)