Orzeczenie z dnia 18 grudnia 2019 r. Sygn. akt: D 138/19
Orzeczenie jest nieprawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY:     r. pr. Paulina Sibilska
CZŁONKOWIE:           r. pr. Michał Rajski
r. pr. Bogdan Sanowski
PROTOKOLANT:          Karolina Szymala

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu W., […], obwinionej o to, że:

 

 

 

 
Wnioskiem z dnia […] r. Rzecznik Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej „Rzecznik Dyscyplinarny”) wniósł do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej „Sąd”) o ukaranie radcy prawnego W., wpisanej na listę radców prawnych pod nr […] (dalej „obwiniona”) zarzucając jej to, że:

 
Obrońca obwinionej złożył odpowiedź na wniosek o ukaranie wnosząc o uniewinnienie obwinionej od stawianych zarzutów.
 
Sąd rozpoznał wniosek o ukaranie na rozprawie w dniu […] r. W tym dniu o godzinie […] Sąd rozpoznawał także wniosek o ukaranie obwinionej w sprawie […]. Obwiniona o […], czyli dwie minuty przed planowanym rozpoczęciem rozprawy, przesłała do Sądu e-mail z informacją, że nie stawi się na rozprawie i wnosi o jej odroczenie (k. […]). Sąd mając na uwadze stawienie się na rozprawie obrońcy obwinionej oraz okoliczność, że w postępowaniu dyscyplinarnym obwiniona nie ma obowiązku uczestniczenia w rozprawach, jest to jej prawo, a nie obowiązek, uznał, że niestawiennictwo obwinionej nie stanowi przeszkody do prowadzenia postępowania. Sąd decydując się na przeprowadzenie sprawy miał na uwadze zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym złożoną odpowiedź na wniosek o ukaranie, który w jego ocenie pozwalał na rozstrzygnięcie sprawy na podstawie art. 68³ ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tj. Dz.U. z 2018 poz. 2115 ze zm.). Ponadto Sąd wziął także pod uwagę wcześniejszą postawę obwinionej, która na etapie postępowania przygotowawczego odmówiła składania wyjaśnień oraz okoliczność, że za analogiczne czyny obwiniona była już karana przez tutejszy Sąd. W ocenie Sądu, nie umniejszając powadze sytuacji w jakiej znalazła się obwiniona, obwiniona wykazała się opieszałością w podjęciu inicjatywy w przedmiocie wniosku o odroczenie rozprawy. Sąd nie ma wątpliwości, że o niemożności stawienia się o godzinie […] w W. obwiniona widziała co najmniej kilka godzin przed rozpoczęciem rozprawy. Umówienie i udanie się na wizytę lekarską zajmuje trochę czasu, podobnie jak pokonanie drogi z S. (miejsce zamieszkania obwinionej) do siedziby Sądu. W ocenie Sądu zgłoszenie przez obwinioną wniosku o odroczenie rozprawy niedługo przed jej rozpoczęciem stanowi przejaw instrumentalnego traktowania prawa do obrony, zmierzającego do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania dyscyplinarnego, co w konsekwencji może doprowadzić do przedawnienia karalności zarzucanych obwinionej czynu. Mając na uwadze powyższe Sąd nie znalazł podstaw do wstrzymania rozpoznania sprawy w dniu […] r.
 
W podsumowaniu wyników postępowania Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego podtrzymała wniosek o ukaranie obwinionej i wymierzenie przez Sąd kary za poszczególne delikty dyscyplinarne według uznania Sądu. Obrońca obwinionej wniósł o uniewinnienie.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił, co następuje:
 
Obwiniona współpracowała z P., w okresie co najmniej od […] r. do […] r. na podstawie umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego z dnia […] r., a następnie także na podstawie umowy o pracę z dnia […] r. P. od […] r. świadczył usługi polegające głównie na dochodzeniu na zlecenie należności płatniczych. Do obowiązków obwinionej należało świadczenie pomocy prawej na rzecz P., której zakres został określony w § 1 ust. 2 umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego.
dowód: umowa o świadczenie usług doradztwa prawnego z dnia […] r. - k. […]-[…], umowa o pracę z dnia […] r. - k. […], informacja dotycząca działalności P. […]
 
B. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą „B.” […] (dalej „pokrzywdzony”) zawarł w dniu […] r. z P. umowę nr […] o windykację należności (dalej „umowa”) od A. W dniu […] r. pokrzywdzony udzielił P. pełnomocnictwa do dokonywania w jego imieniu niezbędnych czynności związanych w windykacją należności od ww. dłużniczki. W treści pełnomocnictwa został wskazany rachunek bankowy działalności P. o numerze […], na który miały być przekazywane należności pieniężne odebrane od dłużniczki. Prowadzenie sprawy przeciwko A. obejmowało postępowanie przedsądowe, sądowe, przedegzekucyjne oraz egzekucyjne (§ 3 ust. 2 umowy). Pokrzywdzony był zobowiązany do zapłaty za pomoc prawną P. Tytułem wynagrodzenia pokrzywdzony miał zapłacić P. […]% z każdej odzyskanej od dłużniczki kwoty i […]% od kwoty odsetek. Do wynagrodzenia miał być doliczony podatek VAT. Dodatkowo P. należne miały być koszty zastępstwa procesowego (§ 5 pkt 1 b umowy).
dowód: zlecenie windykacji wierzytelności nr […] z dnia […] r.,  k. […]-[…], pełnomocnictwo z dnia […] r. udzielone P. przez pokrzywdzonego – k. […], zeznania B. odczytane na rozprawie - k. […]-[…]
 
Zgodnie z § 4 ust. 1 umowy pokrzywdzony zobowiązał się m.in. do udzielenia pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu wskazanemu przez P. Pokrzywdzony udzielił obwinionej pełnomocnictwa procesowego w sprawie przeciwko A. Pełnomocnictwo dla obwinionej zostało udzielone na papierze firmowym P. (nazwa firmy prowadzonej przez P.), a w treści został wskazany rachunek bankowy działalności P. Udzielone pełnomocnictwo nie tworzyło między pokrzywdzonym a obwinioną stosunku zlecenia pomocy prawnej.  Na podstawie umowy, jak i udzielonego pełnomocnictwa pokrzywdzony nie był zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia bezpośrednio pełnomocnikowi prowadzącemu sprawę w sądzie lub przed komornikiem. Obwiniona świadczyła pomoc prawną na rzecz pokrzywdzonego w sprawie egzekucyjnej przeciwko A. o sygnaturze akt […] prowadzonej przez B.(1) - Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w G.
dowód: pełnomocnictwo procesowe udzielone obwinionej przez pokrzywdzonego – k. […].
 
Pokrzywdzony nie zawierał z obwinioną umowy o świadczenie pomocy prawnej, ani nie uzgadniał z nią, że zapłaci bezpośrednio na jej rzecz wynagrodzenie w związku z prowadzeniem postępowania przeciwko A.
dowód: zeznania B. odczytane na rozprawie - k. […]-[…]
 
W dniu […] r. P. wypowiedział obwinionej umowę o świadczenie usług doradztwa prawnego z zachowaniem jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia. Następnie pismem datowanym na dzień […] r. P. rozwiązał z obwinioną umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy obwinionej.
dowód: wypowiedzenie umowy zlecenia z dnia […] r. - k. […]-[…], rozwiązanie dyscyplinarne umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika z dnia […] r. - k. […]-[…].
 
Pismem z dnia […] r., obwiniona poinformowała pokrzywdzonego, że Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w G. B.(1) zakończył postępowanie egzekucyjne w sprawie […] i przyznał na rzecz obwinionej koszty w zastępstwa procesowego w wysokości […] zł. Obwiniona poinformowała także, że pełnomocnictwo procesowe udzielone jej przez pokrzywdzonego jest jednocześnie zleceniem, w związku z czym ma on obowiązek zapłaty na jej rzecz wynagrodzenia, a oryginał tytułu wykonawczego zostanie mu wydany po dokonaniu zapłaty. Obwiniona załączyła do pisma fakturę VAT nr […] na kwotę […] zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym […].
dowód: pismo obwinionej z dnia […] r. - k. […], postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w G. B.(1) z dnia […] r. w sprawie […] - k. […], faktura VAT nr […] - k. […]
 
W odpowiedzi na pismo obwinionej z dnia […] r. pokrzywdzony poinformował, że odmawia zapłaty faktury VAT nr […]. Ponadto pokrzywdzony wskazał, że koszty zastępstwa przyznane przez komornika zwracane są wierzycielowi, nie jest zatem prawdą, że koszty te zostały przyznane obwinionej. Ponadto poinformował obwinioną, że nigdy nie zawierał z nią umowy na świadczenie usług prawnych, czy też innej, na podstawie której obwiniona mogłaby żądać zapłaty kosztów z tytułu zastępstwa procesowego. Ponadto pokrzywdzony wezwał obwinioną do wydania oryginału tytułu wykonawczego w terminie […] dni od otrzymania pisma.
dowód: Pismo pokrzywdzonego z dnia […] r. - k. […]-[…].
 
Pismem z dnia […] r. obwiniona wezwała pokrzywdzonego do zapłaty kwoty wynikającej z faktury VAT nr […], a następnie złożyła do Sądu Rejonowego w G. przeciwko pokrzywdzonemu pozew o zapłatę […] zł. Wyrokiem z dnia […] r w sprawie […] Sąd Rejonowy w G. oddalił powództwo obwinionej. Od tego wyroku obwiniona złożyła apelację, która została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w S. […] Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia […] r. w sprawie […]. 
dowód: Wezwanie do zapłaty z dnia […] r. - k. […], wyrok Sądu Rejonowego w G. […] Wydział Cywilny z dnia […] r. w sprawie […] - k. […] wyrok Sądu Okręgowego w S. […] Wydział Cywilny Odwoławczy - k. […] 
 
Pozostałe dowody Sąd ocenił jako nieistotne z punktu widzenia podstawy faktycznej i zakresu wniosku o ukaranie z dnia […] r.
 
Sąd ocenił dowody z dokumentów wskazane powyżej jako wiarygodne, gdyż ze względu na formę stanowią najbardziej wartościowe źródło ustaleń dotyczących dat poszczególnych zdarzeń, jak i samej treści dokumentów. W ocenie Sądu są one wiarygodnym źródłem ustaleń w szczególności z tego powodu, że korespondują z zeznaniami pokrzywdzonego złożonymi w postępowaniu przygotowawczym przed Rzecznikiem Dyscyplinarnym.
 
Sąd wprowadził do niniejszej sprawy zeznania pokrzywdzonego w trybie art. 391 § 1 k.p.k., odczytując je w odpowiednim zakresie podczas rozprawy głównej i uznał je za wiarygodne, logiczne i zgodne z pozostałymi, uznanymi za wiarygodne dowodami, w szczególności umową zlecenia windykacji wierzytelności nr […] i załącznikami do niej, udzielonymi pełnomocnictwami oraz pismem obwinionej do pokrzywdzonego z […] r. W ocenie Sądu brak było innych dowodów, które mogłyby podważyć ich wiarygodność.
 
Obwiniona nie stawiła się na rozprawie w dniu […] r., a na etapie postępowania przygotowawczego odmówiła składania wyjaśnień. 
 
W związku z ponownym niestawiennictwem świadka P. Sąd postanowił na podstawie art. 170 § 1 pkt 2 pominąć dowód z przesłuchania tego świadka, uznając że okoliczności, na które miał zeznawać świadek dotyczące postawionego obwinionej zarzutu mogą zostać ustalone w oparciu o dokumenty zgormadzone w toku postępowania przygotowawczego.
 
Powyższych ustaleń faktycznych Sąd dokonał na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy na kartach […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…] na okoliczności powyżej ustalone. Sąd uznał dowody wynikające z tych dokumentów za zgodne z prawdą i dał im wiarę.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
 
Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych radca prawny podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za czyny sprzeczne m.in. z zasadami etyki zawodowej. Zgodnie z art. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (dalej „KERP”) radca prawny, mając na uwadze treść roty ślubowania określonej w ustawie o radcach prawnych, obowiązany jest wykonywać czynności zawodowe rzetelnie i uczciwie, zgodnie z prawem, zasadami etyki zawodowej oraz dobrymi obyczajami. KERP swoimi regulacjami z jednej strony opisuje szczególny charakter i funkcje radcy prawnego oraz istotę (cele) pomocy prawnej świadczonej przez radców prawnych, a z drugiej - stanowi gwarancję prawidłowego wykonywania tej profesji i realizacji celów pomocy prawnej. Oceniając w konkretnej sprawie, czy doszło do naruszenia ww. obowiązków, konieczne jest uwzględnienie: charakteru zawodu radcy prawnego jako zawodu zaufania publicznego, a także celów pomocy prawnej – „Pomoc prawna świadczona przez radcę prawnego ma na celu ochronę prawną interesów podmiotów, na których rzecz jest wykonywana” – art. 2 ustawy o radcach prawnych. Natomiast na podstawie art. 36 ust. 1 KERP wynagrodzenie, radcy prawnego powinno mieć swoją podstawę w umowie.
 
Obwiniona nie wykazała, aby łączyła ją z pokrzywdzonym umowa o świadczenie pomocy prawnej. Obwiniona współpracowała z P. i na podstawie tego stosunku prawnego prowadziła sprawy jego klientów, w tym pokrzywdzonego. Obciążenie pokrzywdzonego, którego obwiniona była pełnomocnikiem, obowiązkiem zapłaty kosztów zastępstwa procesowego w sytuacji, gdy stosunek prawny dotyczący świadczenia pomocy prawnej (w tym wynagrodzenia za tę pomoc) istniał pomiędzy obwinioną a P. – narusza wskazane powyżej zasady KERP. Obwiniona wystawiła na rzecz pokrzywdzonego fakturę VAT na kwotę […] zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym […]. Za nielogiczne i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego, należy uznać, że pokrzywdzony, który miał zawartą umowę zlecenia windykacji z P., z której wynikał obowiązek zapłaty m.in. kosztów zastępstwa procesowego (§ 3 ust. 6 umowy), na podstawie odrębnej umowy zleciłby te same czynności obwinionej i zobowiązał się ponownie do zapłaty kosztów zastępstwa procesowego, ale tym razem bezpośrednio na rzecz obwinionej. Działanie obwinionej nie było rzetelne i lojalne wobec pokrzywdzonego, a przede wszystkim nie miało swej podstawy w umowie z pokrzywdzonym, co przesądza o nieprawidłowości takiego postępowania. Faktura VAT […] pozbawiona była podstawy prawnej, gdyż obwinionej nie należało się zafakturowane wynagrodzenie.
 
W ocenie Sądu wezwanie pokrzywdzonego do zapłaty […] zł tytułem zastępstwa prawnego w postępowaniu egzekucyjnym, było działaniem niedopuszczalnym, nie mającym żadnych podstaw. Oceniając ten czyn i okoliczności jego popełnienia sąd uznał, że obwiniona dopuściła się w sposób świadomy i zawiniony naruszenia zarzucanych jej przez Rzecznika Dyscyplinarnego zasad KERP, co oznacza, że na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną.
 
Uznając winę obwinionej w zakresie objętym zarzutem z punktu 1 wniosku o ukaranie Sąd uznał, że adekwatne będzie orzeczenie za ten czyn kary nagany. Wymierzona kara jest uzasadniona stopniem winy i charakterem dokonanego naruszenia. Sąd ustalając jej wysokość miał na uwadze zarówno jej celowość, tj. okoliczność, iż stanowić będzie dla obwinionej represję, która powinna w przyszłości skutkować wykonywaniem przez obwinioną obowiązków wynikających z ustawy o radcach prawnych jak i przestrzegania zasad KEPR, z drugiej zaś strony Sąd miał też na uwadze okoliczność, że obwiniona była już karana dyscyplinarnie przez tutejszy Sąd za analogiczne czyny.
 
W odniesieniu do zarzutu drugiego wniosku o ukaranie Sąd uznał, że pomimo, iż Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w G. B.(1) zakończył postępowanie egzekucyjne w sprawie […] i pozostawił tytuł wykonawczy w aktach sprawy. Obwiniona wiedząc o tym fakcie i uzależniając wydanie tytułu wykonawczego od zapłaty na jej rzecz nienależnego wynagrodzenia, działała sprzecznie z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. Wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd co do możliwości otrzymania tytułu wykonawczego po uregulowaniu należności, w ocenie Sądu było działaniem celowym, mającym wywrzeć nacisk na pokrzywdzonym. W ocenie Sądu pokrzywdzony mógł czuć się zagrożony tak sformułowanym żądaniem, co potwierdza jego odpowiedź z […] r., w której domaga się niezwłocznego zwrotu tytułu wykonawczego, gdyż w jego ocenie stanowi on jego własność. Profesjonalnemu pełnomocnikowi nie wolno uciekać się do groźby niewydania dokumentu, jeżeli klient nie zapłaci wynagrodzenia. Fakt pozostawienia tytułu wykonawczego w aktach sprawy […] w świetle pisma obwinionej do pokrzywdzonego z dnia […] r. nie pozbawia naganności takiego postępowania. Zgodnie z art. 46 zdanie drugie KERP radca prawny nie może uzależniać wydania dokumentów klienta od zapłaty wynagrodzenia. Rozliczenia radcy prawnego zawsze są niezależne od obowiązku zwrotu dokumentów. W ocenie Sądu obwiniona formułując roszczenie zapłaty nienależnego jej wynagrodzenia i wprowadzając pokrzywdzonego w błąd co do wydania tytułu wykonawczego rażąco naruszyła obowiązek działania rzetelnego i lojalnego wobec pokrzywdzonego, jako swojego klienta (art. 6 i 8 KERP). Wywieranie niedozwolonej presji na pokrzywdzonym, w celu osiągnięcia nienależnej korzyści majątkowej zasługuje na szczególnie negatywną ocenę.
 
Oceniając ten czyn i okoliczności jego popełnienia Sąd uznał, że Obwiniona dopuściła się w sposób świadomy i zawiniony naruszenia art. 6, 8 ust. 1 oraz art. 46 KERP, co stanowi podstawę jej odpowiedzialności dyscyplinarnej zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. Biorąc pod uwagę wcześniej wskazane okoliczności Sąd uznał, że adekwatną karą dyscyplinarną za ten czyn będzie kara dyscyplinarna nagany.
 
Na podstawie art. 65¹ ust. 1 ustawy o radcach prawnych obie kary Sąd połączył w ten sposób, że orzekł jako karę łączną karę nagany. W ocenie Sądu obwiniona dopuściła się naruszeń przepisów KERP w sposób umyślny, tzn. w sposób w pełni świadomy i przygotowany. Sąd wymierzając karę łączną nagany za popełnione delikty uznał, że jest to kara sprawiedliwa i proporcjonalna oraz będzie na przyszłość stanowiła dostateczną wskazówkę dla obwinionej dla przestrzegania norm etyki zawodowej. 
 
O kosztach postępowania dyscyplinarnego Sąd orzekł na podstawie art. 70⁶ ust. 2 ustawy o radcach prawnych, biorąc pod uwagę czynności podjęte w postępowaniu.
 
(WK)