Orzeczenie z dnia 18 czerwca 2021 r., Sygn. akt: D 59/20
Orzeczenie jest prawomocne.
 

PRZEWODNICZĄCY: r. pr. Robert Karpiński
CZŁONKOWIE:          r. pr. Artur Załuski
r. pr. Grzegorz Stelmach
PROTOKOLANT:       Ewelina Raczko

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W(1). po rozpoznaniu na rozprawach […] r. i […] r. w W(1). sprawy przeciwko radcy prawnemu J., […], obwinionej o:

 

 

 

 
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W(1) (dalej: „Rzecznik”) wniósł do tutejszego Sądu w dniu […] r., wniosek o ukaranie (sygn. akt […]) r.pr. J. (dalej: „Obwiniona”), wpisanej na listę radców prawnych pod nr.: […], zarzucając Obwinionej:

 
Obwiniona złożyła odpowiedź na wniosek o ukaranie, w której to odpowiedzi wniosła o zwrócenie wniosku o ukaranie Rzecznikowi Dyscyplinarnemu celem usunięcia braków formalnych polegających na braku spójności między czynem zarzuconym w postanowieniu o przedstawieniu zarzutów i zarzutem sformułowanym we wniosku o ukaranie. Ponadto, Obwiniona wniosła o uniewinnienie wskazując, że w okresie od otrzymania pełnomocnictwa od spółki A. sp.j., B., F. z siedzibą w E. (dalej: „Pokrzywdzona”), tj. od dnia […] r., do wypowiedzenia pełnomocnictwa, co nastąpiło w dniu […] r., nie świadczyła pomocy prawnej na rzecz Pokrzywdzonej. Kolejny pełnomocnik Pokrzywdzonej wystosował do Obwinionej wiadomość e-mail, w której wyraził prośbę o przystąpienie do sprawy i wzajemną współpracę w sprawie z bankiem B.  S.A. (dalej „Bank”) M(2) niezwłocznie przystąpiła do postępowania w charakterze interwenienta ubocznego po stronie Pokrzywdzonej. Powyższe świadczy, w ocenie Obwinionej, o braku jakiegokolwiek konfliktu na gruncie sporu z Bankiem oraz występowania po stronie Pokrzywdzonej. W sprawie tej zarówno Pokrzywdzona, jak i G. sp. z o.o. reprezentowały takie same stanowisko. Współpraca stron zakończyła się wydaniem orzeczenia „na ich obopólną korzyść”. Ponadto, Obwiniona zaprzeczyła zarzutowi popełnienia drugiego z zarzuconych czynów wskazując, w świetle art 28 oraz art. 29 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, że nie wykonywała wcześniej czynności zawodowych na rzecz Pokrzywdzonej. W chwili udzielenia pełnomocnictwa Obwinionej, Pokrzywdzona nie miała nieuregulowanych kwestii finansowych z ówczesnym wynajmującym – M(2). Zaległości Pokrzywdzonej w regulowaniu należności z umowy najmu powstały później. Sprawa z powództwa o zapłatę przeciwko Pokrzywdzonej nie miała związku ze sprawą, w której Obwiniona otrzymała pełnomocnictwo od Pokrzywdzonej. W kontekście zarzutu naruszenia art. 26 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, Obwiniona podniosła, że wytaczając powództwo o zapłatę przeciwko Pokrzywdzonej, nie posiadała jakichkolwiek informacji dających przewagę powodowi, a pochodzących z okresu, w którym posiadała umocowanie udzielone przez Pokrzywdzoną (k. […]).
 
Po rozpoznaniu sprawy, Sąd uznał Obwinioną winną popełnienia deliktu dyscyplinarnego objętego pkt. 1 wniosku o ukaranie przyjmując, że czyn ten polegał na działaniu w warunkach konfliktu interesów w okresie od […] r. do […] r., w związku z przyjęciem pełnomocnictwa i podjęciem pomocy prawnej na rzecz Skarżącej – A.  sp. j. B., F. w sprawie z powództwa B.  S.A. z siedzibą we W(2) przeciwko Skarżącej toczącej się przed Sądem Okręgowym w W(1), w sytuacji, w której radca prawny świadczyła pomoc prawną w sprawie związanej na rzecz M(1), (2) oraz podmiotów powiązanych z tymi osobami, których intyeresy pozostawały sprzeczne z interesami Skarżących.
 
Na podstawie całokształtu materiału dowodowego, ujawnionego w toku rozprawy głównej, Sąd ustalił następujący stan faktyczny.
 
Obwiniona świadczyła pomoc prawną na rzecz małżeństwa M(1), M(2) oraz wszystkich podmiotów z nimi związanych, w tym spółki G. sp. z o.o. z siedzibą w W(1). Współpraca między wyżej wymienionymi została nawiązana w nieustalonym czasie, poprzedzającym dzień […] r. Zakres pomocy świadczonej przez Obwinioną obejmował co najmniej zastępstwo przed sądami, a także reprezentację w relacjach z najemcami (k. […] a także zeznania M(1) na k. […]. oraz wyjaśnienia Obwinionej na k. […]).
 
W dniu […] r., Pokrzywdzona zawarła umowę najmu powierzchni komercyjnej ze spółką G. sp. z o.o. z siedzibą w W(1) (k. […]).
 
W piśmie z dnia […] r., Bank oświadczył, że między Bankiem a spółka G. sp. z o.o. z siedzibą w W(1) została zawarta umowa przelewu wierzytelności przysługujących G. sp. z o.o. względem Pokrzywdzonej z tytułu umowy najmu, wskazanej w akapicie poprzedzającym. Przelew nastąpił tytułem zabezpieczenia wierzytelności wynikającej z czynności bankowej. W związku z dopełnieniem procedury opisanej w piśmie z dnia […] r., Bank poinformował Pokrzywdzoną, że jest zobowiązana do przekazywania kwot należnych z tytułu umowy zawartej z G. sp. z o.o. na rachunek Banku. Wobec braku płatności na wskazanych wyżej zasadach, Bank wezwał Pokrzywdzoną do realizacji cesji (pismo Banku z dnia […] r.) (k. […] oraz […]).
 
Następnie, Bank wytoczył powództwo przeciwko Pokrzywdzonej o zapłatę kwoty […] Euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, która obejmuje czynsz najmu za okres od stycznia do […] r., jaki Pokrzywdzona miała zapłacić z tytułu umowy najmu zawartej z […] sp. z o.o. Czynsz w zakresie objętym powództwem został zapłacony przez Pokrzywdzoną na rzecz klienta Obwinionej. Pozew w tej sprawie został sporządzony w dniu […] r. (k. […], wyjaśnienia Obwinionej na k. […] oraz zeznania B. na k. […]).
 
W nieustalonej dacie, sąd meriti wydał nakaz zapłaty w powyższej sprawie (k. […], wyjaśnienia Obwinionej na k. […] oraz zeznania B. na k. […]).
 
Wobec powyższego, przedstawiciele Pokrzywdzonej doprowadzili do spotkania z udziałem: Obwinionej, B., B. oraz M(1). Spotkanie odbyło się w dniu […] r. Podczas spotkania, przedstawiciele Pokrzywdzonej (B. oraz B.) poinformowali o zgłoszonej pretensji przez Bank oraz o wydaniu nakazu zapłaty. W odpowiedzi zostali poinformowani, że Bank niesłusznie dochodzi zapłaty. Obwiniona przedstawiła zapadłe w innych sprawach wyroki sądowe, które miały wskazywać na nieprawidłowość stanowiska Banku, wiedziała, że inni najemcy otrzymali od Banku pisma o tożsamej treści. Zaproponowano, żeby w postępowaniu z powództwa Banku, Pokrzywdzoną reprezentowała Obwiniona, przy czym wynagrodzenie należne Obwinionej z tego tytułu miało zostać zapłacone przez G. sp. z o.o. Argumentem przemawiającym za umocowaniem Obwinionej była jej dobra znajomość sprawy z Bankiem. Ustalono, że Obwiniona sporządzi dla Pokrzywdzonej sprzeciw bądź zarzuty od nakazu zapłaty. Pokrzywdzona zgodziła się na taką propozycję, udzieliła pisemnego umocowania Obwinionej podpisując dokument pełnomocnictwa sporządzonego przez samą Obwinioną (k. […], wyjaśnienia Obwinionej na k. […] oraz zeznania: B. na k. […], B. na k. […] i M(1) na k. […].).
 
W kolejnym dniu, […] r., Obwiniona wysłała do B. wiadomość e-mail, w załączeniu do której przedłożyła wyrok Sądu Apelacyjnego w W(1) z dnia […] r. (sygn. akt […]) oraz postanowienie Sądu Rejonowego dla W(2) z dnia […] r. (sygn. akt […]) w przedmiocie zezwolenia na złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, z wniosku C. S.A. przy udziale M(2) oraz Banku (k. […]).
 
Następnie, Pokrzywdzona złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu pełnomocnictwa udzielonego Obwinionej w dniu […] r., które to oświadczenie zostało doręczone Obwinionej w dniu […] r.. Przyczynę złożenia powyższego oświadczenia stanowiły: działanie Pokrzywdzonej w warunkach konfliktu interesów, utrata zaufania w związku z wezwaniem B. w celu złożenia zeznań w postępowaniu karnym prowadzonym przeciwko M. S.A. oraz informacją o możliwości przedstawienia pisma procesowego w najpóźniejszym terminie jego złożenia, co wyklucza możliwość weryfikacji ze strony mocodawcy (k. […]).
 
W okresie od dnia udzielenia umocowania do dnia jego wypowiedzenia, Obwiniona nie wykonała jakichkolwiek czynności na rzecz Pokrzywdzonej (wyjaśnienia Obwinionej na k. […], zeznania B. na k. […] oraz B. na k. […]).
 
Pokrzywdzona zdecydowała się skorzystać z pomocy prawnej, w sprawie z Bankiem, od kolejnego pełnomocnika – r.pr. L., który w wiadomości e-mail z dnia […] r., adresowanej do Obwinionej, wskazał, że udział klienta Obwinionej w sprawie z powództwa Banku przeciwko Pokrzywdzonej może wydatnie przyczynić się do wyjaśnienia tej sprawy i przyspieszenia jej prawidłowego zakończenia   (k. […]).
 
Spółka G. sp. z o.o. przystąpiła do postępowania z powództwa Banku przeciwko Pokrzywdzonej w charakterze interwenienta ubocznego po stronie pozwanej – pismo procesowe z dnia […] r. […] sp. z o.o. reprezentowała w tym postępowaniu Obwiniona (k. […]).
 
Wyrokiem z dnia […] r., Sąd Okręgowy w W(1) (sygn. akt […]) oddalił powództwo Banku przeciwko Pokrzywdzonej (k. […]).
 
Pod koniec roku […], Pokrzywdzona zaprzestała płacić czynsz najmu do rąk G. sp. z o.o., uzyskała zezwolenie sądu na złożenie świadczenia w postaci czynszu do depozytu sądowego. Przyczynę złożenia wniosku o zezwolenie na złożenie świadczenia do depozytu sądowego stanowił brak wiedzy, kto jest podmiotem uprawnionym do otrzymania świadczenia (wyjaśnienia Obwinionej na k. […], zeznania B. na k. […] oraz zeznania B. na k. […]).
 
Pozwem z dnia […] r., G. sp. z o.o. reprezentowana przez Obwinioną wniosła o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i orzeczenie nim, że Pokrzywdzona ma zapłacić kwotę […] zł na rzecz G. sp. z o.o. z tytułu należności wynikających z umowy najmu lokalu (k. […]). W toku postępowania wywołanego powyższym pozwem, G. sp. z o.o. była w dalszym ciągu reprezentowana przez Obwinioną (k. […] oraz […]).
 
Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy na kartach wymienionych szczegółowo powyżej. Dowody z dokumentów, które nie zostały w powołane akapitach poprzedzających, potwierdzają okoliczności objęte ustaleniami Sądu bądź są pozbawione doniosłości dla sprawy.
 
Sąd dał wiarę wszystkim dokumentom, z których przeprowadził dowód, ponieważ nie znalazł podstawy dla ich kwestionowania.
 
Sąd oparł się również i dał wiarę zeznaniom złożonym przez B. oraz B.. Świadkowie zeznawali na okoliczność zdarzeń dotyczących sporu z Bankiem, spotkania z M(1) oraz z Obwinioną w sprawie prowadzenia obrony przed powództwem wytoczonym przez Bank, okoliczności umocowania i cofnięcia umocowania udzielonego przez Pokrzywdzoną, uzyskania zgody na złożenie świadczenia z tytułu najmu do depozytu sądowego oraz sporu z wynajmującym. Zeznania świadków były zgodne z treścią dowodów z dokumentów, wewnętrznie spójne i logiczne. Świadkowie zeznawali w sposób spontaniczny.
 
Sąd dał wiarę również wyjaśnieniom złożonym przez Obwinioną co do faktów, dokonując własnej ich oceny.  Wyjaśnienia Obwinionej nie pozostawały w sprzeczności z zeznaniami świadków a także z treścią dokumentów dopuszczonych jako dowód w sprawie.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
 
Na gruncie zgromadzonego materiału dowodowego Sąd doszedł do przekonania, że w ustalonym stanie faktycznym Obwiniona dopuściła się czynu sprzecznego z zasadami wykonywania zawodu radcy prawnego. U podstaw rozstrzygnięcia Sądu legły następujące powody.
 
W ustalonym stanie faktycznym Obwiniona była prawnikiem świadczącym w sposób stały pomoc prawną na rzecz małżeństwa M(1), M(2) oraz podmiotów od nich zależnych. Zakres pomocy świadczonej na rzecz wymienionych, a także kwota wynagrodzenia uzyskiwanego z tego tytułu przez Obwinioną nie były przedmiotem ustaleń Sądu. Niemniej jednak, niewątpliwym jest, że wyżej wskazani klienci byli dla Obwinionej klientami istotnymi, powierzającymi jej swoje kolejne sprawy. Świadczy o tym w szczególności wyjaśnienie Obwinionej, w którym wskazała, że po zmianie podmiotowej po stronie wynajmującego lokal Pokrzywdzonej, kolejny wynajmujący również stał się klientem Obwinionej.
 
Powyższe okoliczności mają doniosłe znaczenie z punktu widzenia relacji, jaka powstała między Obwinioną i Pokrzywdzoną w niniejszej sprawie. W ocenie Sądu bowiem nie podlega wątpliwości, że z chwilą otrzymania dokumentu pełnomocnictwa w dniu […] r. i podjęcia ustalenia, zgodnie z którym Obwiniona sporządzi i wniesie środek zaskarżenia od nakazu wydanego w sprawie z powództwa Banku, między Pokrzywdzoną i Obwinioną powstał stosunek klient – radca prawny, ze wszystkimi konsekwencjami płynącymi z tego zdarzenia. Powstanie tego stosunku dostrzegła Obwiniona wyjaśniając w toku rozprawy, że czuła się zobowiązana, w stosunku do Pokrzywdzonej, do zachowania lojalności, tajemnicy zawodowej oraz dochowania terminu wniesienia środka zaskarżenia.
 
Jednocześnie jednak, Pokrzywdzona była dla Obwinionej klientem relatywnie mniej istotnym niż małżeństwo M(1), M(2)  i podmioty od nich zależne. Zakres pomocy prawnej, a w konsekwencji wynagrodzenia możliwego do uzyskania z tego tytułu jest w przypadku Pokrzywdzonej nieporównywalnie mniejszy niż w przypadku małżeństwa M(1), M(2)  i ich spółek. Pokrzywdzona była jedynie jednym z […] – […] podmiotów, które korzystały z powierzchni w galerii (wyjaśnienia Obwinionej na k. […]). Na powyższe naprowadza również fakt gotowości poniesienia kosztów wynagrodzenia Obwinionej z tytułu sprawy z Bankiem przez G. sp. z o.o.
 
W świetle powyższej okoliczności należało ocenić postępowanie Obwinionej, jakie polegało na przyjęciu umocowania i podjęcia świadczenia pomocy prawnej na rzecz Pokrzywdzonej w dniu […] r. Na spotkaniu, które odbyło się we wskazanej wyżej dacie, obecna Obwiniona reprezentowała swojego ówczesnego klienta: M(1) oraz G. sp. z o.o. Stanowisko, jakie zostało przedstawione Pokrzywdzonej przez Obwinioną i M(1), stanowiło wyraz interesów G. sp. z o.o., a pośrednio jej wspólników. W tych okolicznościach, podjęcie zastępstwa procesowego Pokrzywdzonej w sprawie z powództwa Banku postawiło Obwinioną w sytuacji, w której musiała działać na korzyść jednocześnie obydwu klientów, tj. G. sp. z o.o. i Pokrzywdzonej.
 
W powyższym kontekście, Sąd rozpoznał interes G. sp. z o.o. jako uzyskanie świadczenia z umowy najmu do rąk własnych. Natomiast, interes Pokrzywdzonej polegał na skutecznym wywiązaniu się z zobowiązania do zapłaty czynszu poprzez spełnienie świadczenia do rąk rzeczywistego wierzyciela, a w przypadku uzasadnionych wątpliwości co do osoby wierzyciela, do depozytu sądowego. Pomiędzy tak zdefiniowanymi obszarami interesów klientów Obwinionej nie zachodziła tożsamość, co znalazło swoje potwierdzenie w uzyskaniu przez Pokrzywdzoną zezwolenia na złożenie świadczenia do depozytu i wytoczeniu powództwa o zapłatę przez G. sp. z o.o.
 
W chwili podjęcia świadczenia pomocy prawnej na rzecz Pokrzywdzonej, Obwiniona powinna dokonać oceny roszczenia zgłoszonego przez Bank, a następnie przedstawić Pokrzywdzonej wnioski, które mogły doprowadzić także do przekonania o braku zasadności obrony w procesie i celowości dokonania rozliczenia z G. s. z o.o. Przedstawienie takiego stanowiska przez Obwinioną nie byłoby do pogodzenia z interesem G. sp. z o.o., która była zainteresowana zatrzymaniem otrzymanego czynszu oraz uzyskaniem kolejnych wpłat od Pokrzywdzonej do rąk własnych. Co więcej, w takim układzie podmiotowym, Obwiniona nie mogła również wskazać Pokrzywdzonej na wątpliwości co do podmiotu uprawnionego do odbioru czynszu najmu, ponieważ godziłoby to w interes G. sp. z o.o. Przy tym podkreślić należy, że Obwiniona była świadoma wcześniejszych prób uzyskania zezwolenia na złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego podejmowanych przez co najmniej jednego najemcę, która to próba okazała się skuteczna (vide: wniosek C. S.A. – k. […], […]).
 
W świetle powyższego, Sąd doszedł do przekonania, że w ustalonym w sprawie stanie faktycznym Obwiniona powinna odmówić świadczenia pomocy prawnej na rzecz Pokrzywdzonej z tego powodu, że pozostawanie w relacji z małżeństwem M(1), M(2)  oraz z podmiotami z nimi powiązanymi ograniczało niezależność Obwinionej. Takiego zachowania Obwinionej należało oczekiwać na gruncie art. 26 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Co więcej, art. 28 ust. 1 i art. 29 ust. 1 pkt 1) Kodeksu Etyki Radcy Prawnego zakazuje świadczenia pomocy klientowi, jeżeli jego interesy są sprzeczne z interesami innego klienta w tej samej sprawie lub sprawie z nią związanej.
 
Wskazane wyżej ograniczenie niezależności Obwinionej w sytuacji, w jakiej się znalazła przyjmując sprawę Pokrzywdzonej, nie pozwalało na uniewinnienie Obwinionej z tego powodu, że ostatecznie obrona podjęta w procesie przed powództwem Banku okazała się skuteczna. W chwili podjęcia decyzji o skarżeniu nakazu zapłaty nie było możliwe przewidzenie ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie. Do przeciwnego wniosku nie mogło prowadzić nawet głębokie przekonanie Obwinionej o prawnej niezasadności roszczenia Banku. Ponadto, podnoszona przez Obwinioną zgodność interesów Pokrzywdzonej oraz G. sp. z o.o. w sprawie z powództwa Banku została potwierdzona jedynie wskutek oddalenia tego powództwa Banku. W przeciwnym wypadku, Pokrzywdzona byłaby zobowiązana do ponownej zapłaty, na rzecz Banku, kwoty wcześniej zapłaconej G. sp. z o.o., przy czym Obwiniona nie mogłaby nawet wyjaśnić Pokrzywdzonej możliwości dochodzenia rozliczenia z G.  sp. z o.o., ponieważ godziłoby to w majątkowe interesy drugiego klienta.
 
Wina Obwinionej nie budziła wątpliwości Sądu. Obwiniona, jak sama stwierdziła, dobrze znała sprawę z Bankiem. Podobnego zdania był M(1) (zeznania na k. […].). W tej sytuacji, Obwiniona powinna rozpoznawać, że interesy jej klienta oraz Pokrzywdzonej nie są w pełni zbieżne, że nie będzie mogła świadczyć pomocy prawnej Pokrzywdzonej w sposób niezależny, wolny od nakazu dbania o interes G. sp. z o.o.
 
Orzekając karę upomnienia, Sąd miał na względzie, że Obwiniona naruszyła swoim postępowaniem jedną z najważniejszych zasad wykonywania zawodu, jakim jest zakaz wykonywania czynności zawodowych w warunkach konfliktu interesów. Jednakże, Sąd zważył, że ostatecznie Obwiniona nie wykonała jakiejkolwiek czynności dla Pokrzywdzonej, która nie poniosła szkody z powodu zaangażowania Obwinionej w sprawę z Bankiem. Przy tym należało mieć na względzie, że powyższe wynika wyłącznie z troski Pokrzywdzonej o własne interesy. Postawa Obwinionej, która konsekwentnie nie dostrzegała nieprawidłowości swojego postępowania, nakazywała przyjąć, że w sprawie nie doszłoby do wypowiedzenia pełnomocnictwa z inicjatywy samej Obwinionej. Biorąc powyższe pod rozwagę, Sąd wymierzył Obwinionej karę upomnienia, która jest karą najmniej dolegliwą w katalogu kar dyscyplinarnych. Sąd kierował się założeniem, że sam fakt wymierzenia kary dyscyplinarnej będzie stanowić wystarczającą represję i motywację dla Obwinionej w zakresie unikania podobnych przewinień w przyszłości. Orzeczenie kary surowszej byłoby niewspółmierne wobec braku negatywnych konsekwencji czynu, a także pretensji ze strony Pokrzywdzonej (zeznania B. na k. […]).
 
W zakresie drugiego z czynów objętego wnioskiem o ukaranie wskazać należy, że Obwiniona nie wykonała czynności zawodowych na rzecz Pokrzywdzonej. Stanowisko przedstawione na powoływanym wyżej spotkaniu w dniu […] r. stanowiło wyraz interesów i wizji sposobu dalszego postępowania w sprawie z Bankiem z perspektywy G. sp. z o.o. oraz M(1). Wobec powyższego ustalenia, należało Obwinioną uniewinnić w rozważanym zakresie.
 
Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 70⁶ ustawy o radcach prawnych oraz § 1 ust. 1 pkt 1) uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców prawnych z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, biorąc pod uwagę zakres czynności podjętych w postępowaniu. Sprawa została rozpoznana na dwóch terminach. Postępowanie dowodowe obejmowało odebranie zeznań dwóch świadków. Rozpoznanie sprawy wymagało przeprowadzenia dowodu ze stosunkowo nielicznych dokumentów, sporządzonych w języku polskim.
 
E.R.