Orzeczenie z dnia 17 maja 2016 r. Sygn. akt: D 22/2015
Orzeczenie prawomocne

Przewodniczący: radca prawny Gerard Dźwigała
Członkowie: radca prawny Agnieszka Świstak
radca prawny Marzena Okła-Anuszewska
Protokolant: Anna Gabrysiak
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie [...] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu. K., [...], obwinionej o to, że:

1. Nienależycie prowadziła sprawę rozwodową Skarżącej Pani M. powierzoną jej na podstawie udzielonego pełnomocnictwa w [...],r., poprzez:

2. nie wydała w [...], r. Skarżącej Pani M. przekazanych przez nią dokumentów dot. sprawy rozwodowej, po wypowiedzeniu przez Skarżącą w [...] r. pełnomocnictwa, 

co stanowi naruszenie art. 6 ust. 1 w związku z art. 28 ust. 11 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (jedn. tekst Dz. U. z 2014 poz. 637);

3. nie dokonała po wypowiedzeniu przez Skarżąca pełnomocnictwa w [...],r. do dnia wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów - rozliczenia ze Skarżącą M.  z pobranego od Skarżącej wynagrodzenia za prowadzenie sprawy, w wysokości [...] zł, plus [...] zł za złożenie wniosku do Sądu,

co stanowi naruszenie art. 6 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (jedn. tekst Dz. U. z 2014 poz. 637);
 

 

Wnioskiem z [...] r. Rzecznik Dyscyplinarny OIRP w W. zwrócił się do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego OIRP w W. o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego radcy prawnego K., wpisanej na listę radców prawnych OIRP w W. pod nr [...], zarzucając jej, że:
1. nienależycie prowadziła sprawę rozwodową Skarżącej Pani M. powierzoną jej na podstawie udzielonego pełnomocnictwa W [...] r., poprzez:
- zaniechanie złożenia środków odwoławczych od: postanowienia Sądu z dnia [...] r. przekazującego dzieci pod opiekę ojca, oraz od postanowienia Sądu z dnia [...] r. ograniczającego kontakty Skarżącej z dziećmi do [...] weekendów w miesiącu, nie informowanie klienta od [...] r. - tj. od dnia, w którym Skarżąca sama dowiedziała się o wydaniu postanowienia Sądu z dnia [...] r. przekazującego dzieci pod opiekę ojca do [...] r. o przebiegu sprawy,
- nie odbieranie od dnia [...] r. do [...] r. telefonów od klienta i zaniechanie jakichkolwiek kontaktów z klientem,
co stanowi naruszenie art. 6 ust. 1 w związku z art. 28 ust. 5 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (jedn. tekst Dz. U. z 2014 poz. 637) ;

2. nie wydała w [...] r. Skarżącej Pani M. przekazanych przez nią dokumentów dot. sprawy rozwodowej, po wypowiedzeniu przez Skarżącą w [...] r. pełnomocnictwa,
co stanowi naruszenie art. 6 ust. 1 w związku z art. 28 ust. 11 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (jedn. tekst Dz. U. z 2014 poz. 637);

3. nie dokonała po wypowiedzeniu przez Skarżąca pełnomocnictwa w [...] r. do dnia wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów - rozliczenia ze Skarżącą M. z pobranego od Skarżącej wynagrodzenia za prowadzenie sprawy, w wysokości [...] zł plus [...] zł za złożenie wniosku do Sądu,
co stanowi naruszenie art. 6 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (jedn. tekst Dz. U. z 2014 poz. 637);
Sąd rozpoznał wniosek na rozprawie w dn. [...] r.
Rozprawę prowadzono pod nieobecność Obwinionej, prawidłowo powiadomionej o rozprawie, która pomimo to nie stawiła się. Sąd prowadząc postępowanie pod nieobecność Obwinionej miał na uwadze zgromadzony materiał dowodowy, w szczególności zeznania pokrzywdzonej oraz dokumenty z akt sprawy przed Sądem Okręgowym w W. sygn. akt [...], który to materiał według oceny Sądu pozwala na poczynienie ustaleń faktyczne w sposób wiarygodny i obiektywny, w sposób wystarczający z punktu widzenia celów postępowania.

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił, co następuje:
Obwiniona umówiła się z pokrzywdzoną M. na świadczenie pomocy prawnej w zakresie przygotowania pozwu o rozwód z mężem M. i reprezentację przed sądem w tej sprawie. Obwiniona spotykała się w tym celu co najmniej dwukrotnie z pokrzywdzoną w okresie od [...] r. i przyjęła uzgodnione honorarium oraz pełnomocnictwo, jak również dokumenty dotyczące sprawy. Powództwo zostało złożone w sądzie [...] r. a jego treść była uprzednio uzgadniana między pokrzywdzoną a Obwinioną za pośrednictwem poczty elektronicznej. Sprawa toczyła się przed Sądem Okręgowym w W. pod sygn. [...]. Następnie Obwiniona spotykała się z pokrzywdzoną w [...] r. omawiając sytuację prawną dzieci małżonków oraz w [...] r. przy okazji badań w rodzinnym ośrodku diagnostyczno-konsultacyjnym.
Dowód: zeznania pokrzywdzonej na rozprawie w dn. [...] r., postanowienie k. [...]
W dn. [...] r. Sąd wydał postanowienie udzielając zabezpieczenia w ten sposób, że [...] (pozwanego) oraz oddalił wniosek o [...] w okresie między [...] a [...] r. [...]. W tym samym okresie, w telefonicznej rozmowie Obwiniona wskazała pokrzywdzonej, że postanowienie sądu, z którego wynika [...], jest nieprawomocne i że złoży od niego odwołanie.
W dn. [...] r. postanowienie z [...] r. doręczono Obwinionej, która w dn. [...] r. złożyła ona od niego zażalenie. Natomiast w dn. [...] r. Obwiniona wniosła pismo procesowe uzupełniające zażalenie oraz zawierające wniosek o wstrzymanie wykonalności postanowienia z [...] r.
Dowód: postanowienie k. [...], zeznania pokrzywdzonej na rozprawie [...] r., zażalenie k. [...] , pismo procesowe k. [...].
W dn. [...] r. Sąd Okręgowy w W. w tej samej sprawie z wniosku pozwanego wydał kolejne postanowienia zabezpieczające w zakresie kontaktów z małoletnimi dziećmi, w którym ustalił [...].
Dowód: postanowienie k. [...]
Postanowienie to nie zostało przez pokrzywdzoną odebrane i zostało zwrócone do Sądu po jego awizacji.
Dowód: kserokopia koperty k. [...]
W dn. [...] r. Obwiniona zapoznała się z aktami postępowania w Sądzie Okręgowym.
Dowód: karta przeglądowa k. [...]
W dn. [...] r. a następnie [...] r. Pokrzywdzona zapoznała się z aktami sprawy w Sądzie.
Dowód: karta przeglądowa k. [...], wniosek k. [...]
Pismem datowanym na [...] r. (data wpływu do Sądu – [...] r.) Obwiniona wniosła o zmianę zabezpieczenia dotyczącego kontaktów pokrzywdzonej z małoletnimi dziećmi.
Dowód: wniosek k. [...]
Pismem datowanym na [...] r. (data wpływu do Sądu [...] r.) Obwiniona cofnęła zażalenia od postanowienia Sądu z [...] r. (z powodu ich nierozpoznania) a jednocześnie wniosła o zmianę ustalonego postanowieniami Sądu zmianę sposobu zabezpieczenia. Do pisma dołączyła dowody w postaci m.in. wydruków połączeń telefonicznych powódki z okres od [...] do [...] r., korespondencję SMS od [...] r. do [...] r. pismo pokrzywdzonej z [...] r. do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Dokumenty te otrzymała od pokrzywdzonej.
Dowód: pismo procesowe k. [...], zeznania pokrzywdzonej na rozprawie w dn. [...] r.
Pismem z [...] r. Pokrzywdzona cofnęła Obwinionej pełnomocnictwo do występowania w sprawie o jej rozwód.
Powyższe ustalenia poczyniono w większości na podstawie dokumentów kserokopii akt sprawy przed Sądem Okręgowym. Dowody te jednoznacznie potwierdzają wynikające z nich okoliczności, w tym daty dokonywania poszczególnych czynności procesowych i stan wiedzy Obwinionej oraz pokrzywdzonej o stanie sprawy na poszczególne daty, w których dokonywane były czynności oraz w których zapoznawały się one z aktami postępowania. Sąd dokonał także częściowo ustaleń na podstawie niesprzecznych z tymi dowodami zeznań pokrzywdzonej, jak również częściowo (w zakresie dotyczącym zawarcia umowy o pomoc prawną i początkowego etapu procesu – do dnia [...] r.). Sąd nie dał wiary pokrzywdzonej jeżeli chodzi o opis dalszej części procesu i jej kontaktów z Obwinioną. Początkowo (w skardze) bowiem pokrzywdzona twierdziła, że postanowienie z [...] r. nie zostało zaskarżone, a po okazaniu zażalenia stwierdziła, że złożono je po terminie. Zastrzeżenia co do tych zeznań budzi także oświadczenie, że pokrzywdzona nie zna pisma procesowego Obwinionej z [...] r. pomimo, że w dn. [...] r. i w dn. [...] r. pokrzywdzona zapoznawała się z aktami, w których pismo to się znajdowało. Nie jest wykluczone, że podczas tego przeglądu pokrzywdzona nie zobaczyła tego pisma, jednak w tym zakresie, w zestawieniu z innymi twierdzeniami, powstają wątpliwości odnośnie do dokładności i ścisłości zeznań pokrzywdzonej. Sąd nie dał także wiary zeznaniom pokrzywdzonej w zakresie tego, że Obwiniona nie utrzymywała z nią kontaktu [...] r. Jest możliwe, że nie od razu i nie w każdym momencie Obwiniona była dostępna telefonicznie, co w pracy zawodowej radcy prawnego jest normalne (choćby z powodu obecności na rozprawach). Sąd dał wiarę zeznaniom pokrzywdzonej w zakresie potwierdzonym innymi dowodami, a mianowicie, że najpóźniej w dn. [...] r. przekazała ona Obwinionej różne dokumenty do wykorzystania w sprawie, które ostatecznie włączono do akt przy piśmie Obwinionej datowanym na [...] r. Sąd nie dał wiary pokrzywdzonej, iż zwróciła się listem poleconym o zwrot akt, a po bezskutecznym oczekiwaniu nie zwracała się już o to ani telefonicznie, ani listownie ani w jakikolwiek inny sposób. W ocenie Sądu postepowanie takie byłoby bardzo nietypowe – jeżeli dokumenty są ważne klient podejmowałby różnego rodzaju próby ich odzyskania, od listów, przez korespondencję email, wysyłanie SMS aż do nawet próby kontaktu osobistego. Twierdzenie pokrzywdzonej, że ograniczyła się do wysłania jednego listu poleconego, dla którego nie posiada dowodu nadania, odbiega od zachowania typowego i sąd uznaje je za nieprzekonujące, biorąc również pod uwagę sposób składania zeznania, brak przekonania w przekazie podczas zeznań i oznajmiania z odpowiednią pewnością.

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny, zważył, co następuje:
Obwiniona nie dopuściła się zaniechaniu w zażaleniu postanowienia Sądu Okręgowego z [...] r. w przedmiocie zabezpieczenia. Ze zgromadzonego materiału dowodowego jednoznacznie wynika bowiem, że zażalenie takie wniesiono (a następnie uzupełniono), tyle tylko, że nie zostało ono rozpoznane. Ostatecznie zatem, uwzględniając, że postanowienia tego rodzaju nie są wiążące, zażalenie zostało cofnięte jednocześnie z wnioskiem o zmianę zabezpieczenia, co było działaniem adekwatnym dla ochrony interesu pokrzywdzonej.
W związku z tym w tym zakresie należało Obwinioną uniewinnić od postawionego jej zarzutu, albowiem nie doszło tu do nieprawidłowego świadczenia pomocy prawnej.
Sąd nie przychylił się także do zarzutu  nieodbierania w okresie od [...] r. do [...] r. (pomijając, że zarzut ten jest nieprecyzyjny co do daty końcowej). Po pierwsze bowiem nie jest znana treść ustaleń między Klientem a Obwinioną odnośnie do formy i częstotliwości kontaktów. Zasadniczo jest to kwestia która powinna być określona w umowie. Jeżeli strony nie ustaliły tego w umowie, co ma miejsce w tej sprawie, z całą pewnością nie można przyjmować, że radca prawny ma obowiązek być dostępny telefonicznie zawsze i każdego dnia o dowolnej porze, albo nawet w godzinach roboczych – generalnie wówczas gdy Klient o takim kontakcie decyduje. Radca prawny ma prawo nie być przygotowany na rozmowę merytoryczną w dowolnej, wygodnej dla Klienta porze i ma prawo odmówić rozmowy tego rodzaju zainicjowanej przez Klienta rozmowy, prosząc o ustalenie terminu spotkania albo rozmowy telefonicznej, umożliwiającej odpowiednie przygotowanie się. Termin takiego spotkania albo rozmowy powinien wynikać z natury problemu i okoliczności dotyczących np. terminów procesowych.
Zatem w sprawie o ile nawet występowały sytuacje nieodbierania telefonu od pokrzywdzonej, albo niemożności rozmowy z nią w danym momencie (co jednak nie zostało udowodnione), to jednak nie ma dowodów na unikanie kontaktu z klientem w ogóle. Sąd wziął przy tym w szczególności pod uwagę, że pokrzywdzona – w okresie wskazanym we wniosku Rzecznika ([...] r. do [...] r.) spotkała się osobiście z Obwinioną i podczas tego spotkania przekazała dalszą dokumentację do sprawy. Nie do obrony jest więc twierdzenie, że Obwiniona zaniechała „jakichkolwiek kontaktów” z pokrzywdzoną, skoro obie spotkały się w tym okresie i doszło do przekazania dokumentów. Spotkanie takie zapewne nie było przypadkowe i zostało wcześniej umówione albo telefonicznie albo za pośrednictwem poczty elektronicznej. Miały zatem miejsce co najmniej: (a) jedna rozmowa telefoniczna albo wymiana korespondencji w celu umówienia spotkania oraz (b) spotkanie. Stąd nie można mówić o zaniechaniu kontaktu, zaś okoliczność zupełnego lub intencjonalnego nieodbierania telefonów nie zostały w ocenie Sądu wykazane w sposób pozwalający na przyjęcie odpowiedzialności Obwinionej.
W związku z tym w tym zakresie należało Obwinioną uniewinnić od postawionego jej zarzutu, gdyż okoliczność, która jest wywodzona przez Rzecznika Dyscyplinarnego nie miała miejsca.
Sąd nie uznał także, że doszło do zaniechania w zakresie wydania na żądanie pokrzywdzonej dokumentacji sprawy. Zdaniem Sądu nie ma bowiem podstaw aby przyjmować, że pokrzywdzona rzeczywiście zwróciła się do Obwinionej z żądaniem w tym zakresie (poczta poleconą) a tym bardziej, że żądanie takie do Obwinionej dotarło. Wysłanie jednego listu poleconego (na co nie ma jednak dowodu) dla odzyskania dokumentów nie wydaje się być działaniem wystarczającym dla osiągnięcia efektu. Pokrzywdzona sama stwierdziła, że poza wysłaniem jednego listu, nie podejmowała już prób odzyskania dokumentów, zatem w ocenie Sądu nie wykazała podstawowego nawet zainteresowania w tym zakresie. Zazwyczaj naturalne jest, że osoba, której zależy na odzyskaniu dokumentów, posiadając numer telefonu i adres email posiadacza, podejmuje próby kontaktu za pośrednictwem tego telefonu i poczty elektronicznej. Zaniechanie pokrzywdzonej w tym zakresie nie wskazuje na to, iż zależało jej na odzyskaniu dokumentów. Tym samym niewiarygodne są jej twierdzenia, że zwracała się o dokumenty.
W związku z tym w tym zakresie należało Obwinioną uniewinnić od postawionego jej zarzutu, bowiem nie ma dowodu, że dotarło do niej żądanie rozliczenia się z dokumentów.
Sąd uznał natomiast, że Obwiniona dopuściła się zaniechania w zakresie zaskarżenia postanowienia Sądu Okręgowego z [...] r. (Sąd w tym zakresie dokonał zmiany w stosunku do daty wskazanej we wniosku Rzecznika Dyscyplinarnego). Było to w ocenie Sądu wynikiem nieodebrania tego postanowienia w przesyłce awizowanej. W postępowaniu nie ustalono z jakiego powodu przesyłka nie została odebrana, mimo iż wysłano ją na właściwy adres Obwinionej, wskazany sądowi do doręczeń. W ocenie Sądu w takich okolicznościach Obwinionej należy przypisać winę w postaci niedbalstwa, tzn. ustalając adres dla doręczeń powinna ona była tak organizować swoją pracę aby wszystkie przesyłki sądowe były odbierane, co warunkuje prawidłowe działanie w procesie, w tym zaskarżanie decyzji procesowych, które tego wymagają. W tym wypadku poprzez swoje zaniechanie Obwiniona nie zaskarżyła postanowienia, które tym samym przy jej przewinie uprawomocniło się z naruszeniem interesu pokrzywdzonej.
Sąd uznał, że tego rodzaju zaniechanie jest nienależytym wykonywaniem zawodu radcy prawnego, mianowicie niezachowaniem należytej staranności w świadczeniu pomocy prawnej, co stanowi o naruszeniu art. 6 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Tym samym Obwiniona z tego powodu podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.
Sąd wymierzył Obwinionej karę upomnienia, biorąc pod uwagę charakter czynu, rodzaj przewinienia oraz jego skutki dla pokrzywdzonej i późniejsze zachowanie Obwinionej po popełnieniu przewinienia. Mianowicie Sąd przyjął, że Obwiniona nie dopuściła się zaniechania umyślnie lecz przez zaniedbanie, co nie wskazuje na złą wolę ale jedynie na niewłaściwy stosunek do wykonywanych obowiązków i powierzonych spraw. Ponadto należy wziąć pod uwagę, że w przypadku postanowienia zabezpieczającego, nie jest ono wiążące na przyszłość, a Sad ma zawsze możliwość jego zmiany. Niekiedy skuteczniejsze (w znaczeniu szybsze) może być wnioskowanie o zmianę niż zaskarżanie. Nie doszło więc do nieodwracalnych poważnych skutków procesowych dla pokrzywdzonej, co mogłoby wpłynąć na zaostrzenie odpowiedzialności. Obwiniona, kiedy zorientowała się o wydaniu postanowienia z [...] r. podjęła adekwatne działania w celu zapobiegnięcia negatywnym skutkom swojego błędu, składając wnioski o zmianę zabezpieczenia. Wnioski te, jakkolwiek późniejsze w stosunku do prawidłowo wymaganego zażalenia pełniły analogiczną funkcję jak to zażalenie.
Biorąc to pod uwagę Sąd doszedł do wniosku, że w sprawie doszło do możliwego do uniknięcia błędu w wykonywaniu zawodu, czemu Obwiniona jest winna. Jednakże w popełnieniu tego błędu nie było jej złej woli i celowego działania, jak również wykazała ona inicjatywę w próbie naprawienia jego skutków, co jest działaniem prawidłowym i pożądanym. Wobec tego Sąd uznał, że karą adekwatną do stopnia winy i charakteru czynu, a także ze względów prewencji ogólnej i szczególnej, będzie kara upomnienia, jako najłagodniejsza kara dyscyplinarna. W ocenie Sądu kara surowsza byłaby nieproporcjonalnie dotkliwa w okolicznościach tej sprawy.
O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 70(6) ust. 1 ustawy o radcach prawnych, zgodnie z którym w razie skazania koszty postępowania są nakładane na obwinionego.
(JK)