Orzeczenie z dnia 16 grudnia 2022 Sygn. akt: D 79/21
Orzeczenie jest prawomocne
 

PRZEWODNICZĄCA:      r. pr. Paulina Sibilska
CZŁONKOWIE:                 r. pr. Gerard Madejski
r. pr. Radosław Radosławski
PROTOKOLANT:              Ewelina Raczko

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu A.B., ([…]), obwinionej o to, że:
1) działając jako radca prawny w okresie co najmniej od dnia […] r. do […] r. tj. zakończenia reprezentowania klienta P.P. w sprawie rozwodowej, nie reprezentowała należycie jego interesów, zaniechała złożenia wniosku o alimenty na rzecz klienta, okłamując go, iż taki wniosek złożyła, nie informowała go na bieżąco o stanie sprawy mimo jego próśb w tej kwestii, czym naruszyła zasadę lojalności wobec klienta i działania w celu ochrony jego praw
2) działając jako radca prawny w okresie od dnia […] r. do dnia wydania niniejszego orzeczenia zaniechała wydania klientowi P.P. dokumentów związanych z prowadzoną wcześniej na jego rzecz sprawą rozwodową, pomimo kilkukrotnych próśb z jego strony o zwrot tych dokumentów, tj. o czyn z art. 46 KERP.
 

 

 

 
Wnioskiem o ukaranie z dnia […] r. skierowanym do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej „Okręgowy Sąd Dyscyplinarny”) Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. wniósł o ukaranie radcy prawnego A.B., wpisanej na listę radców prawnych pod numerem […] (dalej „Obwiniona”), obwinionej o to, że:

 
Obwiniona nie złożyła odpowiedzi na wniosek o ukaranie. 
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny rozpoznał wniosek o ukaranie na rozprawie dnia […] r. dokonując zmiany w opisie czynu drugiego co do daty końcowej jego popełnienia z „do dnia […] r.” na „do dnia wydania niniejszego orzeczenia”.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił następujący stan faktyczny.

W związku z zamiarem złożenia pozwu o rozwód P.P. (dalej „Pokrzywdzony”) w […] r. skorzystał z porady prawnej Obwinionej.
 
W dniu […] r. Pokrzywdzony udzielił Obwinionej pełnomocnictwa do prowadzenia sprawy o rozwód.
dowód: pełnomocnictwo z dnia […] r. - k. 34
 
Sprawa o rozwód toczyła się przed Sądem Okręgowym W.-P. w W. pod sygnaturą akt […]. Po złożeniu przez Obwinioną w imieniu Pokrzywdzonego pozwu o rozwód, Pokrzywdzony miał utrudniony kontakt ze swoim pełnomocnikiem. Obwiniona nie odbierała telefonów od Pokrzywdzonego, nie odpisywała na jego wiadomości, nie przekazywała dokumentów, o które prosił klient, nie informowała o pismach składanych przez drugą stronę oraz tych otrzymanych z Sądu, w tym o opinii sporządzonej przez biegłych z Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów. Obwiniona była obecna na jednej rozprawie. Pokrzywdzony pomimo udzielonego pełnomocnictwa profesjonalnemu pełnomocnikowi czuł się pozbawiony pomocy prawnej, co wywołało u niego stres i lęk o wynik sprawy o rozwód.
dowód: skarga Pokrzywdzonego z dnia […] r. – k. 1-6, wydruk korespondencji sms od dnia […] r. do dnia […] r. – k. 7-33 
 
Obwiniona nie złożyła wniosku o zabezpieczenie alimentów na rzecz syna Pokrzywdzonego, mimo że przez ponad rok zapewniała klienta, że wniosek taki złożyła.  Pokrzywdzony uzyskał zabezpieczenie alimentów na podstawie wniosku złożonego przez nowego pełnomocnika.
 
W wiadomości sms z dnia […] r. Obwiniona poinformowała Pokrzywdzonego, że wysłała do niego i do Sądu Okręgowego W.-P. wypowiedzenie pełnomocnictwa do prowadzenia sprawy o rozwód oraz że najpóźniej do dnia […] r. wyśle Pokrzywdzonemu dokumenty związane ze sprawą. Do dnia rozpatrywania wniosku o ukaranie Pokrzywdzony nie otrzymał żadnej przesyłki od Obwinionej. 
dowód: wiadomość sms od Obwinionej do Pokrzywdzonego z dnia […] r. – k. 30, zeznania Pokrzywdzonego – k. 52-53, 107-108
 
Obwiniona wezwana przez Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. do złożenia pisemnych wyjaśnień, nie złożyła ich.
dowód: pisma Obwinionej z dnia […] r. i z dnia […] r. o przedłużenie terminu na złożenie pisemnych wyjaśnień - k. 44, k. 47
 
Powyższe okoliczności Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz przesłuchania Pokrzywdzonego. Okręgowy Sąd Dyscyplinarny dał wiarę wszystkim dokumentom, ponieważ nie znalazł podstaw, aby kwestionować ich wiarygodność. Dowody powołane powyżej oprócz tego, że stanowią dowód utrwalonych treści, korespondują z zeznaniami Pokrzywdzonego, które Okręgowy Sąd Dyscyplinarny uznał za wiarygodne. Pokrzywdzony zeznawał w sposób pewny i przekonujący.
 
Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie pozwolił na uznanie Obwinionej winną popełnienia zarzucanych we wniosku o ukaranie deliktów dyscyplinarnych.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych radca prawny podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej m.in. za postępowanie sprzeczne z zasadami etyki. Na podstawie art. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (dalej „KERP”) radca prawny, mając na uwadze treść roty ślubowania określonej w ustawie o radcach prawnych, obowiązany jest wykonywać czynności zawodowe rzetelnie i uczciwie, zgodnie z prawem, zasadami etyki zawodowej oraz dobrymi obyczajami. Ponadto, stosownie do art. 8 KERP radca prawny, świadcząc klientowi pomoc prawną, postępuje lojalnie i kieruje się dobrem klienta w celu ochrony jego praw. Natomiast w myśl art. 12 ust. 1 KERP radca prawny zobowiązany jest wykonywać czynności zawodowe sumiennie oraz z należytą starannością uwzględniającą profesjonalny charakter działania. Na podstawie art. 44 ust. 1 KERP radca prawny, na żądanie klienta, obowiązany jest informować go o przebiegu sprawy i jej wyniku, a w szczególności o skutkach podejmowanych czynności procesowych. Obwiniona nie wywiązała się z powyższych obowiązków w zakresie przyjętego od Pokrzywdzonego zlecenia poprowadzenia sprawy o rozwód.
 
W ocenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego fakt niezłożenia przez Obwinioną wniosku o zabezpieczenie alimentów należy ocenić jako postępowanie nieprofesjonalne. Natomiast za szczególnie kwalifikowany przejaw naruszenia obowiązków radcy prawnego wynikających z KERP należy uznać okłamanie Pokrzywdzonego, że taki wniosek został złożony oraz ponowne zaniechanie złożenia takiego wniosku po wyznaczeniu przez Sąd Okręgowy W.-P. w W. dodatkowego terminu.
 
Za naganne i nieakceptowalne należy ocenić zachowanie Obwinionej polegające na permanentnym braku czasu na rozmowę z Pokrzywdzonym, nieodpisywaniu na korespondencję dotyczącą prowadzonej sprawy, nieinformowaniu na bieżąco o stanie sprawy i unikaniu kontaktu z klientem. Duża liczba prowadzonych spraw nie zwalnia ani nie umniejsza obowiązkom zawodowym radcy prawnego wynikającym z ustawy o radcach prawnych i KERP, w szczególności dotyczących należytej staranności przy świadczeniu pomocy prawnej.
 
W ocenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Obwinionej należało przypisać odpowiedzialność za niedochowanie należytej staranności w prowadzeniu sprawy o rozwód w imieniu Pokrzywdzonego. Istotą przewinienia Obwinionej było to, że jako pełnomocnik zobowiązała się do określonego działania i swojego zobowiązania prawidłowo nie wykonała, z przyczyn leżących po jej stronie. Skoro Obwiniona umówiła się z Pokrzywdzonym na wykonanie określonych czynności, to czynności te miała obowiązek wykonać. Nie wykonując ich Obwiniona dopuściła się naruszenia wskazanych przepisów KERP i z tego powodu podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.
 
Obwiniona dopuściła się nienależytego wykonywania czynności zawodowych także poprzez niewydanie Pokrzywdzonemu, pomimo kierowanych przez niego próśb, dokumentów związanych z prowadzoną sprawą o rozwód. Obwiniona wypowiadając pełnomocnictwo z dnia […] r. zobowiązała się do wysłania Pokrzywdzonemu dokumentów związanych ze sprawą. Do dnia rozpoznawania wniosku o ukaranie Obwiniona nie zwróciła Pokrzywdzonemu żadnych dokumentów. Dlatego też Okręgowy Sąd uznał, że powyższy czyn jest niedopuszczalny w świetle art. 46 KERP.
 
Zgodnie z art. 46 KERP radca prawny nie może odmówić wydania klientowi na jego wniosek, po zakończeniu stosunku prawnego na podstawie którego prowadził sprawę, otrzymanych od niego dokumentów oraz pism procesowych w sprawach, które prowadził. Obowiązkiem radcy prawnego jest zwrócenie klientowi dokumentacji, którą klient powierzył radcy prawnemu w związku ze zleceniem świadczenia pomocy prawnej. Powyższe wynika z dwóch źródeł. Po pierwsze, wskazać należy na zasadę uregulowaną w art. 740 zdanie drugie Kodeksu cywilnego, zgodnie z którą, zleceniobiorca powinien wydać zleceniodawcy wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym. Powyższa, ogólna regulacja doznaje wzmocnienia w przypadku radców prawnych przez dyspozycję art. 46 KERP. Wskazane wzmocnienie polega na tym, że niewywiązanie się radcy prawnego z obowiązku wydania klientowi powierzonej dokumentacji rodzi nie tylko konsekwencje w reżimie cywilnoprawnym, lecz nade wszystko w sferze odpowiedzialności dyscyplinarnej. Niewydanie przez Obwinioną dokumentacji w sposób zgodny z żądaniem Pokrzywdzonego było ewidentnym złamaniem wymienionego w art. 46 KERP obowiązku radcy prawnego i stanowi delikt dyscyplinarny jako czyn (w formie zaniechania) sprzeczny z prawem, KERP oraz dobrymi obyczajami. Działanie Obwinionej Okręgowy Sąd Dyscyplinarny uznał jednocześnie za zawinione i nie mające usprawiedliwienia. Wskazać należy, iż po zakończeniu stosunku prawnego tj. wypowiedzeniu przez Obwinioną pełnomocnictwa, powinna ona zwrócić Pokrzywdzonemu wszelkie otrzymane dokumenty, jak i te dla niego uzyskane, z czego Obwiniona nie wywiązała się.
 
Dokonując wymiaru kary za poszczególne czyny Okręgowy Sąd Dyscyplinarny wziął pod uwagę okoliczność, że Obwiniona była już kilkukrotnie karana dyscyplinarnie. Dodatkowo za okoliczność obciążającą należy uznać rażąco nieprofesjonalne postępowanie Obwinionej wpływające negatywnie na wizerunek zawodu radcy prawnego. Na niekorzyść Obwinionej działa przede wszystkim to, że naruszyła podstawowe zasady etyki godząc w najważniejsze dla zawodu wartości, na których budowane jest zaufanie niezbędne dla jego prawidłowego wykonywania. Adekwatne, odpowiednio surowe kary, za delikty dyscyplinarne mają za zadanie nie tylko ukaranie radcy prawnego, ale także zadośćuczynienie poczuciu sprawiedliwości osób pokrzywdzonych zachowaniem radcy prawnego. Mają także istotną funkcję prewencyjną wobec ukaranego radcy prawnego, który musi mieć świadomość, że naruszanie najważniejszych zasad wykonywania zawodu jest działaniem nie tylko niedopuszczalnym, ale również nieopłacalnym i szkodliwym dla winnego popełnienia deliktu radcy prawnego. Adekwatne kary mają wreszcie istotne znaczenie dla budowania u potencjalnych klientów przeświadczenia, że samorząd zawodowy dba konsekwentnie i konkretnymi działaniami o utrzymywanie wysokiego standardu etycznego radców prawnych, a tym samym zawód ten faktycznie jest zawodem godnym przyznanego mu konstytucyjnie zaufania publicznego. Na niekorzyść Obwinionej Okręgowy Sąd Dyscyplinarny wziął także pod uwagę jej stosunek do popełnionych czynów. Obwiniona nie wykazał krytycznej oceny własnego postępowania i unikała zajęcia stanowiska w sprawie.
 
W zakresie kar, a więc zarówno ich rodzaju jak i wysokości, Okręgowy Sąd Dyscyplinarny orzekł zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa uznając, że rodzaj kary jak i jej wysokość są adekwatne do popełnionych przez Obwinioną czynów, biorąc przy tym pod uwagę jej postawę w trakcie toczącego się postępowania.
 
W związku z powyższymi dyrektywami Okręgowy Sąd Dyscyplinarny uznał, że w zakresie czynu pierwszego adekwatną, pomimo że surową karą, będzie kara zawieszenia prawa do wykonywania zawodu na czas jednego roku. Dodatkowo stosując tę karę Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zastosował, co stanowiło konieczność wynikającą z art. 65 ust. 2b ustawy o radcach prawnych, zakaz wykonywania patronatu – uznając, że ze względu na charakter popełnionego deliktu nadzór nad przygotowaniem aplikantów do zawodu należy wyłączyć na dłuższy czas – w tym wypadku pięciu lat.
 
Za naruszenie dotyczące niewydania dokumentów Pokrzywdzonemu Okręgowy Sąd Dyscyplinarny uznał, że adekwatną karą do popełnionego przewinienia dyscyplinarnego będzie kara nagany. Wymierzona kara w ocenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego będzie wywierała też odpowiedni skutek prewencyjny, jak również będzie jasnym sygnałem dla Pokrzywdzonego, że naruszenie obowiązków zawodowych przez radców prawnych i interesy ich klientów związane ze świadczoną pomocą prawną są traktowane przez samorząd zawodowy z całą powagą.
 
Wymierzone kary są uzasadnione stopniem winy i charakterem dokonanych naruszeń. Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalając rodzaj kar miał na uwadze ich celowość, tj. okoliczność, iż stanowić będą dla Obwinionej represję, która powinna w przyszłości skutkować wykonywaniem przez nią obowiązków wynikających z ustawy o radcach prawnych i KERP z należytą starannością.
 
O kosztach postępowania Okręgowy Sąd Dyscyplinarny orzekł na podstawie art. 70⁶ ust. 2 ustawy o radcach prawnych mając na uwadze czynności podjęte w postępowaniu.
 
GF