Orzeczenie z dnia 14 stycznia 2020 r. Sygn. akt: D 178/19
Orzeczenie jest prawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY:     r. pr. Michał Rajski
CZŁONKOWIE:           r. pr. Bogdan Sanowski
r. pr. Agnieszka Świstak
PROTOKOLANT:          Karolina Szymala

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. i […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu S. ([…]) obwinionej o to, że:
1) przy okazji świadczenia pomocy prawnej na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej Z. w W., pozostaje wspólnikiem spółki cywilnej S.(1) s. c. S.(2) S. świadczącej m.in. pomoc prawną i nie spełniającej wymogów określonych w art. 8 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 urp oraz wykonuje w tej spółce cywilnej (bezpośrednio lub pośrednio, także działając na jej rzecz lub w jej interesie) czynności zawodowe w wykonaniu zawartej przez tę spółkę ze Wspólnotą Mieszkaniową Z. w W. umowy o administrowanie nieruchomością wspólną w okresie od co najmniej dnia wpisu na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w W. tj. […] r.,
tj. o popełnienie czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego określone w art. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego ogłoszonego Uchwałą Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego („KERP”) w zw. z art. 64 ust. 1 urp,
oraz o to, że:
2) przy okazji świadczenia pomocy prawnej na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej Z. w W., występuje w postępowaniach wszczętych przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej Z. w W. przez jej członków (w tym Spółdzielnię Handlowo Usługową P. w W., J.(1) i J.(2), P.(1) Sp. z o.o. w W.) o dostęp do (okazanie lub wydanie) dokumentów Wspólnoty, o niewykonywanie prawomocnych orzeczeń sądowych w tym zakresie, oraz sprawach dotyczących windykacji należności od członków Wspólnoty (w tym przeciwko Spółdzielni Handlowo Usługowej P. w W. i P.(1) Sp. z o.o. w W.) w których, lub w związku z którymi, istnieje sprzeczność lub znaczne ryzyko wystąpienia sprzeczności interesów pomiędzy nią jako wspólnikiem spółki cywilnej S.(1) s.c. S.(2) S. – administratorem Wspólnoty Mieszkaniowej Z. w W. a Wspólnotą Mieszkaniową Z. w W. jako klientem, w okresie od co najmniej dnia wpisu na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w W. tj. […] r.,
tj. o popełnienie czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego określone w art. 30 ust. 1 KERP w zw. z art. 64 ust. 1 urp,
oraz o to, że:
3) przy okazji świadczenia pomocy prawnej na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej Z. w W. na podstawie umowy obejmującej stałą obsługę prawną, utożsamiała interes klienta z interesem członków Zarządu klienta, poprzez reprezentację członków Zarządu w sprawach sądowych, co najmniej M., P.(2) i S.(3) w sprawie o naruszenie dóbr osobistych wszczętej pozwem z dnia […] r. przez B. przed Sądem Okręgowym […] w W. o sygn. akt […],
tj. o popełnienie czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania  zawodu radcy prawnego określone w art. 42 ust. 1 pkt 1) KERP w zw. z art. 64 ust. 1 urp,
4) w piśmie procesowym „Odpowiedź na pozew” datowanym na […] r. sporządzonym w imieniu pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej Z. w W. w sprawie z powództwa P.(1) Sp. z o.o. w W. toczącej się przed Sądem Rejonowym dla […] w W. […] Wydział Cywilny, sygn. akt […], zawarła dwa sformułowania (na stronie nr […] ww. pisma):
(a) „Prezes Zarządu posługuje się słownictwem, które wskazuje na kontakt z regulacjami karnoprawnymi („recydywa”), co również uzasadnia niepokój Zarządu tym bardziej, że na terenie osiedla miał miejsce incydent polegający na obserwacji pana B. przez organy ścigania, po której nastąpiło zatrzymanie na terenie nieruchomości. Zarząd, ani współwłaściciele nie mają wglądu w rejestr karny, nie wiedzą zatem komu mają być wydane dokumenty, a tym bardziej udostępnione kopie danych współwłaścicieli.”, oraz
(b) „Należy wskazać chociażby okoliczności opisane w odpowiedzi na pozew pozwanej w sprawie […], czy żądania finansowe Spółdzielni, w tym postępowaniu
tj. […] zł za każdy dzień opóźnienia w wydaniu dokumentów. Dla podmiotu znajdującego się w trudnej sytuacji finansowej możliwość uzyskania dochodów, bez żadnego nakładu pracy, jest wielce kuszące.”,
przekraczające dozwolone granice wypowiedzi radcy prawnego i świadczące o niezachowaniu umiaru i taktu w wypowiedziach radcy prawnego,
tj. o popełnienie czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego określone w art. 38 ust. 1 i 5 KERP w zw. z art. 64 ust. 1 urp.
 

 

 

 
Dnia […] r. do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej „Sąd”) wpłynął wniosek Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej: „Rzecznik”) o ukaranie r. pr. S. (dalej: „Obwiniona”), której zarzucił, że:

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny po przeprowadzeniu postępowania dowodowego ustalił następujący stan faktyczny:
 
Obwiniona została wpisana na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w W. i uzyskała uprawnienia zawodowe radcy prawnego w dniu […] r.
 
Obwiniona prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą Kancelaria Radcy Prawnego S. Przeważającym przedmiotem działalności jest działalność prawnicza ([…]). Zgodnie z wydrukiem z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Obwiniona jest również wspólnikiem spółki cywilnej S.(1) S.C (k. […]). Przeważającą działalnością gospodarczą wspólników spółki cywilnej pod nazwą S.(1) S.C. jest zarządzanie nieruchomościami wykonywane na zlecenie (k. […]).
 
W dniu […] r. wspólnicy spółki cywilnej S.(1) w osobach S.(2) oraz A. (w umowie jako „Zleceniobiorca”) zawarły ze Wspólnotą Mieszkaniową „Z.” („Wspólnota”) Umowę o administrowanie („Umowa”). Szczegółowe obowiązki Zleceniobiorcy zostały sformułowane w § 2 Umowy) i obejmują czynności o charakterze techniczno-organizacyjnym (k. […]-[…]).
 
Obwiniona działając jako radca prawny reprezentuje Wspólnotę w szeregu postępowań cywilnych, w tym m.in. w sprawach:

 
Obwiniona działając jako radca prawny reprezentowała również osoby fizyczne M., P.(2) i S.(3) (członkowie Zarządu Wspólnoty) w sprawie wytoczonej przeciwko nim o naruszenie dóbr osobistych przez B. (sprawa o sygn. […] tocząca się przez Sądem Okręgowym dla […] w W.).
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
 
Sąd uniewinnił Obwinioną od zarzucanego jej w pkt 1 wniosku o ukaranie czynu.
 
Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało, iż Obwiniona wykonuje czynności radcy prawnego jako wspólnik spółki cywilnej. Wniosek taki nie wynika ani z analizy postanowień umowy o administrowanie ani z analizy wydruków z informacji CEIDG Obwinionej i spółki cywilnej S.(1). § […] Umowy zawiera szczegółowy zakres obowiązków wspólników spółki cywilnej wobec Wspólnoty Mieszkaniowej (pkt […]-[…]). Zakres obowiązków nie obejmuje świadczenia pomocy prawnej w jakimkolwiek zakresie. We wniosku o ukaranie Rzecznik podniósł, iż wynagrodzenie z tytułu administrowania było ustalone ryczałtowo i obejmowało usługę zorganizowania pełnej obsługi administracyjnej, księgowej i prawnej (§ […] Umowy). Nieuprawnione jest jednak wnioskowanie, iż z umowy wynikało zobowiązanie do prowadzenia pełnej obsługi prawnej, bowiem brzmienie § […] umowy stanowi o zorganizowaniu (m.in.) obsługi prawnej (czyli o zapewnieniu Wspólnocie obsługi), a nie o świadczeniu usługi.
 
Jako argument przemawiający za tym, iż Obwiniona wykonywała czynności prawne w ramach spółki cywilnej, Rzecznik wskazał niektóre z opisanych w § […] Umowy obowiązków tj. „Reprezentacja ogółu właścicieli w sprawach dotyczących Wspólnoty Mieszkaniowej przed sądami, wobec organów administracji rządowej i samorządowej, a także w stosunkach z członkami Wspólnoty Mieszkaniowej a także osobami trzecimi.” (§ […] ust. […]; „Windykacja należności z tytułu pożytków i innych przychodów z nieruchomości.” (§ […] ust. […]), oraz „Bieżąca windykacja opat należnych od właścicieli lokali, kierowanie spraw na drogę postępowania sądowego, reprezentowanie Wspólnoty Mieszkaniowej przed sądami.” (§ […] ust. […]). Wskazane obowiązki mogą oczywiście być wykonywanie przez radcę prawnego i mogą być elementem świadczenie pomocy prawnej, ale jednocześnie należy ocenić, iż czynności wynikające z reprezentowania Wspólnoty na zewnątrz czy windykacji należności na drodze sądowej i pozasądowej nie wymagają uprawnień radcy prawnego i mogły być wykonywane przez wspólniczki spółki cywilnej nie będące adwokatami czy radcami prawnymi. Ponadto, wskazane przez Rzecznika obowiązki należy analizować w połączeniu z brzmieniem § […], z którego wynika, iż wynagrodzenie należne jest za zorganizowanie (a nie świadczenie) pełnej pomocy prawnej.
 
Analiza informacji CEIDG obwinionej i S.(1) s.c. również nie prowadzi do wniosku, iż Obwiniona świadczy usługi pomocy prawnej w ramach spółki cywilnej. W informacji CEIDG dotyczącej Kancelarii Radcy Prawnego S. wskazana jest działalność prawnicza ([…]), natomiast informacja z CEIDG dotyczącej spółki cywilnej pod nazwą S.(1), której Obwiniona jest wspólnikiem nie wskazuje jako przedmiotu działalności prawniczej.
 
Zgodnie z art. 6 KERP: Radca prawny, mając na uwadze treść roty ślubowania określonej w ustawie o radcach prawnych, obowiązany jest wykonywać czynności zawodowe rzetelnie i uczciwie, zgodnie z prawem, zasadami etyki zawodowej oraz dobrymi obyczajami. Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało, iż Obwiniona wykonywała czynności radcy prawnego na rzecz Wspólnoty w ramach spółki cywilnej o nazwie S.(1) i wobec tego należało ją uniewinnić od zarzucanego jej w pkt 1 wniosku o ukaranie czynu.
 
Sąd uniewinnił Obwinioną od zarzucanego jej w pkt 2 wniosku o ukaranie czynu.
 
Rzecznik wskazał, iż Obwiniona działając jako administrator Wspólnoty, będąc odpowiedzialna za obsługę administracyjną, księgową i prawną, miała wpływ na to jak dokumentacja Wspólnoty była przygotowywana, przechowywana i udostępniania. Podniósł także, iż Obwiniona mogła być wręcz zainteresowana odmową udostępniania niektórych dokumentów by uniknąć ich weryfikacji lub ukryć ewentualne braki. W ocenie Rzecznika reprezentowanie Wspólnoty w sporach sądowych wytoczonych przez jej przez członków o wydanie dokumentów zachodził konflikt interesów lub co najmniej ryzyko zaistnienia takiego konfliktu.
 
Sąd w pierwszej kolejności zauważa, iż wspólnicy spółki cywilnej na podstawie Umowy ze Wspólnotą zobowiązali się do administrowania nieruchomością wspólną. Obowiązki administratora mają tu charakter organizacyjny, porządkowy i nadzorczy. Podkreślić należy, podejmowanie decyzji o charakterze zarządczym pozostawało w gestii Zarządu Wspólnoty.
 
Czynności wykonywane w ramach zarządzania nieruchomością określone zostały w art. 184b Ustawy o Gospodarce Nieruchomościami. Przepis ten stanowi, że zarządzanie nieruchomością polega na podejmowaniu decyzji i dokonywaniu czynności mających na celu zapewnienie racjonalnej gospodarki nieruchomością, tj.:
1) właściwej gospodarki ekonomiczno-finansowej nieruchomości;
2) bezpieczeństwa użytkowania i właściwej eksploatacji nieruchomości;
3) właściwej gospodarki energetycznej w rozumieniu przepisów prawa energetycznego;
4) bieżącego administrowania nieruchomością;
5) utrzymania nieruchomości w stanie niepogorszonym zgodnie z jej przeznaczeniem;
6) uzasadnionego inwestowania w nieruchomość.
 
Pojęcie administrowania, jako mające charakter węższy, mieści się w pojęciu zarządzania. W zasadzie obejmuje ono czynności faktyczne, do których należy: utrzymanie porządku i czystości w obrębie nieruchomości, ściąganie czynszów, rejestrowanie awarii i ich usuwanie oraz prowadzenie korespondencji (por. wyr. SN z 19.1.2006 r., IV CK 343/05, Legalis).
 
Obwiniona jako wspólnik spółki cywilnej świadczyła usługi administratora czyli niejako wykonawcy woli zarządu, nie była ona uprawniona do podejmowania decyzji. Tak stan rzeczy potwierdzają również zeznania świadka M. (członka Zarządu Wspólnoty), która zeznała, iż to ona podjęła decyzję w sprawie zakazu robienia fotografii dokumentów.
 
Zgodnie z art. 30 § 1 KERP: Radca prawny nie może świadczyć pomocy prawnej klientowi, jeżeli w danej sprawie lub sprawie z nią związanej pomiędzy klientem a radcą prawnym istnieje sprzeczność interesów lub znaczne ryzyko jej wystąpienia, a także jeżeli czynności zawodowe dotyczą osoby lub majątku radcy prawnego albo osoby mu najbliższej, chyba że czynność odnosi się do wspólnych z klientem roszczeń, działań lub interesów. W ocenie Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało, by pomiędzy działaniem Obwinionej jako radcy prawnego reprezentującego Wspólnotę w postępowaniach sądowych a wykonywaniem czynności administratora w ramach spółki cywilnej istniał konflikt interesów.
 
Sąd uniewinnił Obwinioną od zarzucanego jej w pkt 3 wniosku o ukaranie czynu.
 
Obwiniona działając jako radca prawny reprezentowała również M., P.(2) i S.(3) (członkowie Zarządu Wspólnoty) w sprawie o naruszenie dóbr osobistych wytoczonej przeciwko nim przez B. (będącego członkiem Wspólnoty).
 
Zgodnie z art. 42 ust 1 pkt 1 Radca prawny wykonujący zawód na podstawie umowy o pracę bądź umowy o świadczenie stałej pomocy prawnej klientowi będącemu osobą prawną nie może utożsamiać interesu klienta z interesem jego organów lub jednego z nich albo członków tych organów.
 
Radca prawny świadcząc pomoc prawną na rzecz osoby prawnej, nie może utożsamiać interesu klienta z interesem jego organów lub jednego z nich albo członków tych organów. Celem tego uregulowania jest rozróżnienie i oddzielenie interesu klienta – osoby prawnej (w rozumieniu art. 5 pkt 4 KERP) od interesów jego organów lub ich członków. Z uwagi na złożoną strukturę osób prawnych, będących podmiotem odrębnym od osób pełniących w niej różne funkcje, może dojść do konfliktu interesów pomiędzy wymienionymi podmiotami (np. pomiędzy spółką z ograniczoną odpowiedzialnością a jej udziałowcami czy spółką akcyjną a jej akcjonariuszami). Radca prawny zobowiązany jest ustalić interes prawny klienta i kierować się dobrem klienta w celu ochrony jego praw (por. komentarz do art. 42 Kodeks Etyki Radcy Prawnego. Komentarz red. dr Tomasz Scheffler, 2017).
 
Rzecznik nie wykazał na czym w okolicznościach niniejszej sprawy miałoby polegać naruszenie ww. zakazu przez Obwinioną. W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy nie wskazuje, by Obwiniona dopuściła się naruszenia zakazu utożsamiania interesu klienta z interesem jego organów lub jednego z nich albo członków tych organów. Wobec powyższego Sąd uniewinnił Obwinioną od zarzucanego jej w pkt 3 wniosku o ukaranie czynu.
 
Sąd uniewinnił Obwinioną od zarzucanego jej  w pkt 4b  wniosku o ukaranie czynu.
 
Art. 38 KERP określa granice wolności słowa, które obowiązują radcę prawnego. Ust.1 tego artykułu stanowi, iż  radca prawny, korzystając przy wykonywaniu zawodu z wolności słowa i pisma, nie może przekraczać granic określonych przepisami prawa i rzeczową potrzebą, zaś ust. 5 stanowi, że:  radca prawny powinien w swoich wystąpieniach zachować umiar i takt.
 
W ocenie Sądu użyte przez Obwinioną w odpowiedzi na pozew z dnia […] r. w sprawie o sygn. […] słowa: „Należy wskazać chociażby okoliczności opisane w odpowiedzi na pozew pozwanej w sprawie […], czy żądania finansowe Spółdzielni, w tym postepowaniu tj. […] zł za każdy dzień opóźnienia w wydaniu dokumentów. Dla podmiotu znajdującego się w trudnej sytuacji finansowej możliwość uzyskania dochodów, bezzasadnego nakładu pracy, jest wielce kuszące” były uzasadnione rzeczową potrzebą oraz nie stanowiły przekroczenia nakazu zachowania umiaru i taktu.
 
Sąd uznał Obwinioną winną  zarzucanego jej w pkt 4a wniosku o ukaranie czynu.
 
W ocenie Sądu użycie przez Obwinioną w odpowiedzi na pozew z dnia […] r. w sprawie o sygn. […] sformułowania: „Prezes Zarządu posługuje się słownictwem, które wskazuje na kontakt z regulacjami karnoprawnymi („recydywa”), co również uzasadnia niepokój Zarządu tym bardziej, ze na terenie osiedla miał miejsce incydent polegający na obserwacji pana B. przez organy ścigania, po której nastąpiło zatrzymanie na terenie nieruchomości. Zarząd, ani współwłaściciele nie mają wglądu w rejestr karny, nie wiedzą zatem komu mają być wydane dokumenty, a tym bardziej udostępnione kopie danych współwłaścicieli.” stanowiło przekroczenie granic wolności słowa i winno zatem być potraktowane jako delikt dyscyplinarny.
 
Uznając winę Obwinionej w popełnieniu opisanych zarzucanego jej  w pkt 4a wniosku o ukaranie czynu, Sąd, uznał, że adekwatne będzie orzeczenie wobec Obwinionej kary upomnienia. W ocenie Sadu, uwzględniając charakter naruszonego dobra oraz wyrażenie skruchy przez Obwinioną, kara upomnienia będzie karą adekwatną.
 
O kosztach postępowania na podstawie art. 70? ust. 2 ustawy o radcach prawnych oraz § 1 ust. 1 pkt 1 uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, biorąc pod uwagę czynności podjęte w postępowaniu.
 
(WK)