Orzeczenie z dnia 12 września 2016  r.,  Sygn. akt: D 45/2016
Orzeczenie nieprawomocne
 

Przewodniczący: radca prawny Robert Karpiński
Członkowie: radca prawny Igor Bąkowski
radca prawny Gerard Dźwigała
Protokolant: Anna Gabrysiak
 

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie […] r. w W. sprawy przeciwko radcy  prawnemu C.(1), […], obwinionemu o to, że:
 
nienależyte wykonywanie zawodu radcy prawnego polegające na tym, iż w okresie od […] roku do […] roku w W. będąc pracownikiem kancelarii radcy prawnego M.(1), ułatwił radcy prawnemu M.(1), świadczącemu pomoc prawną na rzecz A. oraz wykonującemu czynności doradztwa na rzecz w/w podmiotu związane z nabyciem przez ten podmiot nieruchomości w W. przy ulicy […] i […]z przeznaczeniem na budowę i siedzibę A., popełnienie przestępstwa oszustwa i wyrządzenia szkody majątkowej A. w  wielkich rozmiarach w kwocie […] Euro, poprzez wykonywanie czynności zgodnie z wytycznymi radcy prawnego M.(1). Jako pełnomocnik strony transakcji M.(2), radca prawny C.(1) (wówczas aplikant radcowski) doprowadził do zawarcia umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości pomiędzy rzeczywistym właścicielem nieruchomości a M.(2), a następnie wyraził zgodę na cofnięcie wniosków o wpis praw i roszczeń wynikających z tej umowy na jej rzecz i wskazał C.(2) (swojego brata) jako uprawnionego do nabycia tejże nieruchomości za cenę […] Euro. Następnie, jako pełnomocnik zbywcy, wynegocjował z członkami K. kwotę sprzedaży tej nieruchomości na rzecz A. w wysokości […] Euro, znacznie zawyżając wartość nieruchomości, mając świadomość, że rzeczywistym oferentem tej nieruchomości jest M.(1), tj. popełnienia czynów sprzecznych z zasadami etyki radcy prawnego tj. art. 6 ust. 1 i 2, art. 7, art. 10, art. 11 ust. 2 i 3, art. 22 ust. 1 pkt c Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, przyjętego uchwalą Nr 5 VIII Krajowego Zjazdu Radców Prawnych w dniu 10 listopada 2007 roku, a także czynu sprzecznego z art. 2, 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, w związku z art. 64 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 z późn. zm.),
 

 

                                                               

 
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej: „Rzecznik”) wniósł w dniu […]  r. do tutejszego Sądu wniosek (sygn. akt […]) o ukaranie r.pr. C.(1) (dalej: „Obwiniony”), wpisanego na listę radców prawnych pod nr.: […], zarzucając:
nienależyte wykonywanie zawodu radcy prawnego polegające na tym, iż w okresie od […] roku do […] roku w W. będąc pracownikiem kancelarii radcy prawnego M.(1), ułatwił radcy prawnemu M.(1), świadczącemu pomoc prawną na rzecz A. oraz wykonującemu czynności doradztwa na rzecz w/w podmiotu związane z nabyciem przez ten podmiot nieruchomości w W. przy ulicy […]  i […]  z przeznaczeniem na budowę i siedzibę A., popełnienie przestępstwa oszustwa i wyrządzenia szkody majątkowej A. w wielkich rozmiarach w kwocie […] Euro, poprzez wykonywanie czynności zgodnie z wytycznymi radcy prawnego M.(1). Jako pełnomocnik strony transakcji M.(2), radca prawny C.(1) (wówczas aplikant radcowski) doprowadził do zawarcia umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości pomiędzy rzeczywistym właścicielem nieruchomości a M.(2), a następnie wyraził zgodę na cofnięcie wniosków o wpis praw i roszczeń wynikających z tej umowy na jej rzecz i wskazał C.(2) (swojego brata) jako uprawnionego do nabycia tejże nieruchomości za cenę […] Euro. Następnie, jako pełnomocnik zbywcy, wynegocjował z członkami K. kwotę sprzedaży tej nieruchomości na rzecz A. w wysokości […] Euro, znacznie zawyżając wartość nieruchomości, mając świadomość, że rzeczywistym oferentem tej nieruchomości jest M.(1).,
tj. popełnienie czynów sprzecznych z zasadami etyki radcy prawnego tj. art.
6 ust. 1 i 2, art. 7, art. 10, art. 11 ust. 2 i 3, art. 22 ust. 1 pkt c Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, przyjętego uchwalą Nr 5 VIII Krajowego Zjazdu Radców Prawnych w dniu 10 listopada 2007 roku, a także czynu sprzecznego z art. 2, 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, w związku z art. 64 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 z późn. zm.).
Obwiniony nie wniósł odpowiedzi na wniosek o ukaranie.
Na podstawie całokształtu materiału dowodowego, ujawnionego w toku rozprawy głównej, Sąd ustalił następujący stan faktyczny.
Obwiniony, w okresie co najmniej […] r. do […] r. w W., będąc aplikantem radcowskim w kancelarii radcy prawnego M.(1), ułatwił M.(1) wykonującemu czynności prawne na rzecz A., popełnienie przestępstwa oszustwa w celu osiągnięcia przez M.(1) korzyści majątkowej znacznej wartości i wyrządzenia A. szkody na kwotę […] euro,  w ten sposób, że postępując zgodnie z wytycznymi M.(1), jako pełnomocnik strony transakcji M.(2), doprowadził w dniu […] r.. do zawarcia umowy przedwstępnej o sprzedaży nieruchomości położonej w W. przy ul. […]  i […]  pomiędzy oferentem S. a wymienioną, po czym wyraził w jej imieniu zgodę na cofnięcie wniosków o wpis praw i roszczeń wynikających z powołanej umowy na jej rzecz i wskazał C.(2) jako uprawnionego do nabycia przedmiotu umowy za kwotę […] euro, a nadto mając świadomość, że to M.(1) jest  rzeczywistym  oferentem  w/w  nieruchomości,  jako pełnomocnik zbywcy, w […] r. upoważniony przez M.(1) do przeprowadzenia  negocjacji  z  członkami K. wynegocjował kwotę sprzedaży ww. nieruchomości na […] euro.
Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w sprawie na podstawie wyjaśnień Obwinionego oraz dokumentów znajdujących się w aktach sprawy na kartach: […] -[…], […] -[…], […] -[…], […]-[…], […], […], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […], […],[…],[…], […],[…], […],[…]-[…], […], […], […], […]-[…], […],[…],  […], […]-[…], […],  […], […],  […],  […]-[…],  […]-[…],  […]-[…],  […]-[…],  […]-[…],  […]-[…],  […]-[…],  […]-[…],  […]-[…],  […]-[…],  […],  […]-[…],  […]-[…] oraz […]-[…].
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Obwiniony, w toku rozprawy głównej, przyznał się do popełnienia czynu objętego wnioskiem o ukaranie, a także złożył wniosek o wydanie orzeczenia wymierzającego karę […] oraz, dodatkowo, zakaz wykonywania patronatu na czas […] lat.
Wniosek Obwinionego zasługiwał na uwzględnienie, w świetle art. 387 § 2 k.p.k. stosowanego odpowiednio.
Sąd zważył przede wszystkim na niepodważalny fakt uznania Obwinionego winnym popełnienia przestępstwa i wymierzenia mu z tego tytułu kary. Wina popełnienia przestępstwa przez Obwinionego została udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem Sądu powszechnego (k […]-[…]).
Powyższe potwierdzały również pozostałe dokumenty ujawnione w toku rozprawy głównej.
Normatywnym źródłem odpowiedzialności dyscyplinarnej radców prawnych jest przepis art. 64 ustawy o radcach prawnych. Zgodnie z powołaną regulacją, radca prawny podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godnością zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych.
Uznanie postępowania Obwinionego za czyn wypełniający znamiona czynu przestępnego, stypizowanego w ustawie karnej, świadczy per se o popełnieniu przez Obwinionego czynu sprzecznego z prawem, a w konsekwencji czynu rodzącego odpowiedzialność dyscyplinarną.
Dalej, postępowanie Obwinionego stanowiło także naruszenie zasad etycznych.
Zgodnie z treścią wniosku o ukaranie, Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego zarzucił Obwinionemu popełnienie czynu sprzecznego z zapisami Kodeksu Etyki Radcy Prawnego wymienionymi w treści wniosku.
Sąd, zważając na czas popełnienia czynu przez Obwinionego wyznaczony opisem zawartym w sentencji prawomocnego wyroku skazującego Sądu Apelacyjnego w W. (k. […]-[…]), tj. okres co najmniej […] r. […] r., doszedł do przekonania, że dla oceny postępowania Obwinionego nie będą miarodajne zapisy Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, lecz Zasad Etyki Radcy Prawnego, które utraciły moc dopiero z dniem 1 stycznia 2008 r. na podstawie z § 2 Uchwały Nr 5/2007 VIII Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 10 listopada 2007 roku w sprawie: uchwalenia Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
Powyższe doprowadziło do ustalenia o sprzeczności postępowania Obwinionego z art. 4 ust. 1, art. 5, art. 6 i art. 14 ust. 1 Zasad Etyki Radcy Prawnego (dalej: „Zasady Etyki”).
W myśl art. 4 ust. 1 Zasad Etyki, radca prawny obowiązany jest wykonywać czynności zawodowe zgodnie z obowiązującymi przepisami, według najlepszej woli i wiedzy, uczciwie, rzeczowo, z należytą starannością.
Stosownie do art. 5 Zasad Etyki, radca prawny nie może brać udziału ani w jakikolwiek sposób - choćby pośrednio - uczestniczyć w czynnościach albo przedsięwzięciach, które uwłaczałyby godności zawodu lub podważały do niego zaufanie.
Zgodnie z art. 6 Zasad Etyki, pomoc prawna świadczona przez radcę prawnego nie może mieć na celu ułatwienia popełnienia przestępstwa ani umożliwienia uniknięcia odpowiedzialności karnej za czyn, który miałby zostać dokonany w przyszłości.
Art. 14 ust. 1 Zasad Etyki stanowi, że radca prawny nie może reprezentować, ani w żaden sposób brać udziału w tej samej sprawie w imieniu więcej niż jednego podmiotu, jeśli zachodzi przypuszczenie kolizji ich interesów.
Obwiniony, będąc w chwili popełnienia czynu aplikantem radcowskim, był zobowiązany do odpowiedniego przestrzegania wymienionych wyżej Zasad Etyki, na zasadzie art. 1 ust. 4 tychże Zasad. Stąd, wymienione wyżej postanowienia stanowiły podstawę oceny postępowania Obwinionego.
Działania Obwinionego, podjęte w ustalonym stanie faktycznym, ułatwiły popełnienie przestępstwa oszustwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez innego radcę prawnego i doprowadziły do wyrządzenia klientowi tegoż radcy szkody w wielkich rozmiarach (w rozumieniu art. 115 § 6 w zw. z § 7 k.k.). Stanowiło to oczywistą obrazę art. 5 i 6 Zasad Etyki.
Powyższe rzutowało także na sposób oceny czynności jakich dokonywał Obwiniony, tj. czynności jako pełnomocnik strony transakcji oraz prowadzenie negocjacji z Członkami K. Skoro czynności te miały na celu ułatwienie popełnienia przestępstwa oraz doprowadziły do wyrządzenia szkody w wielkich rozmiarach, nie były one wykonane w sposób zgodny z prawem i uczciwy (vide: art. 4 ust. 1 Zasad Etyki). Zważyć przy tym należało, że czynności te były wykonywane z polecenia radcy prawnego, w interesie określonych osób oraz w sposób wpisujący się w zakres świadczenia pomocy prawnej. Powyższe nakazywało uznanie tych czynności za czynności zawodowe na gruncie art. 4 ust. 1 Zasad Etyki stosowanego odpowiednio.
Wreszcie, Obwiniony wziął udział w sprawie nabycia nieruchomości działając w warunkach konfliktu interesów. Z jednej strony bowiem, działania podjęte przez Obwinionego zmierzały do realizacji interesu reprezentowanego przez radcę prawnego M.(1). Jednocześnie, Obwiniony musiał zdawać sobie sprawę z tego, że działania te są sprzeczne z interesem A., na rzecz której świadczył pomoc prawną radca prawny M.(1), zatrudniający Obwinionego oraz pełniący funkcję patrona Obwinionego. W tej sytuacji, Obwinionego obowiązywał nakaz powstrzymywania się od działania w warunkach konfliktu interesów wobec klienta r. pr. M.(1). Powyższe stanowiło o naruszeniu dyspozycji art. 14 ust. 1 Zasad Etyki.
Takie postępowanie Obwinionego było w oczywisty sposób nieuczciwe, a w konsekwencji godzące w godność zawodu oraz zaufanie do niego, jak i jego przedstawicieli.
Z tych wszystkich względów, Sąd uznał, że Obwiniony dopuścił się do naruszenia powołanych wyżej zasad wykonywania zawodu radcy prawnego. Stąd, fakt popełnienia deliktu dyscyplinarnego, jego okoliczności oraz wina Obwinionego nie budziły wątpliwości Sądu. 
Sąd doszedł również do przekonania, że cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości. Sprawca deliktu dyscyplinarnego został bowiem ustalony, co pozwoliło na zastosowanie środków w celu prewencji indywidualnej, prewencji generalnej oraz umacniania poszanowania prawa. Uwzględnienie wniosku szanowało prawnie chronione interesy pokrzywdzonego i samorządu radców prawnych. Ponadto, możliwe okazało się rozstrzygnięcie rozprawy na pierwszym terminie rozprawy głównej.  
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego tutejszej Izby nie sprzeciwił się wnioskowi Obwinionego.
Wymierzając Obwinionemu karę zawieszenia prawa wykonywania zawodu radcy prawnego na czas jednego roku i sześciu miesięcy, Sąd wziął pod uwagę, że naruszenie zasad etyki miało charakter poważny. Postępowanie Obwinionego, wypełniając znamiona czynu zabronionego, godzi w fundamentalne zasady wykonywania zawodu.
Okoliczności sprawy świadczą o tym, że Obwiniony działał w  świadomości, że jego działania będą w sposób najzupełniej oczywisty sprzeczne z interesem A. Wykształcenie prawnicze Obwinionego oraz fakt odbywania aplikacji radcowskiej nakazywały przyjąć, że Obwiniony działał w pełnej świadomości wszystkich konsekwencji czynności dokonywanych oraz planowanych (w ramach negocjacji) przy jego udziale. Dlatego, Sąd uznał, że Obwiniony dopuścił się deliktu działając w zamiarze bezpośrednim, a więc w ramach winy umyślnej.
Dalej, zważyć należało, że na postępowanie Obwinionego składa się szereg czynności, co świadczy o skali jego postępowania oraz świadomości konsekwencji czynu.
Sąd zważył także na okoliczność, że krąg podmiotów pokrzywdzonych działaniem Obwinionego jest obszerny. Szkodę majątkową poniosła wprawdzie wyłącznie A. Natomiast, szkoda w wymiarze niemajątkowym ma zdecydowanie większy zakres. W tym kontekście podnieść należało przede wszystkim to, że czyn Obwinionego, godząc w publiczne zaufanie do reprezentowanego przez siebie zawodu, uwłacza jego godności oraz podważa zaufanie, jakim się cieszy. Ponadto, istotną była okoliczność, że pokrzywdzonym było […]. Powyższe nadaje przedmiotowej sprawie wymiar transgraniczny. Konsekwencję powyższego stanowi także trans-graniczność informacji o nieetycznym sposobie wykonywania zawodu radcy prawnego. 
Przedstawione wyżej okoliczności były obciążające dla wymiaru kary.
Jednocześnie, Sąd zważył na postawę Obwinionego, który stawił się na wezwanie Sądu, złożył wyjaśnienia, przyznał się do zarzucanego mu czynu, czym przyczynił się do przyspieszenia postępowania.
Ponadto, należało mieć na uwadze wymierzenie Obwinionemu, przez Sąd powszechny, kary, a także środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu radcy prawnego na okres […] lat.
Dlatego, bacząc również na dyrektywę wychowawczą i prewencyjną wymiaru kary, Sąd wymierzył Obwinionemu karę zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego na okres […] i […] miesięcy. Sąd uznał, że orzeczona kara, w powiązaniu z okresem zastosowanego wcześniej środka karnego, jest karą adekwatną do popełnionego czynu, jego skutków oraz okoliczności popełnienia.
W ocenie Sądu, odebranie Obwinionemu możliwości wykonywania zawodu w rzeczonym okresie jest karą dotkliwą, pozwalającą zakładać, że ewentualny powrót Obwinionego do wykonywania zawodu nie będzie się wiązać z kolejnymi naruszeniami zasad deontologii. Powyższe odpowiada interesowi samorządu radców prawnych, a jednocześnie stanowić będzie również realne zadośćuczynienie naruszonemu poczuciu zaufania do zawodu radcy prawnego.
Sąd orzekł dodatkowo zakaz wykonywania patronatu na czas […] lat. Powyższe wynikało z faktu popełnienia deliktu w okresie odbywania aplikacji radcowskiej oraz z powagi naruszenia zasad etycznych. Z tych względów należało odebrać Obwinionemu możliwość szkolenia aplikantów w rzeczonym okresie.
Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 70⁶ ustawy o radcach prawnych oraz § 1 ust. 1 pkt 1) uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców prawnych z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, biorąc pod uwagę, że wniosek o Obwinionego o wymierzenie kary przyczynił się do ograniczenia zakresu czynności podjętych w postępowaniu, a w konsekwencji pozwolił na jego przyspieszenie.
 
(BU)