Orzeczenie z dnia 12 sierpnia 2019 r. Sygn. akt: D 132/19
Orzeczenie jest prawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY:     r. pr. Michał Rajski
CZŁONKOWIE:           r. pr. Katarzyna Szwed - Kawka
r. pr. Marzena Okła - Anuszewska
PROTOKOLANT:         Karolina Szymala

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu W., […], obwinionej o to, że nie wypełniła obowiązku doskonalenia zawodowego i nie uzyskała wymaganych […] punktów szkoleniowych w cyklu szkoleniowym, który trwał od […] r. do […] r. – czym naruszyła obowiązek dbania o rozwój zawodowy poprzez kształcenie ustawiczne, a także obowiązek stosowania się  do uchwał organów samorządu radców prawnych,
tj. popełniła czyn z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 14 ust. 1 i 2 oraz art. 61 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, w związku § 7 i § 11 Regulaminu zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku, stanowiącego załącznik do uchwały nr 103/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 11 grudnia 2015 r. w sprawie Regulaminu zasad wypełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku  (t. j. uchwała Nr 124/X/2017 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 20 października 2017 r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego uchwały w sprawie Regulaminu zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku).
 

 

 
Uzasadnienie

 
W dniu […] roku do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. wpłynął wniosek Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. o ukaranie radcy prawnego W. o to, że nie wypełniła obowiązku doskonalenia zawodowego i nie uzyskała wymaganych […] punktów szkoleniowych w cyklu szkoleniowym, który trwał od […] r. do […] r. – czym naruszyła obowiązek dbania o rozwój zawodowy poprzez kształcenie ustawiczne, a także obowiązek stosowania się do uchwał organów samorządu radców prawnych, tj. popełniła czyn z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 14 ust. 1 i 2 oraz art. 61 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, w związku z § 7 i 11 Regulaminu zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku, stanowiącego załącznik do uchwały nr 103/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 11 grudnia 2015 r. w sprawie Regulaminu zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku (tj. uchwała Nr 124/X/2017 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 20 października 2017r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego uchwały w sprawie Regulaminu zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku.
 
W uzasadnieniu Zastępca Rzecznika podniósł, iż OIRP w W. w celu spełnienia przez wszystkich radców prawnych obowiązku doskonalenia zawodowego na bieżąco przekazywała informacje dotyczące organizacji szkoleń. Ponadto Rzecznik wskazał, iż Dział Szkolenia podejmował działania mające na celu zmotywowanie i monitowanie radców, w tym działania spersonalizowane tj.  wysyłka informacji o stanie punktowym z dnia [..] r. oraz pismo z dnia […] r. Rzecznik podniósł, iż każdy radca prawny miał zapewnioną przez OIRP w W. możliwość zrealizowania obowiązku  doskonalenia zawodowego w wybrany przez siebie sposób.
 
W odpowiedzi na wezwanie Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego z dnia […] r. w celu ogłoszenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów i przesłuchania w charakterze obwinionej, Obwiniona poinformowała, że nie stawi się na wezwanie Zastępcy Rzecznika z przyczyn zdrowotnych. Obwiniona nie przedstawiła zaświadczenia lekarskiego, bowiem możliwość stawienia się istnieje, jednakże jest uzależniona od nasilenia dolegliwości chorobowych. Obwiniona nie przedstawiła orzeczenia od lekarza o stanie zdrowia z powodów finansowych z uwagi na koszt płatnej wizyty lekarskiej, a także z uwagi na termin kolejnej wizyty, tj. za […] miesiące. Obwiniona wniosła o usprawiedliwienie niestawiennictwa, zaniechanie dalszych wezwań do osobistego stawiennictwa i poprzestanie na wyjaśnieniach i dowodach z dokumentów. Ponadto wniosła o zaniechanie dalszych czynności w postępowaniu dyscyplinarnym i ewentualne umorzenie postępowania.
 
Brak uzyskania wymaganych punktów Obwiniona wyjaśniła tym, iż OIRP w W. nie organizowała szkoleń odpowiadających dziedzinom, w zakresie których Obwiniona świadczyła obsługę prawną. Szkolenia organizowane przez OIRP w W. w ocenie Obwinionej stanowiły dla niej wyłącznie zbieranie punktów szkoleniowych, a nie podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Zdaniem Obwinionej uczestniczenie w szkoleniach z dziedzin prawa, z którymi Obwiniona nie miała nigdy do czynienia w swojej praktyce zawodowej nie jest podnoszeniem kwalifikacji zawodowych.
 
Ponadto powodem braku uzyskania wymaganych punktów w ramach doskonalenia zawodowego była sytuacja osobista Obwinionej, tj. opieka nad matką, problemy zdrowotne Obwinionej, a także stopniowe wycofywanie się z aktywności zawodowej.
 
W piśmie z dnia […] r. Obwiniona poinformowała, że nie stawiła się w OIRP w celu przedstawienia zarzutów i przesłuchania w charakterze Obwinionej z powodów utrzymujących się problemów zdrowotnych. Podtrzymała zgłoszony zarzut braku zawiadomienia o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego, skutkujący zdaniem Obwinionej nieprawidłowym wszczęciem postępowania. Obwiniona wniosła o uchylenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów z uwagi na wadliwość tego postanowienia, tj. pomyłkę w numerze wpisu do rejestru radców prawnych oraz brak odniesienia się przez Rzecznika do złożonych przez Obwinioną wyjaśnień. Obwiniona podtrzymała wszystkie wyjaśnienia zawarte w części […] i […] pisma z dnia […] r. W ocenie Obwinionej brak zdobycia wymaganej liczby punktów szkoleniowych nie świadczy o poziomie wykonywania przez radcę prawnego zawodu, ani o jego zawodowym wykształceniu, ponieważ istotne są rzeczywiste umiejętności zawodowe radcy prawnego.
 
W dniu […] r. Rzecznik Dyscyplinarny postanowił sprostować oczywistą omyłkę pisarską w sentencji postanowienia o przestawieniu zarzutów z dnia […] r. w części dotyczącej numeru wpisu.
 
W dniu […] r. Obwiniona wniosła do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego OIRP w W. odpowiedź na wniosek o ukaranie i wniosła o przeprowadzenie dowodów wskazanych w tym piśmie. W odpowiedzi Obwiniona zarzuciła rażące naruszenie przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego przepisów postępowania dyscyplinarnego przez:

 
Na podstawie całokształtu materiału dowodowego, ujawnionego w toku rozprawy głównej, Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. ustalił następujący stan faktyczny:
 
Obwiniona nie wypełniła obowiązku doskonalenia zawodowego i nie uzyskała wymaganych co najmniej […] punktów szkoleniowych w cyklu szkoleniowym, który trwał od […] r. do […] r. 
 
Powodem braku uzyskania wymaganych punktów w ramach doskonalenia zawodowego był sytuacja osobista Obwinionej, tj. opieka nad matką, problemy zdrowotne Obwinionej, stopniowe wycofywanie się z aktywności zawodowej, a także brak szkoleń w dziedzinach w których Obwiniona świadczyła obsługę prawną.
 
Z dniem […] r. Obwiniona zakończyła wykonywanie zawodu.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył co następuje:
 
Zgodnie z § 7 ust. 1 Regulaminu Doskonalenia w okresie rozliczeniowym […]-[…] Obwiniona miała obowiązek odbycia szkoleń zawodowych lub innych form doskonalenia dla zgromadzenia minimum […] punktów rozliczeniowych. Nie ulega wątpliwości, że obowiązku tego nie wykonała w związku z czym nie wywiązała się z obowiązku doskonalenia w rozumieniu § 11 Regulaminu Doskonalenia.
 
Obowiązek stałego doskonalenia oraz uczestnictwa w szkoleniach zawodowych na podstawie przepisów samorządowych wynika także z art. 14 ust. 1 i 2 KERP, zaś obowiązek stosowania się do uchwał organów samorządu ma podstawę w art. 61 ust. 2 KERP.
 
W związku z tym zaniechanie Obwinionej w zakresie realizacji obowiązku doskonalenia zawodowego stanowi naruszenie przepisów KERP, co podlega odpowiedzialności na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.
 
W ocenie Sądu Dyscyplinarnego okoliczności stanu faktycznego niniejszej sprawy nie budzą wątpliwości, a zebrany materiał dowodowy wskazuje, że Obwiniona nie wypełniła ciążącego na niej obowiązku szkoleniowego potwierdzonego uzyskaniem co najmniej […] punktów szkoleniowych w cyklu szkoleniowym, który trwał od […] r. do […] r.
 
Odnosząc się do zarzutów podniesionych przez Obwinioną w odpowiedzi na wniosek Rzecznika Dyscyplinarnego o ukaranie z dnia […] r., wyjaśnić należy, że nie doszło do naruszenia prawa do obrony Obwinionej przez niedoręczenie jej postanowienia z dnia […] r. o wszczęciu dochodzenia. Na wstępie należy zauważyć, że zgodnie z art. 68³ ustawy o radcach prawnych Rzecznik dyscyplinarny doręcza Ministrowi Sprawiedliwości odpisy postanowień o wszczęciu dochodzenia. Zgodnie z art. 74¹ ustawy o radcach prawnych w sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania dyscyplinarnego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego. Ww. procedura nie jest przewiduje doręczania postanowienia o wszczęciu dochodzenia potencjalnemu podejrzanemu. Wszczęcie dochodzenia jest jednym z etapów postępowania dyscyplinarnego i w pierwszej kolejności ma na celu zbadanie czy doszło do popełnienia deliktu dyscyplinarnego czy też nie. Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia deliktu dyscyplinarnego Rzecznik dyscyplinarny wydaje postanowienie o wszczęciu dochodzenia, a następnie, gdy zebrane w toku dochodzenia dane uzasadniają dostatecznie podejrzenie, że delikt popełnił określony radca prawny, Rzecznik sporządza postanowienie o przedstawieniu zarzutów radcy prawnemu i od tego momentu, Obwiniony może realizować swoje prawo do obrony. Prawo do obrony przysługuje bowiem Obwinionemu. Do czasu postawienia zarzutów trudno mówić o naruszeniu prawa do obrony, gdyż postępowanie dyscyplinarne nie jest prowadzone przeciwko radcy prawnemu, tylko w sprawie naruszenia zasad etyki przez radcę prawnego, a dochodzenie może zakończyć się również umorzeniem postępowania na podstawie art. 17 KPK.
 
W ocenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego nie doszło również do naruszenia art. 63³ ust. 3 ustawy o radcach prawnych przez stwierdzenie przez Rzecznika, iż w sposób nieusprawiedliwiony Obwiniona nie stawiła się przed Rzecznikiem Dyscyplinarnym, podczas gdy w ocenie Obwinionej usprawiedliwiła swoje niestawiennictwo. Z pism Obwinionej z dnia […] r. i z dnia […] r. wynika, że powodem niestawiennictwa Obwinionej były problemy zdrowotne. Z art. 68³ ust. 5 ustawy o radcach prawnych wynika, że należyte usprawiedliwienie niestawiennictwa obwinionego wymaga wskazania i uprawdopodobnienia wyjątkowych przyczyn, zaś w przypadku choroby – przedstawienia zaświadczenia lekarskiego. Obwiniona w toku postępowania takiego zaświadczenia nie przedstawiła, pomimo powoływania się na problemy zdrowotne jako przyczynę niestawiennictwa. Natomiast przyczyny wyjątkowe mogą być spowodowane np. działaniem siły wyższej, są to przyczyny nagłe niespodziewane, niezależne od obwinionego. W ocenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego takie przyczyny w sprawie nie wystąpiły. Zatem prawidłowo z uwagi na nieusprawiedliwienie przez Obwinioną niestawiennictwa na wezwanie, Rzecznik zastosował art. 68³ ust. 3 ustawy o radcach prawnych doręczając postanowienie o przedstawieniu zarzutów na piśmie, co zastąpiło ogłoszenie.
 
Nie sposób zgodzić się z twierdzeniem Obwinionej, że realizowanie obowiązku doskonalenia zawodowego następuje wyłącznie w dziedzinie w której radca prawny świadczy usługi prawne. Okręgowy Sąd Dyscyplinarny nie podziela stanowiska Obwinionej, że doskonalenie zawodowe polega, zdaniem Obwinionej, na „zdobywaniu punktów szkoleniowych”, a nie podnoszeniu kwalifikacji, jeżeli jest przeprowadzane poza dziedziną w której radca prawny świadczy usługi prawne. Podkreślić należy, że przyznawanie punktów szkoleniowych ma na celu jedynie weryfikację wypełnienia przez radcę prawnego obowiązku szkoleniowego. Doskonalenie zawodowe to nie, jak twierdzi Obwiniona uczestniczenie w „zdobywaniu punktów”, a aktualizowanie swojej wiedzy i dokształcanie się nie tylko w dziedzinach w zakresie których radca prawny świadczy usługi prawne, bowiem w ten sposób radca prawny w prawidłowy sposób wykonuje swój zawód. Zawód ten wymaga od radcy prawnego ustawicznego kształcenia się, a szkolenie jest nieodłącznym elementem wykonywania zawodu radcy prawnego.
 
Z uwagi na różnorodną tematykę szkoleń i wykładów prowadzonych przez OIRP w W. oraz ich szeroką dostępność trudno uznać za wiarygodne twierdzenia Obwinionej, że tematyka szkoleń odbiegała od dziedzin w jakich Obwiniona specjalizowała się.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zauważa, że obowiązek doskonalenia zawodowego, poza uczestnictwem w różnego rodzaju wykładach i szkoleniach, mógł być też realizowany w innych formach, np. poprzez publikacje, udział w konferencjach i seminariach, prowadzenie szkoleń. Zatem Obwiniona miała możliwość zrealizowania obowiązku doskonalenia zawodowego w części również poza samorządem radców prawnych, poprzez dobór formy szkolenia i tematyki w zakresie dziedziny w której Obwiniona świadczyła obsługę prawną. Obowiązek taki mógł być również zrealizowany poprzez uczestnictwo w szkoleniach poświęconych doskonaleniu umiejętności miękkich w zakresie świadczenia usług prawnych.
 
W ocenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego w świetle zgromadzonego materiału dowodowego okoliczności popełnienia czynu i wina Obwinionej nie budzą wątpliwości.
 
Zważyć w tym miejscu należy, że wyznaczony okres rozliczeniowy obejmujący […] lata kalendarzowe, jest na tyle długi, że umożliwia, uwzględniając obowiązki zawodowe, rodzinne, a także nieprzewidziane sytuacje osobiste, wykonanie tego obowiązku, czego dowodem jest to, że zdecydowana większość radców prawnych OIRP w W. obowiązek ten wykonała. Wobec tego należało przyjąć, że zaniechanie Obwinionej miało charakter zawiniony.
 
Biorąc to pod uwagę Sąd uznał, że Obwinionej należy przypisać odpowiedzialność za zarzucany przez Rzecznika delikt dyscyplinarny.
 
(WK)