Orzeczenie z dnia 12 lutego 2019 r. Sygn. akt: D 94/18
Orzeczenie prawomocne.
 

PRZEWODNICZĄCY:     r. pr. Gerard Dźwigała
CZŁONKOWIE:           r. pr. Artur Załuski
r. pr. Gerard Madejski
PROTOKOLANT:           Karolina Szymala

           
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawach w dniach […] r. i […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu P.(1), […], obwinionemu o to, że w dniu […] r. naruszył nietykalność cielesną P.(2) w ten sposób, że uderzył ją w przednią powierzchnię klatki piersiowej oraz zaciskał rękę na jej szyi, czym doprowadził do powstania u niej obrażeń głowy, szyi oraz kończyn,
tj. popełnienia przewinienia dyscyplinarnego określonego art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1870 z późn. zm.) w związku z art. 11 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r.
 

 

 

 
Wnioskiem z dn. […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych (dalej „Rzecznik”) wniósł o ukaranie r. pr. P.(1) nr wpisu […] (dalej „Obwiniony”) za to, że ten w dn. […] r. naruszył nietykalność cielesną P.(2) w ten sposób, że uderzył ją w przednią powierzchnię klatki piersiowej oraz zaciskał rękę na jej szyi, czym doprowadził do powstania u niej obrażeń głowy, szyi oraz kończyn.
 
Obwiniony nie złożył odpowiedzi na wniosek, natomiast złożył dokumenty wnioskując o ich dopuszczenie jako dowodów, jak również wniósł o przesłuchanie świadków.
 
Sąd rozpoznał wniosek Rzecznika na rozprawach w dn. […] r.  i […] r.
 
Po przeprowadzeniu przewodu sądowego Rzecznik wniósł o uznanie Obwinionego winnym zarzucanego mu przewinienia dyscyplinarnego i pozostawił Sądowi wymiar kary do uznania.
 
Pokrzywdzona przyłączyła się do takiego stanowiska Rzecznika.
 
Obwiniony zaś niósł o uniewinnienie oraz zwolnienie go od kosztów.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił co następuje:
 
Obwiniony i P.(2) (dalej „Pokrzywdzona”) są i byli w […] r. małżeństwem, choć aktualnie w trakcie postępowania rozwodowego, posiadają dwóch synów: P.(3) który […] r. miał […] lata i […] miesięcy oraz P.(4), który tego dnia miał […] rok i […] miesiące. Prowadzone jest również postępowanie w sprawie opieki nad dziećmi.
Dowód: Zeznania Obwinionego na rozprawie […] r. i opinia k. […]
 
Z uwagi na pogarszające się od […] r. relacje między małżonkami, w […] r. Obwiniony i Pokrzywdzona, w obecności rodziców Pokrzywdzonej, ustalili przyszły rozwód i zasady wspólnego do tego czasu funkcjonowania, jednak nie uzgodniono zasad dotyczących opieki nad dziećmi. Po ustaleniu rozwodu Obwiniony nawiązał relacje z innymi kobietami, w tym z jedną o charakterze intymnym. Z kobietami tymi kontaktował się m.in. za pośrednictwem komunikatorów lub portali towarzyskich. Pokrzywdzony przyjmował, że z uwagi na przesądzony rozwód nie jest zobowiązany do wierności małżeńskiej, natomiast Obwiniona nie akceptowała nawiązywania przez Obwinionego relacji z innymi kobietami i dlatego starała się ustalić czy do nich dochodzi. W tym celu m.in. zatrudniła agencję detektywistyczną dla ustalenia wierności męża. Pokrzywdzona w okresie od […] do […] r. liczyła jeszcze na naprawę małżeństwa i nie uznawała ustalenia o rozwodzie jako ostatecznego i niemożliwego do zmiany. W tym okresie dochodziło nadal do kłótni między Obwinionym a Pokrzywdzoną, niekiedy o gwałtownym przebiegu.
Dowód: Zeznania Obwinionego na rozprawie […], zeznania Pokrzywdzonej na rozprawie […] r.
 
W dniu […] r. w godzinach przedpołudniowych Pokrzywdzona zabrała Obwinionemu telefon i wyszła z nim z ich mieszkania. Następnie w nieustalony sposób przełamała blokadę dostępu do telefonu i dzięki temu dostała się na konta Obwinionego w portalach społecznościowych, gdzie ustaliła, że kontaktował się z innymi kobietami.
 
Pokrzywdzona zadzwoniła do co najmniej dwóch z kobiet, z którymi Obwiniony miał relację aby ustalić czy są one aktualne. Następnie, po ok. […]-[…] godzinach od wyjścia Pokrzywdzona wróciła do mieszkania i poinformowała Obwinionego, o tym czego się dowiedziała z telefonu. Wskutek tego między małżonkami wywołała się gwałtowna kłótnia w trakcie której Pokrzywdzona zaczęła drapać Obwinionego, a ten złapał ją przedramieniem za szyję od tyłu i dusząc przewrócił się z nią na podłogę, gdzie w uścisku trzymał ją do ok. 3 minut. Następnie zwolnił uścisk i Pokrzywdzona zaczęła krzyczeć. W tym czasie do pokoju przybiegł starszy syn. Obwiniony uwolnił Pokrzywdzoną i kłótnia z głośnymi krzykami trwała nadal.
 
Po kilku minutach kłótnia przeniosła się do sypialni, gdzie Obwiniony uderzył Pokrzywdzoną pięścią w lewy policzek, a następnie pięścią w okolice mostka, w taki sposób, że Pokrzywdzona straciła oddech, upadła i straciła przytomność. Pokrzywdzony najpierw starał się przywrócić jej przytomność metodą „usta-usta”, a po tym jak odzyskała przytomność, w obawie o jej zdrowie i skutki jego przemocy zadzwonił także po pogotowie. W trakcie rozmowy poinformował dyspozytora o tym, że uderzył żonę. W związku z tym na miejsce oprócz pogotowia przyjechał również patrol policji. Pokrzywdzona została odwieziona do szpitala, skąd wyszła po dwóch dniach.
 
W trakcie zdarzenia Pokrzywdzona okazywała bardzo duże zdenerwowanie i podrapała Obwinionego, natomiast Obwiniony był spokojniejszy od niej a użycie przez niego przemocy było dokonane w sposób nieprzypadkowy i w pewnym zakresie (kierunkowo) kontrolowany przez niego, tzn. w czasie zdarzenia miał on świadomość tego co się dzieje i to co robił, robił świadomie, choć w sposób szybki, zgodnie z dynamiką zdarzeń. Jego działania były reakcjami, a nie wykonaniem zaplanowanego zachowania.
Dowód: Zeznania Obwinionego na rozprawie […], zeznania Pokrzywdzonej na rozprawie […] r.,
 
Świadkiem użycia przemocy wobec Pokrzywdzonej był starszy syn P.(3), który opowiedział o nich potem wychowawczyni przedszkolnej.
Dowód: notatka k. […]
 
W wyniku zdarzenia Pokrzywdzona miała obrażenia na głowie i szyi (krwiaki i sińce na twarzy i szyi), bolesność klatki piersiowej po uderzeniu, siniaki na barku i rękach.
Dowód: obdukcja k. […]
 
Obwiniony interesuje się sztukami walki i zna różnego rodzaju techniki walki.
Dowód: Zeznania Obwinionego na rozprawie […]r.
 
W sprawie zdarzenia z […] r. Prokuratura Okręgowa w W. prowadziła postępowanie przygotowawcze i postawiła Obwinionemu zarzut popełnienia przestępstwa z art. 207 Kodeksu karnego. Postępowanie to zakończono umorzeniem z powodu ustalenia, że Obwiniony nie popełnił tego przestępstwa.
Dowód: postanowienie k. […]
 
Powyższe Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie zeznań Pokrzywdzonej i Obwinionego, wspieranych notatką z przedszkola oraz dokumentem obdukcji lekarskiej. Jakkolwiek wyjaśnienia i zeznania stron różnią się co do pewnych szczegółów przebiegu kłótni i zajścia z dn. […] r. w ich mieszkaniu, to jednak w zestawieniu z dokumentem obdukcji można było ustalić w sposób dla Sądu niesporny, że Obwiniony dopuścił się zarzuconego mu czynu tzn. użycia przemocy fizycznej przez duszenie i co najmniej dwukrotne uderzenie Pokrzywdzonej pięścią, w tym raz w okolicę mostka, co w ostateczności spowodowało u niej utratę przytomności.
 
Sąd uznał za generalnie wiarygodne zeznania Pokrzywdzonej, z tym wyjątkiem, że uznał – inaczej niż zeznała, że przełamała ona blokadę telefonu, a nawet gdyby było inaczej to uzyskała do niego dostęp w sposób nieuprawniony, tzn. bez zgody Obwinionego jako właściciela.
 
Sąd uznał także za wiarygodne zeznania Obwinionego co do najważniejszych faktów zdarzenia, co nie oznacza aprobaty subiektywnych ocen Obwinionego na temat tego zachowania, np. czy duszenie albo uderzenie Pokrzywdzonej były mocne. Istotny jest tu niesporny fakt użycia przemocy i jego skutki, w postaci obrażeń, utraty przytomności i hospitalizacji przez 2 dni, a także skutek wobec starszego syna, który był świadkiem tego zajścia.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
 
Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych radca prawny podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godnością zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych. W tej sprawie Obwinionego należało uznać winnym postępowania naruszającego godność zawodu, tj. działanie sprzeczne z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych i art. 11 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. W szczególności zgodnie z tym ostatnim przepisem radca prawny ma postępować godnie, nie narażając na szwank zaufania do niego jako radcy prawnego, przy czym nakaz ten nie dotyczy tylko czynności zawodowych ale obowiązuje także w życiu prywatnym.
 
Należy także stwierdzić, że umorzenie postępowania prowadzonego w kierunku przestępstwa znęcania się nie jest przeszkodą dla oceny, że przypisane Obwinionemu zachowanie jest deliktem dyscyplinarnym nawet jeżeli organ prokuratorski nie dopatrzył się w nim jakiegokolwiek przestępstwa.
 
Naruszeniem nakazu postępowania w sposób nie uchybiający godności jest takie postępowanie radcy prawnego, które jest rażąco nieakceptowalne z punktu widzenia ogólnych norm społecznych i moralnych obowiązujących w społeczeństwie. W ocenie Sądu do norm takich należy zakaz używania w sposób nieuzasadniony lub też nieproporcjonalny przemocy fizycznej wobec słabszych lub realnie grożącym ich zdrowiu.
 
Podkreślić przy tym należy, że sąd dyscyplinarny co do zasady nie zajmuje się oceną relacji małżeńskich i dochowywania przez radcę prawnego obowiązków wynikających z przepisów prawa rodzinnego. Zajmują się tym właściwe sądy powszechne. Jednakże gdy, jak w tej sprawie mamy do czynienia z przypadkiem szczególnie intensywnego i niebezpiecznego dla zdrowia innej osoby zachowania radcy prawnego, zachodzi uzasadniona przyczyna reakcji dyscyplinarnej samorządu. Powodem jest to, że postępowanie Obwinionego, choć jednorazowe, było tak gwałtowne i tak dalece odbiegało od powszechnych norm, że niewątpliwie rzutowało i rzutuje na dobre imię Obwinionego i jego ocenę jako przedstawiciela zawodu zaufania publicznego. Szczególnie, że zachowanie to stało się do pewnego stopnia publiczne z uwagi na to, że w jego efekcie Pokrzywdzona znalazła się w szpitalu a przeciw Obwinionemu prowadzono postępowanie przygotowawcze.
 
W tej sprawie ustalony stan faktyczny pozwala na jednoznaczną ocenę, że Obwiniony nie miał prawa i nie powinien był użyć przemocy fizycznej w sposób w jaki to faktycznie zrobił. Jeżeli bowiem nawet przyjmować, że wzburzona tym co zobaczyła w telefonie męża Pokrzywdzona wywołała kłótnię i szamotaninę, a Obwiniony mógł się bronić przed jej drapaniem, to jednak jego zachowanie zasadniczo wykraczało poza normalną i proporcjonalną obronę. Sąd ma tu w szczególności na uwadze fakt, że Obwiniony interesuje się sztukami walki i ma w tym zakresie umiejętności dotyczące różnych technik walki, co wymaga od niego podwyższonej odpowiedzialności. Posiadając wyższe od przeciętnych w tym zakresie umiejętności, a zatem będąc osobą w walce groźniejszą musi przykładać szczególną uwagę aby kontrolować swoje postępowanie i nie zrobić drugiemu człowiekowi krzywdy, skoro może mu to przyjść łatwiej niż przeciętnemu człowiekowi.
 
W tym wypadku tak się nie stało, Obwiniony choć powinien nie pohamował swojej reakcji na odpowiednim poziomie adekwatnej obrony. Żadną miarą nie można bowiem przyjąć, że jest nią czy to duszenie, czy to uderzenie zamkniętą dłonią w głowę i okolice mostka. Było to działanie bardzo niebezpieczne i zagrażające zdrowiu, z czego Obwiniony zresztą zdał sobie szybko sprawę, ponieważ Pokrzywdzona straciła przytomność i konieczne było wezwanie od razu pomocy lekarskiej.
 
Sąd wskazuje także, że takie nieproporcjonalne i niedopuszczalne zachowanie Obwinionego było krzywdą uczynioną także jego niespełna […]-letniemu synowi, ponieważ był on świadkiem tego zdarzenia i może ono wywołać u niego negatywne poważne skutki psychiczne na przyszłość.
 
Należy zatem podkreślić, że tego rodzaju zachowanie, tzn. stosowanie zagrażającej zdrowiu i niezwykle niebezpiecznej przemocy fizycznej wobec drugiej osoby, w tym wobec własnej żony, w sytuacji kłótni domowej, jest nieakceptowalne etycznie i społecznie, a zatem negatywnie rzutuje na zaufanie do radcy prawnego, który się takiego postępowania dopuszcza. Z tego powodu Sąd przypisał Obwinionemu odpowiedzialność dyscyplinarną.
 
Dokonując wymiaru kary Sąd uznał, że adekwatną do stopnia winy, okoliczności sprawy i postawy Obwinionego będzie kara nagany. Sąd wziął bowiem pod uwagę na jego korzyść dotychczasową niekaralność dyscyplinarną oraz jednorazowy charakter jego zachowania. Wskazać także należy, że do Obwiniony dopuścił się deliktu pod wpływem niewątpliwie niewłaściwego postępowania Pokrzywdzonej, tzn. naruszenia przez nią tajemnicy korespondencji i prawa Obwinionego do prywatności, co mogło u Obwinionego wywołać wzburzenie. Sąd podkreśla, że nie jest to usprawiedliwienie Obwinionego w jego nieakceptowalnym działaniu lecz obiektywna okoliczność, wpływająca na ocenę stopnia winy. Obwiniony działał nie ze złej woli i chęci zrobienia krzywdy ale z nieostrożności, braku przewidywania skutków działania i z gniewu wywołanego do pewnego stopnia przez Pokrzywdzoną. Sytuacja miała dynamiczny przebieg a nie była zaplanowanym przez Obwinionego działaniem. Sąd wziął także pod uwagę, że postępowanie Obwinionego dotyczy jego niewłaściwego zachowania spoza sfery wykonywania zawodu, związane było ze sferą jego życia prywatnego, w którym większą rolę odgrywają emocje i w którym nierzadko trudniej o zachowanie racjonalne i wyważone. Pokrzywdzona i Obwiniony niewątpliwie są w trudnej sytuacji życiowej i rodzinnej, w której feralnego […] r. doszło do kulminacji narastających wzajemnie negatywnych zachowań i emocji. Nie wydaje się jednak aby jedynie Obwiniony był odpowiedzialny za stan tych relacji, choć niewątpliwie jest on odpowiedzialny za przemoc, której w wyniku tego się dopuścił.
 
W ocenie Sądu kara nagany będzie zatem właściwa ponieważ kara pieniężna – z uwagi na posiadanie dzieci na utrzymaniu - lub kary jeszcze surowsze wpływające na możliwości zarobkowe Obwinionego byłyby zbyt dotkliwe dla niego i jego rodziny, której winien jest zadośćuczynienie za to co się stało. Należy oczekiwać, że Obwiniony nie będzie się dopuszczał siły fizycznej wobec innego człowieka a problemy rodzinne i inne – które przecież dotykają nie tylko jego – będzie rozwiązywał w sposób zgodny z normami społecznymi.
 
Niezależnie od kary, z uwagi na rodzaj czynu i jego okoliczności Sąd uznał za konieczne orzeczenie dodatkowo obowiązku przeproszenia pisemnego Pokrzywdzonej, co może stanowić choćby namiastkę zadośćuczynienia a także zakaz wykonywania patronatu na okres […] lat. Obwiniony nie powinien przez ten czas uczestniczyć w przygotowaniu zawodowym radców prawnych i poświęcić ten czas na odbudowę własnej integralności etycznej.
 
W sprawie kosztów postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 70(6) ust. 1 i 2 zgodnie z którymi zryczałtowane koszty postępowania ponosi Obwiniony, jeżeli został skazany. Ustalając wysokość tych kosztów Sąd uwzględnił potrzebę rozpoznania sprawy na dwóch terminach rozpraw i potrzebę rozpatrzenia stosunkowo obszernego materiału dowodowego lub dokumentów dołączonych do wniosków dowodowych.
 
(WK)