Orzeczenie z dnia 11 października 2018 r. Sygn. akt: D 83/18
Orzeczenie prawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY:   r. pr. Robert Karpiński
CZŁONKOWIE:    r. pr. Igor Bąkowski
r. pr. Marzena Okła-Anuszewska
PROTOKOLANT:    Karolina Szymala

           
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu L., […], obwinionego o to, że:
W dniu […] roku, na korytarzu budynku Sądu Rejonowego dla W. działając jako pełnomocnik procesowy pozwanej strony w sprawie toczącej się przed tym sądem za sygn. akt […] zwrócił się do pokrzywdzonego B. słowami „Esbeku Ty” w obecności osób przebywających w tym miejscu,
tj. o dopuszczenie się przewinienia dyscyplinarnego stypizowanego w art. 11 ust. 1, 38 ust. 1 i 38 ust. 7 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 roku w związku z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1870 z późn.zm.)
 

 

 

 
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej: „Rzecznik”) wniósł w dniu […] r. do tutejszego Sądu wniosek o ukaranie (sygn. akt RD […]) r.pr. L. (dalej: „Obwiniony”), wpisanego na listę radców prawnych pod nr.: […], zarzucając Obwinionemu, że:
W dniu […] roku, na korytarzu budynku Sądu Rejonowego dla W. działając jako pełnomocnik procesowy pozwanej strony w sprawie toczącej się przed tym sądem za sygn. akt […] zwrócił się do pokrzywdzonego B. słowami „Esbeku Ty” w obecności osób przebywających w tym miejscu,
tj. o dopuszczenie się przewinienia dyscyplinarnego stypizowanego w art. 11 ust. 1, 38 ust. 1 i 38 ust. 7 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 roku w związku z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1870 z późn.zm.).
 
Przed rozprawą, Obwiniony złożył wniosek o dobrowolne poddanie się karze (k. […]-[…]). Następnie, po otwarciu przewodu sądowego, Obwiniony cofnął powyższy wniosek (k. […]).
 
Na podstawie całokształtu materiału dowodowego, ujawnionego w toku rozprawy głównej, Sąd ustalił następujący stan faktyczny.
 
W dniu […] r., Obwiniony, w związku ze świadczeniem pomocy prawnej w formie zastępstwa procesowego, spotkał B. (dalej: „Pokrzywdzony”) w korytarzu w budynku Sądu. Przebieg tego spotkania był burzliwy. Pokrzywdzony i Obwiniony nagrywali się wzajemnie. Pokrzywdzony zwracał się do Obwinionego w sposób obraźliwy posługując się słowami: „zasrańcu ty” oraz „pan nie ma wstydu proszę pana”, a także innymi słowami użytymi w liczbie mnogiej m.in. „jesteście oszustami”, „gnoje przychodzą”, „to jest kurestwo co wy robicie”. Pokrzywdzony posługiwał się wulgaryzmami, sformułował następującą groźbę: „za to co wy robicie ja będę wam nie dam wam żyć do końca ży do końca moich dni”. Obwiniony bronił się w sposób wyważony, nie chciał kontynuować rozmowy z Pokrzywdzonym. Następnie, Obwiniony poinformował przygodnie spotkaną osobę, najprawdopodobniej pracownika Sądu, że jest radcą prawnym, przyszedł z klientem, jest obrażany i domaga się wezwania ochrony (zapis video na nośniku CD k. […]).
 
Następnie, w dniu […] r., Obwiniony i Pokrzywdzony spotkali się ponownie w korytarzu budynku Sądu. W trakcie tego spotkania również panowała napięta atmosfera. Pokrzywdzony nagrywał postać Obwinionego oraz osób mu towarzyszących od chwili, w której powyższe osoby weszły do korytarza, w którym oczekiwał Pokrzywdzony. Obwiniony poinformował Pokrzywdzonego, że nie życzy sobie, żeby Pokrzywdzony nagrywał Obwinionego oraz osoby mu towarzyszące. Pokrzywdzony odpowiedział prowokacyjnie, pod pozorem zwrócenia uwagi na niestosowne zachowanie, że Obwiniony powinien najpierw zwrócić się do Pokrzywdzonego słowami: dzień dobry. Odpowiadając na słowa Pokrzywdzonego, Obwiniony wyraził zdziwienie, że Pokrzywdzony oczekuje pozdrowienia słowami: dzień dobry, po tym, jak wcześniej naubliżał Obwinionemu. Następnie, Obwiniony wypowiedział w kierunku Pokrzywdzonego słowa: „esbeku ty”. Po wypowiedzeniu powyższych słów, Obwiniony ponownie oświadczył, że nie chce być nagrywany przez Pokrzywdzonego, po czym oddalił się informując, że wezwie ochronę. Pokrzywdzony kontynuował utrwalanie wizerunku osób towarzyszących Obwinionemu pomimo wyrażenia przez nie sprzeciwu. Na miejsce przybyła ochrona. Pokrzywdzony zakończył nagrywanie dopiero na wezwanie Sądu (zapis video na nośniku CD k. […]).
 
Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wskazanych wyżej zapisów video. Wiarygodność powyższych dowodów nie była kwestionowana przez strony. Ponadto, relewantna część skargi Pokrzywdzonego, jego zeznań oraz wyjaśnień Obwinionego była zgodna z tymi dowodami.
 
Sąd dał wiarę zeznaniom złożonym przez Pokrzywdzonego w zakresie dotyczącym okoliczności faktycznych, jakie legły u podstaw wniosku o ukaranie Obwinionego. Zeznania w powyższym zakresie są zgodne z dowodami w postaci zapisów video.
 
Sąd dał wiarę również wyjaśnieniom Obwinionego w zakresie dotyczącym okoliczności faktycznych, jakie legły u podstaw wniosku o ukaranie Obwinionego. Zeznania w powyższym zakresie są zgodne z dowodami w postaci zapisów video.
 
Sąd nie rozważał wiarygodności zeznań Pokrzywdzonego ani wyjaśnień Obwinionego w pozostałym zakresie z uwagi na brak doniosłości dla niniejszej sprawy.
 
Dowody z dokumentu dopuszczone w sprawie potwierdzają powyższe okoliczności bądź pozbawione są znaczenia dla sprawy.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
 
Na gruncie zgromadzonego materiału dowodowego, Sąd doszedł do przekonania, że w ustalonym stanie faktycznym Obwiniony dopuścił się czynu sprzecznego z zasadami wykonywania zawodu radcy prawnego.

U podstaw powyższego rozstrzygnięcia Sądu legły następujące ustalenia.
 
Niewątpliwym jest, że Obwiniony zwrócił się do Pokrzywdzonego słowami: „esbeku ty”. Obwiniony przyznał powyższą okoliczność w swoich wyjaśnieniach (k. […]).
 
Słowa, jakimi posłużył się Obwiniony są niewątpliwie kojarzone w Polsce w sposób negatywny. Osoba, do której zwrócono się tymi słowami, ma prawo czuć się obrażona.
 
Zgodnie z ustaleniami Sądu, Obwiniony wypowiedział w stosunku do Pokrzywdzonego powoływane wyżej słowa w chwili silnego wzburzenia wywołanego prowokacyjnym zachowaniem Pokrzywdzonego. Obwiniony mógł, racjonalnie rzecz oceniając, nosić w sobie urazę w stosunku do Pokrzywdzonego po tym, w jaki sposób Pokrzywdzony odnosił się do Obwinionego w dniu […] r.
 
Kontynuowanie swojego postępowania przez Pokrzywdzonego w dniu w dniu […] r., polegające na utrwalaniu wizerunku Obwinionego oraz osób mu towarzyszących (w tym klienta Obwinionego) mogło wywołać reakcję obronną. Jednakże, sposób w jaki Obwiniony zareagował na zachowanie Pokrzywdzonego był, w ocenie Sądu, zbyt intensywny. W dniu […] r., Obwiniony bronił się przed zachowaniem Pokrzywdzonego w sposób wyważony, w pełni zgodny z zasadami etyki radcy prawnego. Natomiast, wypowiedzenie słów: „esbeku ty” stanowiło obelgę dla Pokrzywdzonego. Podkreślić przy tym należy, że obelga ta nie należy do zbioru słów powszechnie uznanych za obelżywe i, jednocześnie, równie powszechnie stosowanych w języku potocznym. Posłużenie się tego typu obelgą następuje zazwyczaj w określonych okolicznościach, w sposób wyrachowany, w celu postawienia przeszłości adresata słów w złym świetle.
 
Wobec powyższego, czyn Obwinionego godził w zasady określone w art. 11 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, zgodnie z którym radca prawny obowiązany jest dbać o godność zawodu nie tylko przy wykonywaniu czynności zawodowych, ale również w działalności publicznej i w życiu prywatnym. Wypowiadanie przez radcę prawnego słów: „esbeku ty” w sposób publiczny godzi w powagę zawodu.
 
Sąd doszedł do przekonania, że czyn Obwinionego godził również w zasady płynące z treści art. 38 ust. 1 i 7 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Stosownie do powołanych przepisów Kodeksu, radca prawny, korzystając przy wykonywaniu zawodu z wolności słowa i pisma, nie może przekraczać granic określonych przepisami prawa i rzeczową potrzebą. Negatywne nastawienie klienta do strony przeciwnej nie powinno mieć wpływu na postawę radcy prawnego, który powinien działać taktownie i bez uprzedzeń do strony przeciwnej, nie podejmując działań zmierzających do zaostrzenia konfliktu.
 
W ocenie Sądu, czyn Obwinionego miał miejsce przy wykonywaniu czynności zawodowych. Czyn został popełniony w budynku Sądu, w którym Obwiniony przebywał ze swoim klientem w celu stawiennictwa na terminie sądowym. Zatem, Obwiniony wykonywał czynności zawodowe w czasie, w którym nastąpiło popełnienie czynu.
 
Ponadto, Obwiniony kojarzył osobę Pokrzywdzonego ze stroną przeciwną wobec swojego klienta, czemu dał wyraz w dniu […] r. (zapis video na nośniku CD k. […]). Wypowiedzenie zakwestionowanych słów przez Obwinionego nie może być uznane za działanie taktowne. Czyn Obwinionego mógł przyczynić się do eskalacji konfliktu.
 
Sąd, bacząc na zasady wymiaru kary, wymierzył Obwinionemu karę upomnienia.
 
Orzeczona kara jest najmniej dotkliwą spośród katalogu kar przewidzianych przepisami ustawy o radcach prawnych.
 
Sąd zwarzył na następujące okoliczności, które przemawiały za złagodzeniem wymiaru kary.
 
Przede wszystkim wskazać należy, że czyn Obwinionego nie godził w podstawowe zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, jak obowiązek dochowania tajemnicy zawodowej czy też zakaz działania w warunkach konfliktu interesów.
 
Następnie, dostrzec należało, że Obwiniony, w chwili popełnienia deliktu, był stanie intensywnego wzburzenia. Przy tym, wzburzenie Obwinionego wynikało z zachowania Pokrzywdzonego, które było wysoce prowokacyjne. Sposób, w jaki przebiegało pierwsze spotkanie między Obwinionym i Pokrzywdzonym w dniu […] r. mogło, zgodnie z wcześniejszymi wywodami, pozostawić po stronie Obwinionego niechęć wobec Pokrzywdzonego. Obwiniony miał prawo odbierać zachowanie Pokrzywdzonego jako swoistą napaść słowną, obelgę. Nagrywanie wizerunku Obwinionego pomimo jednoznacznego sformułowania żądania zaprzestania takiego postępowania mogło potęgować negatywne odczucia Obwinionego wobec Pokrzywdzonego. Obwiniony poczuł się zmuszony do wezwania służb czuwających nad porządkiem w gmachu Sądu w celu udzielenia pomocy, ochrony przed zachowaniem Pokrzywdzonego.
 
Zachowanie Pokrzywdzonego wobec Obwinionego w dniu […] r. było również wyzywające. Pokrzywdzony ponownie dokonywał zapisu postaci Obwinionego oraz jego klienta i osób mu towarzyszących pomimo braku zgody ze strony Obwinionego. Pierwsze słowa, jakimi Pokrzywdzony zwrócił się do Obwinionego, były nacechowane prowokacyjnie. Pokrzywdzony, pod pozorem zwrócenia uwagi na brak zwyczajowych słów powitania, zmierzał do słownego skarcenia Obwinionego, a w konsekwencji spozycjonowania siebie jako stronę dominującą w nawiązanej relacji.
 
W tych okolicznościach, zakwestionowana wypowiedź Obwinionego miała charakter swoistego wybuchu emocji, sposobu odreagowania wobec osoby Pokrzywdzonego.
 
Dalej Sąd zwarzył na fakt, iż Pokrzywdzony w ostatnim okresie czasu nie był osobą publicznie aktywną w stopniu bardzo intensywnym. Powyższe powoduje, że krąg osób rozpoznających Pokrzywdzonego w miejscach publicznych jest znacznie mniejszy niż w czasie, w którym  Pokrzywdzony uczestniczył w wyborach prezydenckich oraz wykonywał mandat poselski.
 
Dalej, krąg osób, które mogły usłyszeć słowa Obwinionego jest zawężony do osób jemu towarzyszących. Wobec nagrywania również tych osób wbrew ich woli oraz sposobu reagowania utrwalonego na zapisie z dnia […] r. (k. […]) nie sposób przyjąć, że dopiero czyn Obwinionego mógł wywołać negatywne uczucia tychże osób do  Pokrzywdzonego.
 
W takim stanie rzeczy, szkoda po stronie Pokrzywdzonego, rozumiana jako krzywda, nie jawi się jako dotkliwa.
 
Wreszcie, Pokrzywdzony sam posłużył się obelgami wobec Obwinionego, jak wyżej ustalono.
 
Sąd nie znalazł okoliczności, które byłyby obciążające dla wymiaru kary.
 
W związku z powyższym, Sąd zważył w sposób szczególny na dyrektywę wychowawczą i prewencyjną wymiaru kary. W ocenie Sądu, wymierzenie kary upomnienia pozwala rozsądnie zakładać, że Obwiniony nie powróci do przewinienia dyscyplinarnego. Treść wyjaśnień złożonych przez Obwinionego wskazuje, że dokonał stosownej refleksji nad swoim czynem (k. […]).
 
Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 70⁶ ustawy o radcach prawnych oraz § 1 ust. 1 pkt 1) uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców prawnych z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, biorąc pod uwagę zakres czynności podjętych w postępowaniu. Sprawa została w całości rozpoznana na jednym terminie. Postępowanie dowodowe nie obejmowało przesłuchania świadków.
 
(WK)