Orzeczenie z dnia 11 kwietnia 2017  r.,  Sygn. akt: D 8 /17
Orzeczenie nieprawomocne

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie […] r. w W. sprawy przeciwko radcy  prawnemu D., […], obwinionemu o to, że:
działając jako pełnomocnik T. S.A. w dniu […] roku skierował wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. na podstawie Nakazu Zapłaty Sądu Rejonowego w Z. z dnia […] roku, sygnatura […] zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia […] roku, pomimo że wiedział lub przy dołożeniu należytej staranności mógł się dowiedzieć, że wskutek skargi Skarżącego o wznowienie postępowania zakończonego powyższym Nakazem Zapłaty, Nakaz ten został uchylony wyrokiem Sądu Rejonowego w Z. z dnia […] roku, sygnatura […],
tj. o dopuszczenie się przewinienia dyscyplinarnego stypizowanego w art. 6 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w związku z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 233 z późn. zm.)

Uzasadnienie
 

W dniu […] r. wpłynął do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W., wniosek o ukaranie r.pr. D. (dalej „Obwiniony”) wpisanego na listę radców prawnych pod numerem [...]. Rzecznik Dyscyplinarny tutejszej Izby zarzucił Obwinionemu, że:
działając jako pełnomocnik T. S.A. w dniu […] roku skierował wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. na podstawie Nakazu Zapłaty Sądu Rejonowego w Z. z dnia […], sygnatura […] zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia […], pomimo że wiedział lub przy dołożeniu należytej staranności mógł się dowiedzieć, że wskutek skargi Skarżącego o wznowienie postępowania zakończonego powyższym Nakazem Zapłaty, Nakaz ten został uchylony wyrokiem Sądu Rejonowego w Z. z dnia […] roku, sygnatura […], tj. o dopuszczenie się przewinienia dyscyplinarnego stypizowanego w art. 6 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w związku z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 233 z późn. zm.).
Obwiniony nie wniósł odpowiedzi na wniosek o ukaranie.
 
Na podstawie całokształtu materiału dowodowego, ujawnionego w toku rozprawy głównej, Sąd ustalił następujący stan faktyczny.
Obwiniony świadczył pomoc prawną na rzecz spółki T. S.A. w W. (wcześniej: P. sp. z o.o. w W.) w formie zastępstwa procesowego w sprawie prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Z. (sygn. akt: […]) wszczętej wskutek skargi N. (dalej: „Pokrzywdzony”) o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym nakazem zapłaty z dnia […] r. (sygn. akt: […]) oraz w dwóch postępowaniach egzekucyjnych, prowadzonych przeciwko Pokrzywdzonemu w oparciu o powyższy nakaz zapłaty. Chronologia powyższych postępowań, doniosła dla istoty sprawy, jest następująca.
Od nieustalonej daty, B. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla W. w W. prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko Pokrzywdzonemu z wniosku spółki P. sp. z o.o. reprezentowanej przez Obwinionego. Podstawę egzekucji stanowił tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty z dnia […] r. (sygn. akt: […]) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (k. […] -[…]).
Pokrzywdzony, dowiedziawszy się o czynnościach egzekucyjnych ustalił podstawę ich prowadzenia, w wyniku czego doszedł do przekonania, że orzeczony wobec niego nakaz zapłaty jest bezpodstawny. Przyczyną powyższego miał być fakt wydania nakazu w oparciu o umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, na których sfałszowano podpis Pokrzywdzonego. W tym stanie rzeczy, Pokrzywdzony wniósł w dniu […] r. skargę o wznowienie postępowania zakończonego wydaniem powoływanego nakazu zapłaty (k. […] -[…]).
W dniu […] r., Obwiniony, działając w zastępstwie spółki P. sp. z o.o. w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Z. (sygn. akt: […]) ze skargi Pokrzywdzonego o wznowienie postępowania, wniósł pismo procesowe zawierające wniosek o zawieszenie postępowania. Wniosek został uzasadniony zamiarem złożenia doniesienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa (k. […]).
Pismem z dnia […] r., Obwiniony został wezwany przez Sędziego Sądu Rejonowego w Z. do przedstawienia informacji o wniesieniu zawiadomienia o podejrzeniu popełnieniu przestępstwa na szkodę klienta (k. […]).   
Obwiniony ustosunkował się do wezwania Sądu w piśmie z dnia […] r. W piśmie tym Obwiniony stwierdził, po dokonaniu starannej analizy akt sprawy, że zawiadomienie o podejrzeniu popełnieniu przestępstwa leży po stronie Pokrzywdzonego, a nie klienta (k. […]).
Postanowieniem z dnia […] r. wskazany wyżej Komornik umorzył postępowanie egzekucyjne wobec Pokrzywdzonego z powodu jego bezskuteczności (k. […] -[…]).
W dniu […] r. Sąd Rejonowy w Z. wydał wyrok w sprawie prowadzonej za sygn. akt: […]. W wyroku tym, Sąd uchylił zaskarżony nakaz zapłaty i oddalił powództwo spółki P. sp. z o.o. (k. […]).
Następnie, w dniu […] r., Obwiniony, działając za T. S.A. (dawniej P. sp. z o.o.), złożył wniosek do B. Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. w W. o wszczęcie egzekucji przeciwko Pokrzywdzonemu, na podstawie nakazu zapłaty z dnia […] r. (sygn. akt: […]) (k. […]; wyjaśnienia Obwinionego, zeznania Pokrzywdzonego).
Pokrzywdzony usiłował powstrzymać postępowanie egzekucyjne usiłując wyjaśnić sprawę w rozmowie z Obwinionym. Do rozmowy takiej nie doszło, Pokrzywdzonemu nie udało się połączyć telefonicznie z Obwinionym mimo podjęcia prób.
Komornik wyegzekwował całą, objętą wnioskiem należność od Pokrzywdzonego.
Pokrzywdzony wezwał T. S.A. do zwrotu bezpodstawnie wyegzekwowanych środków. Wobec niezadośćuczynieniu wezwaniu, Pokrzywdzony wytoczył powództwo. Pretensje Pokrzywdzonego zostały zaspokojone w całości przez T. S.A.
Pokrzywdzony wniósł skargę, do tutejszej Izby, na działanie Obwinionego w przedstawionym wyżej stanie faktycznym (k. […].).
Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w sprawie na podstawie wyjaśnień Obwinionego, zeznań Pokrzywdzonego złożonych w charakterze świadka oraz dokumentów znajdujących się w aktach sprawy na kartach: […] -[…],  […],  […],  […],  […],  […],  […] -[…]  oraz […] -[…].
Sąd wziął pod rozwagę treść dokumentów dopuszczonych jako dowód w sprawie. Sąd dał wiarę wszystkim tym dokumentom, ponieważ nie znalazł podstaw by kwestionować ich wiarygodność. Strony nie kwestionowały wiarygodności dokumentów.
Sąd zważył również na wyjaśnienia Obwinionego, które były logiczne, spontaniczne, spójne wewnętrznie oraz zgodne z treścią dokumentów złożonych w sprawie, jak i zeznań złożonych przez Pokrzywdzonego w charakterze świadka. Z tych względów, Sąd dał wiarę oświadczeniu Obwinionego, w którym przyznał się do wniesienia wniosku o wszczęcie egzekucji, tj. czynności objętej treścią zarzutu wniosku o ukaranie.
Sąd dał wiarę w całości również zeznaniom złożonym przez Pokrzywdzonego, które to zeznania były logiczne, spontaniczne, spójne wewnętrznie oraz zgodne z treścią skargi (k. […] -[…]).
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd doszedł do przekonania, że zarzut postawiony Obwinionemu w zakresie popełnienia czynu sprzecznego z art. 6 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego jest zasadny, znajduje oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym.

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Na gruncie zgromadzonego materiału dowodowego, a także w zgodnej ocenie zarówno Pokrzywdzonego jak i Obwinionego, w opisanym stanie faktycznym doszło do bezpodstawnego wyegzekwowania świadczenia pieniężnego od Pokrzywdzonego. Wszczynając ponownie postępowanie egzekucyjne przeciwko pokrzywdzonemu, Obwiniony posłużył się tytułem wykonawczym, który utracił wcześniej moc wskutek wyroku sądowego. Obwiniony, będąc pełnomocnikiem klienta (pozwanego) w toku postępowania sądowego, w wyniku którego doszło do uchylenia nakazu zapłaty, wiedział o powyższej okoliczności. Wiedza ta, świadomość utraty tytułu wykonawczego w sensie prawnym, zobowiązywała Obwinionego do powstrzymania się od wszelkich, dalszych czynności egzekucyjnych.
Obwiniony, podejmując obronę, wskazał na wykonywanie przez siebie zawodu w nowych realiach rynkowych, które wywierać miały wpływ na sposób oceny jego postępowania. Według wyjaśnień Obwinionego, prowadził on dużą ilość spraw, bez repertorium, przy pomocy pracowników i systemów elektronicznych klienta, w oparciu o zdigitalizowane dokumenty. Wniosek egzekucyjny został sporządzony w oparciu o dane i dokumentację dostępną w systemie. Obwiniony podpisał dokument obejmujący wniosek egzekucyjny. Załączniki do wniosku były kompletowane przez pracownika klienta.
Powyższe okoliczności nie mogły ani ekskulpować Obwinionego, ani też świadczyć o poprawności wykonywania zawodu w ustalonym stanie faktycznym sprawy.  
Przede wszystkim, odnosząc się do argumentów obrony, nie można oprzeć się wrażeniu niemalże sprowadzenia roli Obwinionego do uzyskania kosztów zastępstwa przez radcę prawnego w toku postępowania egzekucyjnego. Obwiniony miał wprawdzie dokonać weryfikacji wniosku z treścią tytułu wykonawczego, jednakże nie dysponował kompletną dokumentacją w sprawie, o czym świadczy brak wyroku uchylającego przedmiotowy nakaz zapłaty. Ponadto, Obwiniony nie uczestniczył w skompletowaniu załączników do wniosku, co w istocie świadczy o tym, że nie sporządził osobiście wniosku w całości.
Radca prawny, wykonując zawód, odpowiada za działania i zaniechania osób, którymi się posługuje. W sprawie, część czynności związanych z ponownym wszczęciem postępowania egzekucyjnego przeciwko Pokrzywdzonemu została wykonana przez pracowników klienta Obwinionego, tj. m.in. skompletowanie załączników do wniosku, złożenie wniosku, ujęcie sprawy w repertorium spraw. Nawet, jeżeli nie zachodzą bezpośrednie relacje między rzeczonymi pracownikami klienta a Obwinionym, przyjąć należy, że co najmniej akceptując taki schemat postępowania, Obwiniony posłużył się pracownikami klienta do wykonania czynności zawodowych.
Konsekwentnie, przyjąć również należy, że Obwiniony akceptował sposób postępowania, procedurę sporządzania i wnoszenia wniosku o wszczęcie egzekucji. W przeciwnym razie, spowodowałby jej zmianę, bądź odstąpił od wykonywania zawodu w taki sposób.
Oceniając czynności, które Obwiniony osobiście podjął w sprawie, Sąd zważył na ich daleko idące zawężenie. Z wyjaśnień Obwinionego wynika, że jedynie porównał treść projektu wniosku ze scanem tytułu wykonawczego oraz złożył swój podpis. Ergo, Obwiniony nie zweryfikował  faktu ewentualnej, wcześniejszej spłaty zadłużenia oraz nie zatroszczył się o załączenie do akt sprawy informacji o zapadnięciu wyroku uchylającego tytuł wykonawczy.
Takie postępowanie Obwinionego świadczy o braku dochowania należytej staranności przy wykonywaniu czynności zawodowych. Brak staranności doprowadził do postania stanu sprzecznego z prawem.
Na ułomność sposobu prowadzenia spraw tego samego rodzaju wskazał również sam Obwiniony wyjaśniając m.in., że sytuacje podobne do niniejszej sprawy zdarzają się często.
Argumentacja obrony podjętej przez Obwinionego nie mogła okazać się skuteczną. Zmiana narzędzi pracy, masowość spraw o powtarzalnym charakterze i wynikający z powyższego, sprofilowany popyt na usługi prawnicze, nie może zmienić standardu oceny sposobu wykonywania zawodu radcy prawnego przez pryzmat dołożenia należytej staranności. Przyjmując bowiem logikę argumentacji Obwinionego można byłoby dojść do niedorzecznego wniosku o tym, że radca prawny, który powierzyłby przygotowanie w całości pisma, np. pisma procesowego, swoim pracownikom bądź klientowi, a następnie opatrzyłby je jedynie swoim podpisem, byłby wolny od odpowiedzialności za wszelkie konsekwencje wynikłe z wadliwości tego pisma. Takie podejście sprowadzałoby rolę radcy prawnego do swego rodzaju narzędzia autoryzującego, w istocie rzeczy jedynie tytularnie, pisma sporządzone przez inne osoby. Powyższe podważa nie tylko powszechnie przyjęty sposób rozumienia znaczenia złożenia podpisu pod dokumentem, jako autoryzacja, utożsamienie się z treścią zawartą w piśmie, lecz również nie sprosta systemowemu ujęciu roli pełnomocnika zawodowego. Przepisy prawa wiążą określone konsekwencje z występowaniem takiego pełnomocnika, w tym m.in. kwestie zasad zasądzenia kosztów procesu, w oparciu o ocenę standardowego zaangażowania takiego pełnomocnika w sprawę. Sprowadzenie roli pełnomocnika zawodowego jedynie do wybiórczej weryfikacji sprawy, a przede wszystkim do złożenia podpisu w celu uzyskania zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego, kreowałoby oczywistą fikcję faktyczną i prawną. 
W świetle powyższego należało dojść do wniosku, że Obwiniony nie sprostał obowiązkowi radcy prawnego wykonywania czynności zawodowych z należytą starannością (art. 6 ust. 1 Kodeksu Etyki Racy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r.), popełniając tym samym delikt dyscyplinarny.
Wymierzając Obwinionemu karę nagany, Sąd wziął pod uwagę, następujące okoliczności.
Popełnienie przewinienia dyscyplinarnego przez Obwinionego spowodowało wyrządzenie szkody materialnej Pokrzywdzonemu, od którego wyegzekwowano zapłatę w sposób przymusowy mimo braku podstawy prawnej.  Pokrzywdzony doprowadził  wprawdzie do naprawienia szkody i w chwili obecnej nie zgłasza pretensji o wymiarze finansowym. Jednakże, powyższe wymagało wielu działań ze strony Pokrzywdzonego, w tym podjęcia prób załatwienia sprawy w sposób polubowny i wreszcie wytoczenia powództwa przeciwko bezpodstawnie wzbogaconemu. Powyższe okoliczności przemawiały za zaostrzeniem wymiaru kary.
Natomiast, na rzecz złagodzenia kary świadczył stopień winy Obwinionego. Zważając na okoliczności popełnienia czynu Sąd doszedł do przekonania, że czy ten nie został popełniony w zamiarze bezpośrednim bądź ewentualnym wyrządzenia szkody Pokrzywdzonemu. Popełnienie czynu i powstanie szkody w jego wyniku stanowiło konsekwencję niedbalstwa bądź lekkomyślności Obwinionego.
Ponadto, czyn został popełniony w związku ze świadczeniem  pomocy prawnej na rzecz klienta, w jego interesie.
Zważyć także należało na okoliczność, iż możliwość wpływu Obwinionego na sposób procedowania klienta w zakresie składania wniosków egzekucyjnych mogła być ograniczona. Obwiniony stanął zapewne przed wyborem akceptacji oferowanego sposobu świadczenia pomocy prawnej bądź utratą możliwości zarobkowania w przypadku odrzucenia takiej możliwości. Wobec obecnej, trudnej sytuacji na rynku usług prawniczych, decyzja o niepodejmowaniu albo zakończeniu współpracy z klientem zapewne wiązałaby się z perspektywą długiego poszukiwania innego klienta. Powyższe oczywiście nie mogło uwolnić Obwinionego od odpowiedzialności dyscyplinarnej, niemniej jednak stanowiło okoliczność przemawiającą za obniżeniem wymiaru kary. 
Dlatego, bacząc również na dyrektywę wychowawczą i prewencyjną wymiaru kary, Sąd wymierzył Obwinionemu karę nagany za powyższy czyn.
Sąd uznał, że orzeczona kara jest karą adekwatną do popełnionego czynu, jego skutków oraz okoliczności popełnienia.
W ocenie Sądu samo orzeczenie kary wobec Obwinionego, który w trakcie rozprawy dał wyraz nieświadomości naruszenia zasad etycznych, pozwala zasadnie zakładać, że nie nastąpi powrót Obwinionego do tego samego typu przewinień w dalszym ciągu wykonywania zawodu. Obwiniony powinien liczyć się bowiem z ryzykiem orzeczenia wobec niego surowszej kary w przypadku powrotu do deliktu dyscyplinarnego. Powyższe odpowiada interesowi samorządu radców prawnych, a jednocześnie stanowić będzie również realne zadośćuczynienie naruszonemu poczuciu zaufania do zawodu radcy prawnego w odbiorze Pokrzywdzonego.
Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 70⁶ ustawy o radcach prawnych oraz § 1 ust. 1 pkt 1) uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców prawnych z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, biorąc pod uwagę zakres czynności podjętych w postępowaniu.
 
(BU)