Orzeczenie z dnia 11 grudnia 2018 r. Sygn. akt: D 96/18
Orzeczenie prawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY:     r. pr. Andrzej Dudziuk
CZŁONKOWIE:           r. pr. Agnieszka Świstak
r. pr. Tomasz Iwańczuk
PROTOKOLANT:         Karolina Szymala

           
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu K., […], obwinionemu o to, że
W okresie od dnia […] roku do dnia […] roku nie sporządził apelacji od wyroku w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla […] W. w W. za sygn. akt  […] z dnia […] roku, nie uzyskawszy na powyższe zgody klienta, a także nie powiadomił klienta o treści wyroku i zasadności jego zaskarżenia przed upływem terminu na wniesienie apelacji, w sposób umożliwiający skorzystania z pomocy prawnej innego pełnomocnika przed upływem termin na wniesienie środka zaskarżenia
tj. o naruszenie art. 12 ust. 1 w związku z art. 44 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 roku w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1870 z późn. zm.)
 

 

 

 
Wnioskiem o ukaranie z […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej: „ZRD”) wniósł o ukaranie radcy prawnego K. (nr wpisu: […]; dalej: „Obwiniony”), zarzucając mu popełnienie przewinienia dyscyplinarnego, polegającego na tym, że Obwiniony w okresie od dnia […] r. do dnia […] r. nie sporządził apelacji od wyroku w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla […] W. w W. za sygn. […], nie uzyskawszy na powyższe zgody klienta, a także nie powiadomił klienta o treści wyroku i zasadności jego zaskarżenia przed upływem terminu na wniesienie apelacji, w sposób uniemożliwiający skorzystanie z pomocy prawnej innego pełnomocnika przed upływem terminu na wniesienie środka zaskarżenia, tj. o naruszenie art. 12 ust. 1 w związku z art. 44 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego jednolity tekst stanowi załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1870, z późn. zm.); dalej: „KERP”.
 
Ujawnionym pokrzywdzonym w niniejszej sprawie był pan O. (dalej: „Pokrzywdzony”).
 
Obwiniony nie złożył odpowiedzi na wniosek o ukaranie.
 
Już po wniesieniu przez ZRD wniosku o ukaranie, pismem z […] r. Pokrzywdzony złożył do OSD wniosek o odszkodowanie, w którym domagał się zasądzenia przez OSD od Obwinionego:

 
OSD rozpoznał sprawę na rozprawie, która odbyła się w dniu […] r. Obwiniony wziął udział w rozprawie i złożył wniosek o tzw. dobrowolne poddanie się karze, tj. wniosek w trybie art. 387 § 1 Kodeksu postępowania karnego (dalej: „K.p.k”).
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców w W. zważył, co następuje.
 
W pierwszej kolejności należy wskazać, że orzeczenie w przedmiotowej sprawie zapadło w jednym z tzw. trybów konsensualnych, a mianowicie w trybie przewidzianym w art. 387 § 1 K.p.k. (odpowiednio stosowanym w niniejszym postępowaniu, a to na mocy art. 74¹ ustawy o radcach prawnych; dalej „URP”), potocznie zwanym „dobrowolnym poddaniem się karze”. Okoliczność ta ma wpływ na zakres uzasadnienia orzeczenia pierwszej instancji. Zważyć bowiem należy, że pomimo tego, że Pokrzywdzony złożył wniosek o sporządzenie „uzasadnienia orzeczenia” (w domyśle - całego), to na podstawie art. 424 § 3 K.p.k. w zw. art. 74¹ URP, OSD ograniczył zakres niniejszego uzasadnienia do wyjaśnienia podstawy prawnej oraz rozstrzygnięcia o karze.
 
Ilekroć w dalszej części uzasadnienia OSD powołuje się na przepisy K.p.k., należy mieć na uwadze, że każdorazowo powołanie to ma miejsce z uwzględnieniem art. 74¹ URP, który nakazuje w postępowaniu dyscyplinarnym prowadzonym na podstawie URP ich odpowiednie stosowanie.
 
Zgodnie z treścią art. 424 § 3 K.p.k. w wypadku złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku wydanego w trybie m.in. art. 387 K.p.k. uzasadnienie powinno zawierać co najmniej wyjaśnienie podstawy prawnej tego wyroku oraz wskazanych rozstrzygnięć.
 
Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że na rozprawie w dniu […] r. Obwiniony przyznał się do popełnienia zarzucanego czynu i wyraził wolę dobrowolnego poddania się odpowiedzialności dyscyplinarnej. Obwiniony złożył w trybie art. 387 § 1 K.p.k. wniosek o uznanie go za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i wymierzenie mu za to kary dyscyplinarnej upomnienia.
 
Obecny na rozprawie ZRD nie sprzeciwił się uwzględnieniu wniosku Obwinionego, także co do wymiaru kary.
 
Nieobecny na rozprawie Pokrzywdzony, który został należycie o jej terminie powiadomiony (k. […]), został pouczony w wezwaniu na rozprawę o możliwości złożenia takiego wniosku przez Obwinionego. Zgodnie z art. 387 § 2 K.p.k. warunkiem uwzględnienia wniosku o dobrowolne poddanie się karze jest m.in. brak sprzeciwu prokuratora (w niniejszej sprawie ZRD), a także pokrzywdzonego należycie powiadomionego o terminie rozprawy i pouczonego o możliwości złożenia takiego wniosku przez obwinionego. Warunek ten oznacza, że skorzystanie z tego uprawnienia wymaga złożenia przez te podmioty oświadczenia o sprzeciwie. Bierną postawę wymienionych podmiotów oraz ich milczenie należy uznać za brak sprzeciwu [tak: Dariusz Świecki (red.), Kodeks postępowania Karnego. Komentarz. Tom I, wyd. IV, publ: WKP 2018]. Pokrzywdzony takiego sprzeciwu nie złożył, chociaż niewątpliwie mógł to uczynić - choćby wysyłając w odpowiedzi na zawiadomienie o rozprawie (zawierające wzmiankę o możliwości zastosowania art. 387 § 1 K.p.k.) taki sprzeciw w formie pisemnej. Ustawa bowiem nie wymaga dla skuteczności sprzeciwu obecności pokrzywdzonego na rozprawie. Nie stał temu na przeszkodzie fakt, że Pokrzywdzony jest osadzony w Areszcie Śledczym w Ł., albowiem nie był on pozbawiony możliwości korespondencji. Należy przy tym dodać, że OSD ponadnormatywnie „zatroszczył się” o interesy pokrzywdzonego, albowiem zgodnie z art. 337a § 1 K.p.k. pokrzywdzonego zawiadamia się o dacie i miejscu rozprawy jedynie na jego wniosek, którego to wniosku Pokrzywdzony w niniejszej sprawie nie złożył.
 
Obwiniony został pouczony o konsekwencjach wydania wyroku w trybie art. 387 § 1 K.p.k., w tym o treści art. 447 § 5 K.p.k.
 
Po dokonaniu analizy całokształtu okoliczności niniejszej sprawy oraz zebranych w toku dochodzenia dyscyplinarnego dowodów OSD uznał, że wina Obwinionego, jak też okoliczności popełnienia zarzuconego mu czynu nie budzą wątpliwości. Przekonuje o tym przede wszystkim jego postawa podczas rozprawy w dniu […] r., gdzie Obwiniony przyznał się do popełnienia zarzuconego mu czynu wyjaśniając, że: „przyznaję się, że za późno wysłałem pisemne powiadomienie w celu poinformowania klienta.”.
 
Właśnie ze względu na taką postawę Obwinionego, który przyznał się do popełnienia zarzuconego mu przewinienia Sąd uznał, że cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nie przeprowadzenia rozprawy, ponieważ Obwiniony zrozumiał już naganność swojego postępowania i wyraził wolę poniesienia odpowiedzialności dyscyplinarnej za przewinienie dyscyplinarne, którego się dopuścił.
 
Przechodząc do wskazania podstawy prawnej orzeczenia należy wskazać, że nie ma wątpliwości co do tego, że Obwiniony dopuścił się zarzucanego mu czynu w ramach świadczonej pomocy prawnej, czyli w ramach czynności zawodowych, czy też szerzej – wykonywania zawodu radcy prawnego. Obwiniony reprezentował Pokrzywdzonego jako ustanowiony w sprawie pełnomocnik z urzędu. Nie może więc być wątpliwości, że zarzucany Obwinionemu czyn może być rozpatrywany pod kątem naruszenia norm wykonywania zawodu, zawartych w URP i KERP.
 
ZRD zarzucił Obwinionemu naruszenie art. 12 ust. 1 w zw. z 44 ust. 3 KERP w zw. z art. 64 ust. 1 URP.
 
Wyjaśniając podstawę prawną orzeczenia należy w przytoczyć w pierwszej kolejności brzmienie powołanych wyżej przepisów. Zgodnie z art. 12 ust. 1 KERP: „Radca prawny zobowiązany jest wykonywać czynności zawodowe sumiennie oraz z należytą starannością uwzględniającą profesjonalny charakter działania.”. Z kolei, zgodnie z art. 44 ust. 3 KERP: „Radca prawny powinien przedstawić klientowi informację o bezzasadności lub niecelowości wnoszenia środka odwoławczego od orzeczenia kończącego sprawę w danej instancji.”. W myśl art. 64 ust. 1 URP: „Radcowie prawni i aplikanci radcowscy podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godnością zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych.”.
 
Przepis art. 64 ust. 1 URP, statuujący podstawę odpowiedzialności dyscyplinarnej radcy prawnego jest jasny i nie wymagający dalszego wyjaśnienia. Jednoznacznie przesądza on, że za postępowanie sprzeczne m.in. z zasadami etyki zawodowej, radcowie prawni ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną.
 
W kontekście powołanych przez ZRD przepisów art. 12 ust. 1 i 44 ust. 3 KERP należy przeanalizować zachowanie Obwinionego w ramach czasowych wyznaczonych zarzutem wniosku o ukaranie, tj. między […] r. a […] r.
 
W dniu […] r. Obwiniony niewątpliwie spóźnił się niecałe 4 minuty na rozprawę, ale zdążył na ogłoszenie wyroku w sprawie […], o czym świadczy protokół rozprawy przed Sądem Rejonowym dla. […] W., […] Wydział Gospodarczy (k. […]-[…]). Tym samym należy przyjąć, że Obwiniony już od tego dnia miał świadomość treści zapadłego orzeczenia. Świadczy o tym również okoliczność, że w wykonaniu swoich obowiązków zawodowych w tym samym dniu Obwiniony złożył w Sądzie wniosek o uzupełnienie orzeczenia o postanowieniu dotyczącym zasądzenia kosztów pomocy prawnej z urzędu (k. […]-[…]) oraz wniosek o uzasadnienie orzeczenia i doręczenie odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem (k. […]).
 
Wyrok Sądu Rejonowego w przedmiotowej sprawie wraz z uzasadnieniem został doręczony Obwinionemu w dniu […] r., tym samym termin do wniesienia apelacji upływał […] r.
 
Obwiniony w wyjaśnieniach złożonych w toku  dochodzenia dyscyplinarnego i na rozprawie (k. […]-[…], k. […]) utrzymywał, że w dniu […] r. powiadomił telefonicznie Pokrzywdzonego o treści zapadłego wyroku i swojej negatywnej ocenie w przedmiocie ewentualnego składania apelacji i możliwości ustanowienia innego pełnomocnika.
 
W ocenie OSD, poprzestanie jedynie na telefonicznym poinformowaniu klienta w okolicznościach niniejszej sprawy o swoim stanowisku nie może zostać uznane za sumienne, staranne i profesjonalne zachowanie radcy prawnego, w szczególności będącego pełnomocnikiem wyznaczonym z urzędu. W szczególności zważywszy, że w pozostałym zakresie Obwiniony dochował profesjonalnego standardu i złożył (w tym samym dniu) wniosek o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem. Jeśli Obwiniony miał już w dacie wydania wyroku przez Sąd istotne wątpliwości co do zasadności wznoszenia apelacji, staranne i profesjonalne zachowanie wymagało złożenia już na tym etapie wniosku o zwolnienie od obowiązku zastępowania strony w procesie, tak by można było ustanowić dla Pokrzywdzonego innego pełnomocnika. W związku z tym, że Obwiniony takiego wniosku nie złożył, winien był nadal reprezentować Pokrzywdzonego w pełnym zakresie. Ponadto, w interesie samego Obwinionego było by utrwalić swoje negatywne stanowisko w sposób umożliwiający stwierdzenie, że Obwiniony starannie i w sposób profesjonalny przekazał Obwinionemu informację  zarówno o treści zapadłego orzeczenia, jak i swoim negatywnym stanowisku w przedmiocie składania apelacji. Co prawda art. 44 ust. 3 KERP nie zastrzega formy pisemnej dla przedstawienia stanowiska w przedmiocie niecelowości wniesienia środka odwoławczego, tym niemniej, jak wspomniano, w interesie radcy prawnego jest utrwalenie (w sensie dowodowym), że takie stanowisko zostało przedstawione klientowi.
 
Istotne jest, że przedmiotem zarzutu ZRD było zachowanie Obwinionego nie tyle w samym dniu […] r., a w całym okresie biegu terminu do wniesienia apelacji, tj. od […] r. do […] r. Ze zgromadzonego w aktach materiału dowodowego wynika, że Obwiniony wysłał do Pokrzywdzonego odpis wyroku, który został mu doręczony z uzasadnieniem w dniu […] r., w ostatnim dniu do wniesienia apelacji, tj. […] r. (k. […]). Pismo Obwinionego wraz jego stanowiskiem o niecelowości wniesienia apelacji zostało doręczone do Aresztu Śledczego w Ł. w dniu […] r. (k. […]), a zatem po upływie terminu do jej wniesienia. Takiego postępowania radcy prawnego nie można zaakceptować.
 
Niezależnie od powyższego, pomimo naruszenia przez Obwinionego zasad etyki zawodowej OSD orzekł najłagodniejszą z kar dyscyplinarnych przewidzianych w URP, tj. karę upomnienia. OSD uznał za okoliczności wpływającą na złagodzenie wymiaru kary postawę Obwinionego w toku rozprawy przed OSD. Obwiniony przyznał się do winy, nie kwestionował i potwierdził okoliczności faktyczne sprawy, przyznając ostatecznie za zbyt późno powiadomił Pokrzywdzonego o treści zapadłego orzeczenia. Afirmatywna postawa Obwinionego, który przyznał się do „błędu”, skutkowała odstąpieniem przez OSD od wymiaru surowszej kary. Ponadto, wymierzając karę upomnienia OSD wziął pod uwagę właściwości indywidualne Obwinionego, a mianowicie to, iż nie była on do tej pory karany dyscyplinarnie. Okoliczność ta pozwala przyjąć, że popełniony czyn miał charakter incydentalny w jego pracy zawodowej, a Obwiniony będzie miał na uwadze w przyszłości konieczność niezwłocznego informowania (i należytego udokumentowania) wykonania obowiązku informacyjnego o niecelowości lub bezzasadności wnoszenia środka odwoławczego, a do tego w terminie umożliwiającym klientowi pozyskanie nowego pełnomocnika lub wniesienie środka osobiście.
 
Ustalając wymiar kary za przewinienie OSD miał wreszcie na uwadze także jej celowość, tj. okoliczność, iż stanowić będzie ona dyscyplinarną represję, że postępowanie którego się dopuścił Obwiniony jest etycznie naganne i że w przyszłości nie dopuści się jakichkolwiek naruszeń zasad etyki zawodowej albowiem skutkować to może istotnie surowszymi karami dyscyplinarnymi.
 
Jeśli chodzi o wniosek Pokrzywdzonego o zasądzenie przez OSD na jego rzecz wspomnianego odszkodowania, wskazać należy, że wniosek ten wykracza dalece poza zakres kognicji OSD. Sądy dyscyplinarne samorządu radców prawnych nie są uprawnione do zasądzania na rzecz pokrzywdzonych jakichkolwiek kwot odszkodowań. Jeżeli Pokrzywdzony uważa, że Obwiniony wyrządził mu szkodę majątkową, jedynym trybem dochodzenia roszczeń z tym związanych jest skierowanie sprawy do właściwego sądu powszechnego.
 
O kosztach orzeczono na podstawie art. 70⁶ ust. 2 ustawy o radcach prawnych w zw. z § 1 ust. 1 Uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego.
 
W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji.
 
(WK)