Orzeczenie z dnia 10 kwietnia 2019 r. Sygn. akt: D 42/18
Orzeczenie prawomocne.

PRZEWODNICZĄCY:   r. pr. Gerard Dźwigała
CZŁONKOWIE:               r. pr. Michał Rajski
r. pr. Tomasz Iwańczuk
PROTOKOLANT:    Karolina Szymala

           
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniach […] r. […] r. i […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu N.(1), […], obwinionemu o to, że:

orzeka: 

Uzasadnienie

Wnioskiem z dn. […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych (dalej „Rzecznik”) wniósł o ukaranie r. pr. N.(1) nr wpisu […] (dalej „Obwiniony”) za to, że ten:
- groził zainicjowaniem postępowania dyscyplinarnego wobec Skarżącego, oraz uzależniał jego zainicjowanie od rozwiązania stosunku obrończego przez Skarżącego z podejrzanymi reprezentowanymi przez Skarżącego w postępowaniu nadzorowanym przez Prokuraturę Regionalną w B. pod sygnaturą akt: […]

Obwiniony złożył odpowiedź na wniosek w której nie przyznał się do winy, wniósł o zawieszenie postępowania do czasu zawieszenia postępowania przygotowawczego w Prokuraturze Rejonowej w B. za sygn. akt […] natomiast złożył wnioski dowodowe.

Sąd rozpoznał wniosek Rzecznika na rozprawach w dn. […] r., […] r.  i […] r.

Po przeprowadzeniu przewodu sądowego Rzecznik wniósł o uznanie Obwinionego winnym zarzucanego mu przewinienia dyscyplinarnego i pozostawił Sądowi wymiar kary do uznania.

Obrońca Obwinionego wniósł o uniewinnienie.

Pokrzywdzony nie zajął stanowiska (nie był obecny na rozprawie w dn. […] r.)

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił co następuje:

Obwiniony od […] r. do dn. […] r. był obrońcą Ś.(1).

Dowód: pełnomocnictwo k. […] r., skarga k. […], zezn. Św. C. k. […]-[…], wypowiedzenie pełnomocnictwa k. […].

Drugim obrońcą ww. osoby był od […] r. adw. C. (dalej także „Pokrzywdzony”). Adw. C. w tym postępowaniu był także obrońcą innych osób tj. Ś.(2), K., M.(1) oraz M.(2).

W związku z zeznaniami niektórych innych podejrzanych w tym postępowaniu, których obrońcą był Pokrzywdzony, Obwiniony uznał, że są to zeznania obciążające jego klienta (Ś.(1)), w związku z czym Pokrzywdzony działa w warunkach konfliktu interesów i powinien wypowiedzieć upoważnienie do obrony. W związku z tym skierował w tej sprawie do Pokrzywdzonego email z dn. […] r. g. […], udostępniony także do wiadomości kierowanej do Pokrzywdzonego oraz do wiadomości: adw. K.(2), adw. B. i adw. N.(2).

Dowód: k. […]-[…], k. […], Dowód k. […], zeznania Pokrzywdzonego k.[…]

W dn. […] r. w korespondencji e-mail z g. […] kierowanej do Pokrzywdzonego oraz do wiadomości: adw. K.(2), adw. B. i adw. N.(2).

Dowód k. […], zeznania Pokrzywdzonego k. […]

Po otrzymaniu tej korespondencji Pokrzywdzony nie wypowiedział stosunku obrończego w sprawie przeciwko Ś.(1) i in.

Dowód: zeznania Pokrzywdzonego k. […]

W dniu […] r. o g. […] do Prokuratury Rejonowej w B. wpłynęło (za pośrednictwem faksu pismo Obwinionego (datowane na […] r.) informujące o konflikcie interesów Pokrzywdzonego.

Dowód: pismo k. […]-[…]

Pismem z dn. […] r. Obwiniony wniósł jako obrońca Ś.(1) wniosek do Rzecznika Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w L. o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec Pokrzywdzonego z uwagi na wskazany w tym piśmie konflikt interesów.

Dowód: k. […]-[…]

O skierowaniu wniosku do Rzecznika Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w L. Obwiniony poinformował także Prokuraturę Rejonową w B. i Prokuratora Krajowego Ś.(3).

Dowód k. […]-[…]

Sąd uznał za wiarygodne dowody z dokumentów w postaci wydruków korespondencji email (k. […]-[…]) w tym uznał, że pochodzi ona od osób wskazanych w jej treści jako nadawca, kierowana była do osób wskazanych w jej treści jako odbiorcy, była skierowana we wskazanych w nich datach i o treści uwidocznionej na tych wydrukach. W ocenie Sądu nie ma racjonalnych podstaw aby przyjmować, iż w dokumentach tych nie dokonywano w ich treść i są one wiarygodnym dowodem oświadczeń skierowanych przez Obwinionego do Pokrzywdzonego w dn. […] i […] r. Tym bardziej, że Obwiniony ani obrona tezy takiej nawet nie sformułowali podnosząc jedynie ogólnie możliwość manipulowania dowodami tego typu (nie tymi konkretnie) i powołując na taką okoliczność dowody z opinii prywatnych.

Za wiarygodnością tych dowodów przemawia w pierwszej kolejności to, że treść korespondencji i wskazane w niej działania, tzn. zawiadomienie o konflikcie interesów organu postępowania przygotowawczego oraz samorządu adwokackiego, zostały zgodnie z treścią tej korespondencji (tak jak zapowiedziane w korespondencji) spełnione przez Obwinionego. Innymi słowy korespondencja opisuje działania które będą podjęte (email z […] r.) i zostały podjęte (email z […] r.). Dlatego nie sposób przyjmować, że doszło w tym zakresie do ingerencji.

Ponadto należy wskazać, że Obwiniony nie twierdził w tym postępowaniu, że znajdujące się w aktach wydruki nie zawierają treści przez niego oświadczonych, że korespondencja została sporządzona przez inne osoby i wysłana z jego konta lub cokolwiek innego wskazującego, że nie wysłał listów o treści wskazanej we wniosku o ukaranie. W istocie w tym postępowaniu Obwiniony jedynie ogólnie nie przyznał się do winy natomiast w procesie, w szczególności w odpowiedzi na wniosek o ukaranie nie ustosunkował się do twierdzenia Rzecznika, że wysłał do Pokrzywdzonego listy o określonej treści. Przyjęta linia obrony sugerowała co prawda możliwość manipulowania treścią korespondencji email, na którą wskazywały opinie ekspertów dopuszczone jako dowód. Jednak żadna z tych opinii nie odnosiła się konkretnie do zasadniczej dla tej sprawy okoliczności a mianowicie czy konkretnie dwa maile z […] i […] r. zostały sfałszowane. Opinie wskazują jedynie, co jest dla Sądu oczywiste, że wydruki poczty elektronicznej mogą być manipulowane na różne sposoby. Nie wyklucza to jednak takich dowodów a priori jako wartościowego źródła ustaleń faktycznych, jeżeli ich treść można zweryfikować pozytywnie innymi dowodami.

Tak też się stało w tej sprawie – korespondencja email pozostaje w logicznej łączności z innymi dowodami, szczególnie dokumentami – pismami niewątpliwie pochodzącymi od Obwinionego do prokuratury oraz Rzecznika Dyscyplinarnego. Zatem Sąd właśnie z uwagi na inne dowody uznał, że wydruki korespondencji wskazują, że jej treść nie była manipulowana oraz że pochodzą one od Obwinionego, bowiem są w łączności z jego rzeczywistymi działaniami, które w korespondencji do Pokrzywdzonego opisał lub zapowiedział.

Z tych samych powodów Sąd uznał, za nieprzekonującą a przede wszystkim niekonkretną teorię o wysłaniu korespondencji przez inną niż Obwiniony osobę, rzekomo bez wiedzy Obwinionego. Pomijając już to, że teza taka nie została w ogóle sformułowana, to stwierdzić należy, że treść korespondencji jest spójna z zamiarami i faktycznym działaniem Obwinionego. Nie sposób więc przyjmować, że w korespondencji bliżej nieokreślona osoba grozi Pokrzywdzonemu m.in. wszczęciem postępowania dyscyplinarnego, bez wiedzy Obwinionego a potem Obwiniony nie wiedząc o tej groźbie spełnia ją.

Dla tych powodów Sąd uznał za wiarygodne dowody z wydruków korespondencji e-mail zaoferowane przez Pokrzywdzonego na k. […]-[…].

Sąd uznał także za w pełni wiarygodne dowody z dokumentów przekazane przez Prokuraturę Rejonową w B. oraz Rzecznika Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w L.. Są to dowody o utrwalonej treści pochodzące z akt postępowań, co do których nie można mieć zastrzeżeń.

Sąd uznał także za wiarygodne zeznania Pokrzywdzonego w odniesieniu do istotnych dla tej sprawy okoliczności, a mianowicie odnośnie do tego, że otrzymał on od Obwinionego korespondencję jak na wydrukach z k. […]-[…].

Pozostałe dowody dopuszczone przez Sąd są dla sprawy nieistotne albo potwierdzają ustalenia poczynione na podstawie dowodów wcześniej omówionych.

Należy wskazać, że nieistotną dla sprawy okolicznością jest czy istotnie Pokrzywdzony działał w tej sprawie w warunkach konfliktu interesów, ponieważ nie byłaby to okoliczność (gdyby nawet miała miejsce, o czym Sąd nie przesądza), która wyłączałaby winę Obwinionego co do zarzucanego mu czynu.

W odniesieniu od zarzutu tworzenia nieprawdziwych informacji, Sąd ustalił, że jakkolwiek w korespondencji z Pokrzywdzonym padły tego rodzaju oceny ze strony Obwinionego, to jednak były to oceny kierowane bezpośrednio do Pokrzywdzonego, a w aktach nie ma dowodu aby negatywne oceny formułowane były do innych osób. Radca prawny ma prawo zwracać uwagę innemu radcy prawnemu (odpowiednio także i adwokatowi) na nieprawidłowe zachowanie lub działanie, szczególnie gdy zachodzi konflikt interesów lub inne niedopuszczalne zachowanie.

Nie przesądzając, że tak było w sprawie Pokrzywdzonego, stwierdzić należy, że nie podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej działanie polegające na nawet nieuzasadnionym, opartym na subiektywnej ocenie, informowaniu współobrońcy o konflikcie interesów lub niewłaściwym wykonywaniu czynności zawodowych. Reakcja taka może być wręcz w niektórych wypadkach konieczna z uwagi na dobro klienta.

Z kolei Sąd nie jest właściwy do tego aby oceniać, czy subiektywne oceny Obwinionego były usprawiedliwione. Dopóki padały między obrońcami należy uznać, że były elementem ich koniecznej dyskusji dotyczącej wykonywania obrony.

Ingerencja Sądu jest więc uzasadniona co do wypowiedzi wyraźnie zakazanych przez przepisy o etyce zawodowej, a takimi są przypadki gróźb zainicjowania postępowania dyscyplinarnego.

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych radca prawny podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godnością zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych.

Obwinionego należało uwolnić od zarzutu naruszenia godności zawodowej, naruszenia nakazu powściągliwości oraz zakazu podawania w wystąpieniach zawodowych nieprawdziwych informacji (art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 3 oraz art. 38 ust. 3  Kodeksu Etyki Radcy Prawnego („dalej „KERP”). W toku postępowania dowodowego zarzut ten nie został potwierdzony dowodami, a w ocenie Sądu Obwiniony jako obrońca miał prawo zwracać Pokrzywdzonemu uwagę na postępowanie – w jego subiektywnej ocenie  nieprawidłowe i szkodliwe dla klienta.

Zgodnie z art. 38 ust. 1 KERP radca prawny wykonywaniu obowiązków zawodowych winien zachować umiar korzystając z wolności słowa i ograniczać się w wypowiedziach m.in. rzeczową potrzebą. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu radca prawny nie może grozić w swoich wystąpieniach komukolwiek wszczęciem postępowania karnego lub dyscyplinarnego.

W tej sprawie Obwinionego należało uznać winnym postępowania naruszającego art. 38 ust. 1 i 2 KERP, a tym samym przypisać mu odpowiedzialność dyscyplinarną na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych za to, że w swoich wypowiedziach groził pokrzywdzonemu postępowaniem karnym. Sąd uznał przy tym, że Obwiniony w istocie popełnił jeden czyn tzn. w ramach z góry przyjętego zamiaru dwukrotnie w krótkim odstępie ([…]-[…] r.) czasu groził Pokrzywdzonemu wszczęciem postępowania dyscyplinarnego, w celu nakłonienia tego ostatniego do wypowiedzenia stosunku obrończego.

Popełnienie przez Obwinionego tego deliktu jest okolicznością bezsporną, podobnie jak to, że Obwiniony dopuścił się go w sposób zawiniony, tzn. w zamiarze bezpośrednim. W korespondencji elektronicznej w sposób konkretny i przemyślany zażądał on wypowiedzenia stosunku obrończego i uzależnił od tego to czy powiadomi o konflikcie interesów organ prokuratorski oraz organy dyscyplinarne samorządu zawodowego adwokatów. Miał w tym konkretny zamysł – nakłonić Pokrzywdzonego do oczekiwanego zachowania. Nie było to więc postępowanie nieumyślne.

Podkreślić należy, że sankcji podlega nie fakt zwrócenia uwagi na konflikt interesów lub też powiadomienie o nim właściwe organy ale sformułowanie groźby w celu osiągnięcia określonego  efektu, zachowania adresata groźby. W tym wypadku do takiej zapowiedzi działania w zakresie postępowania dyscyplinarnego i możliwości odstąpienia od niego w wypadku oczekiwanego postępowania, niewątpliwie doszło, co wypełnia znamiona czynu nieetycznego z art. 38 ust. 2 KERP. Doszło także przy tej okazji do przekroczenia granic rzeczowej potrzeby, szczególnie dla dodatkowej groźby zainteresowania sprawą mediów (art. 38 ust. 1 KERP). W ocenie Sądu nie tylko fakt kierowania tego rodzaju gróźb ale i użyty język i forma nacisku jest niezwykle daleki od oczekiwanego od radcy prawnego postępowania i w tej sprawie przypominał działanie szantażysty, a nie przedstawiciela zawodu zaufania publicznego.

Dokonując wymiaru kary Sąd uznał, że adekwatną do stopnia winy, okoliczności sprawy i postawy Obwinionego będzie kara nagany. W tym zakresie Sąd wziął bowiem pod uwagę na korzyść Obwinionego to, że nie ma podstaw do przyjmowania, że działał on z pobudek osobistych, ale że reprezentował specyficznie pojmowany przez siebie interes klienta. Wybrał w ocenie Sądu niedopuszczalny środek ochrony takiego interesu. Jakkolwiek w późniejszym czasie okazało się, że Klient nie uznał tego działania za zgodne z jego interesem, to jednak ogólnie można uznać, że ewentualność istnienia konfliktu interesów (co jest zawsze możliwe przy kilku współpodejrzanych reprezentowanych przez jednego obrońcę) powinna wywołać reakcję radcy prawnego. Rzecz w tym, że reakcja ta nie powinna przybierać postaci gróźb.

Stąd w ocenie Sądu właściwa w tej sprawie będzie kara nagany, która odpowiednio piętnuje niewłaściwe postępowanie Obwinionego i powinna unaocznić mu naganność jego zachowania, a tym samym zapewnić, że w przyszłości nie naruszy on zasad etycznych, choćby działając w subiektywnie pojmowanym interesie klienta.

W sprawie kosztów postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 70(6) ust. 1 i 2 zgodnie z którymi zryczałtowane koszty postępowania ponosi Obwiniony, jeżeli został skazany. Ustalając wysokość tych kosztów Sąd uwzględnił potrzebę rozpoznania sprawy na trzech terminach i analizę stosunkowo obszernego materiału dowodowego.

(WK)