Orzeczenie z dnia 10 grudnia 2021 r. Sygn. akt: D 127/21
Orzeczenie nie jest prawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY:      r. pr. Robert Karpiński
CZŁONKOWIE:                 r. pr. Agnieszka Korpas-Mattusch
r. pr. Mikołaj Pedrycz
PROTOKOLANT:              Ewelina Raczko

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu T.J., ([…]), obwinionemu o to, że:
w piśmie z dnia […] r. skierowanym do A.K. okazał brak umiaru i powściągliwości w okazywaniu osobistego stosunku do strony przeciwnej poprzez zwrócenie się w następujący sposób „Osobiście uważam, że jest Pani bardzo nie w porządku chcąc zagarnąć dla siebie i swojej córki część majątku mojego Mandata (…)”.
tj. popełnienia czynu z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 12 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, stanowiącego załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego („KERP”).
 

 

 

 
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. wniósł w dniu […] r. do tutejszego Sądu wniosek o ukaranie (sygn. akt […]) r.pr. T.J. (dalej: „Obwiniony”), wpisanego na listę radców prawnych pod nr.: […], zarzucając Obwinionemu, że:
w piśmie z dnia […] r. skierowanym do A.K. okazał brak umiaru i powściągliwości w okazywaniu osobistego stosunku do strony przeciwnej poprzez zwrócenie się w następujący sposób „Osobiście uważam, że jest Pani bardzo nie w porządku chcąc zagarnąć dla siebie i swojej córki część majątku mojego Mandanta (…)”,
tj. popełnienie czynu z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 12 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, stanowiącego załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
 
Obwiniony nie wniósł odpowiedzi na wniosek o ukaranie.
 
Na podstawie całokształtu materiału dowodowego, ujawnionego w toku rozprawy głównej, Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Obwiniony, działając jako pełnomocnik S.P., sporządził w dniu […] r. pismo do A.K. (dalej: „Pokrzywdzona”). Treść pisma dotyczyła sporu między klientem Obwinionego i Pokrzywdzoną, który to spór obejmował rozliczenia wskazanych stron związane z określoną nieruchomością. Intencją Obwinionego było, jak wynika z treści pisma, ustalenie warunków zawarcia ugody (k. 2 – 2v).
 
Obwiniony zawarł w powołanym wyżej piśmie następujące sformułowanie: „Osobiście uważam, że jest Pani bardzo nie w porządku chcąc zagarnąć dla siebie i swojej córki część majątku mojego Mandanta (…)” (k. 2v), które zostało wiernie przywołane w treści zarzutu objętego wnioskiem o ukaranie.
 
Pismo Obwinionego zostało doręczone Pokrzywdzonej, która zapoznała się z nim. Ponadto, treść pisma została ujawniona mężowi oraz adwokatowi Pokrzywdzonej (zeznania Pokrzywdzonej na k. 34v).
 
Obwiniony przyznał, w wyjaśnieniach złożonych przez Sądem, że sporządził oraz podpisał powoływane wyżej pismo do Pokrzywdzonej (k. 34).
 
Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie dowodu z dokumentu na k. 2 – 2v, zeznań Pokrzywdzonej oraz wyjaśnień Obwinionego.
 
Sąd dał wiarę zeznaniom złożonym przez Pokrzywdzoną w zakresie, w jakim zeznania dotyczyły faktu otrzymania pisma Obwinionego z dnia […] r., kręgu osób, którym udostępniła pismo oraz reakcji na jego lekturę. Pokrzywdzona zeznawała w sposób spontaniczny i logiczny, nie demonizując przy tym konsekwencji czynu Obwinionego.
 
Sąd wiarę wyjaśnieniom Obwinionego w zakresie, w którym przyznał się do sporządzenia i podpisania pisma do Pokrzywdzonej z dnia […] r., a także intencji, które nim kierowały. Przyznanie Obwinionego do autorstwa powoływanego wyżej pisma znajduje potwierdzenie w dowodzie z dokumentu na k. 2 – 2v.
 
Ponadto, Sąd nie dokonywał oceny zarówno zeznań złożonych przez Pokrzywdzoną jak i wyjaśnień Obwinionego w zakresie okoliczności i przebiegu sporu między Pokrzywdzoną i klientem Obwinionego. Prawdziwość przedstawionych relacji w tym zakresie była pozbawiona doniosłości dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie dla powodów przedstawionych w dalszej części wywodów.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:

Na gruncie zgromadzonego materiału dowodowego Sąd doszedł do przekonania, że Obwiniony dopuścił się czynu sprzecznego z zasadami wykonywania zawodu radcy prawnego.
 
U podstaw rozstrzygnięcia Sądu legły następujące powody.
 
W ustalonym stanie faktycznym Obwiniony, działając jako pełnomocnik klienta pozostającego w sporze z Pokrzywdzoną, wystosował do Pokrzywdzonej pismo o treści zawierającej m.in. następującą wypowiedź: „Osobiście uważam, że jest Pani bardzo nie w porządku chcąc zagarnąć dla siebie i swojej córki część majątku mojego Mandanta (…)”.
 
Powołana wyżej wypowiedź, odczytywana literalnie, stanowi niewątpliwie przejaw osobistego stosunku do Pokrzywdzonej. Wniosek ten znajduje swoje potwierdzenie w wyjaśnieniach złożonych przez Obwinionego, w których stwierdził m.in., że: „Słowa „Osobiście uważam, że jest Pani bardzo nie w porządku” stanowią o przejawie mojego stosunku do Pokrzywdzonej. Nie chciałem ocenić postępowania pani Pokrzywdzonej …”.
 
Zakwestionowana wypowiedź znajduje się na końcu dokumentu, którego pozostała część obejmuje prezentację stanowiska w sprawie z perspektywy potencjalnego zawarcia ugody. Obwiniony wyróżnił swoją wypowiedź pod adresem Pokrzywdzonej za pomocą odmiennego stylu czcionki.
 
W ocenie Sądu, pismo sporządzone w sposób przyjęty przez Obwinionego godzi niewątpliwie w zasady wynikające z art. 12 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, stosownie do którego radca prawny, świadcząc pomoc prawną, zobowiązany jest z szacunkiem traktować wszystkich klientów, zachować umiar i takt w swoich wypowiedziach oraz powściągliwość w okazywaniu osobistego stosunku do stron i uczestników postępowania, sądu bądź organu, przed którym występuje. Sąd w składzie orzekającym przyjął wykładnię powołanego przepisu opierając się na przyjęciu, zgodnie z którym zadanie radcy prawnego działającego jako pełnomocnik klienta polega przede wszystkim na prezentacji i obronie stanowiska klienta. W relacji z przeciwnikiem sporu, tajże procesowym, radca prawny pozostaje uczestnikiem, który wyraża stanowisko jego klienta. Doniosłość stosunku radcy prawnego do sprawy i ewentualnie drugiej strony sporu kończy się z chwilą sformułowania stanowiska w uzgodnieniu z klientem i powinna w tej relacji wewnętrznej pozostać. Wszelkie wypowiedzi formułowane przez radcę prawnego powinny mieścić się w ramach uzgodnionych z klientem. Wymiana stanowisk z przeciwnikiem klienta radcy prawnego nie stanowi przestrzeni dla przejawienia osobistych odczuć radcy względem przeciwnika, czy też okoliczności sprawy. Radca prawny realizuje interes klienta, prezentuje jego stanowisko i jego oczekiwania także wtedy, gdy reaguje ad hoc na nowe okoliczności w sprawie. Prezentacja własnego punktu widzenia przez radcę prawnego, obok stanowiska klienta, powinna następować wyjątkowo, w szczególnie uzasadnionych okolicznościach sprawy.
 
Wypowiedź, która legła u podstaw zarzutu w niniejszej sprawie, mogła zostać odebrana przez Pokrzywdzoną jako próba wpływu na jej stanowisko w sprawie zawarcia ugody za pomocą odwołania do autorytetu zawodowego pełnomocnika jej przeciwnika. Powyższe nie leży w zgodzie z zasadami wykonywania zawodu radcy prawnego, który nie został powołany dla wywierania presji na przeciwnikach lub kontrahentach klienta siłą potencjału swojej wiedzy i doświadczenia zawodowego. Zaangażowanie do sprawy radcy prawnego nie powoduje rozszerzenia podmiotowego relacji z udziałem klienta.
 
W ocenie Sądu ujawnione okoliczności sprawy nie usprawiedliwiały w żadnej mierze sformułowania wypowiedzi o charakterze ocennym, osobistym Obwinionego. Nie sposób dostrzec rzeczowej potrzeby dla takiego zachowania w sytuacji, w której perspektywa samych stron, a nie ich pełnomocników, decydowała o ewentualnym zawarciu ugody oraz o jej warunkach. Wypowiedź Obwinionego była także niewłaściwa z tego powodu, że w sposób wyraźny odnosiła się do osoby Pokrzywdzonej a nie do jej powstępowania. Jeżeli klient podzielał zapatrywanie Obwinionego i jednocześnie istniało przekonanie klienta oraz jego prawnika o potrzebie podniesienia tej kwestii w kontekście doprowadzenia do zawarcia ugody, treść pisma z […] r. powinna wyraźnie wskazywać na klienta jako źródło przedstawionego stanowiska.
 
Podnieść również należy, że zawarcie w piśmie z dnia […] r., opinii Obwinionego mogło zasadnie wzbudzić wątpliwość, czy jego klient podziela przedstawione stanowisko, czy też jest ono wyłącznie przejawem inicjatywy samego Obwinionego. W drugim przypadku, negatywny odbiór wypowiedzi Obwinionego przez Pokrzywdzoną mógł odnieść niepożądany wpływ na dalszy przebieg rozmów ugodowych. 
 
Zgodnie z zapatrywaniem przyjętym przez Sąd, należy stosować w stosunku do radców prawnych podwyższony miernik staranności wobec wypowiedzi formułowanych na piśmie. Taki bowiem sposób komunikacji pozwala na swobodną rozwagę treści formułowanego przekazu w porównaniu z wypowiedziami ustnymi, prezentowanymi spontanicznie w toku negocjacji bądź rozprawy.
 
W świetle powyższego, sposób obrony przyjęty przez Obwinionego nie mógł okazać się skuteczny. Wolność słowa zagwarantowana radcom prawnym nie kreuje możliwości rozszerzonej krytyki osobistej względem strony przeciwnej. Celem rozważanej swobody jest umożliwienie formułowania adekwatnego stanowiska w granicach rzeczowej potrzeby wymaganej w sprawie oraz zasad etycznych wykonywania zawodu. W tak zakreślonych ramach nie mieści się próba skłonienia przeciwnika do zmiany stanowiska poprzez odwołanie się do autorytetu radcy prawnego i opartego na nim poglądzie o drugiej stronie sporu lub jej postępowaniu.
 
W ocenie Sądu, czyn został popełniony przez Obwinionego w sposób zawiniony, w formie nieumyślnej. Obwiniony działał bowiem w mylnym przeświadczeniu co do granic swobody w formułowaniu swojej wypowiedzi. Brak było dowodu na zamierzone działanie Obwinionego w celu doprowadzenia Pokrzywdzonej do zawarcia ugody na rażąco niekorzystnych warunkach bądź wywołania negatywnych uczuć po jej stronie.
 
Szkodliwość popełnionego przewinienia nie jest znaczna. Obwiniony przeprosił Pokrzywdzoną w toku rozprawy głównej. Powyższe przemawiało za złagodzeniem wymiaru kary.
 
Sąd nie dostrzegł podstaw dla orzeczenia kary surowej.
 
W związku z powyższym, Sąd zważył w sposób szczególny na dyrektywę wychowawczą kary. Kara upomnienia jest karą najłagodniejszą w katalogu ustawowym. W ocenie Sądu, orzeczenie upomnienia jest współmierne do stopnia szkodliwości popełnionego przewinienia, zapewnia osiągnięcie celów w niej pokładanych. Samo wymierzenie kary powinno skłonić Obwinionego do refleksji nad swoim postępowaniem, odstraszyć od powrotu do podobnych przewinień w przyszłości. Na powyższe naprowadza w szczególności sposób zachowania Obwinionego podczas rozprawy, kiedy chwilami przejawiał intensywne zdenerwowanie zakłócając przebieg postępowania. W ocenie Sądu, zachowanie to wynikało z dyskomfortu wywoływanego postępowaniem dyscyplinarnym oraz zagrożeniem wymierzenia kary.
 
Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 70⁶ ustawy o radcach prawnych oraz § 1 ust. 1 pkt 1) uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców prawnych z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, biorąc pod uwagę zakres czynności podjętych w postępowaniu. Sprawa została rozpoznana na jednym terminie. Postępowanie dowodowe obejmowało dowód z dokumentów zgromadzonych w jednym tomie akt oraz odebranie wyjaśnień Obwinionego i zeznań od Pokrzywdzonej.
 
GF