---

Pozornie mogłoby się wydawać, że hipoteka przymusowa, którą ustanowiono w tym trybie i ujawniono w księdze wieczystej, jest zabezpieczeniem mocnym. Zapewnia wierzycielowi odpowiednie pierwszeństwo zaspokojenia z obciążonej nieruchomości i chroni go przed ukryciem lub wyzbyciem się tego składnika majątkowego przez dłużnika (art. 65 ust. 1 u.k.w.h.). W rzeczywistości hipoteka przymusowa uzyskana w sądowym postępowaniu zabezpieczającym okazuje się zabezpieczeniem zaskakująco nietrwałym. Podstawowym źródłem problemu jest regulacja art. 7541 § 1 k.p.c., w którym unormowano kwestię upadku zabezpieczenia udzielonego przez sąd w postępowaniu cywilnym. Powołany przepis skonstruowano w sposób wysoce wadliwy^[3]. Podważa on sens hipoteki przymusowej, czyniąc ją niejednokrotnie zabezpieczeniem iluzorycznym. Z uszczerbkiem dla interesów wierzyciela przepis ten prowadzi do wygaśnięcia hipoteki przymusowej, gdy – po zakończeniu postępowania rozpoznawczego – wierzyciel potrzebuje dalszej ochrony prawnej dla swojego roszczenia, zwłaszcza w okresie wymaganym do wszczęcia oraz przeprowadzenia egzekucji z obciążonej nieruchomości (ewentualnie innego prawa objętego hipoteką).
 
Założenia regulacji kodeksowej
Celem art. 7541 § 1 k.p.c. jest zmobilizowanie wierzycieli, którzy uzyskali zabezpieczenia sądowe, do szybkiego dochodzenia zasądzonych, zabezpieczonych roszczeń po prawomocnym zakończeniu postępowania rozpoznawczego. Zabezpieczenia te nie powinny trwać w nieskończoność z naruszeniem interesów dłużników, gdy wierzyciele nie dochodzą przysługujących im uprawnień. Ochrona udzielona w sądowym postępowaniu zabezpieczającym z założenia ma charakter tymczasowy. Dlatego ustawodawca wprowadził termin, po upływie którego wygasają zabezpieczenia ustanowione w takim postępowaniu (w tym hipoteka przymusowa).

Omawiany przepis dotyczy zabezpieczenia udzielonego na podstawie postanowienia sądu (art. 730 i n. k.p.c.). Reguły określone w art. 7541 § 1 k.p.c. znajdują per analogiam zastosowanie do hipoteki przymusowej, którą wpisano w księdze wieczystej na podstawie innego rodzaju tytułu zabezpieczenia, np. nieprawomocnego nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym (art. 492 § 1 k.p.c.)^[4]. Nie dotyczą jednak hipoteki, której podstawą wpisu jest postanowienie prokuratora (art. 110 pkt 2 u.k.w.h.), decyzja administracyjna (art. 110 pkt 3 u.k.w.h.), dokument zabezpieczenia (art. 110 pkt 4 u.k.w.h.) lub zarządzenie zabezpieczenia (art. 110 pkt 5 u.k.w.h.).
 
Ewolucja stanu prawnego
Na przestrzeni ostatnich lat istotnym zmianom podlegała regulacja dotycząca upadku hipoteki przymusowej, którą ustanowiono na rzecz wierzyciela w sądowym postępowaniu zabezpieczającym^[5]. Początkowo kwestii tej w ogóle nie unormowano w przepisach k.p.c. w odniesieniu do sytuacji, gdy zasądzono zabezpieczone roszczenie na rzecz wierzyciela. Rozstrzygnięto jedynie przypadek, gdy roszczenia nie uwzględniono lub postępowanie zakończono ze względów formalnych^[6].

Od 5 lutego 2005 r.^[7] zaczął obowiązywać art. 7541 § 1 k.p.c., który – w pierwotnej postaci – stwierdzał, że zabezpieczenie sądowe (w tym hipoteka przymusowa) upada po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało ochronie^[8]. Termin ten mógł ulec zmianie w postanowieniu sądu albo w wyniku działania przepisu szczególnego. W konsekwencji hipoteka przymusowa, którą ustanowiono w tym trybie, zabezpieczała roszczenie wierzyciela jedynie w okresie postępowania rozpoznawczego oraz w krótkim czasie po jego zakończeniu (tj. w okresie miesiąca)^[9].

Powołany przepis – w pierwotnym brzmieniu – nie regulował kwestii przerwania biegu terminu prowadzącego do upadku zabezpieczenia. Odwołując się do wykładni funkcjonalnej, w jednym z orzeczeń Sądu Najwyższego (dalej: „SN”) przyjęto, że hipoteka przymusowa nie wygasa, gdy w wyznaczonym terminie wierzyciel złożył wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi^[10].

Od początku kształt regulacji oraz konsekwencje prawne, jakie wynikały z art. 7541 § 1 k.p.c., budziły poważne zastrzeżenia^[11]. Dotyczyły one m.in. zgodności omawianego przepisu z Konstytucją RP. Zastrzeżenia te podzielił Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 25 października 2016 r.^[12], w którym orzeczono, że: „Art. 754¹ § 1 k.p.c. w zakresie, w jakim odnosi się do zabezpieczenia przez obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową (…), jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji”^[13]. Trybunał Konstytucyjny uznał, że powołany przepis w nieproporcjonalny sposób narusza nie tylko zasadę ochrony – szeroko rozumianej – własności (obejmującej m.in. roszczenie wierzyciela oraz uzyskaną hipotekę), lecz również godzi w prawo do sądu. Stwierdził, że ustawowy mechanizm prowadzący de facto do kreacji pozornej ochrony prawa majątkowego przez zabezpieczenie, które staje się od razu nieskuteczne, jest nie do przyjęcia i nie może być utrzymywany w systemie prawa polskiego. Pozbawia wierzyciela gwarancji wykonania prawomocnego orzeczenia sądowego w postępowaniu egzekucyjnym^[14]. Z niezrozumiałych merytorycznie przyczyn TK zdecydował, że zakwestionowany przepis utraci obowiązującą moc dopiero po 18 miesiącach od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw^[15].

Jeszcze przed upływem wyznaczonego terminu omawiany przepis otrzymał zmienione brzmienie, które obowiązywało w okresie od 1 czerwca 2017 r. do 9 czerwca 2018 r. W drodze nowelizacji^[16] wydłużono termin upadku zabezpieczenia z jednego do dwóch miesięcy oraz rozszerzono zakres przypadków, w których rozpoczyna się bieg tego terminu.

Od 9 czerwca 2018 r. – po kolejnych zmianach – art. 754¹ § 1 k.p.c. obowiązuje w brzmieniu następującym: „Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej albo jeżeli sąd inaczej nie postanowi, zabezpieczenie udzielone według przepisów niniejszego tytułu upada po upływie dwóch miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu, albo od uprawomocnienia się postanowienia o odrzuceniu apelacji lub innego środka zaskarżenia wniesionego przez obowiązanego od orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu, chyba że uprawniony wniósł o dokonanie czynności egzekucyjnych”^[17]. W przepisie tym utrzymano dwumiesięczny termin, którego upływ powoduje automatyczny – z mocy ustawy – upadek zabezpieczenia sądowego (w tym hipoteki przymusowej). Ponadto wprowadzono explicite możliwość przerwania biegu terminu przez złożenie wniosku o dokonanie czynności egzekucyjnych. W drodze wykładni systemowej oraz celowościowej należy uznać, że chodzi o wniosek wierzyciela w sprawie wszczęcia egzekucji dotyczącej zasądzonego prawomocnie roszczenia objętego zabezpieczeniem, ponieważ wniosek ten rozpoczyna postępowanie egzekucyjne. Zanim takie postępowanie się rozpocznie, żadna czynność egzekucyjna nie może zostać dokonana. Logicznie rzecz ujmując, czynności egzekucyjnej można dokonać jedynie w ramach postępowania egzekucyjnego^[18].
 
Wadliwość obowiązującej regulacji
Mimo wprowadzonych zmian art. 754¹ § 1 k.p.c. w obecnym kształcie nadal jest – w mojej ocenie – skonstruowany w sposób wysoce wadliwy. W wielu przypadkach niweczy on sens hipoteki przymusowej ustanowionej w sądowym postępowaniu zabezpieczającym. W praktyce niejednokrotnie prowadzi do przedwczesnego upadku tej hipoteki, stwarzając wierzycielowi iluzję skutecznego zabezpieczenia, a dłużnikowi umożliwiając wyprowadzenie nieruchomości ze swojego majątku.

Podstawowym problemem jest sztywny sposób liczenia terminu upadku hipoteki przymusowej na podstawie art. 754¹ § 1 k.p.c. Wierzyciel nie jest w stanie utrzymać zabezpieczenia w mocy, gdy – w terminie dwóch miesięcy od prawomocnego zakończenia postępowania rozpoznawczego – nie uzyska tytułu wykonawczego przeciwko właścicielowi obciążonej nieruchomości i nie podejmie czynności zapobiegawczej. Tytułem wykonawczym jest prawomocny wyrok, w którym zasądzono zabezpieczone roszczenie na rzecz wierzyciela (ewentualnie nakaz zapłaty), zaopatrzony w klauzulę wykonalności (art. 776 k.p.c.). Teoretycznie, gdy wierzyciel otrzyma taki wyrok i złoży wniosek o nadanie klauzuli wykonalności, wniosek ten powinien zostać rozpoznany niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 dni od złożenia (art. 781¹ k.p.c.). W praktyce, zwłaszcza w dużych miastach w Polsce, klauzulę taką często nadaje się z wielomiesięcznym opóźnieniem. Na przykład w Warszawie średni czas oczekiwania na uzyskanie klauzuli wykonalności na wyroku sądowym (nakazie zapłaty) znacznie przekracza 3 miesiące. W takim przypadku wierzyciel nie ma szans, aby w wyznaczonym ustawowo terminie – w ciągu 2 miesięcy – uzyskać tytuł wykonawczy i złożyć wniosek o dokonanie czynności egzekucyjnej (tj. wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego), a więc zapobiec automatycznemu upadkowi hipoteki przymusowej^[19].

Problem pogłębia się w sytuacji, gdy – po ustanowieniu hipoteki przymusowej – doszło do zbycia obciążonej nieruchomości w trakcie postępowania rozpoznawczego. Aby skierować egzekucję do tej nieruchomości i przeciwdziałać upadkowi zabezpieczenia, wierzyciel musi dysponować tytułem wykonawczym przeciwko nabywcy. W świetle restrykcyjnego stanowiska SN utrudnione jest jednak nadanie w trybie art. 788 § 1 k.p.c. klauzuli wykonalności wobec nabywcy obciążonej nieruchomości na prawomocnym wyroku, który wydano w stosunku do dłużnika – zbywcy tej nieruchomości^[20]. Gdyby uzyskanie takiej klauzuli in concreto nie było możliwe, wierzyciel musiałby wytoczyć odrębne powództwo przeciwko nabywcy o zasądzenie sumy wierzytelności hipotecznej. Należy jednak podkreślić, że w naszej praktyce sądowej całkowicie nierealne jest, aby – w dwumiesięcznym terminie określonym w art. 754¹ § 1 k.p.c. – otrzymał on prawomocny wyrok z klauzulą wykonalności przeciwko nabywcy nieruchomości. W rezultacie hipoteka przymusowa wygasa, zwalniając nabywcę z odpowiedzialności rzeczowej.

Warto nadmienić, że upadek zabezpieczenia hipotecznego w trybie art. 754¹ § 1 k.p.c. następuje z mocy ustawy. Wystarczy upływ terminu określonego w powołanym przepisie. W takiej sytuacji wykreślenie hipoteki przymusowej z księgi wieczystej ma charakter deklaratoryjny.
 
Kolejna hipoteka przymusowa na podstawie tytułu wykonawczego
Należy zauważyć, że możliwość uzyskania kolejnej hipoteki przymusowej na podstawie tytułu wykonawczego, który wierzyciel otrzymuje po zakończeniu postępowania rozpoznawczego i nadaniu prawomocnemu wyrokowi klauzuli wykonalności (zob. art. 109 ust. 1 u.k.w.h.), nie rekompensuje uszczerbku spowodowanego wygaśnięciem uprzednio ustanowionej hipoteki w trybie art. 754¹ § 1 k.p.c. Wynika to z następujących przyczyn.

Po pierwsze, nieruchomość dłużnika może zostać obciążona dalszymi hipotekami innych wierzycieli, a kolejna hipoteka na rzecz danego wierzyciela – wpisana na podstawie tytułu wykonawczego – uzyskałaby najniższe pierwszeństwo. Zabezpieczenie hipoteczne wierzyciela uplasowałoby się na końcu hierarchii ograniczonych praw rzeczowych (zob. art. 249 § 1 k.c.^[21]). W takiej sytuacji zostałby on całkowicie pozbawiony korzyści wynikających z uprzednio istniejącej hipoteki przymusowej.

Po drugie, po wygaśnięciu hipoteki przymusowej powstaje na rzecz właściciela nieruchomości (dłużnika) uprawnienie do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym (art. 1011 ust. 1 u.k.w.h.). Właściciel może na tym miejscu ustanowić inną hipotekę, która będzie miała pierwszeństwo przed nową hipoteką wpisaną na podstawie tytułu wykonawczego. W takim przypadku wierzyciel również utraci korzyści wynikające z pierwszeństwa przysługującego wygasłej hipotece.

Po trzecie, wierzyciel nie jest chroniony przed zbyciem obciążonej nieruchomości w trakcie postępowania rozpoznawczego^[22]. Po zbyciu – zgodnie z art. 34 w zw. z art. 109 ust. 1 u.k.w.h. – nie może on uzyskać wpisu hipoteki przymusowej na tej nieruchomości na podstawie tytułu wykonawczego skierowanego przeciwko poprzedniemu właścicielowi (dłużnikowi). W konsekwencji właściciel ten mógłby swobodnie wyprowadzić nieruchomość ze swojego majątku, a wierzycielowi pozostawałoby jedynie dochodzenie roszczenia pauliańskiego w drodze długotrwałego, niepewnego oraz kosztownego procesu sądowego (art. 527 i n. k.c.).
 
Wniosek o zmianę podstawy wpisu hipoteki przymusowej
Wierzyciel może zapobiec upadkowi zabezpieczenia, gdy zgodnie z art. 111² ust. 1 u.k.w.h. – w dwumiesięcznym terminie od prawomocnego zakończenia postępowania rozpoznawczego – złoży wniosek o dokonanie zmiany podstawy wpisu hipoteki przymusowej w księdze wieczystej^[23]. Chodzi o zmianę podstawy z postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia na tytuł wykonawczy. W tym celu wierzyciel musi uzyskać klauzulę wykonalności na prawomocnym wyroku (nakazie zapłaty), w którym uwzględniono zabezpieczone roszczenie, przeciwko aktualnemu właścicielowi nieruchomości. Gdy wpisano zmianę podstawy w księdze wieczystej zgodnie ze złożonym wnioskiem, skutki prawne przewidziane w art. 754¹ § 1 k.p.c. przestają obejmować hipotekę przymusową. Hipoteka ta staje się wówczas zabezpieczeniem trwałym. Zasadniczo wygasa dopiero po pełnej spłacie zabezpieczonych wierzytelności (art. 94 u.k.w.h.).
W rzeczywistości – ze względu na powszechnie znane opóźnienia w działalności sądów w naszym kraju – często uzyskanie tytułu wykonawczego przez wierzyciela wobec dłużnika hipotecznego nie jest możliwe w wyznaczonym terminie (tj. w ciągu dwóch miesięcy po prawomocnym zakończeniu postępowania rozpoznawczego), zwłaszcza gdy uprzednio doszło do zbycia obciążonej nieruchomości^[24]. Dotyczy to szczególnie spraw rozpatrywanych przez sądy w dużych ośrodkach miejskich. W rezultacie art. 111² ust. 1 u.k.w.h. nie zapewnia wierzycielowi pełnej, skutecznej ochrony przed upadkiem zabezpieczenia w trybie art. 754¹ § 1 k.p.c.^[25]. Co więcej, powstaje wtedy dodatkowe opóźnienie. Przedstawiwszy sądowi wieczystoksięgowemu tytuł wykonawczy (w oryginale) w celu zmiany podstawy wpisu w księdze wieczystej, wierzyciel musi złożyć odrębny wniosek o wydanie kolejnego tytułu, aby móc wszcząć egzekucję z majątku dłużnika (art. 793 k.p.c.). W rezultacie odsuwa się w czasie perspektywa uzyskania realnego zaspokojenia zasądzonego roszczenia przysługującego wierzycielowi.
 
Wydłużenie terminu upadku zabezpieczenia
W praktyce jedynym sposobem, aby zapewnić hipotece przymusowej odpowiednią trwałość w interesie wierzyciela, jest wyznaczenie w postępowaniu zabezpieczającym przez sąd dłuższego terminu upadku zabezpieczenia, nawiązując do czynności egzekucyjnych wierzyciela lub zakończenia postępowania egzekucyjnego^[26]. Sąd nie działa w tej sprawie z urzędu. Zapobiegliwy wierzyciel, który chce się uchronić przed zbyt wczesnym upadkiem zabezpieczenia, powinien zatem we wniosku o ustanowienie hipoteki przymusowej złożyć żądanie wydłużenia terminu określonego w art. 754¹ § 1 k.p.c. Żądanie takie nie podlega odrębnej opłacie sądowej. Opłatę (zasadniczo 100 zł^[27]) uiszcza się jedynie od samego wniosku o udzielenie zabezpieczenia.

We wniosku, o którym mowa, powinien zostać oznaczony termin upadku hipoteki przymusowej. Optymalnym rozwiązaniem dla wierzyciela jest ustalenie tego terminu na chwilę prawomocnego zakończenia postępowania egzekucyjnego, w którym będzie dochodzone roszczenie objęte zabezpieczeniem z obciążonej nieruchomości, ewentualnie na moment uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności tej nieruchomości na rzecz nabywcy (zob. art. 1000 § 1 k.p.c.). Możliwe – i w praktyce sądowej spotykane – są również inne warianty (np. wyznaczenie odległej daty kalendarzowej lub określenie terminu, począwszy od daty wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez wierzyciela). Otwarta formuła art. 754¹ § 1 k.p.c. pozwala na stosowanie różnorodnych konstrukcji czasowych w postanowieniu sądu^[28].

Ponadto dopuszczalna jest zmiana następcza, gdy sąd udzielił zabezpieczenia hipotecznego bez odrębnego określenia terminu jego upadku. Wierzyciel może wtedy złożyć wniosek o zmianę dotychczasowych warunków, domagając się odpowiedniego przedłużenia terminu wynikającego z art. 754¹ § 1 k.p.c.^[29] Termin ten – stosownie do okoliczności – może być wydłużany wielokrotnie na wniosek wierzyciela w postępowaniu zabezpieczającym^[30]. Zasadniczo nie występują wówczas ograniczenia swobody decyzji sądu (poza ogólnymi wymaganiami dotyczącymi funkcji zabezpieczenia hipotecznego).

Warto zauważyć, że niedawno wydano uchwałę SN dotyczącą wydłużenia omawianego terminu w sądowym postępowaniu zabezpieczającym. Przyjęto w niej, że wystarczy złożenie stosownego wniosku przez wierzyciela w ustawowym terminie prowadzącym do upadku zabezpieczenia^[31]. Postanowienie sądu w tej sprawie może zostać wydane już po upływie wskazanego terminu (przyjmuje się zatem moc wsteczną zmiany wprowadzonej w takim orzeczeniu). Uchwała SN bezpośrednio dotyczy zabezpieczenia w postaci zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego, lecz – ze względu na ogólną formułę art. 754¹ § 1 k.p.c. – można ją odpowiednio odnosić do hipoteki przymusowej, o której mowa w art. 747 pkt 2 k.p.c.
 
Wygaśnięcie hipoteki przymusowej po nieskutecznej egzekucji
To nie koniec problemów z hipoteką przymusową ustanowioną w sądowym postępowaniu zabezpieczającym. Gdy wierzycielowi udał się wyścig z czasem i wszczął egzekucję w wymaganym terminie albo uzyskał przedłużenie tego terminu w postanowieniu sądu, hipoteka taka – mimo wszystko – nie staje się zabezpieczeniem trwałym. Z mocy ustawy wygasa, gdy zostanie zakończona egzekucja z nieruchomości, choćby wierzyciel nie uzyskał pełnego zaspokojenia. W szczególności dotyczy to przypadku, gdy komornik nie zdołał sprzedać obciążonej nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym i w rezultacie postępowanie to umorzono.

Przedstawione konsekwencje potwierdza wprost uchwała SN z 26 listopada 2021 r.^[32]: „Zabezpieczenie roszczenia pieniężnego przez obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową (art. 747 pkt 2 k.p.c.) upada w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego wszczętego w celu wyegzekwowania zasądzonego świadczenia z tej nieruchomości z przyczyn określonych w art. 985 § 1 k.p.c., chyba że sąd postanowi inaczej”^[33].

W omawianej sytuacji wierzyciel może po 6 miesiącach ponownie wszcząć egzekucję z nieruchomości należącej do dłużnika, lecz pozbawiony jest już hipoteki. Jego roszczenie przestaje być zabezpieczone. Dłużnik ma zatem pół roku czasu na wyprowadzenie – wolnej od obciążenia – nieruchomości ze swojego majątku. W takiej sytuacji zapobiegliwy wierzyciel powinien zawczasu złożyć wniosek o zmianę terminu upadku zabezpieczenia hipotecznego, aby móc z niego skorzystać w kolejnym postępowaniu egzekucyjnym.
 
Ocena obowiązującej regulacji
Uważam, że art. 7541 § 1 k.p.c. w aktualnym kształcie – mimo wprowadzonych zmian – nadal pozostaje sprzeczny z art. 64 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. W obecnych realiach sądowych przepis ten prowadzi do przyznania pozornej ochrony prawa majątkowego wierzyciela. W dużym stopniu aktualny pozostaje wywód zamieszczony w wyroku TK z 25 października 2016 r.^[34], w którym uzasadniono naruszenie konstytucyjnej zasady proporcjonalności przez art. 7541 § 1 k.p.c. (w poprzednim brzmieniu).

De lege ferenda należy postulować pilną nowelizację omawianego przepisu^[35]. Moim zdaniem prawidłowe rozwiązanie powinno wyłączać automatyczne wygaśnięcie hipoteki przymusowej, gdy prawomocnym orzeczeniem uwzględniono zabezpieczone roszczenie wierzyciela^[36]. Zapewni to wierzycielowi odpowiednią trwałość zabezpieczenia hipotecznego (podobnie jak w przypadku hipoteki przymusowej wpisanej do księgi wieczystej na podstawie tytułu wykonawczego w trybie art. 109 ust. 1 u.k.w.h.).
 
Podsumowanie
Hipoteka przymusowa, którą ustanowiono w sądowym postępowaniu zabezpieczającym, jest zabezpieczeniem nietrwałym. Wygasa w terminie określonym w art. 7541 § 1 k.p.c. (tzn. zasadniczo po dwóch miesiącach od prawomocnego zakończenia postępowania rozpoznawczego, w którym uwzględniono dochodzone roszczenie). W praktyce wierzyciel często nie jest w stanie zapobiec upadkowi zabezpieczenia, składając w tym terminie wniosek o dokonanie czynności egzekucyjnych. W polskich realiach uzyskanie tytułu wykonawczego (zwłaszcza klauzuli wykonalności) zajmuje bowiem zbyt dużo czasu, w szczególności gdy sprawa sądowa toczy się w dużych ośrodkach miejskich. Hipoteka przymusowa stwarza wtedy jedynie iluzję skutecznego zabezpieczenia roszczeń. Z mocy ustawy wygasa, zanim wierzyciel może rzeczywiście skorzystać z zabezpieczenia udzielonego przez sąd.

W związku z powyższym zabiegliwy wierzyciel powinien w każdym przypadku, składając wniosek o ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości dłużnika w sądowym postępowaniu zabezpieczającym, równocześnie złożyć żądanie wydłużenia terminu określonego w art. 754¹ § 1 k.p.c. W razie potrzeby konieczne może okazać się ponawianie takich wniosków, aby uzyskać trwałość zabezpieczenia hipotecznego w całym okresie potrzebnym do ochrony interesów majątkowych wierzyciela.
 
dr Tomasz Czech
radca prawny w OIRP w Warszawie

---