Rzecznik Praw Dziecka chce, by wszystkie dzieci były przesłuchiwane w specjalnym pomieszczeniu i z udziałem psychologa – w tej chwili przysługuje to dzieciom poniżej 15 lat, w sprawach karnych. RPD chce zapewnienia takich warunków także starszym dzieciom i również w sprawach cywilnych.

Rzecznik praw dziecka Marek Michalak zwrócił się w tej sprawie do ministra sprawiedliwości Borysa Budki.
RPD wskazuje, że choć w przepisach Kodeksu postępowania karnego są już przepisy zapewniające przesłuchiwanym dzieciom odpowiednie warunki i poczucie bezpieczeństwa, to nie mogą z nich korzystać wszystkie dzieci. W tej chwili przesłuchanie w specjalnym pomieszczeniu i z udziałem biegłego psychologa przysługuje jedynie młodszym świadkom i pokrzywdzonym.
Zdaniem Michalaka nieuzasadnione jest odmienne traktowanie dziecka, które nie ukończyło 15 roku życia, i dziecka po ukończeniu 15 lat.
Michalak wskazuje, że obowiązkowa obecność psychologa, jedno przesłuchanie czy możliwość przesłuchania w specjalnie przygotowanym pomieszczeniu powinny być standardem dla wszystkich dzieci biorących udział w postępowaniach karnych.
„Zasadą powinno być również przesłuchanie w warunkach umożliwiających swobodną i nieskrępowaną wypowiedź zarówno osoby pokrzywdzonej, jak i świadka w sprawie. Z uwagi na znaczenie zasady bezpośredniości, utrwalenie przesłuchania dziecka za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk i obraz w uregulowaniu prawnym i praktyce powinno stanowić regułę” – uważa RPD.
W jego ocenie konieczne jest również wprowadzenie gwarancji jednorazowości przesłuchania dziecka w odniesieniu do wszystkich przestępstw. Obecne gwarancje procesowe oskarżonego, skutkujące możliwością ponownego przesłuchania pokrzywdzonego dziecka, są – zdaniem Michalaka – za daleko idące, zważywszy na priorytet ochrony dobra dziecka.
Rzecznik zwraca też uwagę, że tzw. przyjazne pokoje przesłuchań są obowiązkowo wykorzystywane w procesach karnych, natomiast w sprawach cywilnych kwestia ta zależy nadal od dobrej woli sędziów, którzy – jak wskazuje – często z tej możliwości nie korzystają. „Dzieci zasługują na szczególne traktowanie podczas czynności procesowych, również w postępowaniach cywilnych. (...) Nadal uważam, że tylko odpowiednia regulacja w tym przedmiocie może zabezpieczyć dobro dziecka w postępowaniu cywilnym” – uważa RPD.
Resort sprawiedliwości ma 30 dni, by odpowiedzieć na wystąpienia rzecznika.
Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego dzieci poniżej 15 lat przesłuchuje się tylko raz, chyba że wyjdą na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania, lub zażąda tego oskarżony, który nie miał obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego. Przesłuchanie powinno być przeprowadzone z udziałem biegłego psychologa.
Sposób przygotowania małoletniego świadka lub pokrzywdzonego do przesłuchania i warunki, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia przeznaczone do jego przeprowadzenia określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości. Stanowi ono m.in., że na potrzeby prowadzenia przesłuchania wyodrębnia się pokój przesłuchań, który powinien posiadać odrębne wejście lub być zlokalizowany w taki sposób, aby dojście do niego nie prowadziło przez części budynku, gdzie przebywają oskarżeni, zatrzymani lub pokrzywdzeni innymi czynami. Kolorystyka pokoju przesłuchań powinna być utrzymana w barwach jasnych i stonowanych, powinien być wyposażony w meble dostosowane dla dorosłych oraz dla dzieci.
Propagowaniem i certyfikowaniem tzw. przyjaznych pokoi przesłuchań dla dzieci zajmuje się Fundacja Dzieci Niczyje. Obecnie takich miejsc w całym kraju jest 111.
Według MS rocznie prowadzonych jest ok. 7 tys. spraw, w których występują dzieci.
(PAP)