Orzeczenie z dnia 22 stycznia 2019 r. Sygn. akt: D 34/18
opublikowano: 2020-01-22 przez: Więckowska Milena
Orzeczenie z dnia 22 stycznia 2019 r. Sygn. akt: D 34/18
Orzeczenie prawomocne.
Orzeczenie prawomocne.
PRZEWODNICZĄCY: r. pr. Paulina Sibilska
CZŁONKOWIE: r. pr. Andrzej Dudziuk
r. pr. Michał Rajski
PROTOKOLANT: Karolina Szymala
CZŁONKOWIE: r. pr. Andrzej Dudziuk
r. pr. Michał Rajski
PROTOKOLANT: Karolina Szymala
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawach w dniach […] r. i […] r. w W. sprawy przeciwko:
radcy prawnemu C., […], obwinionemu o:
nienależyte wykonywanie zawodu radcy prawnego polegające na tym, iż w okresie od […] […] roku do […] roku w W. będąc pracownikiem kancelarii radcy prawnego M., ułatwił radcy prawnemu M., świadczącemu pomoc prawną na rzecz Ambasady A. oraz wykonującemu czynności doradztwa na rzecz w/w podmiotu związane z nabyciem przez ten podmiot nieruchomości w W. przy ulicy W. […] i […] z przeznaczeniem na budowę i siedzibę Ambasady, popełnienie przestępstwa oszustwa i wyrządzenia szkody majątkowej A. w wielkich rozmiarach w kwocie […] Euro, poprzez wykonywanie czynności zgodnie z wytycznymi radcy prawnego M.. Jako pełnomocnik strony transakcji B., radca prawny C. (wówczas aplikant radcowski) doprowadził do zawarcia umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości pomiędzy rzeczywistym właścicielem nieruchomości a B., a następnie wyraził zgodę na cofnięcie wniosków o wpis praw i roszczeń wynikających z tej umowy na jej rzecz i wskazał C.(1) (swojego brata) jako uprawnionego do nabycia tejże nieruchomości za cenę […] Euro. Następnie, jako pełnomocnik zbywcy, wynegocjował z członkami Komitetu F. kwotę sprzedaży tej nieruchomości na rzecz A. w wysokości […] Euro, znacznie zawyżając wartość nieruchomości, mając świadomość, że rzeczywistym oferentem tej nieruchomości jest M.,
tj. popełnienia czynów sprzecznych z zasadami etyki radcy prawnego tj. art. 6 ust. 1 i 2, art. 7, art. 10, art. 11 ust. 2 i 3, art. 22 ust. 1 pkt c Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, przyjętego uchwalą Nr 5 VIII Krajowego Zjazdu Radców Prawnych w dniu 10 listopada 2007 roku, a także czynu sprzecznego z art. 2, 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, w związku z art. 64 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 z późn. zm.),
orzeka:
- Uznaje radcę prawnego C., […], winnym zarzucanego we wniosku o ukaranie czynu, który to czyn stanowi przewinienie dyscyplinarne jako czyn sprzeczny z zasadami wyrażonymi w art. 6 ust. 1 i 2, art. 7, art. 10, art. 11 ust. 2 i 3, art. 22 ust. 1 pkt c Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, przyjętego uchwalą Nr 5 VIII Krajowego Zjazdu Radców Prawnych w dniu 10 listopada 2007 roku, a także czynu sprzecznego z art. 2, 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, w związku z art. 64 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r.
o radcach prawnych i za czyn ten na podstawie art. 64 ust. 1 i art. 65 ust. 1 pkt 4 ustawy o radcach prawnych wymierza karę zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego na czas […] roku i […] miesięcy oraz dodatkowo na podstawie art. 65 ust. 2b ustawy o radcach prawnych zakaz wykonywania patronatu na czas […] lat; - Na podstawie art. 706 ust. 2 ustawy o radcach prawnych zasądza od obwinionego radcy prawnego C., […], na rzecz Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. tytułem zwrotu kosztów postępowania dyscyplinarnego kwotę […] ([…]) złotych.
Uzasadnienie
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej także „Rzecznik”) […] r. wniosła do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej także „Sąd”) wniosek o ukaranie r. pr. C. (dalej: „Obwiniony”), wpisanego na listę radców prawnych pod nr […], zarzucając:
nienależyte wykonywanie zawodu radcy prawnego polegające na tym, iż w okresie od […] roku do […] roku w W. będąc pracownikiem kancelarii radcy prawnego M., ułatwił radcy prawnemu M., świadczącemu pomoc prawną na rzecz Ambasady A. oraz wykonującemu czynności doradztwa na rzecz w/w podmiotu związane z nabyciem przez ten podmiot nieruchomości w W. przy ulicy W. […] i […] z przeznaczeniem na budowę i siedzibę Ambasady, popełnienie przestępstwa oszustwa i wyrządzenia szkody majątkowej A. w wielkich rozmiarach w kwocie […] Euro, poprzez wykonywanie czynności zgodnie z wytycznymi radcy prawnego M.. Jako pełnomocnik strony transakcji B., radca prawny C. (wówczas aplikant radcowski) doprowadził do zawarcia umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości pomiędzy rzeczywistym właścicielem nieruchomości a B., a następnie wyraził zgodę na cofnięcie wniosków o wpis praw i roszczeń wynikających z tej umowy na jej rzecz i wskazał C.(1) (swojego brata) jako uprawnionego do nabycia tejże nieruchomości za cenę […] Euro. Następnie, jako pełnomocnik zbywcy, wynegocjował z członkami Komitetu F. kwotę sprzedaży tej nieruchomości na rzecz A. w wysokości […] Euro, znacznie zawyżając wartość nieruchomości, mając świadomość, że rzeczywistym oferentem tej nieruchomości jest M.,
tj. popełnienie czynów sprzecznych z zasadami etyki radcy prawnego tj. art. 6 ust. 1 i 2, art. 7, art. 10, art. 11 ust. 2 i 3, art. 22 ust. 1 pkt c Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, przyjętego uchwałą Nr 5 VIII Krajowego Zjazdu Radców Prawnych w dniu 10 listopada 2007 roku, a także czynu sprzecznego z art. 2, 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, w związku z art. 64 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 z późn. zm.).
Obwiniony nie wniósł odpowiedzi na wniosek o ukaranie.
Orzeczeniem Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. z dnia […] r. w sprawie o sygn. […] Obwiniony został uznany winnym zarzucanego we wniosku o ukaranie czynu. Sąd wymierzył Obwinionemu karę zawieszenia prawa wykonywania zawodu radcy prawnego na czas […] roku i […] miesięcy oraz dodatkowo orzekł o zakazie wykonywania patronatu na czas […] lat.
Od orzeczenia Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. odwołanie na niekorzyść obwinionego wniósł Minister Sprawiedliwości, który podnosząc zarzut rażącej niewspółmierności (łagodności) wymierzonej kary dyscyplinarnej, wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i wymierzenie Obwinionemu kary pozbawienia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny Krajowej Izby Radców Prawnych w W. orzeczeniem z dnia […] r., zmienił zaskarżone orzeczenie w części dotyczącej kary w ten sposób, że wymierzył Obwinionemu karę zawieszenia prawa wykonywania zawodu radcy prawnego na okres […] lat oraz orzekł zakaz wykonywania patronatu na […] lat.
Orzeczenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Krajowej Izby Radców Prawnych w W. zaskarżył na korzyść obwinionego Główny Rzecznik Dyscyplinarny, podnosząc następujące zarzuty:
- rażącego i stanowiącego bezwzględną przyczynę odwoławczą naruszenia art. 447 § 5 k.p.k. w zw. z art. 74¹ u.r.p. przez uznanie, że jest możliwe podniesienie zarzutu rażącej niewspółmierności kary orzeczonej w trybie konsensualnym;
- rażącego i mającego istotny wpływ na jego wydanie naruszenie art. 440 k.p.k. w zw. z art. 62 u.r.p. w zw. z art. 176 ust. 1 Konstytucji RP przez naruszenie zasady dwuinstancyjności postępowania w następstwie zmiany orzeczenia Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego na niekorzyść obwinionego pomimo tego, że zapadło ono w trybie konsensualnym.
Na podstawie tak sformułowanych zarzutów Główny Rzecznik Dyscyplinarny wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Wyższemu Sądowi Dyscyplinarnemu w celu ponownego rozpoznania odwołania Ministra Sprawiedliwości.
Wyrokiem z dnia […] r. zapadłym w sprawie […] Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone orzeczenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Krajowej Izby Radców Prawnych w W. z dnia […] r. i sprawę przekazał temu sądowi do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Orzeczeniem z dnia […] r. w sprawie […] Wyższy Sąd Dyscyplinarny Krajowej Izby Radców Prawnych w W. uchylił orzeczenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. z dnia […] r., sygn. akt […] i sprawę przekazał temu sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd rozpoznał ponownie wniosek o ukaranie na rozprawach w dniach […] r. i […] r.
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił, co następuje:
Obwiniony, w okresie co najmniej od […] r. do […] r. w W., będąc aplikantem radcowskim w kancelarii radcy prawnego M., ułatwił M. wykonującemu czynności prawne na rzecz Ambasady A., popełnienie przestępstwa oszustwa w celu osiągnięcia przez M. korzyści majątkowej znacznej wartości i wyrządzenia A. szkody na kwotę […] euro, w ten sposób, że postępując zgodnie z wytycznymi M., jako pełnomocnik strony transakcji B., doprowadził w dniu […] r. do zawarcia umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości położonej w W. przy ul. W. […] i […] pomiędzy oferentem S. a wymienioną, po czym wyraził w jej imieniu zgodę na cofnięcie wniosków o wpis praw i roszczeń wynikających z powołanej umowy na jej rzecz i wskazał C.(1) jako uprawnionego do nabycia przedmiotu umowy za kwotę […] euro, a nadto mając świadomość, że to M. jest rzeczywistym oferentem w/w nieruchomości, jako pełnomocnik zbywcy, w […] r. upoważniony przez M. do przeprowadzenia negocjacji z członkami Komitetu F. za Granicą wynegocjował kwotę sprzedaży ww. nieruchomości na […] euro.
Obwiniony, w toku rozprawy głównej w dniu […] r. podtrzymał swoje dotychczasowe zeznania złożone przed Zastępcą Rzecznika Dyscyplinarnego, natomiast oświadczył, że ze względu na upływ czasu i stan jego wiedzy nie widzi sensu odpowiadania na pytania. Obwiniony wskazał ponadto, że cała sprawa jest dla niego bardzo uciążliwa do dnia dzisiejszego, gdyż mija dwunasty rok, a on nadal nie wie na czym stoi. Obwiniony podniósł, że nie kwestionuje ustaleń faktycznych w sprawie, wyraził ubolewanie i skruchę.
dowód: wyjaśnienia Obwinionego - k. […]-[…]
Wezwany świadek C.(1) na podstawie art. 182 § 1 k.p.k. odmówił składania zeznań.
dowód: protokół rozprawy z dnia […] r. - k. […].
Świadkowie S. i B. (poprzednio B.-M.) ze względu na upływ czasu i zacieranie się przebiegu zdarzeń w pamięci podtrzymali swoje zeznania złożone w postępowaniu przygotowawczym przed Rzecznikiem oraz w postępowaniu przygotowawczym przed Policją i Prokuraturą Rejonową W., jak i w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w W..
dowód: protokół rozprawy z dnia […] r. - k. […]-[…], protokół rozprawy z dnia […] r.- k. […]-[…]
Sąd dostrzega, że niepamięć świadków, czy też wybiórcza pamięć okoliczności zdarzeń sprzed niemal dwunastu lat, nie jest niczym nadzwyczajnym. Jeżeli tylko informacje przedstawione przez świadka długo po zdarzeniu znajdują potwierdzenie w uprzednio złożonych i odczytanych zeznaniach, to nie ma powodów, aby takiemu świadkowi odmówić wiary. Sąd wprowadził do sprawy zeznania S. i B. w trybie art. 391 § 1 k.p.k., odczytując je podczas rozprawy głównej.
Wobec postawy świadka M., który odmówił współdziałania z organami samorządu radców prawnych, Sąd zrezygnował z przesłuchania świadka z tego względu, że przeprowadzenie tego dowodu w sposób oczywisty zmierzałoby do przedłużenia postępowania. W ocenie Sądu wzywanie świadka, który konsekwentnie nie stawiał się na wezwania Rzecznika i Sądu, byłoby o tyle bezzasadne, że od popełnienia przez Obwinionego czynu minęło niemal dwanaście lat i gdyby nawet świadek stawił się na rozprawę to prawdopodobnym jest, że tak jak pozostali świadkowie powołałby się na niepamięć. Sąd rezygnując z tego dowodu miał na względzie okoliczności, że Obwiniony nie negował popełnienia czynu objętego wnioskiem o ukaranie, a ponadto, że postępowanie dyscyplinarne w sprawie toczy się niemal dziesięć lat i jego przedłużanie, w ocenie Sądu, stawia pod znakiem zapytania rzetelność całego postępowania. Sąd miał również na uwadze brak zainteresowania pokrzywdzonej Ambasady A. w prowadzone postępowanie dyscyplinarne.
dowód: Notatka służbowa z dnia […] r. - k. […]
Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w sprawie na podstawie wyjaśnień Obwinionego, zeznań świadków oraz dokumentów znajdujących się w aktach sprawy na kartach: […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […], […], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […], […], […], […], […], […], […], […]-[…], […], […], […], […]-[…], […], […], […], […]-[…], […], […], […], […], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […], […]-[…], […]-[…] oraz […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…].
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Sąd nie podzielił argumentów podniesionych w odwołaniu Ministra Sprawiedliwości i wymierzył Obwinionemu karę […] roku zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego oraz dodatkowo zakaz wykonywania patronatu na czas […] lat.
Pozbawienie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego, jest najsurowszą z kar dyscyplinarnych. Może ją orzec sąd dyscyplinarny w przypadku łamania prawa i rażących naruszeń zasad etyki radcy prawnego. Przesłanką do zastosowania kary wydalenia z zawodu jest przepis art. 65 ust. 1 pkt 5 ustawy o radcach prawnych stanowiący, że pozbawienie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego pociąga za sobą skreślenie z listy radców prawnych bez prawa ubiegania się o ponowny wpis na listę radców prawnych przez okres […] lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary pozbawienia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego.
Sąd podziela w całości ustalenia faktyczne dokonane przez tutejszy Sąd w postępowaniu o sygn. […]. Zarzucane Obwinionemu we wniosku o ukaranie z dnia […] r. przewinienie dyscyplinarne jest poważne i zostało popełnione pomiędzy […] r. a […] r. Obwiniony przyznał się do jego popełnienia. Postawienie zarzutów radcy prawnemu jest tą okolicznością, która może skutkować orzeczeniem przez sąd dyscyplinarny pozbawienia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego w sytuacji, gdy po wnikliwej analizie sprawy sąd dojdzie do wniosku, iż zachodzą okoliczności przemawiające za zastosowaniem tej kary. Waga i rodzaj zarzutów muszą podlegać jednak szczegółowej ocenie i analizie. Samo postawienie zarzutu radcy prawnemu, nie może stanowić samoistnej przesłanki do zastosowania danej kary bez dogłębnego zbadania wszystkich okoliczności sprawy. Od […] r. do wydania niniejszego orzeczenia miały miejsce zdarzenia, obok których nie można przejść obojętnie przy ocenie, czy zachodzi przesłanka do pozbawienia Obwinionego prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego.
Pozbawienie prawa do wykonywania zawodu po przeszło dwunastu latach od dokonania zarzucanego we wniosku o ukaranie czynu, w ocenie Sądu stanowić będzie nieuzasadnioną dolegliwość. Nie można zapominać, że czyn ten został popełniony w czasie, zanim Obwiniony został radcą prawnym. Obwiniony, będąc w chwili popełnienia czynu aplikantem radcowskim, był jednak zobowiązany do odpowiedniego przestrzegania obowiązujących zasad etyki i ustawy o radcach prawnych. Obwiniony uzyskał uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego we […] r. W ocenie Sądu nie zachodzą przesłanki uzasadniające stosowanie wobec Obwinionego kary pozbawienia prawa do wykonywania zawodu, mimo wskazań w tym zakresie Ministra Sprawiedliwość, że tylko orzeczenie tej kary byłoby w odczuciu społecznym karą akceptowalną i sprawiedliwą.
Kara wymierzona po upływie kilkunastu lat od popełnienia przewinienia dyscyplinarnego musi uwzględniać zacieranie się pamięci ludzkiej i utratę społecznej doniosłości popełnionego czynu. Kara wymierzona po kilku latach od popełnienia przewinienia z natury rzeczy traci swój cel prewencyjny. Należy podkreślić, że kara nadmiernie surowa może wywołać efekt odwrotny od prewencyjnego, tracąc jednocześnie swoją sprawiedliwościową funkcję. Podkreślić należy, że przy wymierzaniu kary za dane przewinienie dyscyplinarne sąd powinien mieć na uwadze prawnie chroniony interes pokrzywdzonego, a stopień zaangażowania pokrzywdzonego w prowadzone postępowanie dyscyplinarne powinien mieć wpływ na wymiar orzeczonej wobec radcy prawnego sankcji. Skoro na gruncie niniejszej sprawy pokrzywdzona Ambasada A. nie wykazywała zainteresowania prowadzonym postępowaniem dyscyplinarnym, a ewentualne zwiększenie surowości kary mogłoby być uzasadnione wyłącznie jej oddziaływaniem prewencyjnym, to orzeczenie najsurowszej z kar traci swoje racje. Nie bez znaczenia dla oceny wymiaru kary mają okoliczności, że Obwiniony nie był karany po roku […], wywiązał się ze wszystkich zobowiązań finansowych nałożonych na niego wyrokami sądów karnych, w tym dokonał naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonej Ambasady A.. Pozbawienie Obwinionego prawa do wykonywania zawodu, w sytuacji wykonywania przez niego od kilku lat zawodu zgodnie z art. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego stanowiącego załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. i przestrzegania przez niego porządku prawnego, spowoduje zawodową anihilację, w tym stanowić może pozbawienie podstaw utrzymania. Pozbawienie prawa do wykonywania zawodu eliminować będzie Obwinionego nie tylko z zawodu radcy prawnego, ale i wszelkich innych zawodów, w których nieskazitelność charakteru jest wymagana. Ponadto może dojść do naruszenia dobra i interesów beneficjentów pomocy prawnej świadczonej obecnie przez Obwinionego.
Należy uznać, że po upływie niemal dwunastu lat od popełnienia przez Obwinionego czynu wskazanego we wniosku o ukaranie wystarczające jest przyznanie się Obwinionego do jego popełnienia, uznanie go winnym, przypisanie winy i wymierzenie kary zawieszenia prawa wykonywania zawodu radcy prawnego, która w ocenie Sądu w okresie na jaki została orzeczona będzie stanowiła wystarczającą dolegliwość dla Obwinionego. Zdaniem Sądu tymczasowy areszt Obwinionego, kilkuletni proces karny, jak i kilkuletnie postępowanie dyscyplinarne, uznanie winnym w postępowaniu karnym, a następnie w postępowaniu dyscyplinarnym stanowi dla Obwinionego dostateczną lekcję i niewątpliwie cele postępowania dyscyplinarnego zostaną spełnione. W zakresie wymiaru kary Sąd ustalając jej rodzaj miał na uwadze jej celowość, tj. okoliczność, iż stanowić będzie ona represję, która powinna wzbudzić w Obwinionym refleksję, że postępowanie którego dopuścił się jest etycznie naganne i w przyszłości nie dopuści się naruszeń zasad etyki zawodowej ani ustawy o radcach prawnych.
O rażącej niewspółmierności kary można mówić jedynie wówczas, gdy orzeczona kara, jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, to jednak nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, a więc, gdy jest w społecznym odczuciu karą niesprawiedliwą (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w W. z dnia […] r. […] LEX nr […]). Dysproporcja pomiędzy orzeczoną karą, która zostałaby wymierzona przy prawidłowym zastosowaniu dyrektyw jej wymiaru, a karą wymierzoną w zaskarżonym orzeczeniu musi być rażąca; dysproporcja winna być zatem taka, że nie daje się zaakceptować (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w W. z dnia […] r. […], LEX nr […]).
Dokonując oceny stopnia winy i społecznej szkodliwości popełnionego przez Obwinionego przewinienia dyscyplinarnego Sąd uznaje, że są one wysokie. Sąd dostrzega, że tego rodzaju naruszenie dobra prawnego, którego dopuścił się Obwiniony musi spotkać się z adekwatną reakcją. Sąd podkreśla jednocześnie, że wina i stopień społecznej szkodliwości pełnią w zakresie wymiaru kary funkcję limitującą. Nie jest więc tak, że w każdym wypadku, w którym stopień społecznej szkodliwości czynu jawi się jako wysoki, niezbędne jest wymierzenie kary w górnych granicach ustawowego zagrożenia. Sąd zwraca uwagę na postawę Obwinionego w trakcie toczącego się postępowania dyscyplinarnego, jak i nienaganne wykonywanie zawody radcy prawnego po uzyskaniu uprawnień. Uzasadniając wymiar kary Sąd podnosi, że od popełnienia przewinienia minęło kilkanaście lat, a w tym czasie Obwiniony nie był karany sądownie, ani dyscyplinarnie w innych sprawach.
Należy podkreślić, że z biegiem czasu pamięć ludzka zaciera ślady. Popełnione przewinienie dyscyplinarne traci swój wydźwięk, a związek sprawcy z popełnionym przewinieniem zaciera się coraz bardziej. Niewątpliwie kara wymierzona Obwinionemu w […]r., po raz pierwszy po upływie niemal […] lat od wszczęcia postępowania dyscyplinarnego (postanowienie o wszczęciu dochodzenia z dnia […] r.), musi uwzględniać utratę społecznej doniosłości popełnionego przewinienia dyscyplinarnego. Kara wymierzana po upływie długiego czasu od popełnienia przewinienia z natury rzeczy traci swój potencjał prewencyjny. Okręgowy Sąd Dyscyplinarny nie może w takim wypadku tracić z pola widzenia faktu, że kara nadmiernie surowa może wywołać efekt odwrotny od wychowawczego, tracąc jednocześnie swoją sprawiedliwościową funkcję. Dlatego należy stwierdzić, że kara surowa mogłaby stanowić co najwyżej satysfakcję dla pokrzywdzonego w sytuacji, kiedy Sąd zobligowany jest do uwzględnienia w postępowaniu prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego (art. 2 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 741 ustawy o radcach prawnych). Brak zaangażowania pokrzywdzonej w prowadzone postępowanie dyscyplinarne nie pozostaje bez wpływu na wymiar orzeczonej sankcji. Skoro na gruncie niniejszej sprawy pokrzywdzona Ambasada A. nie wykazywała zainteresowania prowadzonym postępowaniem, a ewentualne zwiększenie surowości kary mogłoby być uzasadnione wyłącznie jej oddziaływaniem prewencyjnym, to istotnie surowa kara traci swoje racje.
Nie należy zapominać, że Sąd jednoznacznie ocenił zachowanie Obwinionego, jako niosące za sobą odpowiedzialność dyscyplinarną radcy prawego. Także sam Obwiniony jest tego świadom i zdaje sobie sprawę, jak poważnie uchybił godności radcy prawnego. Nie bez znaczenia dla sprawy jest okoliczność, że na zachowanie Obwinionego wpływ miało zaufanie do pracodawcy będącego jednocześnie jego patronem. Okoliczność ta nie usprawiedliwia popełnionego przewinienia dyscyplinarnego, ale nie może być pomijana przy wymiarze kary. Przypisanie Obwinionemu odpowiedzialności za czyn zarzucany we wniosku o ukaranie stanowi dla niego dostateczną lekcję i niewątpliwie mimo wymierzenia kary zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego na okres […] roku i […] miesięcy, cele postępowania zostaną spełnione.
Sąd wymierzając Obwinionemu karę zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego uznał, że orzeczona kara, jest karą adekwatną do popełnionego kilkanaście lat temu czynu, jego skutków dla pokrzywdzonego oraz okoliczności popełnienia. Kara dyscyplinarna powinna stanowić dolegliwość, proporcjonalną do przewinienia. Powstaje wobec tego pytanie, czy Obwiniony za swoje zachowanie, które było niewątpliwie naruszeniem godności radcy prawnego, powinien ponieść tak dotkliwą karę, jaką jest wydalenie z zawodu. Zachowanie Obwinionego po popełnieniu przewinienia wskazuje, że jest on świadom tego, co zrobił, wyraził z tego powodu skruchę i ubolewanie, a wymierzona kara zawieszenia prawa wykonywania zawodu radcy prawnego odniesie wyraźny skutek wychowawczy. Uznać wobec tego należy, że wymierzona kara nie jest rażąco niewspółmierna do popełnionego czynu, a przez to nie jest niesprawiedliwa.
W ocenie Sądu powyższe okoliczności mają istotne znaczenie dla ustalenia i właściwej oceny, że w przypadku Obwinionego nie zachodzą okoliczności przemawiające za zastosowaniem tak surowej kary dyscyplinarnej, jak pozbawienie go prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego. Sąd orzekł dodatkowo zakaz wykonywania patronatu na czas […] lat. Powyższe wynikało z faktu popełnienia deliktu w okresie odbywania aplikacji radcowskiej oraz z powagi naruszenia zasad etycznych. Z tych względów należało odebrać Obwinionemu możliwość szkolenia aplikantów we wskazanym okresie.
O kosztach postępowania dyscyplinarnego OSD rozstrzygnął na podstawie art. 706 ust. 2 ustawy o radcach prawnych, biorąc pod uwagę czynności podjęte w postępowaniu.
(WK)
Wyrokiem z dnia […] r. zapadłym w sprawie […] Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone orzeczenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Krajowej Izby Radców Prawnych w W. z dnia […] r. i sprawę przekazał temu sądowi do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Orzeczeniem z dnia […] r. w sprawie […] Wyższy Sąd Dyscyplinarny Krajowej Izby Radców Prawnych w W. uchylił orzeczenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. z dnia […] r., sygn. akt […] i sprawę przekazał temu sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd rozpoznał ponownie wniosek o ukaranie na rozprawach w dniach […] r. i […] r.
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił, co następuje:
Obwiniony, w okresie co najmniej od […] r. do […] r. w W., będąc aplikantem radcowskim w kancelarii radcy prawnego M., ułatwił M. wykonującemu czynności prawne na rzecz Ambasady A., popełnienie przestępstwa oszustwa w celu osiągnięcia przez M. korzyści majątkowej znacznej wartości i wyrządzenia A. szkody na kwotę […] euro, w ten sposób, że postępując zgodnie z wytycznymi M., jako pełnomocnik strony transakcji B., doprowadził w dniu […] r. do zawarcia umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości położonej w W. przy ul. W. […] i […] pomiędzy oferentem S. a wymienioną, po czym wyraził w jej imieniu zgodę na cofnięcie wniosków o wpis praw i roszczeń wynikających z powołanej umowy na jej rzecz i wskazał C.(1) jako uprawnionego do nabycia przedmiotu umowy za kwotę […] euro, a nadto mając świadomość, że to M. jest rzeczywistym oferentem w/w nieruchomości, jako pełnomocnik zbywcy, w […] r. upoważniony przez M. do przeprowadzenia negocjacji z członkami Komitetu F. za Granicą wynegocjował kwotę sprzedaży ww. nieruchomości na […] euro.
Obwiniony, w toku rozprawy głównej w dniu […] r. podtrzymał swoje dotychczasowe zeznania złożone przed Zastępcą Rzecznika Dyscyplinarnego, natomiast oświadczył, że ze względu na upływ czasu i stan jego wiedzy nie widzi sensu odpowiadania na pytania. Obwiniony wskazał ponadto, że cała sprawa jest dla niego bardzo uciążliwa do dnia dzisiejszego, gdyż mija dwunasty rok, a on nadal nie wie na czym stoi. Obwiniony podniósł, że nie kwestionuje ustaleń faktycznych w sprawie, wyraził ubolewanie i skruchę.
dowód: wyjaśnienia Obwinionego - k. […]-[…]
Wezwany świadek C.(1) na podstawie art. 182 § 1 k.p.k. odmówił składania zeznań.
dowód: protokół rozprawy z dnia […] r. - k. […].
Świadkowie S. i B. (poprzednio B.-M.) ze względu na upływ czasu i zacieranie się przebiegu zdarzeń w pamięci podtrzymali swoje zeznania złożone w postępowaniu przygotowawczym przed Rzecznikiem oraz w postępowaniu przygotowawczym przed Policją i Prokuraturą Rejonową W., jak i w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w W..
dowód: protokół rozprawy z dnia […] r. - k. […]-[…], protokół rozprawy z dnia […] r.- k. […]-[…]
Sąd dostrzega, że niepamięć świadków, czy też wybiórcza pamięć okoliczności zdarzeń sprzed niemal dwunastu lat, nie jest niczym nadzwyczajnym. Jeżeli tylko informacje przedstawione przez świadka długo po zdarzeniu znajdują potwierdzenie w uprzednio złożonych i odczytanych zeznaniach, to nie ma powodów, aby takiemu świadkowi odmówić wiary. Sąd wprowadził do sprawy zeznania S. i B. w trybie art. 391 § 1 k.p.k., odczytując je podczas rozprawy głównej.
Wobec postawy świadka M., który odmówił współdziałania z organami samorządu radców prawnych, Sąd zrezygnował z przesłuchania świadka z tego względu, że przeprowadzenie tego dowodu w sposób oczywisty zmierzałoby do przedłużenia postępowania. W ocenie Sądu wzywanie świadka, który konsekwentnie nie stawiał się na wezwania Rzecznika i Sądu, byłoby o tyle bezzasadne, że od popełnienia przez Obwinionego czynu minęło niemal dwanaście lat i gdyby nawet świadek stawił się na rozprawę to prawdopodobnym jest, że tak jak pozostali świadkowie powołałby się na niepamięć. Sąd rezygnując z tego dowodu miał na względzie okoliczności, że Obwiniony nie negował popełnienia czynu objętego wnioskiem o ukaranie, a ponadto, że postępowanie dyscyplinarne w sprawie toczy się niemal dziesięć lat i jego przedłużanie, w ocenie Sądu, stawia pod znakiem zapytania rzetelność całego postępowania. Sąd miał również na uwadze brak zainteresowania pokrzywdzonej Ambasady A. w prowadzone postępowanie dyscyplinarne.
dowód: Notatka służbowa z dnia […] r. - k. […]
Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w sprawie na podstawie wyjaśnień Obwinionego, zeznań świadków oraz dokumentów znajdujących się w aktach sprawy na kartach: […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […], […], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […], […], […], […], […], […], […], […]-[…], […], […], […], […]-[…], […], […], […], […]-[…], […], […], […], […], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […], […]-[…], […]-[…] oraz […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […]-[…].
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Sąd nie podzielił argumentów podniesionych w odwołaniu Ministra Sprawiedliwości i wymierzył Obwinionemu karę […] roku zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego oraz dodatkowo zakaz wykonywania patronatu na czas […] lat.
Pozbawienie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego, jest najsurowszą z kar dyscyplinarnych. Może ją orzec sąd dyscyplinarny w przypadku łamania prawa i rażących naruszeń zasad etyki radcy prawnego. Przesłanką do zastosowania kary wydalenia z zawodu jest przepis art. 65 ust. 1 pkt 5 ustawy o radcach prawnych stanowiący, że pozbawienie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego pociąga za sobą skreślenie z listy radców prawnych bez prawa ubiegania się o ponowny wpis na listę radców prawnych przez okres […] lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary pozbawienia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego.
Sąd podziela w całości ustalenia faktyczne dokonane przez tutejszy Sąd w postępowaniu o sygn. […]. Zarzucane Obwinionemu we wniosku o ukaranie z dnia […] r. przewinienie dyscyplinarne jest poważne i zostało popełnione pomiędzy […] r. a […] r. Obwiniony przyznał się do jego popełnienia. Postawienie zarzutów radcy prawnemu jest tą okolicznością, która może skutkować orzeczeniem przez sąd dyscyplinarny pozbawienia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego w sytuacji, gdy po wnikliwej analizie sprawy sąd dojdzie do wniosku, iż zachodzą okoliczności przemawiające za zastosowaniem tej kary. Waga i rodzaj zarzutów muszą podlegać jednak szczegółowej ocenie i analizie. Samo postawienie zarzutu radcy prawnemu, nie może stanowić samoistnej przesłanki do zastosowania danej kary bez dogłębnego zbadania wszystkich okoliczności sprawy. Od […] r. do wydania niniejszego orzeczenia miały miejsce zdarzenia, obok których nie można przejść obojętnie przy ocenie, czy zachodzi przesłanka do pozbawienia Obwinionego prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego.
Pozbawienie prawa do wykonywania zawodu po przeszło dwunastu latach od dokonania zarzucanego we wniosku o ukaranie czynu, w ocenie Sądu stanowić będzie nieuzasadnioną dolegliwość. Nie można zapominać, że czyn ten został popełniony w czasie, zanim Obwiniony został radcą prawnym. Obwiniony, będąc w chwili popełnienia czynu aplikantem radcowskim, był jednak zobowiązany do odpowiedniego przestrzegania obowiązujących zasad etyki i ustawy o radcach prawnych. Obwiniony uzyskał uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego we […] r. W ocenie Sądu nie zachodzą przesłanki uzasadniające stosowanie wobec Obwinionego kary pozbawienia prawa do wykonywania zawodu, mimo wskazań w tym zakresie Ministra Sprawiedliwość, że tylko orzeczenie tej kary byłoby w odczuciu społecznym karą akceptowalną i sprawiedliwą.
Kara wymierzona po upływie kilkunastu lat od popełnienia przewinienia dyscyplinarnego musi uwzględniać zacieranie się pamięci ludzkiej i utratę społecznej doniosłości popełnionego czynu. Kara wymierzona po kilku latach od popełnienia przewinienia z natury rzeczy traci swój cel prewencyjny. Należy podkreślić, że kara nadmiernie surowa może wywołać efekt odwrotny od prewencyjnego, tracąc jednocześnie swoją sprawiedliwościową funkcję. Podkreślić należy, że przy wymierzaniu kary za dane przewinienie dyscyplinarne sąd powinien mieć na uwadze prawnie chroniony interes pokrzywdzonego, a stopień zaangażowania pokrzywdzonego w prowadzone postępowanie dyscyplinarne powinien mieć wpływ na wymiar orzeczonej wobec radcy prawnego sankcji. Skoro na gruncie niniejszej sprawy pokrzywdzona Ambasada A. nie wykazywała zainteresowania prowadzonym postępowaniem dyscyplinarnym, a ewentualne zwiększenie surowości kary mogłoby być uzasadnione wyłącznie jej oddziaływaniem prewencyjnym, to orzeczenie najsurowszej z kar traci swoje racje. Nie bez znaczenia dla oceny wymiaru kary mają okoliczności, że Obwiniony nie był karany po roku […], wywiązał się ze wszystkich zobowiązań finansowych nałożonych na niego wyrokami sądów karnych, w tym dokonał naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonej Ambasady A.. Pozbawienie Obwinionego prawa do wykonywania zawodu, w sytuacji wykonywania przez niego od kilku lat zawodu zgodnie z art. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego stanowiącego załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. i przestrzegania przez niego porządku prawnego, spowoduje zawodową anihilację, w tym stanowić może pozbawienie podstaw utrzymania. Pozbawienie prawa do wykonywania zawodu eliminować będzie Obwinionego nie tylko z zawodu radcy prawnego, ale i wszelkich innych zawodów, w których nieskazitelność charakteru jest wymagana. Ponadto może dojść do naruszenia dobra i interesów beneficjentów pomocy prawnej świadczonej obecnie przez Obwinionego.
Należy uznać, że po upływie niemal dwunastu lat od popełnienia przez Obwinionego czynu wskazanego we wniosku o ukaranie wystarczające jest przyznanie się Obwinionego do jego popełnienia, uznanie go winnym, przypisanie winy i wymierzenie kary zawieszenia prawa wykonywania zawodu radcy prawnego, która w ocenie Sądu w okresie na jaki została orzeczona będzie stanowiła wystarczającą dolegliwość dla Obwinionego. Zdaniem Sądu tymczasowy areszt Obwinionego, kilkuletni proces karny, jak i kilkuletnie postępowanie dyscyplinarne, uznanie winnym w postępowaniu karnym, a następnie w postępowaniu dyscyplinarnym stanowi dla Obwinionego dostateczną lekcję i niewątpliwie cele postępowania dyscyplinarnego zostaną spełnione. W zakresie wymiaru kary Sąd ustalając jej rodzaj miał na uwadze jej celowość, tj. okoliczność, iż stanowić będzie ona represję, która powinna wzbudzić w Obwinionym refleksję, że postępowanie którego dopuścił się jest etycznie naganne i w przyszłości nie dopuści się naruszeń zasad etyki zawodowej ani ustawy o radcach prawnych.
O rażącej niewspółmierności kary można mówić jedynie wówczas, gdy orzeczona kara, jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, to jednak nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, a więc, gdy jest w społecznym odczuciu karą niesprawiedliwą (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w W. z dnia […] r. […] LEX nr […]). Dysproporcja pomiędzy orzeczoną karą, która zostałaby wymierzona przy prawidłowym zastosowaniu dyrektyw jej wymiaru, a karą wymierzoną w zaskarżonym orzeczeniu musi być rażąca; dysproporcja winna być zatem taka, że nie daje się zaakceptować (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w W. z dnia […] r. […], LEX nr […]).
Dokonując oceny stopnia winy i społecznej szkodliwości popełnionego przez Obwinionego przewinienia dyscyplinarnego Sąd uznaje, że są one wysokie. Sąd dostrzega, że tego rodzaju naruszenie dobra prawnego, którego dopuścił się Obwiniony musi spotkać się z adekwatną reakcją. Sąd podkreśla jednocześnie, że wina i stopień społecznej szkodliwości pełnią w zakresie wymiaru kary funkcję limitującą. Nie jest więc tak, że w każdym wypadku, w którym stopień społecznej szkodliwości czynu jawi się jako wysoki, niezbędne jest wymierzenie kary w górnych granicach ustawowego zagrożenia. Sąd zwraca uwagę na postawę Obwinionego w trakcie toczącego się postępowania dyscyplinarnego, jak i nienaganne wykonywanie zawody radcy prawnego po uzyskaniu uprawnień. Uzasadniając wymiar kary Sąd podnosi, że od popełnienia przewinienia minęło kilkanaście lat, a w tym czasie Obwiniony nie był karany sądownie, ani dyscyplinarnie w innych sprawach.
Należy podkreślić, że z biegiem czasu pamięć ludzka zaciera ślady. Popełnione przewinienie dyscyplinarne traci swój wydźwięk, a związek sprawcy z popełnionym przewinieniem zaciera się coraz bardziej. Niewątpliwie kara wymierzona Obwinionemu w […]r., po raz pierwszy po upływie niemal […] lat od wszczęcia postępowania dyscyplinarnego (postanowienie o wszczęciu dochodzenia z dnia […] r.), musi uwzględniać utratę społecznej doniosłości popełnionego przewinienia dyscyplinarnego. Kara wymierzana po upływie długiego czasu od popełnienia przewinienia z natury rzeczy traci swój potencjał prewencyjny. Okręgowy Sąd Dyscyplinarny nie może w takim wypadku tracić z pola widzenia faktu, że kara nadmiernie surowa może wywołać efekt odwrotny od wychowawczego, tracąc jednocześnie swoją sprawiedliwościową funkcję. Dlatego należy stwierdzić, że kara surowa mogłaby stanowić co najwyżej satysfakcję dla pokrzywdzonego w sytuacji, kiedy Sąd zobligowany jest do uwzględnienia w postępowaniu prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego (art. 2 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 741 ustawy o radcach prawnych). Brak zaangażowania pokrzywdzonej w prowadzone postępowanie dyscyplinarne nie pozostaje bez wpływu na wymiar orzeczonej sankcji. Skoro na gruncie niniejszej sprawy pokrzywdzona Ambasada A. nie wykazywała zainteresowania prowadzonym postępowaniem, a ewentualne zwiększenie surowości kary mogłoby być uzasadnione wyłącznie jej oddziaływaniem prewencyjnym, to istotnie surowa kara traci swoje racje.
Nie należy zapominać, że Sąd jednoznacznie ocenił zachowanie Obwinionego, jako niosące za sobą odpowiedzialność dyscyplinarną radcy prawego. Także sam Obwiniony jest tego świadom i zdaje sobie sprawę, jak poważnie uchybił godności radcy prawnego. Nie bez znaczenia dla sprawy jest okoliczność, że na zachowanie Obwinionego wpływ miało zaufanie do pracodawcy będącego jednocześnie jego patronem. Okoliczność ta nie usprawiedliwia popełnionego przewinienia dyscyplinarnego, ale nie może być pomijana przy wymiarze kary. Przypisanie Obwinionemu odpowiedzialności za czyn zarzucany we wniosku o ukaranie stanowi dla niego dostateczną lekcję i niewątpliwie mimo wymierzenia kary zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego na okres […] roku i […] miesięcy, cele postępowania zostaną spełnione.
Sąd wymierzając Obwinionemu karę zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego uznał, że orzeczona kara, jest karą adekwatną do popełnionego kilkanaście lat temu czynu, jego skutków dla pokrzywdzonego oraz okoliczności popełnienia. Kara dyscyplinarna powinna stanowić dolegliwość, proporcjonalną do przewinienia. Powstaje wobec tego pytanie, czy Obwiniony za swoje zachowanie, które było niewątpliwie naruszeniem godności radcy prawnego, powinien ponieść tak dotkliwą karę, jaką jest wydalenie z zawodu. Zachowanie Obwinionego po popełnieniu przewinienia wskazuje, że jest on świadom tego, co zrobił, wyraził z tego powodu skruchę i ubolewanie, a wymierzona kara zawieszenia prawa wykonywania zawodu radcy prawnego odniesie wyraźny skutek wychowawczy. Uznać wobec tego należy, że wymierzona kara nie jest rażąco niewspółmierna do popełnionego czynu, a przez to nie jest niesprawiedliwa.
W ocenie Sądu powyższe okoliczności mają istotne znaczenie dla ustalenia i właściwej oceny, że w przypadku Obwinionego nie zachodzą okoliczności przemawiające za zastosowaniem tak surowej kary dyscyplinarnej, jak pozbawienie go prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego. Sąd orzekł dodatkowo zakaz wykonywania patronatu na czas […] lat. Powyższe wynikało z faktu popełnienia deliktu w okresie odbywania aplikacji radcowskiej oraz z powagi naruszenia zasad etycznych. Z tych względów należało odebrać Obwinionemu możliwość szkolenia aplikantów we wskazanym okresie.
O kosztach postępowania dyscyplinarnego OSD rozstrzygnął na podstawie art. 706 ust. 2 ustawy o radcach prawnych, biorąc pod uwagę czynności podjęte w postępowaniu.
(WK)
Prawo i praktyka
Przygody Radcy Antoniego
Odwiedź także
Nasze inicjatywy
