Orzeczenie z dnia 15 października 2014 r.
Orzeczenie D 7/2014 jest prawomocne w zakresie pkt 1 i 3

 

Przewodniczący: radca prawny Gerard Dźwigała
Członkowie: radca prawny Artur Załuski
radca prawny Tomasz Iwańczuk
Protokolant: Anna Gabrysiak

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie po  rozpoznaniu na rozprawie [...] r., [...] r. oraz [...] r. w Warszawie sprawy przeciwko r.pr. L., [...], obwinionemu o to, że:
w W. w bliżej nieokreślonym czasie w okresie od początku [...] r. do dnia złożenia wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego świadczył pomoc prawną w warunkach konfliktu interesów pomiędzy P. (1) jako poprzednim klientem – wspólnikiem spółek M. (1) Sp. z o.o. w W., M. (2) Sp. z o.o. w W. oraz  „M.”(3) Sp. k. w W., a nowym klientem – pozostałymi wspólnikami tych spółek tj. G. Limited z siedzibą w L. [...], S. Limited z siedzibą w N. [...], V. Limited z siedzibą w L. [...] oraz H.,
co stanowi naruszenie art. 22 ust. 1 i 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i czyn sprzeczny z zasadami etyki zawodowej w rozumieniu art. 64 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych;
 

 

Uzasadnienie
 

1.1 Wnioskiem z dn. [...] r. Rzecznik Dyscyplinarny OIRP w Warszawie wszczął postępowanie przed Okręgowym Sądem Dyscyplinarnym OIRP w Warszawie, przeciwko r.pr. L. (dalej „Obwiniony”). Obwinionemu zarzucił naruszenie zasad etyki zawodowej przez to, że w Warszawie w bliżej nieoznaczonym czasie od początku [...] r. do dnia złożenia wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego świadczył pomoc prawną w warunkach konfliktu interesów pomiędzy P. (1) (dalej „Pokrzywdzona”), jako poprzednim klientem – wspólnikiem spółek M. (1) sp. z o.o. w Warszawie (dalej „M (1)”), M. (2) sp. z o.o. w W. (dalej „M (2)”) oraz „M.” (3) sp. k” (dalej „M. (3) SK”) (M. (1), M. (2) oraz M. (3) SK zwane dalej także „Spółki Grupy M.”), a nowym klientem – pozostałymi wspólnikami tych spółek, tj. G. Limited z siedzibą w L. [...], S. Limited z siedzibą [...] (wymienione ostatnio trzy spółki zwane dalej łącznie „Spółki Z.”) oraz H.. Czyn ten w ocenie Rzecznika Dyscyplinarnego stanowi naruszenie art. 22 ust. 1 i 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
 

1.2 Orzeczeniem z [...] r. Okręgowy Sąd Dyscyplinarny OIRP w Warszawie (dalej także „OSD”) uniewinnił Obwinionego od postawionych mu zarzutów.

1.3 W wyniku odwołania Pokrzywdzonej Wyższy Sąd Dyscyplinarny w Warszawie (dalej „WSD”) uchylił orzeczenie OSD z [...] r. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania temu Sądowi. Uwzględniając zarzuty błędnej oceny dowodów i dokonania nieprawidłowych ustaleń faktycznych WSD wskazał, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy OSD winien dokonać ponownej oceny materiału dowodowego sprawy i ocenić:

1.4 Obwiniony składając wyjaśnienia oświadczył, że nie przyznaje się do stawianego mu zarzutu. Obrońca Obwinionego wniósł o jego uniewinnienie. Rzecznik Dyscyplinarny, Pokrzywdzona oraz jej pełnomocnicy wnieśli o uznanie Obwinionego winnym zarzucanego mu czynu, pozostawiając wymiar kary do uznania Sądu.

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił, co następuje:

2.1 Pokrzywdzona była, wraz ze swoją córką H., właścicielką M. (1) ([...]% udziałów w spółce posiadała Pokrzywdzona, [...]% H.). Do [...] r. Pokrzywdzona była prezesem tej spółki (oświadczenie Pokrzywdzonej k. [...], okoliczność bezsporna)

2.2 W dn. [...] r. zawarto umowę miedzy kancelarią prawną „L.” sp. k. (dalej „Kancelaria”) a M. (1). Umowę podpisywał w imieniu Kancelarii Obwiniony, a w imieniu M (1) córka Pokrzywdzonej (dowód k. [...]). Do powierzenia obsługi prawnej Kancelarii doszło dzięki osobistemu zaufaniu, jakim Obwiniony darzony był przez H.. Zadecydowało to o jego poleceniu Pokrzywdzonej do świadczenia usług prawnych. Pokrzywdzona również znała Obwinionego osobiście, z uwagi na jego bliską znajomość z jej córką. Obwiniony był wcześniej „przyjacielem rodziny”, ponieważ z P. (2) (obecne nazwisko: H) od ok. [...] r., a do  ok. [...] r. był z nią zaręczony. Do małżeństwa ostatecznie nie doszło ale relacje między H. i Obwinionym pozostały dobre - spotykali się zarówno towarzysko jak i zawodowo. Pomiędzy [...] r. a [...] r. z uwagi na bliskie wówczas relacje z H. Obwiniony poznał jej matkę – Pokrzywdzoną i nawiązał z nią bliskie relacje związane z zamiarem poślubienia jej córki, np. był zapraszany do domu Pokrzywdzonej przy okazji spotkań rodzinnych. Również Pokrzywdzona poznała jego rodzinę. Obwiniony był po imieniu z Pokrzywdzoną oraz jej córką. Był wobec tego znany i darzony zaufaniem zarówno przez Pokrzywdzoną, jak i jej córkę, która ostatecznie namówiła Pokrzywdzoną na powierzenie obsługi prawnej M. (1) (dowód; zeznania Pokrzywdzonej k. [...], zeznania Obwinionego k. [...]) Kancelarii Obwinionego.

2.3 Obwiniony był w okresie [...] r. co najmniej [...] r. wspólnikiem, komplementariuszem Kancelarii, jego nazwisko figuruje w firmie Kancelarii (dowód: zeznania Obwinionego, k. [...], okoliczność bezsporna).

2.4 Kancelaria świadczyła usługi prawne na rzecz M (1) i innych Spółek Grupy M. przez swoich prawników, w tym osobiście przez Obwinionego. Inne Spółki Grupy M. tworzone były przy udziale Kancelarii: M. (2) (utworzona w dn. [...] r.) oraz M. (3) SK (utworzona [...] r.) (dowód: pismo Pokrzywdzonej k. [...], pismo Obwinionego k. [...], okoliczność bezsporna).

2.5 Umowa z [...] r. między M. (1) a Kancelarią została rozwiązana z dniem [...] r. W tym samym dniu te same strony zawarły kolejną umowę dotyczącą pomocy prawnej na rzecz Spółek Grupy M. (dowód: porozumienie k. [...], umowa k. [...]).

2.6 Faktyczna pomoc prawna Kancelarii obejmowała nie tylko bieżącą obsługę tych spółek ale także pomoc w restrukturyzacji działalności grupy. W tym zakresie Kancelaria udzieliła pomocy przy zdefiniowaniu i wdrożeniu struktury, w ramach której utworzono nowe podmioty: M. (2) i M. (3) SK. Kancelaria przeprowadziła restrukturyzację, tj. uczestniczyła w przygotowaniu umów spółek i ich założeniu, a także w zmianach umowy spółki M. (3) SK z [...] r. i [...] r. Obwiniony wyjaśnił w piśmie do Rzecznika Dyscyplinarnego z [...] r., iż „Kancelaria prowadziła nie tylko bieżącą obsługę spółek, ale brała także udział w kluczowych przedsięwzięciach biznesowych, w tym restrukturyzacji całej Grupy M.” (dowód: pismo Obwinionego). Znajduje to potwierdzenie także w innych dowodach (k. [...], zeznania Pokrzywdzonej k. [...], akty notarialne k. [...], zestawienia czasu pracy k. [...]).
 Zasadnicza część pomocy prawnej Kancelarii świadczona była na rzecz spółek M. (1), M. (2) i M. (3) SK. Sąd przyjął jednak, że pomoc prawna w zakresie restrukturyzacji grupy M., w szczególności przy planowaniu utworzenia spółek M. (2) i M. (3) SK oraz dotycząca zmian umowy spółki M. (3) SK świadczona była także na rzecz wspólników tych spółek, tj. Pokrzywdzonej oraz jej córki H.. Nie sposób bowiem przyjąć, że była to pomoc prawna świadczona tym spółkom – choćby z tego powodu, że spółki te wówczas jeszcze nie istniały i powstały właśnie dzięki udzielonej pomocy. Nie można także przyjąć, że w tym zakresie pomoc była udzielana wyłącznie na rzecz M. (1) (jakkolwiek M. (1) była również wspólnikiem M. (3) SK, ale już nie M. (2)). Z umowy spółki M. (3) SK w kolejnych jej wersjach i pomimo późniejszych sporów między Pokrzywdzoną a jej córką w tym zakresie wynikało bowiem, że M. (1) nie miała roli wiodącej w M. (3) SK, a jej udział w zyskach był wielokrotnie niższy niż pozostałych wspólników. Świadczenie pomocy prawnej w tym obszarze bezpośrednio na rzecz Pokrzywdzonej i jej córki wynika również z faktu, że istotnym celem utworzenia M. (3) SK była optymalizacja [...] Pokrzywdzonej i jej córki związanych [...]. Motywacja [...] i korzyści dla wspólników z prowadzenia działalności w formie spółki komandytowej potwierdza również Obwiniony w swoich zeznaniach (dowód: zeznania Pokrzywdzonej k. [...], zeznania Obwinionego  k. [...]).

2.7 W toku świadczenia pomocy prawnej na rzecz Spółek Grupy M. Obwiniony uczestniczył osobiście w różnych czynnościach tej pomocy, jak również nadzorował pracę innych prawników. Większość zadań wykonywali jednak różni inni prawnicy Kancelarii (dowód: zestawienia czasu pracy k. [...],[...],[...],[...],[...],[...],[...],[...],[...], zeznania Pokrzywdzonej, k. [...]). Sąd przyjął, że Obwiniony sprawował wówczas także nadzór nad pomocą prawną udzielaną przez prawników Kancelarii, w szczególności: L. i G. (1). Nadzór ten dotyczył również prac związanych z restrukturyzacją w grupie spółek M., tj. opracowania i wdrożenia koncepcji utworzenia spółek M. (2) i M. (3) SK.

2.8 Od dnia [...] r. do [...] r. doradca podatkowy G. (2) z Kancelarii świadczył na rzecz H. i Pokrzywdzonej pomoc prawną, tj. przedstawił im [...]. W ramach tej pomocy Kancelaria uzyskała interpretację podatkową na rzecz H. (dowód: wydruk korespondencji elektronicznej, k. [...], interpretacja podatkowa, k. [...], faktura z zestawieniem czynności, k. [...]). Koncepcja pozwalała na uzyskanie [...], zatem była to koncepcja korzystna dla Pokrzywdzonej i planowana w jej interesie i na jej rzecz. Wynika to także z zeznań H. (k. [...]).
Ponadto w dniu [...] r. P. (1) udzieliła Obwinionemu pełnomocnictwa do reprezentowania jej w sprawie przeciwko byłemu mężowi – P. (3) (dowód: pełnomocnictwo k. [...]). Czynności w tej sprawie podejmował prawnik kancelarii – K. (1) (dowód: zeznania Obwinionego k. [...], emaile k. [...] i [...]). Pełnomocnictwo w tej sprawie zostało wypowiedziane przez Obwinionego [...] r. Sąd uznał jednak, że czynności pozostawały bez związku z późniejszym sporem między wspólnikami M. (3) SK, albowiem nie ma dowodu, że w toku ich wykonywania uzyskali oni wiadomości dające im przewagę w tym sporze albo powodujące, że wykonywali swoje obowiązki wobec klienta w sposób nieprawidłowy.

2.10 Reasumując powyższe: Sąd ustalił, że okresie do [...] r. Obwiniony oraz prawnicy jego Kancelarii obsługiwali Spółki Grupy M., jak również ich wspólników – Pokrzywdzoną i H.. Wszystkie te spółki i osoby należy traktować jako klientów Obwinionego i Kancelarii.

 

3.1 W bliżej nieustalonym okresie, ale nie później niż [...] r. Pokrzywdzona na podstawie analizy umowy spółki M. (3) SK doszła do przekonania, że nie odzwierciedlają one jej oczekiwań dotyczących jej kontroli nad tą spółką. W związku z tym odbyła (nie później niż [...] r.) rozmowę na ten temat z Obwinionym. Obwiniony rozmawiał na ten temat z K. (1) (dowód: emaile z [...] r. k. [...] i [...]). W dniu [...] r. K. (1) przesłał Pokrzywdzonej oraz Obwinionemu (do wiadomości) projekt zmian umowy spółki M. (3) SK, który miał odpowiadać oczekiwaniom Pokrzywdzonej oraz zapowiedział przesłanie dalszych stanowisk prawnych (dowód: email z k. [...]). W dniu [...] r. ten sam prawnik wysłał email przedstawiający sytuację wspólnika spółki z o.o. w kontekście uprawnień Pokrzywdzonej w M. (2) (dowód: email k. [...]). W dniu [...] r. ten sam prawnik trzykrotnie przesłał Pokrzywdzonej kolejne wersje zmian w umowie spółki M. (3) SK (dowód: k. [...],[...]).
W ocenie Sądu wykonywane w ten sposób czynności Obwinionego oraz prawnika Kancelarii stanowiły pomoc prawną Kancelarii na rzecz Pokrzywdzonej, aczkolwiek Pokrzywdzona zwróciła się do Kancelarii jako świadczącej obsługę prawną M. (3) SK. W okresie tym nie powstał jeszcze spór Pokrzywdzonej z H., zatem Kancelaria nie występowała na rzecz Pokrzywdzonej jako strony sporu, tj. przeciwko komukolwiek. Omawiano i przygotowywano projekt zmian umowy w związku z oczekiwaniami Pokrzywdzonej i dla realizacji jej interesu, jednak nie było przesłanek aby uznać, że jest to interes sprzeczny z interesem H.. W związku z powołanymi wyżej dowodami Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom Obwinionego, iż nie podejmował się pomocy na rzecz Pokrzywdzonej w zakresie zmian w umowie spółki M. (3) SK. Jest to wyjaśnienie sprzeczne z dowodami z emaili, w szczególności z emailem z[...] (k. [...] i [...]), z których wynika, że Obwiniony rozmawiał z Pokrzywdzoną i K. (1) na ten temat, jak również otrzymał jeden z projektów zmian umowy. Sąd uznał jednak, że w tym zakresie Obwiniony nie działał jeszcze na rzecz strony w sporze, gdyż spór taki jeszcze nie wystąpił.

3.2 W dniu [...] r.  doszło do spotkania między Pokrzywdzoną a jej córką, podczas którego doszło do konfliktu na tle proponowanych przez Pokrzywdzoną zmian w umowie spółki M.(3) SK, roli p. P. (4) i p. O. oraz udziałów i H. w tej spółce (dowód: zeznania H. k. [...]). Dyskusja ta była kontynuowana w formie email, w tonie formalnym, co – biorąc pod uwagę relacje rodzinne – pozwala na przyjęcie, że spór był poważny. W dniu [...] r. Pokrzywdzona przesłała córce (oraz do wiadomości K.(1)) za pośrednictwem poczty elektronicznej propozycję zmian umowy Spółki komandytowej (dowód: k. [...]). Po konsultacjach z P. (4) i O. (dowód: korespondencja email k. [...]), H. odmówiła przyjęcia propozycji Pokrzywdzonej (dowód: korespondencja email k. [...]). Po otrzymaniu projektu zmian do umowy spółki M. (3) SK H. spotkała się z Obwinionym aby poprosić go o radę. W trakcie tej rozmowy Obwiniony zgodził się jako przyjaciel rodziny i osoba postronna porozmawiać z Pokrzywdzoną. W związku z tym [...] r. H. przesłała do Obwinionego propozycję warunków zatrudnienia dla zarządu M.(2). Obwiniony przesłał propozycję do Pokrzywdzonej (dowód: korespondencja email k. [...]).

3.3 Pokrzywdzona zwróciła się [...] r. za pośrednictwem poczty elektronicznej o pomoc w rozmowach z matką do Obwinionego (dowód: zeznania H. k. [...], email Obwinionego k. [...]). Prośba została przesłana dalej do Pokrzywdzonej, przez Obwinionego w tym samym dniu z adnotacją „fyi” (co oznacza „do twojej wiadomości”/”for your information”). Obwiniony nie oznajmił Pokrzywdzonej wyraźnie, że jest pełnomocnikiem jej córki w rozmowach z Pokrzywdzoną (aczkolwiek prośba o taką reprezentację została sformułowana), ani też nie ma dowodu na to, że oznajmił H., że takie pełnomocnictwo przyjmuje. Sąd ocenia, również z uwagi na zasadę rozstrzygania wątpliwości na korzyść Obwinionego, że prawdziwe są jego wyjaśnienia, iż wobec konfliktu miedzy Pokrzywdzoną a jej matką, starał się być na tym etapie mediatorem między nimi i nakłaniać je do porozumienia („były rozmowy osobiste ze wspólnikami w celu nakłonienia ich do rozpoczęcia dialogu, ale kiedy konflikt narósł wycofaliśmy się ze wszelkich działań”; „postępowanie kancelarii jest takie, że w razie sporów między wspólnikami staramy się doprowadzić do porozumienia między wspólnikami (…). Jeżeli strony zaczynają się miedzy sobą spierać, to często pomagamy przy wyjściu jednego ze wspólników”). Taka rola Obwinionego i prawników Kancelarii znajduje potwierdzenie w zeznaniach H. (k. [...]). Jednakże dalsze dowody i ustalenia przeczą twierdzeniu Obwinionego, że po niepowodzeniu mediacji Kancelaria wycofała się „ze wszelkich działań”. W takim charakterze – mediatorów działających „pomiędzy” wspólnikami (a jednocześnie matką i córką), w celu nakłonienia ich do porozumienia, w ocenie sądu działali Obwiniony i jego prawnicy w kolejnych działaniach, tj.:

Jednakże w tym samym dniu, tj. [...] r., Pokrzywdzona składa wniosek o zwołanie nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników M. (2) z porządkiem obrad obejmującym m.in. zmiany w składzie zarządu oraz radzie nadzorczej M. (2) (dowód: pismo k. [...]), co faktycznie daje wszystkim podstawy do wniosku, że uzgodnienie porozumienia będzie niemożliwe. Sąd przyjmuje, że po tym zdarzeniu Obwiniony i jego Kancelaria zaniechali już mediacyjnej roli pomiędzy wspólnikami, na co wskazują dalsze fakty.

3.4 Mianowicie w dn. [...] r. L. z Kancelarii przesyła do H. z kopią do Obwinionego email zatytułowany „restrukturyzacja”, opisujący możliwy scenariusz wniesienia przedsiębiorstwa M. (3) SK do innej spółki komandytowej, gdzie komplementariuszem byłaby spółka z o.o. pod kontrolą wyłącznie H., O. oraz P. (4) (dowód: email k. [...]). Rozwiązanie to zmniejszałoby zatem kontrolę Pokrzywdzonej nad majątkiem M. (3) SK – na rzecz wymienionych osób. H. oceniła to działanie jako nieetyczne (gdyż szkodliwe dla Pokrzywdzonej) i z tego powodu go nie podjęła (dowód: zeznania H. k. [...]).
W ocenie Sądu pomoc udzielona przez L. w zakresie opracowania tego scenariusza działania nie mieściła się już w ramach działań mediacyjnych. Dotyczyła działania jednostronnego, potencjalnie antagonizującego strony i uznanego nawet przez H. jako wrogiego wobec Pokrzywdzonej. Jednakże należy mieć na uwadze, że nie istnieje dowód, iżby w tym zakresie Obwiniony uczestniczył bezpośrednio w pomocy świadczonej H. i aby wiedział o treści tej konkretnej porady, tj. aby proponował rozwiązanie antagonizujące bezpośrednio albo aby – wiedząc o takim – aprobował je. Sprawował jednak ogólny nadzór nad działaniami świadczących taką pomoc prawników.

3.5 W dniach [...] r. nastąpiło zaostrzenie sporu wspólników w związku z tym, że H. wysłała do personelu Spółek Grupy M., ale także do Obwinionego i Pokrzywdzonej email przedstawiający jej pogląd na ten spór i oceny go dotyczące. W związku z tym emailem w dniu [...] r. Obwiniony wysłał do P. (4) email o treści: „[...]” (dowód: email k. [...]). Pomijając użyte niedopuszczalne sformułowanie ad personam dotyczące Pokrzywdzonej (albowiem nie jest ono przedmiotem zarzutu Rzecznika Dyscyplinarnego), w wiadomości tej ujawnił wolę wspierania H. w sporze z Pokrzywdzoną.

3.6 W dniu [...] r. radca prawny K. (2), pełnomocnik Pokrzywdzonej, przekazał P. (4) i O. (jako członkom zarządu M. (2)) pismo zapowiadające działania prawne w związku z niezwołaniem zgromadzenia wspólników M. (2) oraz zażądał wydania dokumentów M. (2) oraz M. (3) SK (dowód: pisma k. [...]). W odpowiedzi na to działanie, tego samego dnia, Obwiniony wysłał pismo w imieniu zarządu M. (2).  W piśmie do zarządu M. (2) ocenił działania Pokrzywdzonej, za pośrednictwem mec. K. (2) jako niedopuszczalne (dowód: pismo Obwinionego k. [...] i [...] verte).

3.7 W dniu [...] r. H., P. (4) i O. jako zarząd M. (2) udzielili zgody, na zbycie przez P. (4) na rzecz S. Limited, O. na rzecz V. Limited oraz H. na rzecz G. Limited - ogółu praw i obowiązków w M. (3) SK i wstąpienie przez Spółki Z. jako nowych komandytariuszy do M. (3) SK (dowód: pisma k. [...]). W tym samym dniu P. (4) dokonał sprzedaży przysługujących mu praw i obowiązków wspólnika w M. (3) SK na rzecz S. Limited, przy czym nabywcę reprezentował przy tej umowie Obwiniony. W pełnomocnictwie dołączonym do umowy upoważnieni do reprezentowania tej spółki są również trzej inni prawnicy Kancelarii (dowód: umowa i pełnomocnictwo k. [...]). W dniu [...] r. p. G. (1), prawnik Kancelarii, w imieniu Spółek Z. zawiadomił M. (3) SK o nabyciu przez nie praw i obowiązków komandytariuszy tej spółki (dowód: pisma k. [...])

3.8 W dniu [...] r. O. i P. (4), reprezentujący M. (2) udzielili pełnomocnictwa Obwinionemu oraz adwokat S. do wykonywania w imieniu M. (2) czynności z zakresu prawa pracy (dowód: pełnomocnictwo k. [...]). W wykonaniu pełnomocnictwa adw. S. rozwiązała umowę o pracę pomiędzy M. (2) a Pokrzywdzoną bez wypowiedzenia uzasadniając to ciężkim naruszeniem przez Pokrzywdzoną obowiązków pracowniczych (dowód: pismo k. [...]).

3.9 W dniu [...] r. H. i Obwiniony zawarli porozumienie w sprawie sprzedaży należących do H. na rzecz Obwinionego udziałów w M. (1) oraz M. (2) (dalej „Porozumienie”). Według treści Porozumienia:

Do sprzedaży tych udziałów ostatecznie nie doszło z uwagi na brak wymaganych zgód organów M. (1) i M. (2) na taką transakcję (dowód: zeznania Obwinionego k. [...]).

3.10 W tym samym dniu H. udzieliła Obwinionemu oraz N. z Kancelarii pełnomocnictwa do wykonywania czynności faktycznych i prawnych związanych z wykonywaniem praw H. jako udziałowca M. (1) oraz M. (2) (dowód: pełnomocnictwo k. [...]). W dniu [...] r. N. jako pełnomocnik H. wystąpiła do zarządu M. (1) o zaprzestanie udostępniania Pokrzywdzonej samochodu służbowego, gdyż nie jest to związane z działalnością gospodarczą tej spółki (dowód: pismo k. [...] i [...]). W dniu [...] r. N. w piśmie do M. (1) wniosła w imieniu H. o wyznaczenie terminu zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników M. (1) (dowód: pismo k. [...]). Następnie pismem z [...] r. wniosła - również w imieniu H. - o udostępnienie ksiąg i dokumentów (dowód pismo k. [...]).

3.11 W dniu [...] r. P. (4) wysyła e-maila do H. i Obwinionego z wyliczeniem zysku, bez wskazania której spółki dotyczy a Obwiniony odpowiada (pisownia oryg.): „[...]” (dowód pismo: k. [...]).

3.12 W dniu [...] r. odbyło się nadzwyczajne zgromadzenie wspólników M. (2), na którym m.in. dokonano zmian w zarządzie tej spółki: odwołano z niego O. i P. (4), a powołano do niego Pokrzywdzoną. H., jako wspólnika, reprezentował Obwiniony, który ponadto zgłosił wniosek o rozszerzenie porządku obrad poprzez dodanie punktu obejmującego wyrażenie zgody na sprzedaż udziałów należących do H., złożył sprzeciwy do podjętych uchwał w sprawie zmian w zarządzie spółki oraz zgłosił swoją kandydaturę do rady nadzorczej, która jednakże nie uzyskała wymaganej większości głosów (dowód protokół: k. [...]). Pokrzywdzona, działając jako zarząd M. (2) odwołała w dniu [...] r. wszelkie pełnomocnictwa udzielone Obwinionemu oraz innym prawnikom z jego Kancelarii przez M. (2) oraz M. (3) SK, a w dn. [...] wypowiedziała umowę o świadczenie pomocy prawnej przez Kancelarię na rzecz M. (3) SK (dowód pisma: k. [...]).

3.13 W dniu [...] r. Obwiniony, jako pełnomocnik H. złożył Pokrzywdzonej ofertę sprzedaży wszystkich należących do H. udziałów w M. (2) za łączną kwotę [...] zł. Jednocześnie, działając w imieniu Spółek Z., Obwiniony, złożył Pokrzywdzonej ofertę łącznego zbycia ogółu praw i obowiązków w Spółce komandytowej, należących do Spółek Z. za cenę [...] zł. Ponadto Obwiniony jako pełnomocnik H. złożył Pokrzywdzonej ofertę sprzedaży wszystkich należących do H. udziałów w M. (1) za łączną kwotę [...] zł, uwarunkowaną jednakże przyjęciem przez Pokrzywdzoną oferty Spółek Z. sprzedaży ogółu praw i obowiązków w Spółce komandytowej. Obwiniony poinformował jednocześnie Pokrzywdzoną, że optymalnym rozwiązaniem, uwzględniającym najlepszy interes przedmiotowych spółek byłoby przyjęcie przez nią wszystkich ofert łącznie, za łączną cenę [...] zł.  Na wypadek odmowy przyjęcia przedmiotowych ofert, Obwiniony poinformował Pokrzywdzoną o możliwości złożenia oferty nabycia od Pokrzywdzonej wszystkich należących do niej udziałów w M. (1), M. (2) i M. (3) SK za łączną cenę [...] zł, powiększoną o [...]%, o ile Pokrzywdzona przystąpi w terminie 14 dni do rozmów w tej sprawie (dowód: oferta k. [...]).

3.14 W piśmie z [...] r. L., w związku z nadzwyczajnym zgromadzeniem M. (2) zgłosił do zarządu tej spółki sprzeciw wobec planowanych zmian do umowy M. (2), skutkujących ograniczeniem praw H. jako mniejszościowego wspólnika i wnosi o udostępnienie dokumentacji M. (3) SK (dowód: pismo k. [...]). W dniu [...] r. L., reprezentujący Spółki Z. wzywa w ich imieniu do wypłaty zaliczek na poczet udziału w zysku przypadającego wspólnikom Spółki komandytowej (dowód: pismo k. [...]).

3.15 W dniu [...] r. P. (4) wysyła do Obwinionego email z informacją
o dokonanych przez Pokrzywdzoną przekształceniach organizacyjnych i kapitałowych w spółkach grupy M. (2). Tego samego dnia H. wysyła e-maila do pracowników Spółek Grupy M., w którym informuje o działaniach podejmowanych przeciwko byłym członkom zarządu Pokrzywdzonej. W odpowiedzi na tę wiadomość Obwiniony odpisał następnego dnia do H. m.in.: „(…)[...]” (dowód: korespondencja k. [...]).

3.16 W dniu [...] r. N. w imieniu H. wystąpiła z pismem do Pokrzywdzonej jako prezesa zarządu M.(2), zawierającym sprzeciw przeciwko proponowanym zmianom umowy M. (2) i pominięciu w porządku obrad punktu obejmującego wyrażenie zgody przez NZW na zbycie udziałów w M. (2) przez H. (dowód: pismo k. [...]). W dniu [...] r. N. wystąpiła w imieniu Spółek Z. do sądu rejestrowego o dopuszczenie do przeglądania ksiąg i dokumentów M. (3) SK. (dowód: pismo k. [...]). W dniu [...] r. H. udzieliła Obwinionemu oraz N. pełnomocnictw do reprezentowania jej we wszelkich sprawach dotyczących spółek M. (2), M. (3) SK oraz M. (1) (dowód: pełnomocnictwo k. [...] verte). W tym samym dniu Obwiniony wysłał doi H. email, w którym poprosił ją o pomoc w „walce z [...]” (dowód: korespondencja email k. [...]).

3.17 W dniu [...] r. N., występująca w imieniu H. oraz Spółek Z., poinformowała spółkę M. (wynajmującej M. (1) obiekty [...]) o tym, że z uwagi na konflikt pomiędzy komplementariuszem a komandytariuszami, Spółki Z. nie wyrażą zgody na udzielenie przez M. (3) SK poręczenia gwarancji bankowej udzielonej M. (1), zabezpieczającej zapłatę czynszu najmu (dowód: pismo, k. [...]). W dniu[...] r. O. udzieliła Obwinionemu pełnomocnictwa do reprezentowania jej w sprawie dochodzenia zapłaty udziału w zysku M. (3) SK (dowód: pełnomocnictwo k. [...]). Na tej podstawie Obwiniony wezwał M. (3) SK do zapłaty kwoty [...] zł (dowód: pismo k. [...] verte). W dniu [...] r. Obwiniony, w imieniu H. wezwał M. (3) SK do zapłaty kwoty [...] zł z tytułu udziału w zysku M. (3) SK (dowód: pismo k.  [...]). W dniu [...] r. H. skonsultowała z N. z Kancelarii za pośrednictwem poczty elektronicznej (z kopią do wiadomości Obwinionego) kwestie związane z wnioskowaniem o upadłość M. (1) (dowód: korespondencja elektroniczna k. [...]). W emailu z [...] r. N. przekazała H. informacje związane z porządkami obrad rocznych zgromadzeń wspólników M. (2) oraz M. (1) za [...] r. i dalszej strategii działania H. w stosunku do Spółek Grupy M. m.in w sprawach dot. planów dopłat do kapitału M. (1) i M. (2), rzekomego wyprowadzania majątku z M. (3) SK, ogłoszenia upadłości M. (1) i odpowiedzialności zarządu tej spółki (dowód: korespondencja elektroniczna k. [...]). W dniu [...] r. P. (4) napisał email do N. w sprawie bieżącej sytuacji w Spółkach Grupy M. i czynnościach związanych z wyprowadzaniem ich majątku, jak również w sprawie bliżej nieokreślonych rozliczeń między P. (4) a Obwinionym (dowód: wydruk korespondencji elektronicznej: k. [...],[...]).

3.18 W początkowym okresie sporu, tj. jesienią [...] r. H. była w [...] i w ocenie Sądu zeznawała prawdę twierdząc, że spór z matką był dla niej bardzo stresujący i stawiał ją w bardzo trudnej sytuacji życiowej (dowód: zeznania Obwinionego k. [...], zeznania H. k. [...]).

3.19 Powyższe ustalenia, wskazane w pkt 3.4. do 3.18 stanowią podstawę przyjęcia przez Sąd, że po początkowym działaniu w charakterze mediatora w obliczu niemożności zażegnania sporu Obwiniony bezpośrednio, jak również inni prawnicy z jego Kancelarii świadczyli pomoc prawną na rzecz H. oraz Spółek Z. - przeciwko interesom Pokrzywdzonej.

 

4.1 Odwołując się do Porozumienia oraz oświadczenia Obwinionego na posiedzeniu Sądu z [...] r. (k. [...]) oraz na rozprawie w dn. [...] r. (k. [...]), iż nie kwestionuje jego prawdziwości, Sąd ustalił, że Obwiniony za pośrednictwem kontrolowanego przez siebie podmiotu, tj. G. Limited z siedzibą w L. [...], nabył od H. prawa i obowiązki wspólnika M. (3) SK. Potwierdzeniem tego jest korespondencja email między H. a Obwinionym z [...] r. gdzie Obwiniony pisze: „[...]” (k. [...]). Obwiniony wyjaśnił w tym zakresie, że prawa i obowiązki wspólnika nabyte zostały przez niego powierniczo, by zbyć je potencjalnemu inwestorowi, którego poszukiwała H.. Znajduje to niejakie potwierdzenie w treści Porozumienia, gdzie mowa jest o jego wynagrodzeniu w wysokości [...]%, w przypadku uzyskania przez niego „zwrotu z inwestycji dokonanych przez niego w ww. spółkach” (tj. Spółkach Grupy M.). Niemniej jednak nie ma dowodu na to, że w okresie objętym zarzutem inwestor taki rzeczywiście przejął udziały G. Limited z siedzibą  w L. [...].
Z dowodów tych wynika, że Obwiniony spowodował, że spółka G. Limited z siedzibą w L. [...], nabyła prawa i obowiązki wspólnika M. (3) SK od H., aby zapewnić jej jak najwięcej środków ze Spółek Grupy M., których ona sama – wobec sporu z Pokrzywdzoną, bez pomocy Obwinionego - uzyskać nie jest w stanie. Środki dla H. miały pochodzić albo z  samych Spółek (w porozumieniu mowa o dywidendzie) albo od osoby trzeciej, która udziały mogłaby nabyć (czyli od potencjalnego inwestora). Obwiniony miałby za uzyskanie takich środków otrzymać wynagrodzenie równe [...] % (z uwzględnieniem zwyżki [...]%) uzyskanej nadwyżki ponad zaangażowane środki. W tym wypadku zatem Obwiniony działał w celu wyjścia H. ze Spółki z zapewnieniem jej co do zasady [...] % środków, jakie dzięki jego staraniu uda się uzyskać z ww. Spółek albo ze sprzedaży udziałów tych Spółek. Jednakże zaangażował w tym celu podmiot nie należący do H. lecz będący pod jego kontrolą.

4.2 Wskazać należy, że Porozumienie nie zostało wykonane, tzn. nie doszło do sprzedaży udziałów w spółkach M. (1) i M. (2). Jednakże doszło do zbycia przez H. praw i obowiązków wspólnika M. (3) SK na ww. Spółkę Z. wskazaną przez Obwinionego. Porozumienie nie pozwala na jednoznaczną i niewątpliwą ocenę czy w związku z nabyciem tych ostatnich aktywów przez Spółkę Z. Kontrolowaną przez Obwinionego był on osobiście zainteresowany i na jakich warunkach, w wyniku prowadzonych spraw, tzn. czy istniało inne porozumienie analogiczne do Porozumienia, przyznającego mu [...] % udziału w uzyskanych kwotach, czy też Porozumienie wprost odnosiło się także do nabytych praw i obowiązków w M. (3) SK, a jeżeli tak to co w sytuacji gdy nie doszło do przejścia oprócz tych walorów także udziałów w M. (1) oraz M. (2). Nie można zatem przyjąć, a to w braku dostatecznych i odpowiednio jednoznacznych dowodów albo nieprzerwanego ciągu poszlak, że Obwiniony był osobiście materialnie zaangażowany w obronie pozycji G. Limited w L. [...] w M. (3) SK - inaczej niż przez możliwe do uzyskania od tej spółki honoraria za prowadzenie jej spraw, tzn. że działał w tej Spółce Z. jako jej właściciel - dla siebie i w celu obrony własnych uprawnień w M. (3) SK.

4.3 Niewątpliwie jednak Obwiniony zaangażował się poprzez G. Limited w L. [...] w proces „wyjścia” H. ze spółki M. (3) SK. Spółka ta niewątpliwie nie należała do tej ostatniej albo nie była pod jej kontrolą. Sąd przyjmuje to albowiem przeniesienie swoich praw i obowiązków w M. (3) SK na własną spółkę [...] nie miałoby racjonalnego uzasadnienia. Jest to również hipoteza w ocenie Sądu sprzeczna z dowodem w postaci Porozumienia.

4.4 Tego typu ustaleń nie można jednak poczynić jeżeli chodzi o pozostałe dwie Spółki Z., tj. S. Limited z/s w N. [...] oraz V. Limited z/s w L. [...], które nabyły prawa i obowiązki wspólnika M. (3) SK od odpowiednio P. (4) i O.. W tym wypadku Sąd nie dysponuje analogicznymi do Porozumienia odpowiednio przekonującymi dokumentami, które pozwalałyby na przyjęcie, że także te Spółki kontrolowane były przez Obwinionego, kiedy nabywały prawa i obowiązki wspólnika M. (3) SK i kiedy Obwiniony występował w ich imieniu. Tym bardziej nie ma podstaw do ustalenia, że Obwiniony mógł mieć inny interes materialny - niż możliwe honorarium prawnicze za reprezentację tych Spółek - interes w występowaniu w imieniu tych Spółek Z.. Niemniej jednak nawet w przypadku przyjęcia, że to nie Obwiniony kontrolował wówczas te spółki, z całą pewnością należy wykluczyć, że kontrolowali je dotychczasowi wspólnicy M. (3) SK, tj. ktokolwiek z grona osób: Pokrzywdzona, H., O. albo P. (4). Zbycie tych walorów na rzecz którejkolwiek z tych osób nie miałoby bowiem żadnego racjonalnego uzasadnienia i należy je wykluczyć. Sąd uznaje zatem, że spółki te nie były pod kontrolą tych osób, kiedy nabywały prawa i obowiązki wspólnika M. (3) SK. Sąd przyjmuje również, rozstrzygając tę wątpliwość na korzyść Obwinionego, że nie były one również pod jego kontrolą, zatem, że były kontrolowane przez osobę trzecią, spoza grona dotychczasowych wspólników spółki.

4.5 Pozostałe dowody dopuszczone przez Sąd potwierdzają powyższe okoliczności albo też pozostają dla sprawy bez znaczenia, w szczególności dowody dotyczące okresu późniejszego, w stosunku do zakresu czasowego zarzutu.

4.6 Sąd zaznacza, że część dowodów, mianowicie korespondencja elektroniczna pomiędzy Obwinionym, H., P. (4) oraz O., została uzyskana w wyniku zastosowania środków technicznych, tj. odzyskiwania przez wyspecjalizowaną firmę danych po skasowaniu z dysków komputerów (vide oświadczenie Pokrzywdzonej k. [...]). Procedura ta nie zapewnia w ocenie Sądu dostatecznej integralności odzyskanych danych i mogą pomijać niektóre treści oraz nie obejmować pełnego ich kontekstu. Stąd korespondencja ta nie stanowi dla Sądu samodzielnych dowodów lecz w każdym wypadku winna, aby stanowić wartościowe źródło ustaleń, korespondować z innymi dowodami. W taki też sposób Sąd odwoływał się do tych dowodów w swoich ustaleniach.

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:

5.1 Zgodnie z art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach prawnych radca prawny podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za czyny sprzeczne z m.in. zasadami etyki zawodowej. Zgodnie z art. 22 ust. 1 lit. a) Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (tekst jedn. Uchwała Prezydium KRRP nr 8/VIII/2010 z 28.12.2010 r.)(dalej „Kodeks”) radca prawny nie może prowadzić sprawy ani udzielić w jakiejkolwiek formie pomocy prawnej, jeżeli udzielił wcześniej stronie przeciwnej pomocy prawnej w tej sprawie albo w sprawie z nią związanej. Z kolei zgodnie z ust. 2 tego samego artykułu radca prawny ma obowiązek powstrzymania się od występowania na rzecz nowego klienta, jeżeli występuje ryzyko naruszenia zobowiązania do poufności wobec poprzedniego klienta lub jeśli posiadana przez niego wiedza o sprawach poprzedniego klienta dawałaby nowemu klientowi nieuzasadnioną przewagę, w szczególności (ale nie wyłącznie) gdy działając jako doradca kilku osób radca prawny nie może udzielić im pełnej i rzetelnej porady bez ujawniania interesów swojego innego klienta, jak również w przypadku gdy wiedza radcy prawnego mogłaby dawać jakiekolwiek korzyści nowemu klientowi.

5.2 W ocenie Sądu Obwiniony naruszył te zakazy i nakazy. Nie ulega bowiem wątpliwości Sądu, że obsługując przez kilka lat Spółki Grupy M., które były – co jest poza sporem – klientami Kancelarii, a przez to i Obwinionego (jako jej komplementariusza). Zdaniem Sądu, jak wyżej wykazano Obwiniony i jego Kancelaria obsługiwali również w związku z tą pomocą prawną także dwóch wiodących wspólników tych spółek, tj. Pokrzywdzoną oraz jej córkę – H.. Sąd ocenia, że obowiązki wynikające z art. 22 Kodeksu winny być rozumiane w ten sposób, że dotyczą nie tylko poszczególnych prawników obsługujących incydentalnie klienta przy poszczególnych zagadnień ale także pozostałych prawników Kancelarii, nawet tych, którzy tego klienta nie obsługiwali. Niezależnie od tego podkreślić należy, że Obwiniony uczestniczył również bezpośrednio w świadczeniu pomocy prawnej na rzecz Spółek Grupy M.. Co do zasady niedopuszczalna jest zdaniem Sądu sytuacja aby choćby różni prawnicy ale wykonujący zawód w tej samej kancelarii obsługiwali klientów o przeciwstawnych dotychczasowemu klientowi interesach. Innymi słowy świadczenie pomocy prawnej przez jednego prawnika kancelarii na rzecz danego klienta ogranicza pozostałych klientów danej kancelarii w świadczeniu pomocy prawnej na rzecz innych klientów, o przeciwstawnych interesach, gdyby mogło to naruszać dobro i interes klienta obsługiwanego wcześniej przez kancelarię.
Również zatem Obwiniony, niezależnie od tego, że większość (ale nie całość) bieżącej obsługi prawnej Spółek Grupy M. wykonywali inni prawnicy, zobowiązany był do przestrzegania art. 22 Kodeksu w stosunku do jakichkolwiek innych klientów o interesach sprzecznych z interesami tych spółek albo ich wspólników (Pokrzywdzonej albo H.).

5.3 W ocenie Sądu w przypadku spółek prywatnych, o skupionej własności (w przeciwieństwie do np. spółek publicznych), szczególnie zaś w przypadku spółek osobowych, o małej liczbie wspólników (którzy wykonują w nich często także funkcje menedżerskie), stosunek zaufania i relacja „radca prawny-klient” nawiązywana jest nie tylko z takimi spółkami ale także z ich wspólnikami, którzy kierują działalnością spółek i wyrażają przez te spółki własne, osobiste interesy. Swoiste „odrywanie” w takich spółkach interesu tych spółek od interesów ich wspólników jest w ocenie Sądu sztuczne i nieprawidłowe. W efekcie nie może być akceptowalne stanowisko Obwinionego i jego obrony, że obsługa Spółek Grupy M. nie oznaczała nawiązania stosunku zaufania i pozostawania w relacji „radca prawny-klient” również ze wspólnikami tych spółek. Sąd uznaje, że w tej konkretnej sprawie, gdzie spółki Grupy M. były spółkami rodzinnymi - należącymi do matki i córki (z mniejszościowym udziałem kadry menedżerskiej), za klientów Kancelarii, tj. za osoby wobec których Kancelaria ma obowiązek zachowania lojalności i przeciwko którym nie powinna działać, należy uznać także wspólników tych spółek w osobach Pokrzywdzonej i  H..

5.4 Niezależnie od tego należy wskazać, że ostatnio wymienione były klientkami Kancelarii nie tylko z uwagi na świadczenie usług na rzecz należących do nich spółek, ale także bezpośrednio. Jak bowiem ustalono obie były klientami Kancelarii w procesie restrukturyzacji spółek grupy, której elementem było utworzenie M. (2) i M. (3) SK, a także w procesie doradztwa dotyczącego [...].

5.5 W naturalny sposób, zarówno z uwagi na kilkuletnie świadczenie pomocy prawnej na rzecz spółek, jak i z uwagi na przygotowanie i przeprowadzenie wspomnianej restrukturyzacji, Kancelaria i Obwiniony poznali szczegółowo działalność Spółek Grupy M. ale także zamierzenia biznesowe i perspektywy działalności oraz zamiary i plany wspólników. To obligowało Kancelarię, w tym Obwinionego od powstrzymywania się od działań nie tylko przeciwko Spółkom Grupy M. ale także przeciwko jej wspólnikom. To obligowało również Kancelarię, w tym Obwinionego od powstrzymania się od świadczenia pomocy prawnej lub działalności na rzecz jakiegokolwiek podmiotu spoza grona wspólników tych spółek (nie wyłączając samego Obwinionego) – jeżeli przedmiotem takiej pomocy miałyby być interesy Spółek Grupy M., albo te spółki.

5.6 Sąd wskazuje przy tym na specyficzną sytuację, jaka rzutuje na obowiązki z art. 22 Kodeksu w przypadku konfliktu między wspólnikami, co miało miejsce w tej sprawie. W takim przypadku opisane wyżej zasady muszą być dostosowane do faktu, że radca prawny świadczył jednocześnie pomoc prawną na rzecz dwóch osób (wspólników) - wówczas jeszcze posiadających wspólne interesy, a dopiero od pewnego momentu pozostających w sporze. Naturalnym i możliwym, a także najbezpieczniejszym (z punktu widzenia zasady unikania konfliktu interesów) postępowaniem radcy prawnego, jest w takim wypadku odmowa świadczenia pomocy prawnej na rzecz którejkolwiek ze skonfliktowanych stron i swoiste „wycofanie się”. Jednakże nie można traktować jako niedopuszczalnego zachowania polegającego na dokonaniu jednoznacznego wyboru w sporze, tzn. opowiedzeniu się w sposób wyraźny po jednej ze stron. Uzasadnione to może być szczególnym, odpowiednio silnym (silniejszym niż w stosunku do stron przeciwnej) stosunkiem zaufania jaki łączy radcę prawnego z tą właśnie stroną. Wyjątkowo jest zatem dopuszczalne reprezentowanie dotychczasowego klienta przeciwko klientowi później obsługiwanemu, jeżeli stosunek między tymi pierwszymi ma charakter niejako pierwotny i podstawowy. W ocenie Sądu jest bowiem również istotną wartością zapewnienie klientom dostępu do pomocy prawnej i nie ma dostatecznego uzasadnienia, a przynajmniej nie w każdym wypadku, aby w razie sporu między wspólnikami, jeden ze wspólników musiał rezygnować ze współpracy ze swoim zaufanym radcą prawnym z tego powodu, że obsługiwał on przez pewien czas ich wspólną spółkę i łącznie tych dwoje wspólników w spółce.
Zdaniem Sądu stosunek zaufania między klientem a jego prawnikiem oraz prawo do świadczenia pomocy prawnej przez wybranego przez siebie prawnika również powinien podlegać ochronie. Nieprawidłowa byłaby sytuacja, w której w sporze między wspólnikami jeden ze wspólników nie mógł korzystać z pomocy swojego zaufanego prawnika z tego powodu, że prawnik ten obsługiwał również spółkę oraz łącznie niesprzeczne wówczas interesy wspólników. 

5.7 Istnieje w tym względzie wszakże istotne ograniczenie, a mianowicie warunkiem możliwości świadczenia pomocy prawnej na rzecz jednego tylko wspólnika (w sprawie H.) – również przeciwko drugiemu, jest aby nie istniało ryzyko wykorzystania informacji poufnych pozyskanych od drugiego wspólnika (w sprawie Pokrzywdzonej), których pierwszy wspólnik nie posiada i które mógłby uzyskać od radcy prawnego. Sąd nie dopatrzył się takiego ryzyka w tej sprawie.

5.8 Sąd przyjął bowiem, że wiedza jaką dysponowała H. o spółkach była co najmniej taka sama jak wiedza Pokrzywdzonej w tym zakresie, tzn. była pełna (a w praktyce nawet większa z racji zasiadania w zarządzie M. (2) – komplementariusza, gdy tymczasem Pokrzywdzona w zarządzie M. (2) w momencie rozpoczęcia sporu i do [...] r.). Obie miały – do momentu sporu co najmniej taki sam wpływ na sprawy spółki i dostęp do dokumentacji. Z kolei wiedza Obwinionego (jego Kancelarii o sprawach spółek) była pochodna, tzn. posiadał ją od obu wspólniczek. Innymi słowy wszyscy: Pokrzywdzona, H. i Obwiniony (jego Kancelaria) dysponowali tą samą wiedzą o sprawach M. (2) i M. (3) SK. W każdym razie nie ma podstaw, aby uważać, że Obwiniony dysponował w związku z udzielaną pomocą prawną informacjami od Pokrzywdzonej, którymi nie dysponowała H. jako wspólnik Spółek Grupy M. i członek ich władz. W tych warunkach zdaniem Sądu reprezentowanie H. przeciwko Pokrzywdzonej nie łączyło się z ryzykiem naruszenia zobowiązania do poufności, gdyż Obwiniony (jego Kancelaria) miał taką samą (albo mniejszą) wiedzę w sprawach spółek, jaką miały obie spierające się strony.
Nie ma dowodu, że Pokrzywdzona powierzała Obwinionemu, albo jego kancelarii informacji poufnych, których H. nie znała albo nie powinna znać. Jak ustalono informacje takie nie mogły pochodzić ze sprawy podziału majątku wspólnego Pokrzywdzonej z jej byłym mężem, prowadzonej przez Kancelarię. Wobec tego w tym specyficznym przypadku, (który występuje stosunkowo często w sporach między wspólnikami spółek osobowych) należało przyjąć, że reprezentowanie interesów H. w sporze z Pokrzywdzoną nie groziło wykorzystaniem informacji poufnych przez Obwinionego ani też świadczeniem pomocy w sposób nieprawidłowy merytorycznie. Tym samym nie stanowiło naruszenia art. 22 Kodeksu.
Z tego powodu Sąd uniewinnił Obwinionego od stawianego mu zarzutu w części dotyczącej działania w warunkach konfliktu interesów pomiędzy Pokrzywdzoną a  H.. Jakkolwiek, bowiem między ostatnio wymienionymi konflikt taki występował, to z powołanych powodów reprezentowanie w tym wypadku H. nie naruszało reguł przewidzianych w art. 22 Kodeksu.

5.9 Inaczej należało tę sprawę ocenić w odniesieniu do występowania w imieniu Spółek Z.. Jak wskazano Sąd ustalił, że nie były to podmioty działające pod kontrolą albo będące własnością któregokolwiek z dotychczasowych wspólników (tj. Pokrzywdzonej, H., P. (4) albo O.). Wobec tego reprezentowanie tych spółek, w tym przeciwko Pokrzywdzonej albo wobec spółek grupy M. było już niedopuszczalne. W tym wypadku Obwiniony związany był regułą lojalności także wobec Pokrzywdzonej, która nie ulegała już osłabieniu (jak w przypadku reprezentowania H.). Jest oczywiste dla Sądu, że mając bardzo dużą wiedzę na temat Spółek Grupy M. Obwiniony nie mógł przeprowadzać transakcji ani doradzać w sprawach M. (3) SK, w tym przy składaniu ofert zakupu albo odkupu jej praw i obowiązków wspólnika – na rzecz Spółek Z..
Pomocy na rzecz Spółek Z. Obwiniony nie mógłby udzielać nawet na polecenie albo z upoważnienia H., w ramach aranżowanego procesu jej „wyjścia” ze Spółek Grupy M.. Czym innym, bowiem jest reprezentowanie dotychczasowego wspólnika, posiadającego pełną, niejako „pierwotną” wiedzę o spółkach, a czym innym reprezentowanie zupełnie innego podmiotu, czy to należącego do osoby trzeciej, czy też będącego w posiadaniu albo pod kontrolą Obwinionego (który wobec M. (3) SK jest także osobą trzecią). Dotychczasowy klient, którego obsługa nie stanowi naruszenia reguł konfliktu interesów w danej sprawie, nie może nakazać albo upoważnić do obsługi innego podmiotu, w którego przypadku reguły te byłyby już naruszone. Radca prawny musi w takich przypadkach postępować wyjątkowo ostrożnie i wnikliwie analizować ryzyka związane z regułami z art. 22 Kodeksu, szczególnie, że co do zasady reprezentowanie jednego wspólnika przeciwko drugiemu, nawet, jeżeli można je w specyficznej sytuacji uznać za nie naruszające norm etyki zawodowej, jest niewątpliwie bliskie granic, poza które nie można już wykraczać. Nie można, bowiem z takiego wyjątku czynić reguły i udzielać dalszych koncesji przeciwko regule lojalności i zakazowi działania na rzecz byłego klienta.
W sprawie doszło, zatem do przewinienia dyscyplinarnego, a Obwiniony naruszył art. 22 ust. 1 lit. a oraz ust. 2 lit. a i c Kodeksu przez występowanie w imieniu Spółek Z. przeciwko interesom Pokrzywdzonej, tj. wobec kontrolowanych przez nią spółek, w szczególności M. (3) SK.

5.10 Unikanie konfliktu interesów, obok nakazu dochowania tajemnicy zawodowej jest jednym z podstawowych nakazów etyki zawodowej. Stanowi konieczny warunek budowy i podtrzymywania zaufania do zawodu radcy prawnego, jako takiego. Słusznie Pokrzywdzona odczuła, że Obwiniony przekroczył granicę dopuszczalnego świadczenia pomocy prawnej na rzecz interesów jej przeciwnych i słuszne jest jej poczucie zawodu oparte na przekonaniu, że postępowanie, jakiego dopuścił się Obwiniony było nieetyczne. Jakkolwiek, zatem nie całość jej zarzutów w ocenie Sądu nie jest uzasadniona, to jednak Obwiniony niewątpliwie przekroczył granicę zaangażowania się w spór, reprezentując interesy zupełnie zewnętrzne – w odniesieniu do wcześniejszych relacji w M. (3) SK.

5.11 Sąd nie doszedł do przekonania, że pomiędzy Obwinionym a Pokrzywdzoną albo pomiędzy Obwinionym a H. istniały osobiste relacje, które same przez się wykluczać powinny świadczenie pomocy prawnej w tej sprawie. Relacje te były we wcześniejszym okresie bardzo bliskie (Obwiniony był zaręczony z H., co oznaczało bliską perspektywę więzi rodzinnych także z Pokrzywdzoną), jednakże nie ma dowodów aby w [...] i [...] r. miały one na tyle bliski charakter iżby wymagały automatycznego wyłączenia się Obwinionego ze świadczenia pomocy prawnej. Faktem jest jednak, że owe bliskie, przyjacielskie stosunki mogły się stać powodem osłabienia obiektywizmu Obwinionego i zwiększonej gotowości udzielania pomocy, tam gdzie nie powinna ona być już udzielana. Nie jest wykluczone, aczkolwiek nie ma na to również dostatecznego dowodu, że właśnie z uwagi na poufałość między Obwinionym a H., nie dokonał on krytycznej i obiektywnej oceny swojej sytuacji w tym sporze i podjął z tego powodu błędną decyzję angażując się osobiście w pomoc przy jej „wyjściu” ze spółek przy udziale podmiotów trzecich, które obsługiwał.

5.12 Niezależnie od powodów faktem jest, że w ostatecznym rozrachunku Obwiniony dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego, które istotnie podważa zaufanie nie tylko wobec niego, ale również wobec ogółu członków samorządu zawodowego. Samorząd ten zobowiązany jest do nadzoru, w tym poprzez organy dyscyplinarne, nad właściwym postępowaniem swoich członków w wykonywaniu czynności zawodowych. Sąd ocenia, zatem jako naganne i zasługującą na ukaranie aktywność Obwinionego w tej sprawie. Sąd wskazuje, że w sytuacjach wątpliwych radca prawny winien rozstrzygać swoje wątpliwości odnośnie do konfliktu interesów raczej na rzecz niepodejmowania działania niż jego podejmowania. Istotne jest jednak przede wszystkim, aby radca prawny w ogóle dostrzegał problem konfliktu interesów i podejmował krytyczną refleksję w tego typu przypadkach.W tej sprawie refleksji takiej zdaniem Sądu zabrakło.

5.13 Ostatecznie, zatem Sąd uznał, że reprezentując Spółki z. i działając na ich rzecz Obwiniony działał w warunkach konfliktu interesów, naruszając dobra Pokrzywdzonej, wobec której zobowiązany był do powstrzymania się od takiego działania.

6.1 Wykroczenie przeciwko regułom unikania konfliktu interesów stanowi, co do zasady bardzo poważne przewinienie dyscyplinarne albowiem dotyka jednej z podstawowych reguł i wartości wykonywania zawodu radcy prawnego. Obwiniony w swoich wypowiedziach w tej sprawie zdaje się jednak nie dostrzegać naruszenia i ocenia, że jego postępowanie oraz działanie Kancelarii w tej sprawie było prawidłowe. Jest to ocena błędna i Obwiniony winien w wyniku tego postępowania zrewidować swoje poglądy odnośnie do swobody działań, jakie może podejmować w związku z udzielaną pomocą prawną, a także uzmysłowić sobie obowiązki i ograniczenia, jakie nakłada na niego zaufanie, którym obdarzają go Klienci. Faktem jest, co można traktować, jako okoliczność łagodzącą, że występujący w sprawie konflikt interesów nie był najzupełniej oczywisty i łatwo uchwytny. Z drugiej strony jednak Obwiniony jest (a w każdym razie był podówczas) w Kancelarii komplementariuszem. Z takiej roli wynika w ocenie Sądu nakaz podwyższonej dbałości o zgodność postępowania z zasadami etycznymi, ponieważ jako osoba prowadząca sprawy spółki wyznacza standard postępowania w całej Kancelarii i dla pozostałych jej prawników.

6.2 Sąd ocenił, że nie ma dowodów, aby Obwiniony dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego w sposób umyślny, tzn. aby mając przekonanie o nieprawidłowym działaniu świadomie je podjął. Sąd uznaje, że doszło do tego wskutek błędnego przekonania o dopuszczalności działania dla Spółek Z., a także w celu udzielenia pomocy osobie, z którą pozostawał w przyjacielskich stosunkach, która nadto znajdowała się w specyficznej sytuacji życiowej (H. była w okresie sporu [...]). Okoliczności te mogą być brane pod uwagę, jako łagodzące odpowiedzialność, co jednak nie powoduje jej zniesienia. Obwiniony nie zdecydował się w celu udzielenia pomocy naruszyć reguł unikania konfliktu interesów. Źródłem tego naruszenia było błędne przekonanie, że w ten sposób do naruszenia tych reguł nie dojdzie. Obwiniony winien zmienić swoje podejście do tych zasad, jednak nie ma podstaw, aby w tej sprawie zarzucać mu celowe łamanie uświadamianych przez niego norm.

6.3 Wreszcie Sąd wziął pod uwagę i to, że Obwiniony nie był do tej pory karany dyscyplinarnie, jak również fakt, że brał udział w postępowaniu i składał istotne dla postępowania wyjaśnienia, które w większości stały się podstawą ważnych ustaleń faktycznych.

6.4 Ważąc, zatem okoliczności indywidualne dotyczące Obwinionego, rodzaj naruszenia, stopień winy oraz szkodliwość deliktu dla wizerunku samorządu zawodowego Sąd doszedł do przekonania, że adekwatną dla tych wszystkich aspektów popełnionego czynu będzie kara pieniężna, przewidziana w art. 65 ust. 1 pkt 3a ustawy o radcach prawnych. W katalogu kar dyscyplinarnych jest to kara surowa. Jej rodzaj związany jest z charakterem naruszenia albowiem działanie powiązane było z działalnością Obwinionego w ramach Kancelarii i przeciwko dobru klienta, który Obwinionego (Kancelarię) wcześniej wynagradzał. Z drugiej strony Sąd uznał, że kary surowsze – zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego, a tym bardziej pozbawienie takiego prawa byłyby rażąco niewspółmierne do szkodliwości popełnionego deliktu, biorąc pod uwagę stopień winy Obwinionego, jego udział w postępowaniu i dotychczasową niekaralność. W ocenie Sądu kara tego rodzaju i w orzeczonej wysokości będzie dla Obwinionego odpowiednio dotkliwa i jako taka wywrze właściwy wpływ na dalsze postępowanie Obwinionego, w szczególności w tej konkretnej sprawie - wobec Pokrzywdzonej i w relacjach ze Spółkami Zagranicznymi.
Sąd zwraca uwagę, że strony wnoszące o ukaranie pozostawiły wymiar kary Sądowi. Korzystając z tego upoważnienia Sąd ocenił, że wymieniona kara będzie stanowić odpowiednie zadośćuczynienie naruszonemu poczuciu zaufania Pokrzywdzonej do samorządu radców prawnych, jak również odpowiadać powinna interesowi tego samorządu reprezentowanemu przez Rzecznika Dyscyplinarnego.

6.5 O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 70(6) ust. 2 ustawy o radcach prawnych, mając na uwadze złożoność sprawy oraz liczbę niezbędnych czynności postępowania, w tym rozpraw.

 
 
(AG)