Orzeczenie z dnia 20 grudnia 2018 r. Sygn. akt: D 107/18
Orzeczenie OSD zmienione orzeczeniem WSD WO-113/19 w ten sposób, że orzeka karę pieniężną […] zł.
Orzeczenie prawomocne.
 

PRZEWODNICZĄCY:     r. pr. Marzena Okła - Anuszewska
CZŁONKOWIE:           r. pr. Robert Karpiński
r. pr. Andrzej Dudziuk
PROTOKOLANT:          Karolina Szymala

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu S. ([…]) obwinionemu o to, że:
w dniu […] r. pomimo otrzymania wezwania odmówił zwrotu na rzecz B.(1) i B.(2) kwoty […] zł ([…] złotych) stanowiącej część powierzonego mu przez w/w depozytu pieniężnego stanowiącego odszkodowanie ustalone decyzją administracyjną nr […] Starosty B. na rzecz B.(1) i B.(2), zatrzymując w/w kwotę tytułem zapłaty wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną na rzecz B.(1) i B.(2), a także B.(3) i B.(4), pomimo braku pisemnej zgody B.(1) i B.(2),
co stanowi naruszenie art. 6, art. 37 ust. 4 i 5 Kodeksu etyki radcy prawnego oraz czyn sprzeczny z zasadami etyki radcy prawnego w rozumieniu art. 64 ust. 1 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1870) oraz wyżej powołanych przepisów Kodeksu etyki radcy prawnego przyjętych uchwałą nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r.
 

orzeka: 

 
Wnioskiem o ukaranie z dnia […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. wniósł o ukaranie radcy prawnego S. (nr wpisu […]), zarzucając mu, że dopuścił się nienależytego wykonywania zawodu radcy prawnego poprzez odmowę w dniu […] r. na rzecz B.(1) i B.(2) kwoty […] zł ([…] złotych) stanowiącej część powierzonego mu przez tych klientów depozytu pieniężnego stanowiącego odszkodowanie ustalone decyzją administracyjną nr […] Starosty B., zatrzymując tę kwotę tytułem zapłaty wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną na rzecz B.(1) i B.(2), a także B.(3) i B.(4), pomimo braku pisemnej zgody B.(1) i B.(2), co stanowi naruszenie art. 6, art. 37 ust. 4 i 5 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, stanowiącego załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. (dalej także: „KERP”) w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (dalej także: „RadcPrU”).
 
Sąd rozpoznał wniosek o ukaranie na rozprawie w dniu […] r. przeprowadzając m.in. dowody z zeznań świadków oraz wyjaśnień Obwinionego.
 
Obwiniony składając wyjaśnienia na rozprawie nie przyznał się do stawianych mu zarzutów.
 
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego, po zakończeniu postępowania dowodowego wniósł o uznanie Obwinionego winnym zarzucanego jej czynu, wymiar kary pozostawiając do uznania sądu, zaś Obwiniony wniósł o uniewinnienie.
 
Sąd ustalił, co następuje:
 
Obwiniony reprezentował Pokrzywdzonych B.(1) i B.(2) w postępowaniach administracyjnych i sądowych, m.in. w sprawie o odszkodowanie za przejęte grunty przeciwko Gminie B. (zlecenie z […] r.). Pokrzywdzeni przystali na propozycję Obwinionego i wyrazili zgodę, by odszkodowanie, które będzie im przyznane zostało przekazane przez Gminę na rachunek Obwinionego. Z tytułu obsługi rachunku depozytowego Obwiniony miał otrzymać […] zł.
 
W dniu […] r. Obwiniony przyjął w depozyt kwotę […] zł  ([…]) (k. […]). Następnie w okresie […]-[…] r. Obwiniony przekazał ze zdeponowanej kwoty […] zł ([…] złotych) Pokrzywdzonym i innym wskazanym przez nich osobom (k. […]-[…]).
 
Pokrzywdzeni zgodzili się, by Obwiniony zatrzymał z otrzymanej kwoty […] zł ([…] złotych) na poczet należnego mu wynagrodzenia z tytułu różnych spraw prowadzonych przez niego na rzecz Pokrzywdzonych i ich rodziny (mail k. […]), natomiast co do pozostałej kwoty ([…] zł) zażądali jej zwrotu wysyłając mailem wezwania: […] r. (k. […]), […] r. (k. […], […]-[…]), […] r. (k. […]), […] r. (k. […]), […] r. (k. […]), […] r. (k. […]), […] r. (k. […]), […] r. ([…]), […] r. (k. […]), […] r. (k. […]), a także listem poleconym z dnia […] r. (k. […])
 
Mimo wezwań, Obwiniony nie zwrócił pozostałej kwoty […] zł uznając, że przysługuje mu ona tytułem wynagrodzenia za sprawy prowadzone od […] r., więc zaliczył ją na poczet swojego wynagrodzenia. Według Obwinionego dokonane przez niego potrącenie na podstawie art. […] było dopuszczalne w rozumieniu przepisów prawa, więc nie popełnił on deliktu dyscyplinarnego (zeznania Obwinionego, k. […]).
 
Za prawidłową trzeba uznać przyjętą przez ZRD ocenę, iż mimo że według Obwinionego zatrzymał on kwotę […] zł (k. […]), to wobec ograniczenia przez Pokrzywdzonego żądania zwrotu do kwoty […] zł, ta ostatnia kwota winna stanowić element zarzutu, który Obwinionemu postawiono.
 
Sąd zważył, co następuje:
 
Wszczęcie postępowania dyscyplinarnego może nastąpić, jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie zawinionego nienależytego wykonywania zawodu radcy prawnego, za czyny sprzeczne ze ślubowaniem radcowskim lub z zasadami etyki radcy prawnego - art. 64 ust. 1 RadcPrU.
 
Przepis art. 37 ust. 4 i 5 KERP zawiera zakaz przekazywania przez radcę prawnego środków klienta zdeponowanych na odrębnym rachunku radcy prawnego na swój rachunek i przejęcie ich jako zapłata wynagrodzenia za świadczoną pomoc prawną bez pisemnej zgody klienta, podobnie jak zabroniona jest odmowa wydania środków pieniężnych z rachunku depozytowego pomimo żądania klienta.
 
Nie budzi jakichkolwiek wątpliwości, że Obwiniony wbrew jednoznacznej woli klienta B.(1) zatrzymał kwotę co najmniej […] zł ([…] złotych) ze środków klienta jako swoje wynagrodzenia za prowadzenie spraw Pokrzywdzonych i ich synów B.(4), B.(5) i B.(3). Co więcej, Obwiniony mimo stanowczego żądania ze strony Pokrzywdzonych odmówił wydania zatrzymanych przez siebie środków.
 
Kwestia rozliczeń finansowych pomiędzy Obwinionym a Pokrzywdzonymi może być przedmiotem rozstrzygnięcia sądu powszechnego. Organy dyscyplinarne samorządu radcowskiego nie są upoważnione ani zobowiązane do ich badania.
 
Zarzut objęty wnioskiem o ukaranie okazał się całkowicie uzasadniony. Obwiniony dopuścił się naruszenia normy przewidzianej art. 37 ust. 4 i 5 KERP.
 
Zakaz potrącania z wierzytelności klienta wierzytelności radcy prawnego powinien być oczywisty dla każdego radcy prawnego, szczególnie że wprost go wyraża art. 37 ust. 4 KERP. Przyjęta przez Obwinionego linia obrony, iż skoro zgodnie z przepisem art. 498 kodeksu cywilnego mógł dokonać potrącenia przysługujących mu wierzytelności względem Pokrzywdzonych z jego wierzytelności jest całkowicie nietrafna i świadczy o rażącym wprost niezrozumieniu jednej z podstawowych norm etycznych, jakimi winien kierować się radca prawny.
 
Za szczególnie niewłaściwe należy także uznać zatrzymanie przelanych na rachunek Obwinionego środków należących do jego klientów – Pokrzywdzonych w niniejszej sprawie mimo że ci w sposób niebudzący wątpliwości zażądali zwrotu kwoty […] zł, a Obwiniony tego odmówił. Takie zachowanie wyczerpuje znamiona czynu stanowiącego naruszenie zasad etyki wprost opisanego w art. 37 ust. 5 KERP.
 
Zaskoczenie może budzić postawa Obwinionego, wg którego, jeżeli coś jest dozwolone prawem, to nie może stanowić deliktu dyscyplinarnego. Różnica pomiędzy radcą prawnym a osobą niewykonującą zawodu zaufania publicznego i ich uprawnieniami, m.in. opiera się na normach etycznych zawartych w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego. Paremia Non omne quod licet honestum est winna Obwinionemu także w takiej sprawie wskazywać reguły postępowania.
 
W kwestii wymiaru kary Sąd uznał, że ze względu na charakter deliktu, związany z odmową wydania klientowi jego środków, jak również z uwagi na to, że działanie Obwinionego dotyczyło pokaźnej kwoty, czyn ten ma cechy wysokiej szkodliwości - z punktu widzenia zaufania jakim powinna cieszyć się Obwiniony jako radca prawny i radcowie prawni w ogólności. Postępowanie Obwinionego  w tym zakresie wpływa negatywnie na wizerunek radcy prawnego, bowiem skrupulatne i rzetelne rozliczenia finansowe powinny być traktowane jako element szczególnie istotny w działalności radcy prawnego.
 
Stąd Sąd wymierzył karę pieniężną, ale daleką od górnej karę granicy zagrożenia, uznając, że kara w takiej wysokości odniesie skutek w zakresie prewencji indywidualnej, a ze względu na jej rodzaj, także ogólnej.